Hình tượng con khỉ xuất hiện trong khá nhiều nền văn hóa khác nhau trên thế giới từ xa xưa, khỉ đã có mặt trong đời sống văn hóa nhân loại, được biểu trưng trong thần thoại, tôn giáo, truyền thống văn hóa phong tục của nhiều dân tộc. Từ Đông sang Tây, tự cổ chí kim, dù có khác nhau ở các nền văn hóa như khỉ trở thành một biểu tượng xuyên văn hóa, có sức mạnh biểu trưng phong phú, đa dạng cho những ý niệm đa chiều, đa diện, sâu sắc về nhân dạng, nhân sinh, biểu tượng khỉ tạo độ sâu, sức nén, tiếng ngân vang trong sự tri nhận của mỗi tộc người gắn với mỗi đặc tính tư duy, mỗi nền văn hóa khác nhau.
Trong quan niệm Á Đông, khỉ (Thân) được xếp hàng thứ 9 trong 12 con giáp tương ứng với 12 chi xếp theo năm âm lịch trong Thập Nhị Địa Chi và đi vào đời sống qua thời khắc năm thân, tháng thân, ngày thân, giờ thân. Luận trong số 12 con giáp thì con khỉ là con vật duy nhất được lấy làm biểu trưng cho cái tâm của con người, hình ảnh những chú khỉ tinh nghịch thường đi kèm những bài học triết lý sống sâu sắc, nhất là trong triết lý của đạo Phật thì tâm và ý trong mỗi người cũng như con khỉ luôn bất định, không ngừng nhảy nhót với hình tượng Tâm viên ý mã và Khỉ tam không.
Văn hóa phương Đông
Khỉ thuộc loại động vật có vú, sinh con, thường ở trong rừng, ưa nhảy nhót chuyền cành, sống theo bầy đàn, thông minh hơn các loài vật khác và đặc biệt giống con người nên mới có sự ảnh hưởng sâu sắc trong văn hóa. Trong các nền văn hóa và văn hóa hiện đại, hình ảnh con khỉ biểu tượng như là sự nghịch ngợm, bông đùa, tò mò, táy máy, tinh nghịch, khôn lỏi, láu lĩnh, a dua, bắt chước, liều lĩnh, vội vàng, tùy tiện, huênh hoang và nhanh nhẹn, tài nghệ.
Văn hóa Trung Hoa
nhỏ|phải|Họa phẩm về một con khỉ ăn trộm đào
Trong quan niệm của dân tộc Hán, khỉ được xem là con vật cát tường do chữ hầu (khỉ) và hầu (tước quan) có âm đọc giống nhau, nên trong nhiều bức tranh có vẽ hình con khỉ với ngụ ý phong tước quan hầu, người ta cũng thường mua tặng nhau những bức tượng "Mã thượng phong hầu" (tượng khỉ cưỡi ngựa) để cầu chúc nhau năm mới được bình an và thăng quan tiến chức.
Văn hóa Nhật Bản
nhỏ|phải|Tượng thờ thần hầu ở Hội An
Ở Nhật Bản, do ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa, motif "khỉ bắt bóng trăng trong nước" là phổ biến trong nghệ thuật hội họa. Tượng khỉ trấn yểm thủy quái gọi là Linh hầu (hay Thần Hầu) cùng Linh khuyển (chó thần) được thờ theo tín ngưỡng vật tổ của người Nhật vì muốn khống chế con thủy quái Namazu (con Cù/Câu Long).
Một hình tượng biểu trưng là bộ tượng "Khỉ tam không" (三猿/san'en hay sanzaru?, hay còn viết là: 三匹の猿/sanbiki no saru) được tạo hình ngộ gồm 3 con khỉ một con bịt mắt (Mizadu), một con bịt tai (Kikazadu), một con bịt miệng (Iwazadu) thể hiện triết lý Tam Không của Phật giáo: không nhìn điều xấu, không nói điều xấu và không nghe điều xấu là một hình thức tu tập để tâm không bị sở trụ, đặc biệt khi tâm bất tịnh. Ở Nhật, có nhiều đền với bức phù điêu tạc hình ba con khỉ này. Ẩn chứa đằng sau hình ảnh khỉ bịt miệng-bịt mắt-bịt tai còn là một câu chuyện đầy triết lý cần chiêm nghiệm. Nhiều người diễn giải rằng đó là đại diện cho quan niệm sống vô cảm, bàng quan, an phận, mặc kệ những gì xảy ra xung quanh đó là những suy diễn không sát hợp với ý nghĩa thực của bộ tượng này vì hình tượng con khỉ vốn được dùng để biểu trưng cho cái tâm của mỗi con người. Trong thành ngữ, tục ngữ, ca dao Việt Nam, khỉ cũng được người đời nhắc đến. Trong cuộc sống hằng ngày, những lời mắng liên quan đến khỉ xuất hiện khá nhiều, nhưng hầu hết mang một sắc thái nhẹ nhàng.
Trong thành ngữ
Do diện mạo, bản chất lanh lẹ, táy máy, hay bắt chước, thích nghịch phá, sống thành bầy đàn, nuôi con như người nên khỉ được người Việt xem là động vật thân thiện với mình, nên trong dân gian có không ít ca dao, tục ngữ nói về con khỉ. Từ ngữ về con khỉ chủ yếu xuất hiện trong văn hóa của các dân tộc Châu á. Một số thành ngữ, tục ngữ như:
- Khỉ ho cò gáy: Chỉ chốn hoang vu
- Giết gà dọa khỉ
- Rung cây nhát khỉ
- Làm trò khỉ: Chế giễu những người hay pha trò, bắt chước, làm trò hề
- Trời sinh con khỉ ở lùm/Chuyền qua chuyền lại rớt ùm xuống sông
- Khỉ bồng con lên non kiếm trái/Cảm thương nàng phận gái mồ côi
- Mặt nhăn như khỉ
- Nuôi ong tay áo, nuôi khỉ dòm nhà
- Khỉ gió, khỉ khô, khỉ mốc: Những câu của, câu mắng
- Đồ khỉ hay đồ khỉ gió: Ám chỉ người không đứng đắn, nghiêm túc, hay nghịch ngợm
- Khỉ lại là khỉ, mèo lại hoàn mèo
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|phải|Con [[tê giác là thần thú huyền thoại trong truyền thuyết, chúng được ví như linh vật kỳ lân]] nhỏ|phải|Các loài [[côn trùng có vai trò thầm lặng nhưng thiếu yếu]] nhỏ|phải|Tôm hùm [[BBQ, trong
**Hình tượng con cò** trong văn hóa Việt Nam có ảnh hưởng sâu đậm trong tâm trí của người dân Việt Nam nhất là ở nông thôn. Cò là một trong những động vật gắn
**Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó với lịch sử của loài người. Trong nhiều nền văn hóa khác nhau thế giới, hình ảnh con
nhỏ|phải|Những con [[tê giác châu Phi, ngày nay, chúng là biểu tượng của sự nghiệp bảo tồn động vật, trong lịch sử chúng từng được xem như loài thần thú trị thủy]] nhỏ|phải|Họa phẩm về
**Mèo** đã sống gần gũi với loài người ít nhất 9.500 năm, Cho đến gần đây, mèo được cho rằng đã bị thuần hóa trong thời kỳ Ai Cập cổ đại, nơi chúng được thờ
**Hình tượng con khỉ** xuất hiện trong khá nhiều nền văn hóa khác nhau trên thế giới từ xa xưa, khỉ đã có mặt trong đời sống văn hóa nhân loại, được biểu trưng trong
**Con lợn** hay **con heo** là loài vật đã gắn bó lâu đời với con người và xung quanh đó là nhiều câu chuyện trong văn hóa đại chúng về con lợn. Trong văn hóa,
nhỏ|phải|Tượng con Tê giác trước [[Bảo tàng d'Orsay của Henri Alfred Jacquemart, trong lịch sử chúng từng được xem như loài thần thú trị thủy]] nhỏ|phải|Họa phẩm tê giác của Johann Dietrich Findorff **Hình tượng
nhỏ|phải|Một con lừa hoang, trong một khía cạnh văn hóa, chúng biểu tượng cho sự bướng bỉnh, khó bảo **Hình tượng con lừa** được đề cập đến trong văn hóa, tôn giáo, biếm họa và
**Con rắn** là một trong những biểu tượng thần thoại lâu đời nhất và phổ biến nhất của thế giới loài người. Loài rắn này đã được kết hợp với một số các nghi lễ
**Hình tượng con cáo trong văn hóa** xuất hiện trong nhiều nền văn minh nhân loại. Sự đa dạng của các loài dạng cáo đã làm cho hình tượng của chúng hiện diện trong nhiều
280xppx|nhỏ|phải|Tượng rùa trong Văn Miếu Quốc Tử Giám **Con rùa** (tiếng Pháp **Tortue**, tiếng Anh **Turtle**) (có chung một gốc từ), là một loài động vật thuộc vực Eukaryota, giới Animalia, thuộc ngành Chordata. Ý
**Con voi** là đối tượng của miêu tả trong nhiều nền văn hóa khác nhau trong văn hóa đại chúng, trong thần thoại và biểu tượng đặc biệt là ở châu Á và châu Phi
nhỏ|phải|Một con quạ đen Trong văn hóa, có nhiều mô tả và cách nhìn nhận về hình tượng **con quạ**, biểu tượng quạ trong văn hóa thế giới được sử dụng với những biến đổi
nhỏ|phải|Một con dơi bí hiểm và lặng lẽ trong bóng đêm là chất liệu hư cấu cho nhân vật [[ma cà rồng chuyên hút máu người]] nhỏ|phải|Hình tượng con dơi trên Huy hiệu Trong văn
Trong văn hóa đại chúng, **hình tượng con thiên nga** mà đặc biệt là thiên nga đen và thiên nga trắng được nhắc đến nhiều trong dân gian, thần thoại và nghệ thuật. Hình ảnh
nhỏ|phải|Một con chim cú trong đêm tối **Hình tượng chim cú hay chim lợn** gắn bó xuyên suốt chiều dài lịch sử loài người, từ Hi Lạp cổ đại đến văn hóa Châu Á và
Trong nét văn hóa và tâm linh của một số dân tộc, **chó** là động vật thân thiết gắn bó từ rất lâu đời với người chủ nói riêng và con người nói chung, những
nhỏ|Hình tượng con ếch trong văn học **Động vật lưỡng cư** gắn bó thường ngày với đời sống con người chả những vậy chúng còn xuất hiện nhiều trong các tác phẩm truyện cổ tích,
nhỏ|phải|Một con rùa lớn, trong văn hóa, rùa biểu tượng cho vũ trụ, huyền cơ, sự trường thọ nhỏ|phải|Tượng rắn thần [[Naga, đây là hình mẫu mỹ thuật ở những nền văn hóa Ấn Độ
nhỏ|phải|Tượng gấu ở châu Âu nhỏ|phải|Thánh Corbinian và con gấu thay ngựa thồ hàng tới Roma **Gấu** (Tiếng Anh: Bear; Tiếng La tinh: Ours) là một loài động vật có vú, có kích thước to
nhỏ|[[Ganesha ngồi trên vật cưỡi là một con chuột nhắt]] nhỏ||[[Chuột Jerry]] **Chuột** có thể chỉ nhiều loài động vật có vú nhỏ trong bộ gặm nhấm. Trong văn hóa, chuột là những con vật
nhỏ|phải|Con trâu lội trong đầm Trong nhiều văn hóa, hình tượng con **trâu** phổ biến trong văn hóa phương Đông và gắn bó với cuộc sống người dân ở vùng Đông Nam Á và Nam
**Hình tượng con ngựa** hiện diện từ sớm trong văn hóa Đông-Tây, con ngựa là một trong những loài vật được con người thuần hóa và sử dụng trong đời sống hàng ngày và loài
Trong văn hóa đại chúng, hình tượng **con bò** được khắc họa trong nhiều nền văn minh lớn và gắn liền với tín ngưỡng thờ phượng xuất phát từ sự gần gũi và vai trò
nhỏ|phải|Minh họa về [[Quái điểu Roc (Rukh/رخ) của vùng Trung Đông, chúng có thể nguyên tác từ những con chim voi khổng lồ từng sinh sống trên trái đất]] nhỏ|phải|Một chú chim nho nhỏ nhỏ|Chi
**Hình tượng con sói** là một motif phổ biến trong thần thoại của các dân tộc trên toàn lục địa Á-Âu và Bắc Mỹ tương ứng với mức độ lịch sử phân bố của môi
nhỏ|phải|Đôi hạc vỗ cánh bay giữa không trung **Hình tượng loài chim hạc** ảnh hưởng sâu sắc trong văn hóa phương Đông và mang nhiều ý nghĩa biểu tượng thanh cao. Hạc là con vật
**Con gà**, đặc biệt là **gà trống** hiện diện nhiều trong nhiều nền văn hóa Phương Đông và Phương Tây. Là vật nuôi từ được thuần hóa từ lâu trong lịch sử, gà gắn bó
nhỏ|phải|[[Sư tử được coi là vị vua của muôn loài, biểu tượng của Hoàng gia, Vương quyền, sự thống trị, sự can đảm và cao quý, biểu tượng trong nhiều tôn giáo lớn trên thế
nhỏ|phải|Một con cá mập Những hình ảnh đại diện của các con cá mập rất phổ biến trong văn hóa đại chúng ở thế giới phương Tây với một loạt những sê-ri phim ảnh trên
nhỏ|phải|Hình tượng con chuột túi trên Quốc huy của nước Úc **Hình tượng con chuột túi** (_Kangaroo_) trong đời sống văn hóa thể hiện qua khía cạnh biểu tượng trên huy hiệu, logo và xuất
Trong các nền văn hóa, **hình tượng các loài báo** được biết đến qua văn hóa phương Đông, văn hóa phương Tây văn hóa châu Phi, châu Mỹ của người da đỏ. Với sự đa
Trong các loài gia súc, **con dê** là loài có ý nghĩa tinh thần phong phú và có giá trị biểu tượng cao. Nó thể hiện vai trò gần gũi mà quan trọng, tạo ra
phải **Hình tượng con Cá** xuất hiện trong văn hóa từ Đông sang Tây với nhiều ý nghĩa biểu trưng. Đặc biệt con cá gắn liền với biểu tượng cho nguồn nước và sự no
**Cừu** vốn được biết đến nhiều ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là văn hóa phương Tây nơi những con cừu trở thành loại gia súc phổ biến nhất của ngành chăn nuôi.
nhỏ|phải|Trong nhiều nền văn hóa, nhện được [[Động vật hình mẫu|khuôn mẫu như những sinh vật đáng ghê sợ, là hiện thân của yêu tinh, quái vật]] Trong suốt lịch sử, hình tượng **con nhện**
nhỏ|phải|Hiêu hiệu có hình bọ cạp Trong nhiều nền văn hóa, con **bọ cạp** (với các tên gọi khác như hổ cáp, thiên yết, bò cạp, bù cạp) gắn liền với đời sống của con
**Chim bồ câu** (thông thường là loài bồ câu trắng) là loài chim biểu tượng của tình yêu, hòa bình và hạnh phúc hoặc như một vị sứ giả mang đến một thông điệp nào
nhỏ|phải|Hình tượng phổ biến của Krampus, từ một ác quỷ trong văn hóa Áo, nó đã trở nên phổ biến và thịnh hành trong văn hóa đại chúng Mỹ gắn với chủ đề đêm Giáng
**Hình tượng con ngựa trong nghệ thuật** là hình ảnh của con ngựa trong nghệ thuật, ngựa là chủ đề khá quen thuộc trong văn học, âm nhạc, hội họa, điêu khắc, kiến trúc, chúng
nhỏ|phải|Những mô hình khủng long đầu tiên là [[Iguanodon và Mantellodon được đặt ở Crystal Palace, Luân Đôn vốn có từ thời Victoria, là những hình tượng sớm nhất về khủng long]] nhỏ|phải|Tượng khủng long
phải|nhỏ|401x401px|"Hổ tọa" tác phẩm của Kishi Chikudo khoảng đầy thế kỷ XIX **Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó với lịch sử của loài người.
**Hươu nai** là con vật hiện diện trong nhiều nền văn hóa trên thế giới. Với bản tính là loài vật nhút nhát, hễ có tiếng động là bỏ chạy, khi nghe có tiếng động
**Cá sấu** được phản ánh trong nhiều nền văn minh. Ở một số nơi, cá sấu đóng vai trò lớn, chi phối nhiều mặt ở đời sống tinh thần con người, cá sấu là biểu
thumb|Một con lợn rừng trên huy hiệu của [[Eberbach (Baden)|Eberbach, Đức (thiết kế năm 1976)]] **Hình tượng con lợn rừng** được thể hiện rõ nét trong nghệ thuật từ thời cổ đại cho đến thời
nhỏ|phải|Phơi nắng trong công viên trong bộ bikini nhỏ|phải|Một phụ nữ mặc bikini tắm nắng **Áo tắm trong văn hóa đại chúng** (_Bikini in popular culture_) đề cập đến hình ảnh của Bikini trong văn
Văn hoá truyền thống của Mông Cổ là văn hoá thảo nguyên tiếp biến qua nhiều năm lịch sử, do đó, hình tượng con ngựa luôn gắn bó với người dân du mục thảo nguyên.
Cùng với văn hóa thế giới, văn hóa Á Đông, trong **văn hóa Trung Quốc**, hổ là biểu tượng của uy quyền và thanh thế, những sản phẩm xa xỉ làm từ da hổ hay
nhỏ|phải|200x| Biểu tượng của [[NSA (Cơ quan tình báo Mỹ trực thuộc bộ Quốc phòng)]] **Hình tượng đại bàng** hoặc giống đại bàng được sử dụng trong các huy hiệu như hiệu lệnh, như là