✨Minh triết Đông y Vòng tròn của khí - Bành Tử Ích

MINH TRIẾT ĐÔNG Y - VÒNG TRÒN CỦA KHÍ

Bành Tử Ích (1871-1949) thuộc lớp thái y cung đình cuối cùng của Trung Hoa. Sau khi triều Thanh sụp đổ, ông dành cả phần đời còn lại để nghiên cứu Đông y và giảng dạy tại nhiều học viện Đông y lớn.

Từ kiến thức uyên bác về Đông y truyền thống và kinh nghiệm lâm sàng phong phú, ông đã đề ra lý thuyết "bản khí tự bệnh" để làm kim chỉ nam cho lý luận và thực tiễn khám chữa bệnh.

Ông để lại rất nhiều trước tác giá trị, gần như đã bao quát toàn diện các kiến thức và thành tựu nổi bật của Đông y trong suốt chiều dài lịch sử, xuyên suốt bởi lý luận "vòng tròn của khí", được sắp xếp, chỉnh lý một cách mạch lạc, khúc chiết với tư duy khoa học hiện đại, như một cuốn giáo trình từ nông đến sâu, từ dễ đến khó, để giúp người đọc từng bước nhập môn, nhanh chóng nắm được chỗ cốt tuỷ của Đông y.

Các trước tác của ông sau này được tập hợp thành cuốn Minh triết Đông y - Vòng tròn của khí. Ngay sau khi được xuất bản vào đầu thời Dân Quốc, cuốn sách đã trở thành giáo trình y học của các Học viện y học lớn, cho đến ngày nay vẫn được coi là một trong những cuốn sách mà người học Đông y nhất định phải đọc. Bộ sách là một giáo trình toàn diện, bao gồm các nội dung chủ yếu sau:

• Tổng kết các lý luận cơ sở của Đông y học;

• Chỉnh lý, phân tích những bài thuốc và án lệ lâm sàng trong sách cổ;

• Chỉnh lý, giải nghĩa các kinh điển Đông y nổi tiếng

• Tổng kết các kinh nghiệm và phương pháp trị bệnh cơ bản của Đông y truyền thống

Một mặt, bộ sách tổng kết những kiến thức tinh hoa nhất trong truyền thống Đông y, xuyên suốt các kinh điển nền tảng như Hoàng Đế nội kinh, Thương hàn luận, Kim quỹ yếu lược, Ôn bệnh điều biện…, kết hợp với kinh nghiệm lâm sàng thực tiễn để gạn đục khơi trong, hệ thống hoá theo tư duy khoa học, trình bày lớp lang mạch lạc, giúp người học “đọc là thông, xem là hiểu”.

Mặt khác, bộ sách chú trọng phân tích nguyên lý, đề cao hoạt dụng, giúp người học biết ứng dụng linh hoạt và sáng tạo các bài thuốc vào thực tiễn, để phù hợp với thể trạng cùng điều kiện thời tiết, địa lý, thảo dược của từng vùng.

Đúng như tiêu chí của Bành Tử Ích, với kỹ năng sư phạm tuyệt vời của một danh y, cuốn sách như một con đường thông suốt đưa người đọc dễ dàng băng qua khu rừng Đông y rậm rạp. Người nhập môn sẽ có phương hướng rõ ràng mà không bị chùn chân lạc lối, người đã học như vén mây thấy trăng, lên cao nhìn xuống, có được hệ quy chiếu sáng rõ để làm chủ vốn kiến thức Đông y.

Khí là một khái niệm quan trọng trong văn hoá, triết học truyền thống, đồng thời cũng là thành tố tạo nên điểm độc đáo của Đông y học: không nhìn nhận cơ thể người như một sự lắp ghép của các bộ phận hữu hình, mà như một thể vận động liên hoàn của khí. Nguyên lý chữa bệnh của Đông y, chữa khí là chủ đạo, chữa hình chất là thứ yếu. Khí tròn vẹn, sống động, cân bằng, hài hoà thì cơ thể khoẻ mạnh; khí phân rã, đình trệ, thiên lệch, xung đột thì sinh bệnh. Khí vô hình, nhưng tác động của khí là hữu hình, trị bệnh chính là nhìn hình để chữa khí.

Cơ thể người là một vũ trụ thu nhỏ. Khí trong cơ thể cũng đồng bộ với trường khí vũ trụ, vận hành theo nhịp điệu bốn mùa, tạo thành một vòng tròn linh động.