Đặng Đề (1851-?) là một nho sĩ và là một nghĩa sĩ trong phong trào Cần Vương ở Bình Định, Việt Nam.
Tiểu sử
Đặng Đề là người huyện Bình Khê (nay là huyện Tây Sơn), tỉnh Bình Định. Ông là một nho sĩ thông thạo binh thư đồ trận .
Ngày 5 tháng 7 năm 1885, sau trận quân tập kích quân Pháp thất bại, kinh thành Huế bị thất thủ. Phụ chính Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi lên chiến khu Tân Sở (Quảng Trị) ban dụ Cần Vương (13 tháng 7 năm 1885) kêu gọi toàn dân chống quân ngoại xâm.
Khi ấy, nguyên Tổng đốc Đào Doãn Địch về ngay Bình Định truyền hịch Cần Vương, Đặng Đề liền đến tham gia dưới cờ của Đề đốc Tăng Doãn Văn ở Bắc Bình Định.
Nhưng không lâu sau (tháng 9 năm 1885), Đào chủ tướng lâm bệnh qua đời, quyền chỉ huy của ông được giao lại cho tân cử nhân Mai Xuân Thưởng. Để tăng sức chiến đấu, Tăng Doãn Văn cùng Mai Xuân Thưởng hợp nhất lực lượng.
Cuối năm đó, Đặng Đề đang đóng quân ở thôn Cẩm Vân, thì quân triều do Tuần phủ Bình Định chỉ huy hiệp cùng quân Pháp rầm rộ tiến vào thôn để đàn áp nghĩa quân Cần Vương. Hai bên đã đụng độ ác liệt. Mặc dù chỉ với súng kíp và giáo mác, cuối cùng nghĩa quân cũng đã đánh đuổi được.
Ít lâu sau, khi Đặng Đề đang đóng quân ở thôn Thủ Thiện, thì kỵ binh và bộ binh của đối phương lại ào ạt tiến công. Lần này nhờ hào lũy vững chắc và giỏi mai phục, nên nghĩa quân không những chống ngăn được mà còn gây cho họ nhiều thiệt hại.
Tháng 10 năm 1885, được Soái phủ Sài Gòn cho pháo thuyền và bộ binh đến hỗ trợ (trong đó có cả lực lượng của Trần Bá Lộc từ Nam ra), Nghĩa Định Tiễu phủ sứ Nguyễn Thân tiến quân vào đóng bên bờ sông Lại Giang. Đặng Đề cùng Bùi Điền liền phối hợp với quân của Tăng Bạt Hổ đánh đồn Lại Giang, nhưng thất bại.
Thừa thắng, liên quân Nguyễn Thân-Trần Bá Lộc tiến đánh chiếm căn cứ Chóp Chài. Nghĩa quân đánh trả dữ dội. Nhưng trước thế mạnh của đối phương, Đặng Đề và Bùi Điền đành phải rút quân về Phú Phong, hợp lực cùng Mai Nguyên soái chuẩn bị kế hoạch chống cự lại.
Tuy nhiên, đến tháng 2 năm 1887, thì liên quân Nguyễn Thân-Trần Bá Lộc đã làm chủ được cả vùng đất phía Nam sông Côn. Trong một trận đánh quyết tử của nghĩa quân ở Phú Phong, Bùi Điền bị bắt, và liền sau đó là Mai Xuân Thưởng.
Trong cơn binh lửa khốc liệt, không rõ số phận của Đặng Đề ra sao.
Thơ Đặng Đề
Sinh thời Đặng Đề có làm thơ để tỏ chí. Hiện nay chỉ mới tìm thấy mấy bài thơ ngắn bằng chữ Hán biên trong phần phụ lục Vân Sơn thi tập của danh sĩ Nguyễn Trọng Trì. Trích:
Làm sau chiến thắng ở Cẩm Vân (dịch):
:''Trận đánh Cẩm Văn giết giặc Tây
:''Chiến tích lưu truyền mãi từ đây.
:''Xung phong, dũng cảm anh hào kiệt,
:Quyết chém đầu thù rửa nhục này.
Làm sau chiến thắng ở Thủ Thiện (dịch):
:''Trống trận vang rền Thủ Thiện thôn
:''Nghĩa binh dũng mãnh múa đao thương
:''Quân Tây ngã ngựa tan thân xác
:Máu giặc chảy dài khắp cả đường.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Đặng Đề** (1851-?) là một nho sĩ và là một nghĩa sĩ trong phong trào Cần Vương ở Bình Định, Việt Nam. ## Tiểu sử **Đặng Đề** là người huyện Bình Khê (nay là huyện
**Hoài Nam nghĩa sĩ miếu** (hay còn gọi là Nghĩa sĩ miếu, Nghĩa sĩ từ, tiếng Pháp: Temple du Souvenir Indochinois - Đền tưởng niệm người Đông Dương) là một miếu thờ được chính phủ
**_Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc_** là một bài văn tế do Nguyễn Đình Chiểu sáng tác để ngợi ca, thương tiếc và kính phục những nghĩa quân đã anh dũng đứng lên chống thực
**Đỗ Đăng Đệ** (biệt danh: **Ông Thượng Đỗ**, **ông Thượng Châu Sa**), tự **Thứ Khanh**, hiệu **Tùng Đường,** sinh năm Giáp Tuất (1814) tại làng Châu Sa, huyện Bình Sơn (nay thuộc xã Tịnh Châu,
**_Tam quốc diễn nghĩa_** (giản thể: 三国演义; phồn thể: 三國演義, Pinyin: _sān guó yǎn yì_), nguyên tên là **_Tam quốc chí thông tục diễn nghĩa_**, là một cuốn tiểu thuyết dã sử về lịch sử
**Khởi nghĩa Lam Sơn** là một cuộc khởi nghĩa trong lịch sử Việt Nam do Lê Lợi lãnh đạo nhằm chống lại sự cai trị của nhà Minh, bắt đầu từ đầu năm 1418 và
**Đảng Dân chủ** (tiếng Anh: _Democratic Party_), cùng với Đảng Cộng hòa, là một trong hai chính đảng lớn nhất tại Hoa Kỳ. Đảng Dân chủ, truy nguyên nguồn gốc của mình đến thời Thomas
**Việt Nam Quốc Dân Đảng** (**VNQDĐ**; chữ Hán: ), gọi tắt là **Việt Quốc**, là một đảng chính trị dân tộc và xã hội chủ nghĩa dân chủ chủ trương tìm kiếm độc lập khỏi
**Thụy Sĩ** (còn được viết là _Thụy Sỹ_), tên đầy đủ là **Liên bang Thụy Sĩ**, là một nước cộng hòa liên bang tại châu Âu. Quốc gia này gồm có 26 bang, và thành
**Khởi nghĩa Yên Bái** (chính tả cũ: _Tổng khởi-nghĩa Yên-báy_) là một cuộc nổi dậy bằng vũ trang bùng phát tại Yên Bái, một phần trong cuộc khởi nghĩa do Việt Nam Quốc dân Đảng
Các quốc gia trên thế giới có đặt căn cứ quân sự của Hoa Kỳ. **Chủ nghĩa đế quốc Mỹ** () là một thuật ngữ nói về sự bành trướng chính trị, kinh tế, quân
**Vũ Lệ Quyên** (sinh ngày 2 tháng 4 năm 1981), thường được biết đến với nghệ danh **Lệ Quyên**, là một nữ ca sĩ người Việt Nam. Sinh ra tại Hà Nội trong một gia
**Đặng Tiến Đông** (1738–1794 hay 1797) làm quan thời Lê – Trịnh, sau đầu quân Tây Sơn và trở thành danh tướng của lực lượng này. Thân thế và sự nghiệp của ông hiện vẫn
, cũng thường được gọi với tên phiên âm của nó là **Kuomintang** (**KMT**; ), là chính đảng do Tôn Trung Sơn và các chí sỹ của ông sáng lập và tồn tại cho đến
**Vụ xét xử các lãnh đạo Đảng Cộng sản theo Đạo luật Smith** ở thành phố New York từ năm 1949 đến năm 1958 là kết quả các cuộc truy tố của chính quyền liên
:_Bài này nói về chủ nghĩa cộng sản như một hình thái xã hội và như một phong trào chính trị. Xin xem bài hệ thống xã hội chủ nghĩa, đảng cộng sản và chủ
**Wilhelm I** (tên đầy đủ: _Wilhelm Friedrich Ludwig_; 22 tháng 3 năm 1797 – 9 tháng 3 năm 1888), là quốc vương Phổ từ ngày 2 tháng 1 năm 1861, chủ tịch Liên bang Bắc
**Đảng Cộng hòa** (tiếng Anh: _Republican Party_, còn được gọi là , ) là một trong hai đảng chính trị lớn trong hệ thống đa đảng của chính trị Hoa Kỳ, cùng với Đảng Dân
**Nghĩa vụ quân sự** hay còn gọi là **quân dịch** là một nghĩa vụ bắt buộc của công dân. Ở những nước có quy định việc thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc, công
**Cấu trúc Đảng Quốc xã Đức** (NSDAP) mang tính chất trung ương tập quyền và có hệ thống phân cấp chặt chẽ. Trong vai trò là đảng quần chúng và lãnh đạo, Đảng Công nhân
**Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XII**, được gọi chính thức là **Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII** là đại hội lần thứ 12 của Đảng Cộng sản Việt
**Jean Joseph Marie Gabriel de Lattre de Tassigny** (, 2 tháng 2 năm 1889 – 11 tháng 1 năm 1952) là đại tướng Pháp trong thời kỳ Chiến tranh thế giới thứ hai và Chiến
**Đảng Cộng sản Trung Quốc** (; Hán-Việt: Trung Quốc Cộng sản Đảng), một số văn kiện tiếng Việt còn gọi là **Đảng Cộng sản Tàu**, là đảng chính trị thành lập và điều hành Cộng
**Chủ nghĩa tự do** là một hệ tư tưởng, quan điểm triết học, và truyền thống chính trị dựa trên các giá trị về tự do và bình đẳng. Chủ nghĩa tự do có nguồn
**Alexandros III của Macedonia** (, ), thường được biết đến rộng rãi với cái tên **Alexander Đại đế** (tiếng Hy Lạp: _Megas Alexandros_, tiếng Latinh: _Alexander Magnus_), hay còn được một số tài liệu tiếng
Sự thay đổi về cương thổ của Cộng hòa La Mã, Đế quốc La Mã và Đế quốc Đông La Mã qua từng giai đoạn phát triển. Hình động, click vào để xem sự thay
Trong các loài gia súc, **con dê** là loài có ý nghĩa tinh thần phong phú và có giá trị biểu tượng cao. Nó thể hiện vai trò gần gũi mà quan trọng, tạo ra
nhỏ|[[Ze'ev Jabotinsky]] **Chủ nghĩa phục quốc Do Thái xét lại** (tiếng Hebrew: ציונות רוויזיוניסטית) hay **Chủ nghĩa Zion xét lại** là một phong trào trong Chủ nghĩa phục quốc Do Thái do Ze'ev Jabotinsky khởi
**Trương Sĩ Thành** (, 1321 – 1367), tự Xác Khanh, tên lúc nhỏ là Cửu Tứ, người Bạch Câu Trường, Hưng Hóa, thủ lĩnh khởi nghĩa nông dân cuối đời Nguyên. Bấy giờ có thuyết
**Đế quốc Tân Babylon**, còn được gọi là **Đế chế Babylon thứ hai** và thường được các nhà sử học nhắc đến là **Đế chế Chaldea**, là đế quốc Lưỡng Hà lớn cuối cùng được
Mùa đầu tiên của chương trình **_Ca sĩ mặt nạ_** được phát sóng trên kênh truyền hình HTV2 - Vie Channel, Vie Giải Trí và ứng dụng VieON từ ngày 16 tháng 7 năm 2022
**Alexandre de Rhodes** (15 tháng 3 năm 1593 – 5 tháng 11 năm 1660) là một nhà truyền giáo Dòng Tên và một nhà ngôn ngữ học người Avignon. Ông là một trong những giáo
Phật giáo **Tứ Ân Hiếu Nghĩa** (四恩孝義), tên cũ là Đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, gọi tắt là đạo **Hiếu Nghĩa**, do Ngô Lợi (thường được tín đồ gọi là **Đức Bổn Sư**) sáng lập.
**Phong trào Nghĩa Hòa Đoàn** hay còn gọi là **Khởi nghĩa Nghĩa Hòa Đoàn** () hoặc bị miệt thị là giặc "quyền phỉ" là một phong trào bạo lực ở tại miền Bắc Trung Quốc
[[Caspar David Friedrich, _Kẻ lãng du trên biển sương mù,_ 38.58 × 29.13 inches, 1818, tranh sơn dầu, Kunsthalle Hamburg]] [[Eugène Delacroix, _Nữ thần Tự do dẫn dắt nhân dân_ 1830]] Théodore Géricault, _[[Chiếc bè
**Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa România** (), trước ngày 21 tháng 8 năm 1965 được gọi là **Cộng hòa Nhân dân România** ( (1947–1954, 1963–1965) hoặc (1954–1963)), là giai đoạn trong lịch sử România
phải|Các nhân vật nổi bật của Đệ Tứ cộng sản Việt Nam. phải|nhỏ|Hiệu kỳ Trăng Câu Đệ Tứ Đảng. **Trăng Câu Đệ Tứ Đảng** (tiếng Pháp: _La Partie Trotskyste du Vietnam_, **PTV**) là một phong
**Phan Đăng Lưu** (5 tháng 5 năm 1902 – 26 tháng 8 năm 1941) là nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng theo xu hướng Cộng sản ở Việt Nam với mục tiêu "cộng hòa
**_Ca sĩ mặt nạ_** (tên đầy đủ: **_Ca sĩ mặt nạ – The Masked Singer Vietnam_** hay đơn giản là **_The Masked Singer Vietnam_**) là một chương trình truyền hình thực tế về âm nhạc
thumb|right|Biểu trưng hoàng gia của Đế quốc Áo với quốc huy ít hơn (được sử dụng cho đến năm 1915 thời Áo-Hung) thumb|right|Biểu trưng hoàng gia của Đế quốc Áo với quốc huy vừa phải
**Phan Tư Nghĩa** (1910 - 2009) nhà hoạt động chính trị Việt Nam, đảng viên Đảng Cộng sản Pháp, Ủy viên Ủy ban Nhân dân Cách mạng Bắc Bộ năm 1945, đại biểu Quốc hội
Nhóm khởi nghĩa của Đề Thám (hình chụp của trung úy Romain-Desfossés) Yên Thế, Bắc Kỳ - Nhóm nghĩa quân người Mán dưới quyền thủ lĩnh Phạm Quế Thắng ở Vũ NhaiYên Thế, Bắc Kỳ
**Lê Thanh Lan**, tên thánh: **Maria Lê Thanh Lan** (28 tháng 12 năm 1956 – 3 tháng 6 năm 2001), được biết đến với nghệ danh **Ngọc Lan**, là một ca sĩ hải ngoại nổi
**Chủ nghĩa tự do cá nhân** hay **chủ nghĩa tự do ý chí** (tiếng Anh: _libertarianism_, từ tiếng Latinh: _liber_, tự do) là học thuyết triết học chính trị ủng hộ tự do như là
**Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô** (), hay Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô, gọi tắt **Trung ương Đảng Liên Xô** () là cơ quan quyền lực cao
**_Yêu cuồng si_** (tựa gốc: **_Begin Again_**) là phim điện ảnh ca nhạc hài-chính kịch của Mỹ năm 2013 do John Carney đạo diễn kiêm viết kịch bản, với diễn xuất của Keira Knightley và
**Đại hội Đảng Nhân dân Cách mạng Lào khóa IV** () được tổ chức từ ngày 13 đến ngày 15 tháng 11 năm 1986 tại thành phố Viêng Chăn. Đại hội có 303 đại biểu
**Đảng Lập hiến Đông Dương** (tiếng Pháp: _Parti Constitutionaliste Indochinois_) là một chính đảng hoạt động ở Nam Kỳ trong thập niên 1910 đến 1930. Đảng này do Bùi Quang Chiêu, một kỹ sư canh
**Đảng Hành động Nhân dân** (viết tắt theo tiếng Anh: **PAP**) là chính đảng cầm quyền tại Singapore từ năm 1959. Đây là một trong hai chính đảng chủ yếu tại Singapore cùng với Đảng
**Kim Tae-hyung** (; sinh ngày 30 tháng 12 năm 1995), thường được biết đến với nghệ danh **V** (), là một nam ca sĩ và nhạc sĩ người Hàn Quốc. Anh là thành viên của