phải|nhỏ| [[Đường sắt trên cao Liverpool, tháng 5 năm 1951.]]
phải|nhỏ| Tàu [[NS 93 trên một phần trên cao của tuyến số 5 của Tàu điện ngầm Santiago.]]
phải|nhỏ| Hai chuyến tàu [[Wuppertal Schwebebahn gặp nhau phía trên đường]]
Đường sắt trên cao (còn được gọi là tàu El hoặc gọi tắt là El) là một tuyến tàu tốc hành với các đường ray nằm trên cao so với mặt đường trên một cầu cạn hoặc kết cấu trên cao khác (thường được xây dựng bằng thép, gang, bê tông hoặc gạch). Đường sắt có thể là đường sắt khổ rộng, tiêu chuẩn hoặc hẹp, đường sắt hạng nhẹ, một ray hoặc đường sắt treo. Đường sắt trên cao thường được tìm thấy ở các khu vực đô thị, nếu không sẽ có các giao lộ đường sắt. Thông thường, các đường ray của đường sắt trên cao chạy trên cầu cạn bằng thép có thể được nhìn thấy từ mặt đường.
Lịch sử
Đường sắt trên cao sớm nhất được xuất hiện là Đường sắt London và Greenwich trên một cầu cạn bằng gạch gồm 878 vòm, được xây dựng từ năm 1836 đến năm 1838. đầu tiên của Đường sắt London và Blackwall (1840) cũng được xây dựng trên một cầu cạn. Trong những năm 1840, có một số kế hoạch khác về đường sắt trên cao ở London nhưng không bao giờ thành hiện thực.
Từ cuối những năm 1860 trở đi, đường sắt trên cao trở nên phổ biến ở các thành phố của Hoa Kỳ. Đường sắt West Side và Yonkers Patent Railway ở New York hoạt động với xe cáp từ năm 1868 đến năm 1870, sau đó được vận chuyển bằng đầu máy. Tiếp theo là Đường sắt Manhattan vào năm 1875, Đường sắt trên cao South Side, Chicago (1892–), và các tuyến Đường sắt trên cao Boston (1901–). Bản thân hệ thống vận chuyển Chicago được biết đến với cái tên "L", viết tắt của "elevated". Berlin Stadtbahn (1882) và Vienna Stadtbahn (1898) cũng chủ yếu ở trên cao.
Đường sắt trên cao chạy điện đầu tiên là Đường sắt trên cao Liverpool, hoạt động qua các bến tàu Liverpool từ năm 1893 đến năm 1956.
Tại London, Đường sắt nhẹ Docklands là một tuyến đường sắt trên cao hiện đại được khai trương vào năm 1987 và kể từ đó, đã được mở rộng. Các chuyến tàu không có người lái và tự động.
Một tuyến đường sắt trên cao hiện đại khác là tuyến Yurikamome không người lái của Tokyo, được khai trương vào năm 1995.
Hệ thống
Hệ thống một ray
Hầu hết các đường sắt một ray là đường sắt trên cao, chẳng hạn như Hệ thống Monorail Disneyland (1959), Tokyo Monorail (1964), Sydney Monorail (1988–2013), KL Monorail, Las Vegas Monorail và São Paulo Monorail. Nhiều tuyến đường sắt đệm từ cũng được nâng cao.
Đường sắt treo
nhỏ| [[H-Bahn Dortmund, hệ thống vận chuyển treo một ray]]
Trong những năm 1890, có một số quan tâm đến đường sắt treo, đặc biệt là ở Đức, với Schwebebahn Dresden, (1891–) và Wuppertal Schwebebahn (1901). Đường sắt treo H-Bahn được xây dựng ở Dortmund và sân bay Düsseldorf, năm 1975. Đường sắt treo Memphis mở cửa vào năm 1982.
Đường sắt treo thường là một ray; Shonan Monorail và Chiba Urban Monorail ở Nhật Bản, mặc dù có tên gọi như vậy, lại là đường sắt treo.
Hệ thống vận chuyển con người
Xe vận chuyển người hay xe vận chuyển người tự động (APM) là một loại hệ thống vận tải khối lượng lớn, được tách biệt cấp không người lái. Thuật ngữ này thường chỉ được sử dụng để mô tả các hệ thống đóng vai trò như hệ thống vòng lặp hoặc hệ thống trung chuyển, nhưng đôi khi được áp dụng cho các hệ thống tự động phức tạp hơn đáng kể. Tương tự như đường ray đơn, công nghệ Bombardier Innovia APM chỉ sử dụng một đường ray để dẫn phương tiện đi dọc theo đường dẫn. APM rất phổ biến tại các sân bay và có hiệu quả trong việc giúp hành khách nhanh chóng đến cổng của họ. Một số hệ thống APM trên cao tại các sân bay bao gồm PHX Sky Train tại Sân bay Quốc tế Phoenix Sky Harbour; AeroTrain tại Sân bay Quốc tế Kuala Lumpur; và Hệ thống Đưa đón Theo dõi tại Sân bay London Gatwick, Vương quốc Anh.
Hệ thống hiện đại
Hệ thống tàu điện ngầm đầy đủ
phải|nhỏ|300x300px| Giao thông trên [[Đại lộ Greenpoint và Roosevelt|Đại lộ Roosevelt ở Jackson Heights, Thành phố New York, theo Tuyến IRT Flushing (được sử dụng bởi tàu số 7 và <7>) vào những năm 1980]]
phải|nhỏ|300x300px| Ga Chinatown ở [[Los Angeles, California]]
phải|nhỏ|300x300px| Tuyến 15 một ray, [[São Paulo|Sao Paulo, Brazil]]
; Châu Mỹ
- Tàu điện ngầm Baltimore (phía tây Mondawmin)
- BART (một phần)
- Chicago "L" (ngoại trừ các phần của Đường Đỏ và Đường Xanh)
- Cleveland Red Line (một phần)
- Hệ thống đường sắt nhẹ Guadalajara Tuyến số 3 (đang xây dựng một phần)
- Honolulu Rail Transit (tàu điện ngầm hạng nhẹ đang được xây dựng)
- Tàu điện ngầm Medellín
- Tàu điện ngầm Thành phố Mexico (một phần)
- Tàu điện ngầm Miami
- Tàu điện ngầm Thành phố New York (một phần)
- Philadelphia “El” Market – Frankford Line (đi ngầm ở trung tâm thành phố Philadelphia và Tây Philadelphia đến ga 40th Street nhưng trên cao ở những nơi khác)
- Tuyến số 3 Scarborough, tuyến đường sắt tàu điện ngầm công suất trung bình ở Toronto, Ontario, Canada
- SkyTrain, Vancouver, British Columbia, Canada.
- Tàu điện ngầm Washington (một phần)
; Châu Á
- Tàu điện ngầm Bangalore
- Tàu điện ngầm Chennai
- Hệ thống vận chuyển hàng loạt nhanh Chennai
- Tàu điện ngầm Delhi (Tuyến màu xanh lá cây)
- Tàu điện ngầm Hyderabad
- Tàu điện ngầm Kochi
- Tàu điện ngầm Kolkata (tuyến 5 & 6 trong tương lai, sau này đang được xây dựng)
- Tàu điện ngầm Lahore (Tuyến màu cam)
- Hệ thống vận tải đường sắt nhẹ Manila
- Tàu điện ngầm Mumbai
- Mumbai Monorail
- Tàu điện ngầm Nagpur
- Tàu điện ngầm nhanh Gurgaon
- BTS Skytrain, hai tuyến trung chuyển nhanh trên cao ở Bangkok, Thái Lan
- Wenhu line, Đài Bắc, Đài Loan
- Tàu điện trên cao Cát Linh Hà Đông (Hà Nội, Việt Nam)
; Châu Âu
- Berlin U-Bahn (tuyến U1 và U2)
- Tàu điện ngầm Copenhagen
- Đường sắt nhẹ Docklands (một phần)
- Hamburg U-Bahn (tuyến U3)
- Vienna U-Bahn (tuyến U6)
- Đường sắt treo Wuppertal
; Châu Đại Dương
- Tàu điện ngầm Melbourne
- Sydney Metro Northwest Line ở Sydney, Úc (đoạn tàu trên cao)
; Không sử dụng
phải|nhỏ| Nhà ga Forest Hills trên Phố Washington của Boston Được nâng lên vào năm 1910 - tuyến đường sắt được xây dựng lại trong một lần cắt vào năm 1987
- Đường sắt trên cao ở Boston - Đại lộ Atlantic nâng lên, Đi lên ở Charlestown, Đường Washington được nâng lên, Đường Causeway được nâng lên
- Đường sắt trên cao do Công ty Vận tải Nhanh Interborough và Công ty Vận tải Nhanh Brooklyn điều hành ở Thành phố New York
- Đường sắt trên cao Liverpool
- Tuyến Sân bay trên cao của Đường sắt Ngoại ô Kolkata, đã đóng cửa vào năm 2016 để tái thiết liên quan đến Tuyến tàu điện ngầm Kolkata số 4
Vận chuyển người
- Cơ quan vận tải Tomorrowland PeopleMover, một người di chuyển tại và xung quanh Tomorrowland, Magic Kingdom, Walt Disney World Resort, Orlando, Florida, Hoa Kỳ
- AirTrain JFK, một người di chuyển tại và xung quanh Sân bay Quốc tế John F. Kennedy, Thành phố New York, New York, Hoa Kỳ
- ATL Skytrain, một người di chuyển tại Sân bay Quốc tế Hartsfield – Jackson Atlanta, Atlanta, Georgia, Hoa Kỳ
- Tàu Skytrain Sân bay Changi, một con người di chuyển giữa các nhà ga tại Sân bay Quốc tế Changi ở Singapore
- Detroit People Mover, một người di chuyển bằng phương tiện công cộng đô thị ở Detroit, Michigan, Hoa Kỳ
- H-Bahn, một công ty di chuyển người tự động liên nhà ga ở Dortmund và Düsseldorf, Đức
- Metromover, một người di chuyển tại Miami, Florida, Hoa Kỳ
- PHX Sky Train, một người di chuyển tại Sân bay Quốc tế Phoenix Sky Harbour, Phoenix, Arizona, Hoa Kỳ
Thiết kế đề xuất
- Phần mở rộng của UC San Diego Blue Line chủ yếu sẽ là đường sắt nhẹ trên không.
- Réseau express métropolitain
- Phnom Penh SkyTrain (Campuchia)
- Tàu điện ngầm Managua (Nicaragua)
- Tàu điện ngầm San Salvador (El Salvador)
- Tàu điện ngầm Ljubljana (Slovenia)
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
phải|nhỏ| [[Đường sắt trên cao Liverpool, tháng 5 năm 1951.]] phải|nhỏ| Tàu [[NS 93 trên một phần trên cao của tuyến số 5 của Tàu điện ngầm Santiago.]] phải|nhỏ| Hai chuyến tàu [[Wuppertal Schwebebahn gặp
**Hệ thống đường sắt trên núi của Ấn Độ** là một hệ thống gồm sáu hoặc bảy tuyến đường sắt núi cao ở Ấn Độ vẫn đang hoạt động. Được xây dựng bắt đầu hoạt
**Đường sắt đô thị Hà Nội** () là hệ thống đường sắt đô thị của thành phố Hà Nội. Hệ thống được vận hành bởi Công ty Đường sắt Hà Nội (Hanoi Metro Company –
thumb|Khung cảnh nhìn về phía bắc của hệ thống [[Chicago 'L' từ ga Adams/Wabash trong khu vực Chicago Loop]] **Đường sắt đô thị** () là một thuật ngữ rộng để chỉ nhiều loại hình hệ
**Tuyến 2A:** **Cát Linh – Hà Đông – Xuân Mai** là một tuyến metro thuộc hệ thống mạng lưới Đường sắt đô thị Hà Nội, được đầu tư xây dựng bởi Bộ Giao thông Vận
**Tuyến đường sắt Kalka–Shimla** là tuyến đường sắt khổ hẹp nằm ở miền Bắc Ấn Độ đi qua vùng núi từ Shimla tới Kalka của Panchkula. Tuyến đường sắt được biết đến với khung cảnh
**Tuyến đường sắt Darjeeling Himalaya** viết tắt là **DHR** hoặc **Toy Train** là một tuyến đường sắt khổ hẹp 2 ft (610 mm) kết nối New Jalpaiguri với Darjeeling thuộc tiểu bang Tây Bengal, Ấn Độ. Được
thumb|Tại [[Los Angeles, quá trình mở rộng hệ thống giao thông công cộng được thúc đẩy phần lớn nhờ đường sắt nhẹ.]] **Đường sắt nhẹ** (tiếng Anh: _light rail_ hoặc _light rail transit_, viết tắt
thumb|right|Hệ thống [[Tàu điện ngầm thành phố New York là hệ thống tàu điện ngầm vận hành độc lập lớn nhất trên thế giới tính theo số lượng nhà ga mà nó phục vụ, sử
Logo của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam ** Đường sắt Việt Nam** là một trong những ngành công nghiệp lâu đời của Việt Nam. Ngành Đường sắt Việt Nam ra đời năm 1881
**Đường sắt tốc độ cao hơn** (, **HrSR**) là biệt ngữ dùng để chỉ các dịch vụ đường sắt chở khách liên tỉnh có tốc độ tốc đa lớn hơn đường sắt thông thường, nhưng
**Đường sắt**, hay **vận tải đường sắt**, là loại hình vận chuyển/vận tải hành khách và hàng hóa bằng phương tiện có bánh được thiết kế để chạy trên loại đường đặc biệt là đường
Tuyến **đường sắt liên thành phố Bắc Kinh - Thiên Tân** () là tuyến đường sắt cao tốc chỉ dành cho hành khách chạy tuyến 117 km (72,7 dặm) giữa Bắc Kinh và Thiên Tân. Chính
**Tuyến đường sắt Semmering** () là một tuyến đường sắt ở Áo, bắt đầu từ Gloggnitz chạy qua Semmering đến Mürzzuschlag là tuyến đường sắt trên núi đầu tiên trên thế giới, đặc biệt là
thumb|Hệ thống đường sắt Việt Nam thumb|Tàu hỏa rời Ga Sài Gòn **Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam** (VNR) là mô hình Tổng Công ty Nhà nước thuộc sự quản lý của Bộ Giao
**Đường sắt cao tốc Suseo–Pyeongtaek** (Tiếng Hàn: 수서평택고속선, Hanja: 水西平澤高速線)là tuyến đường sắt cao tốc bắt đầu tại Ga Suseo ở Gangnam-gu, Seoul đi qua Ga Dongtan và Ga PyeongtaekJije, và kết nối với Đường
**Đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh** (, tên viết tắt là _HCMC Metro_) là hệ thống đường sắt đô thị đang xây dựng tại Thành phố Hồ Chí Minh. Dự án là
**Cảng Sài Gòn 0–2 Tổng cục Đường sắt**, được biết đến với tên gọi **Trận cầu đoàn tụ** (ở Việt Nam) hay **Trận cầu thống nhất** (theo cách gọi của báo chí nước ngoài), là
**Tuyến đường sắt Dãy núi Nilgiri** viết tắt là **NMR** là tuyến đường sắt đo mét khổ hẹp 1000mm nằm ở Tamil Nadu, miền Nam Ấn Độ. Được xây dựng bởi những người Anh vào
**Cục quản lý Đường sắt Đài Loan** (, ) viết tắt **TRA** () là một nhà điều hành đường sắt ở Đài Loan. Đây là một cơ quan của Bộ Giao thông và Truyền thông
nhỏ|Tàu cao tốc [[ICE (Intercity-Express) tại Đức]] nhỏ|phải|[[E5 Series Shinkansen|E5 Series Shinkansen tại Nhật Bản]] nhỏ|phải|[[Intercity-Express|ICE thế hệ thứ ba do Đức thiết kế trên tuyến đường sắt cao tốc Köln–Frankfurt]] **Đường sắt cao tốc**
thumb|Bản đồ mạng đường sắt với các đường thông thường được nâng cấp hoặc xây dựng để phù hợp với CRH được hiển thị bằng màu cam (), đường cao tốc thứ cấp màu xanh
nhỏ|221x221px|[[Đường sắt Bắc Nam tại Việt Nam, hiện nay tuyến đường sắt chính này vẫn sử dụng loại khổ hẹp]] Một **đường sắt khổ hẹp** là một tuyến đường sắt có khổ đường hẹp hơn
**Tuyến 3: Trôi – Nhổn – Ga Hà Nội – Hoàng Mai** là tuyến đường sắt đô thị đang được xây dựng và là một phần của hệ thống mạng lưới Đường sắt đô thị
**Hệ thống đường sắt Ý** là một trong những loại hình giao thông quan trọng nhất của cơ sở hạ tầng của Ý, với tổng chiều dài là trong đó chiều dài các tuyến hiện
**Tuyến 2** hay còn gọi là **Tuyến Nội Bài – Hoàng Quốc Việt** hoặc **Tuyến Hoàn Kiếm** (Giai đoạn 1: **Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo**) là tuyến metro đang được giải phóng mặt
**Đường sắt Nhà nước Triều Tiên** (조선민주주의인민공화국 철도성, _ Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk Ch'ŏldo_, thường được gọi là 국철, _Kukch'ŏl_, "State Rail") là bộ phận điều hành của Bộ Đường sắt Bắc Triều Tiên và
**Tuyến đường sắt Albula** (; ) là một tuyến đường sắt đơn khổ mét, một phần của mạng lưới Tuyến đường sắt Rhaetian (RHB) nằm tại bang Graubünden, Thụy Sĩ. Nó kết nối ga đường
Vào lúc 22:25 ngày 3 tháng 5 năm 2021, theo múi giờ miền Trung Bắc Mỹ, một dầm đỡ dưới của một cầu vượt ở tuyến metro Thành phố México số 12 thuộc Mexico City
**Đường sắt cao tốc Bắc – Nam** hay **Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam** là một trong những dự án chiến lược của Đường sắt Việt Nam (ĐSVN). Dự án đã được Thủ tướng
**Tuyến 5: Văn Cao – Hòa Lạc** (tên đầy đủ: **Văn Cao – Ngọc Khánh – Láng – Hòa Lạc**) là tuyến metro thuộc hệ thống Đường sắt đô thị Hà Nội đang được chuẩn
**Đường sắt Bắc - Nam** hay **đường sắt Thống Nhất** là tuyến đường sắt bắt đầu từ thủ đô Hà Nội và kết thúc tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đường sắt Bắc - Nam
Dự án **Đường sắt cao tốc Kuala Lumpur–Singapore** (, _viết tắt_: HSR; ) được Thủ tướng Malaysia Najib Razak công bố vào tháng 09 năm 2010, nối Kuala Lumpur và Johor Bahru với Singapore. Ngày
nhỏ|Cổ phần đường sắt Bagdad, phát hành vào ngày 31 tháng 12 năm 1903 **Đường sắt Bagdad** (chữ Anh: Baghdad railway, chữ Thổ Nhĩ Kì: Bağdat demiryolu, chữ Đức: Bagdadbahn, chữ Arabi: سكة حديد بغداد,
:_Bài này viết về tuyến đường sắt được Nhật Bản xây dựng trong Thế chiến II. Về các bài viết liên quan tới các tuyến đường sắt của Myanmar, xem Các tuyến đường sắt của
**Đường sắt Ninh Ba – Thai Châu – Ôn Châu** (giản thể: 甬台温铁路; phồn thể: 甬台温铁路; bính âm: Yǒngtáiwēn Tiělù, Hán Việt: Dũng Thai Ôn thiết lộ) là một tuyến đường sắt đôi, điện khí
thumb|right|[[Tàu điện ngầm Glasgow]] thumb|right|[[Rapid Rail|Rapid KL – Tuyến Kelana Jaya]] thumb|right|[[Tuyến Văn Hồ (Tuyến Nâu), Đường sắt đô thị Đài Bắc]] thumb|[[Tuyến 3 Scarborough trước đây của hệ thống tàu điện ngầm Toronto được
**Tuyến 1** hay còn gọi là **Tuyến Bến Thành – Suối Tiên** là một tuyến metro thuộc hệ thống Đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh, vận hành vào lúc 10:00 ngày 22
**Đường sắt Thanh-Tạng** ( bính âm: Qīngzàng Tiělù) là một tuyến đường sắt 1.956 km kết nối hai hai Trung Quốc tỉnh Thanh Hải và Tây Tạng. Từ ngày 1/7/2006, Trung Quốc chính thức đưa vào
**Đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt** hay **đường sắt Phan Rang – Đà Lạt** là một tuyến đường sắt đã ngưng sử dụng, từng nối Đà Lạt với tuyến đường sắt Bắc Nam tại
**Đường sắt Sài Gòn – Lộc Ninh** là tuyến đường sắt đã ngưng sử dụng, nối từ Sài Gòn đến Lộc Ninh. Được xây dựng từ thời Pháp thuộc, nối với đường sắt Bắc Nam
Cho đến tháng 3 năm 2017, Uzbekistan có mạng lưới đường sắt có tổng chiều dài là 4,714 km, trong đó có 2.500 km đường sắt đã được điện khí hóa. Có rất nhiều đoạn
**Đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho** là tuyến đường sắt đầu tiên của Việt Nam cũng là tuyến đường sắt đầu tiên của Đông Dương, được xây dựng vào năm 1881. Đây cũng là
**Đường sắt Savannakhet – Lao Bảo** (thường gọi là **Đường sắt Lào – Việt Nam**) là tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn được quy hoạch ở miền Nam Lào, kết nối giữa thành phố lớn
**Tuyến đường sắt Hải Phòng – Vân Nam** (tiếng Trung: 滇越铁路) là tuyến đường sắt nối Hải Phòng với thành phố Côn Minh, thuộc tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Tuyến đường sắt khổ hẹp (1.000
:_Đừng nhầm lẫn với SMRT Corporation ở Singapore._ **Tổng công ty đường sắt cao tốc đô thị Seoul** (SMRT) được thành lập vào 1994 để điều hành Tàu điện ngầm Seoul tuyến 5, 6, 7,
**Đường sắt cao tốc Đài Loan** () viết tắt **THSR** hoặc **HSR** là tuyến đường sắt cao tốc chạy khoảng , dọc theo bờ biển phía tây của Đài Loan, từ thủ đô Đài Bắc
**SRT** (**SR T**rain, **S**uper **R**apid **T**rain) là tuyến đường sắt cao tốc chạy từ Ga Suseo đến Ga Busan, Ga Jinju, Ga Pohang, Ga GwangjuSongjeong, Ga Mokpo và Ga Yeosu–EXPO. Khoảng 86% các chuyến tàu
**Tuyến 2** (tên tuyến theo giai đoạn 1: **Bến Thành – Tham Lương**) là một tuyến metro thuộc hệ thống Đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh đang được xây dựng từ năm
phải|nhỏ|260x260px| Một đoàn tàu ICE T trên [[Cầu Trisanna, Wiesburg ]] phải|nhỏ|260x260px| Một số chiếc [[Xe điện mặt đất|xe điện ở Gmunden]] phải|nhỏ|260x260px| Đường sắt leo núi _Hartkaiserbahn_ gần [[Ellmau]] **Vận tải đường sắt ở