Phan Bá Vành (Vinh) (潘伯鑅, 10 tháng 9 năm 1790 – 1827) là một lãnh tụ cuộc khởi nghĩa nông dân ở Sơn Nam Hạ thời vua Minh Mạng, nhà Nguyễn.
Tiểu sử
Phan Bá Vành là đời thứ 11, có tiên tổ là Phan Chính Niệm ở Trà Lũ (xã Trà Lũ, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định), đến tổ đời thứ 6 là Phan Tấn Minh sang lập ấp ở Minh Giám (Thái Bình) vào năm 1600. Phan Bá Vành sinh 10 tháng 9 năm 1790 ở làng Minh Giám, nay là làng Nguyệt Lâm, xã Vũ Bình, Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Thuở nhỏ nhà nghèo, cha chết sớm, ông phải đi mò cua bắt cá, lớn lên đi làm thuê, cày mướn cho các nhà giàu trong vùng. Ông có một sức khỏe phi thường, lại có tài ném lao.
không|nhỏ|243x243px|Hình tượng Phan Bá Vành: Khát vọng non sông VTV - Khởi nghĩa Phan Bá Vành (phần 1)
Tục gọi Phan Bá Vành là Ba Vành vì ông để lại 3 đường chỉ ngang (ba vành ngang).
Vào tháng 2 năm Bính Tuất 1826, Phan Bá Vành nổi dậy tại Đồng bằng sông Hồng thuộc các tỉnh Hải Dương,tỉnh Thái Bình,Thành phố Hải Phòng và tỉnh Nam Định ngày nay. Ông cùng với một số bạn có chí hướng tập hợp dân nghèo nổi dậy. Trong số đó có người Nhân Dục tên Hạnh, kết ước phù Lê Duy Lương tại Đồ Sơn, tự xưng có rồng vàng, y phục, cờ đều dùng màu đen.
Phan Bá Vành xây lũy đất vào đường thủy Nam Định, liên kết với tướng nhà Tây Sơn Nguyễn Hạnh, Chiêu Liễn. Quân nổi dậy đánh chiếm hai đồn Trà Lý và Lân Hải, giết chết cả 2 thú ngự sứ Đặng Đình Liễn và Nguyễn Trung Diễn, rồi tiến đánh các phủ huyện. Đoàn binh thuyền của triều đình chở lương thảo, quân khí gồm 12 chiếc đã bị Phan Bá Vành phục kích ở Cồn Tiên, Bác Trạch (thuộc huyện Trực Ninh, Nam Định) đánh úp, cướp hết.
Quân Phan Bá Vành tung hoành suốt năm, khiến quan quân các trấn thuộc Bắc Thành phải chống trả vất vả, vào cuối năm lại giành một chiến thắng lớn tại cửa sông Văn Úc thuộc thành phố Hải Phòng ngày nay, chém viên thần sách thập cơ Hùng Cự, bắt đốc phủ Tiên Hưng nhưng không giết, làm nhục cạo trọc tóc, thả cho về.
Khởi nghĩa cho xây dựng căn cứ chính tại Trà Lũ - Phú Nhai (nay là 3 xã Xuân Trung, Xuân Bắc và Xuân Phương, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định), cũng là quê hương có nhà thờ Phan tộc, thờ tổ 11 đời trước của ông (Theo Phan Tộc thế phổ có thủy tổ Phan Chính Niệm, đến đời thứ 6 phân chi ngành cụ Phan Triều Thắng, Phan Chính Cương chia chi cụ Phan Tấn Minh đi Thái Bình lập ấp).
Tại vùng Trà Lũ, lợi dụng thế đất đồng bằng, sông khe dày đặc, lại có nhiều dãy gò cao như Cựu Cốt, Thái Bằng, gò Rô, gò Màn,... hía nam và đông nam là rừng sú vẹt, ông cho xây dựng đồn lũy để cố thủ.
Nghĩa quân có nhiều tài cao giỏi võ như Hai Đáng, Trần Bá Hựu, Vũ Thị Minh, Ba Hầm, Phạm Ba, Phan Khánh, Trần Diễn đều được Phan Bá Vành xếp vào hàng Thập bát hải quân.
Hai Đáng được Phan Bá Vành giao chức trưởng tả quân, người có tài thao lược, từng giao chiến với Thống chế Trương Phúc Đặng, ông giỏi võ, có tài quân lương nên được gọi là Bắt lương, Chống lương, ông còn ngoại giao giỏi giúp Phan Bá Vành quy tụ lòng người.
Theo Trà Lũ Xã Chí của Cử nhân Lê Nhưng có viết:
"Cháu xa họ Phan có tên là Khánh (ý nói cháu ngoại Vũ Tân - đô vật nổi tiếng đánh với Thống chế Nam Định tên Nhật) làm đội trưởng, mãn hạn dở về. Cuộc biến cố năm Đinh Hợi, bị Ba Vành hiệp trùng. Khi ra trận quan quân đem voi chiến đàn áp, quân giặc Vành đều chạy bạt, chỉ một mình Khánh cầm 2 cây gươm xông vào đánh voi, voi cuốn vòi chạy lui, biến thua thành được"
Qua gần một năm, quan quân tại Bắc Thành không dẹp được, vua Minh Mạng bèn sai Binh tào thị lang Nguyễn Công Trứ làm tham mưu, mang đạo quân Long phi hổ dực từ kinh đô Huế ra Bắc. Quân triều đình vây lũy, rồi Nguyễn Công Trứ dùng mưu kết hợp với quân Bắc thành, thống tướng Nguyễn Văn Lý, thượng thư Hoàng Kim Sáng, thủy đô đốc Phạm Bá Hùng đánh tan đại quân của Phan Bá Vành ở căn cứ làng Trà Lũ.
Phan Bá Vành nhân đêm tối cho đào sông định chạy ra biển. "Thế giặc tiến thoái đều khốn quẫn, muốn lo tính đi ra biển cả thì không có đường. Mới tìm chỗ đất bằng hơn 100 trượng đem đào sông, thông từ Cát Xuyên thông ra sông Ngô Đồng (tục gọi là Cống Vành), nước cạn thuyền mắc lẫy không đi được." Quân triều đình đón bắt được Phan Bá Vành và hơn 760 thủ hạ.
Gia phả họ Trần tại Trà Lũ còn ghi "Dân ta mắc phải tai oan, gọi là đất giặc đốt tàn sạch không"
Năm 1827, cuộc nổi dậy thất bại, Phan Bá Vành cắt lưỡi tự sát trong khi bị giải về kinh. Hiện tại đền thờ Thủ lĩnh Phan Bá Vành tại thôn Nguyệt Lâm, xã Vũ Bình, Kiến Xương, Thái Bình đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia và xây dựng khang trang. Hằng năm tổ chức 2 lần hội vào tháng 2 và tháng 9 âm lịch tưởng niệm ngày sinh THỦ LĨNH và giỗ trận cho các nghĩa binh nghĩa sỹ.
Xem thêm: Chi tiết khởi nghĩa Phan Bá Vành
Tôn Vinh
Với triều Nguyễn ông bị coi là tướng giặc mà quan quân phải khó nhọc mới dẹp yên được. Trong khu vực khởi nghĩa đồng bằng sông Hồng, nhất là các tỉnh Nam Định, Thái Bình, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên... thì coi ông như một vị thủ lĩnh của dân nghèo, nổi dậy chống áp bức.
Di tích Đồn Cả thờ Phan Bá Vành cùng các nghĩa sĩ ở tỉnh Thái Bình. Được xếp hạng, cấp bằng công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia ngày 20 tháng 10 năm 1990. Đến tháng 6 năm 2013, UBND huyện Kiến Xương phê duyệt đầu tư xây dựng gồm san lấp mặt bằng, xây mới 13 hạng mục công trình như Đền chính hình chữ Tam với diện tích 312 m2, Nhà Tả - Hữu vu, Phương Đình, Nhà Bia, Nghi Môn, đồ thờ... với tổng kinh phí xây dựng 35,8 tỷ đồng
Ngày nay có nhiều con đường, phố ở nhiều tỉnh, thành phố Việt Nam đặt tên ông:
- Đường Phan Bá Vành - Quận Bắc Từ Liêm - Thành phố Hà Nội (1,5 km)
- Đường Phan Bá Vành - Quận 2 - Thành phố Hồ Chí Minh (750 m)
- Phố Phan Bá Vành - Thành phố Bà Rịa - Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu (85 m)
- Đường Phan Bá Vành - Thành phố Thái Bình - Tỉnh Thái Bình (3,2 km)
- Đường Phan Bá Vành - Quận Sơn Trà - Thành phố Đà Nẵng (1,2 km)
- Đường Phan Bá Vành - Thành phố Quy Nhơn - Tỉnh Bình Định (140 m)
- Phố Phan Bá Vành - Thành phố Nam Định - Tỉnh Nam Định (105 m)
Ca dao
:Trời mà không phụ ông Vành
:Quan quân nhà Nguyễn tan tành ra tro.
:
:Trên trời có ông sao tua
:Ở dưới hạ giới có vua Ba Vành.
:
:Trên trời có ông sao tua,
:Ở làng Trà Lũ có vua Bá Vành.
:
:Trên trời có ông sao tua,
:Ở làng Minh Giám có vua Bá Vành.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Phan Bá Vành (Vinh)** (潘伯鑅, 10 tháng 9 năm 1790 – 1827) là một lãnh tụ cuộc khởi nghĩa nông dân ở Sơn Nam Hạ thời vua Minh Mạng, nhà Nguyễn. ## Tiểu sử Phan
**Cuộc khởi nghĩa Phan Bá Vành** (bắt đầu: 1821?, kết thúc: 1827) là cuộc khởi nghĩa nông dân kéo dài nhất, phạm vi ảnh hưởng rộng nhất do Phan Bá Vành lãnh đạo nhằm chống
**Phan** (chữ Hán: 潘) là một họ tại Trung Quốc, Việt Nam và Triều Tiên (Hangul: 반, Hanja: 潘, phiên âm theo Romaja quốc ngữ là **Ban**). Phan là họ phổ biến thứ 6 với
Tai nghe CK- S601pChi tiết sản phẩm: TAI NGHE- ✍ Ống nghe có tai nghe bằng cao su dẻo, cho cảm giác mềm mại và không đau tai người sử dụng. Đi kèm với ống
CHI TIẾT SẢN PHẨM TAI NGHE - ✍ Ống nghe có tai nghe bằng cao su dẻo, cho cảm giác mềm mại và không đau tai người sử dụng. Đi kèm với ống nghe là
phải|nhỏ|upright=1.8|Hình ảnh các vành đai chính, chụp ở điểm thuận lợi khi [[Sao Thổ che khuất Mặt Trời từ tàu không gian Cassini ngày 15 tháng 9 năm 2006 (độ trắng được cường điệu). "Đốm
**Họ Vành khuyên** hay **khoen** (danh pháp khoa học: **_Zosteropidae_**) là một họ chim chứa khoảng 140 loài thuộc bộ Sẻ (Passeriformes) có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Phi,
nhỏ|[[Vệ tinh tự nhiên|Vệ tinh Prometheus (phải) và Pandora quay quanh lần lượt ở bên trong và bên ngoài vành F của Sao Thổ, nhưng chỉ có Prometheus được cho là có chức năng như
**Đệ nhị Cộng hòa Ba Lan**, quốc hiệu là **Cộng hòa Ba Lan** ()**,** là một quốc gia ở Trung và Đông Âu, tồn tại từ ngày 7 tháng 10 năm 1918 đến ngày 6
**Lịch sử Ba Lan giữa hai cuộc Thế chiến** bao gồm giai đoạn từ tái lập quốc gia độc lập Ba Lan năm 1918, tới Cuộc xâm lược Ba Lan từ phía tây bởi Đức
**Bà Rịa – Vũng Tàu** (viết tắt **BRVT**) là một tỉnh cũ ven biển thuộc vùng Đông Nam Bộ, Việt Nam. Ngày 12 tháng 6 năm 2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 202/2025/QH15
**Chiến tranh Ba Mươi Năm** bắt đầu từ năm 1618, kết thúc năm 1648, chủ yếu diễn ra tại vùng nay là nước Đức và bao gồm hầu hết các cường quốc của châu Âu
**Trận Vành đai Pusan** xảy ra vào tháng 8 và tháng 9 năm 1950 giữa các lực lượng Liên Hợp Quốc kết hợp với các lực lượng Đại Hàn Dân quốc (còn gọi Hàn Quốc
Trong lý thuyết vành, một nhánh của đại số trừu tượng, **đồng cấu vành** là hàm bảo toàn cấu trúc giữa hai vành. Nói rõ ràng hơn, nếu _R_ và _S_ là vành, thì đồng
thumb|Tiểu hành tinh (596) Scheila có hình ảnh giống một sao chổi vào ngày 12 tháng 12 năm 2010 **Sao chổi Vành đai** chính (MBCS) là cơ quan theo quỹ đạo trong vành đai tiểu
**Đường cao tốc vành đai 2 vùng thủ đô** (**Đường cao tốc 400**) (Tiếng Hàn: 수도권제2순환고속도로, Romaja: Sodogwon Je2sunhwan Gosokdoro, Hanja: 首都圈第二循環高速道路) hay **Đường cao tốc số 400** (Tiếng Hàn: 고속국도 제400호선) là một đường
**Đường vành đai 4 Thành Phố Hồ Chí Minh** (ký hiệu toàn tuyến là **CT.41**) là một đoạn đường vành đai thuộc hệ thống đường cao tốc Việt Nam có tầm quan trọng tại khu
**Đường vành đai 2 Hà Nội** là tuyến giao thông đường bộ nội đô khép kín của Hà Nội có tổng chiều dài là 43,6 km, chạy qua địa bàn các quận Long Biên, Hai
nhỏ|300x300px| [[Eris (hành tinh lùn)|Eris, vật thể đĩa phân tán lớn nhất được biết đến (ở giữa) và vệ tinh Dysnomia của nó (bên trái của vật thể) ]] **Đĩa phân tán** (hoặc **đĩa rải
Trong lý thuyết vành, một nhánh của đại số trừu tượng, một **vành giao hoán** là một vành trong đó phép nhân là giao hoán. Ngành nghiên cứu các vành giao hoán được gọi là
nhỏ|389x389px|Các tiểu hành tinh trong [[Hệ Mặt Trời và Sao Mộc. Vành đai tiểu hành tinh tạo thành vòng tròn giữa Sao Hỏa và Sao Mộc ]] thumb|299x299px|Khối lượng tương đối của mười hai tiểu
**Cuộc xâm lược Ba Lan 1939** – được người Ba Lan gọi là **Chiến dịch tháng Chín** (_Kampania wrześniowa_), **Chiến tranh vệ quốc năm 1939** (_Wojna obronna 1939 roku_); người Đức gọi là **Chiến dịch
__NOTOC__ **Đá Vành Khăn** (tiếng Anh: _Mischief Reef_; tiếng Filipino: _Panganiban_; , Hán-Việt: _Mĩ Tế tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc cụm Bình Nguyên của quần đảo Trường Sa. Đá này nằm cách
**Đường vành đai 4 Hà Nội** (ký hiệu toàn tuyến là **CT.38**) là một đoạn đường vành đai thuộc hệ thống đường cao tốc Việt Nam để phục vụ giao thông của Vùng thủ đô
phải|Phác họa hệ thống vành đai Sao Mộc với bốn vành chủ yếu. Để đơn giản, Metis và Adrastea được vẽ có chung quỹ đạo với nhau. Xung quanh Sao Mộc có một hệ thống
Trong đại số, **lý thuyết vành** là các nghiên cứu về vành—các cấu trúc đại số trong đó phép cộng và phép nhân được định nghĩa và có các thuộc tính tương tự như các
**Đường vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh** (ký hiệu toàn tuyến là **CT.40**) là một đoạn đường vành đai thuộc hệ thống đường cao tốc Việt Nam và được Thủ tướng Chính phủ
**Đường vành đai 2.5 Hà Nội** là tuyến giao thông đường bộ phụ trợ tuyến đường vành đai 2 và đường vành đai 3 của Hà Nội, dài khoảng 30 km, đi qua các quận Tây
hình:One Belt One Road.png **_Một vành đai, Một con đường_** (tiếng Trung: 一带 一路; bính âm: _Yídài yílù_; Hán-Việt: Nhất đái, nhất lộ), còn được gọi là **_Sáng kiến Vành đai và Con đường (Belt
nhỏ|Đoạn Vành đai 2 đi qua Quận 12 (Nhìn từ Cầu vượt Ngã Tư Ga) **Đường vành đai 2 Thành phố Hồ Chí Minh** là tuyến đường bộ đô thị cấp 1 vòng tròn ở
Đại lộ vành đai Paris tại cửa ô Aubervilliers **Đại lộ vành đai Paris** (tiếng Pháp: _Le boulevard périphérique de Paris_, còn được gọi là _Périph_) là hệ thống đường giao thông bao quanh thành
**Quốc lộ 6** (, viết tắt **DK 6**) là một tuyến đường thuộc mạng lưới đường quốc lộ Ba Lan. Tuyến đường nằm ở phía bắc Ba Lan và chạy từ biên giới Đức, ở
▪️ Magie tinh khiết là một kim loại màu trắng bạc, sáng bóng - một cái gì đó bạn đã nhìn thấy được chứng minh bởi giáo viên khoa học tại trường học. Nó là
**Ba Lan**, quốc hiệu là **Cộng hòa Ba Lan**, là một quốc gia có chủ quyền ở Trung Âu, tiếp giáp với Đức, Slovakia, Cộng hòa Séc, Ukraina, Belarus, Litva, Nga và biển Baltic; diện
**Chiến dịch Phan Rang – Xuân Lộc** là chiến dịch giữa Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam và Quân lực Việt Nam Cộng hòa trước cửa ngõ Sài Gòn trong Cuộc tổng tấn công
Phục bích (), còn được phiên âm là phục tích hay phục tịch, nghĩa đen là "khôi phục ngôi vua" là trường hợp một quân chủ đã từ nhiệm hoặc đã bị phế truất hay
**Phan Văn Anh Vũ** (sinh ngày 2 tháng 11 năm 1975), biệt danh **Vũ nhôm**, là một doanh nhân Việt Nam. Ông sống tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, được xem là _trùm_
nhỏ|Phạm vi tối đa của băng hà ở Ba Lan. nhỏ|Biên độ nhiệt ở Nam Cực trong 450.000 năm qua, dựa trên phân tích thành phần đồng vị của nước từ lõi băng. Trong thế
Bệnh tim mạch - “kẻ sát nhân” hàng đầu ở nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Bệnh tim mạch là một trong những loại bệnh nguy hiểm, chiếm gần một
[[Tập tin:Köppen-Geiger Climate Classification Map.png|thumb|upright=2.5|Bản đồ khí hậu Köppen–Geiger được cập nhật ]]**Phân loại khí hậu Köppen** là một trong những hệ thống phân loại khí hậu được sử dụng rộng rãi nhất. Nó được
**Đất rừng tự nhiên** - một đơn vị phân chia vùng của một quốc gia được sử dụng trong lâm nghiệp. Đây là những khu vực có điều kiện địa văn mà một loại môi
Trong phân loại sinh học, **Phân loại giới Động vật** cũng như phân loại sinh học là khoa học nghiên cứu cách sắp xếp các động vật sống thành các nhóm khác nhau dựa vào:
**Phần Lan**, quốc hiệu là **Cộng hòa Phần Lan**, là một quốc gia thuộc khu vực Bắc Âu. Phần Lan giáp với Thụy Điển về phía Tây, Nga về phía Đông, Na Uy về phía
Biểu ngữ treo tại trụ sở Hiệp hội Quốc gia Mỹ phản đối việc trao cho phụ nữ quyền bầu cử. **Phân biệt giới tính** hay **kỳ thị giới tính** (tiếng Anh: _sexism_), là một
**Đường cao tốc S1** là đường cao tốc đang được xây dựng ở Ba Lan với chiều dài dự kiến là , đường chạy qua Silesian và Lesser Poland voivodeship. Sau khi hoàn thành, nó
Ngày **12 tháng 3** là ngày thứ 71 (72 trong năm nhuận) trong lịch Gregory. Còn 294 ngày trong năm. ## Sự kiện *1884 – Chiến dịch Bắc Kỳ: Quân Thanh vượt sông Cầu rút
**Thái Bình** là một tỉnh cũ ven biển thuộc vùng đồng bằng sông Hồng. Theo quy hoạch phát triển kinh tế, Thái Bình thuộc vùng duyên hải Bắc Bộ. Theo cuộc Tổng điều tra dân
**Thái Bình** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Thái Bình cũ, Việt Nam. Thành phố Thái Bình là trung tâm kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học, quốc phòng... của tỉnh và
**Tuần hoàn mạch vành** là tuần hoàn đưa máu tới tim, tạo điều kiện cho tim hoạt động. Máu của tim được nuôi dưỡng bởi mạch vành các động mạch vành chính nằm trên bề
**Minh Mạng** hay **Minh Mệnh** (chữ Hán: 明命, 25 tháng 5 năm 1791 – 20 tháng 1 năm 1841) là vị hoàng đế thứ hai của triều Nguyễn trị vì từ năm 1820 đến khi