Bà Ba Cai Vàng (1836-1908), tên thật là Lê Thị Miên, còn được gọi là Yến Phi, biệt hiệu Hồng y liệt nữ. Bà là vợ ba và là cộng sự của Cai Vàng, thủ lĩnh cuộc nổi dậy (khởi phát năm 1862) chống lại triều đình Tự Đức trong lịch sử Việt Nam.
Cuộc đời
Bà Ba Cai Vàng là người ở thôn Đại Trạch, xã Đình Tổ, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.
Bà là con của một nhà nho không rõ tên, tục gọi là cụ Đồ. Theo lời truyền thì bà còn là con nuôi của Tuần Nhỡn, một trong những chỉ huy của Cuộc nổi dậy Cao Bá Quát ở Mỹ Lương (Sơn Tây).
Khoảng ngoài 20 tuổi, vì không chấp nhận làm vợ lẽ viên chánh tổng có quyền thế tại địa phương, cha con bà phải ẩn trốn ở nhà Tuần Nhỡn. Được ông này giới thiệu, bà tham gia lực lượng của Cai Vàng. Vốn là người văn võ song toàn, bà nhanh chóng được tin dùng, rồi trở thành vợ ba của vị thủ lĩnh, nên được gọi là Bà Ba Cai Vàng .
Cùng chồng chống Nguyễn
Cai Vàng tên thật là Nguyễn Văn Thịnh (hay Nguyễn Thịnh). Năm 1862, ông lấy danh nghĩa "phù Lê", để phát động cuộc nổi dậy chống lại nhà Nguyễn.
Sách Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim chép:
:''Tháng ba năm Nhâm Tuất (1862), ở Bắc Ninh có tên cai tổng Nguyễn Văn Thịnh (tục gọi là Cai tổng Vàng) xưng làm nguyên súy, lập tên Uẩn mạo xưng là con cháu nhà Lê, lên làm minh chủ, rồi nhập đảng với tên (Tạ Văn) Phụng, đem binh đi đánh phủ Lạng Giang, huyện Yên Dũng, và vây thành Bắc Ninh. Bấy giờ quan Bố chính ở Hà Nội là Nguyễn Khắc Thuật, quan Bố chính tỉnh Sơn Tây là Lê Dụ và quan Phó lãnh binh tỉnh Hưng Yên là Vũ Tảo đem quân ba tỉnh về đánh giải vây cho tỉnh Bắc...
Trong khoảng thời gian đó, Bà Ba Cai Vàng đều ở cạnh chồng để cùng chiến đấu.
Ngày 30 tháng 8 năm Quý Hợi (1863, có nguồn ghi 1862), Cai Vàng mất vì trúng đạn của quân triều. Kể từ đó, Bà Ba Cai Vàng kế tục sự nghiệp của chồng.
Sau khi minh chủ Lê Duy Uẩn (hay Huân) bị bắt ở tỉnh thành Tuyên Quang, mùa xuân năm 1864, Bà Ba Cai Vàng trực tiếp cầm quân đánh vào Nãi Sơn (thuộc Hải Dương). Sau nhiều ngày vây đánh mà không thắng được, bà cho lui quân sau khi bắt được Vũ Tảo. Tục truyền, bà đã cho thiêu sống viên quan này, tuy nhiên theo sử nhà Nguyễn thì Vũ Tảo tự tử, được truy tặng chức Thống chế .
Xét thấy không còn đủ sức để tiến hành cuộc chiến đấu lâu dài, ngày 11 tháng 3 năm 1864, bà tổ chức lễ tế chồng cùng các thuộc hạ đã mất, rồi giải tán lực lượng.
Vào cửa Phật
Theo truyền thuyết, Bà Ba Cai Vàng đã đến sống ẩn tu ở chùa Dận (hay Giặn, thuộc Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh). Cũng có người cho rằng, bà đã vào tu tại chùa Hương Thủy nơi thôn Tứ Kỳ (nay là thôn Đại Trạch, xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh), với pháp danh là Đàm Giác Linh (hay Ninh). Tại chùa này, bà đã cho dựng miếu Âm Hồn để thờ chồng (Cai Vàng) và các cộng sự đã bỏ mình trong cuộc chiến vừa qua.
Năm 1908, ni cô Đàm Giác Linh (Bà Ba Cai Vàng) viên tịch, thọ 72 tuổi. Hiện nay, tại miếu thờ trên vẫn còn có câu đối chữ Hán ca ngợi bà:
:Tiểu cát phục nhung y, kỵ mã huy kỳ, danh trấn anh hùng nhân Kinh Bắc;
:Xuất gia quy thiền phái, chiêu kinh tịch kệ, giác chân đức độ Phật Như Lai.
Nghĩa là:
:''Thời trẻ mang giáp trụ, cưỡi ngựa phất cờ, nức tiếng Anh hùng miền Kinh Bắc;
:Xuất gia vào chùa thiền, tụng kinh đọc kệ, hiểu tường đức độ Phật Như Lai.
Vè Cai Vàng
Bài Vè Cai Vàng, không rõ tác giả. Trích các đoạn liên quan:
:''Cai Vàng tỉnh Bắc gan thay
:''Mộ quân bảy ngày được một vạn ba...
:...''Khen cho trí lực đàn bà
:''Bắc Ninh tài tướng vợ ba Cai Vàng
:''Đấu gan thi sức rõ ràng,
:''Vợ bé Cai Vàng đánh trận giỏi thay...
Theo bài vè này, thì trước khi phất cờ chống Nguyễn, Cai Vàng có hỏi ý kiến của ba bà vợ. Bà cả nói: "Điềm trời chưa vững đừng đi hội này", bà hai nói: "Xin chàng nghe thiếp đừng đi", còn bà ba thì:
:...''Nghe hai chị nói em đây không đồng.
:''Nói rồi quỳ xuống lạy chồng,
:''-Chàng dốc một lòng thiếp cũng xin chơi...
Trước thái độ cương quyết của người vợ ba, Cai Vàng đồng ý khởi binh:
:''Trong thì Cai Vàng xông pha
:''Ngoài thì vợ bé thứ ba đánh vào
:''Quân trào (triều) tán lạc binh đao,
:''Bốn bề súng bắn xôn xao đì đùng.
:''Đánh nhau đã ba giờ ròng,
:''Súng bắn đì đùng như thể pháo ran.
:''Đạn bắn như các rải đàng
:''Các quan vội vàng về tỉnh Bắc Ninh.
:''Truyền quân coi giữ mặt thành,
:''Cô Ba đuổi tới Bắc Ninh đánh trào.
:''Truyền quân đóng sập cử vào,
:''Hãm lương quân trào mấy tháng chẳng tha.
:''Ngoài thì đàn hát reo hò,
:''Các quan trong tỉnh nằm lo đêm ngày...
Đoạn Cai Vàng bị trúng đạn, sắp mất:
:''Cô ba cầm lấy cổ tay,
:''Chàng ơi có thác phen này không oan.
:''Mình thiếp thi sức, thi gan
:''Mang thân thác cửa vua quan đáng đời.
:''Chàng thác yên phận chàng rồi,
:''Chàng thác đã vậy thiếp tôi thế nào?
:''Mình thiếp mười vạn binh đao
:''Biết rằng có chống lại trào được chăng?
:''Vợ chồng than thở vừa xong,
:''Cai Vàng sức kiệt dốc lòng ngã ra.
:''Truyền quân mang xác về nhà,
:''Tìm nơi an táng để mà cho yên.
:''Rồi ra lập lại binh quyền,
:''Cất quân ra đánh một phen báo thù...
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Bà Ba Cai Vàng** (1836-1908), tên thật là **Lê Thị Miên**, còn được gọi là _Yến Phi_, biệt hiệu _Hồng y liệt nữ_. Bà là vợ ba và là cộng sự của _Cai Vàng_, thủ
**Vàng** hay **kim** là nguyên tố hóa học có ký hiệu **Au** (lấy từ hai tự mẫu đầu tiên của từ tiếng La-tinh _aurum_, có nghĩa là vàng) và số nguyên tử 79, một trong
nhỏ|Một cậu bé phục vụ rượu vang tại một bữa tiệc rượu đêm Hy Lạp **Lịch sử rượu vang** kéo dài hàng nghìn năm và gắn bó chặt chẽ với lịch sử nông nghiệp, ẩm
Cảnh quan từ núi Bà Nà Cảnh quan từ khách sạn Morin **Bà Nà** là khu bảo tồn thiên nhiên đồng thời cũng là quần thể du lịch nghỉ dưỡng toạ lạc tại khu vực
**Thanh Hằng**, tên thật là Trần Thị Mỹ Hằng (sinh ngày 12 tháng 2 năm 1962), là một nghệ sĩ cải lương, diễn viên hài, diễn viên điện ảnh người Việt Nam. ## Nghệ thuật
Giải vô địch bóng đá thế giới 2006 xảy ra rất nhiều tranh cãi, bao gồm những tranh chấp trên sân, những chỉ trích về các quyết định chính thức và vấn đề lương bổng
**Margaret Pole, Nữ Bá tước của Salisbury** (tiếng Anh: _Margaret Pole, Countess of Salisbury_; 14 tháng 8 năm 1473 – 27 tháng 5 năm 1541), là một nhà đại quý tộc Anh quốc. Bà là
**Thái Bá Du** (1521-1602) là một danh thần thời Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam. Ông là một võ tướng lập nhiều công trạng cho triều đại này trong cuộc chiến Lê-Mạc phân tranh.
nhỏ|400x400px| Quảng trường, nhìn hướng bắc về phía phố New World nhỏ|250x250px| Nhà thờ thánh Alexanderr ca. 1900 **Quảng trường Three Crosses** (, , cũng là "Quảng trường ba thánh giá", "Quảng trường ba thập
là một loạt các chính sách kinh tế và văn hóa do Mạc phủ Tokugawa tiến hành vào năm 1736 vào giữa thời kỳ Edo. Những cải cách này được Tướng quân đời thứ 8
Hồi ấy, tụi tui đóng quân gần Cơi Năm, nơi bác Ba Phi ở. Thỉnh thoảng, bác vô thăm tụi tui và cung cấp nhu yếu phẩm. Có lúc thì mấy cây thuốc gò, mấy
Bác Ba Phi là một nhân vật trong văn học nhân gian. Ông là nhân vật chính trong những câu chuyện kể về cuộc sống sinh hoạt thường ngày nhưng được cường điệu quá đáng
**Cai Vàng** (1800-1862/1863) tên thật là** Nguyễn Văn Thịnh** (阮文盛) hay **Nguyễn Thịnh** (阮盛), là lãnh đạo cuộc nổi dậy chống lại triều đình Tự Đức ở vùng Bắc Ninh với danh nghĩa "phù Lê"
Phục bích (), còn được phiên âm là phục tích hay phục tịch, nghĩa đen là "khôi phục ngôi vua" là trường hợp một quân chủ đã từ nhiệm hoặc đã bị phế truất hay
Đã có nhiều lo ngại và tranh cãi liên quan đến Thế vận hội Mùa hè 2024, bao gồm những lo ngại về an ninh, vấn đề nhân quyền, và tranh cãi về việc cho
nhỏ|Bản đồ cho thấy Đế quốc La Mã (màu tím) và Parthia (màu vàng) cùng nhau chia sẻ [[Đế quốc Seleukos (màu xanh ở giữa) và qua đó giúp họ trở thành quốc gia mạnh
**Mười ba thuộc địa**, còn được gọi là **Mười ba thuộc địa Anh** hay **Mười ba thuộc địa Mỹ**, là một nhóm các thuộc địa của Anh trên bờ biển Đại Tây Dương của Bắc
**Thịnh vượng chung Ba Lan và Litva** (, ) hay **Liên bang Ba Lan – Litva** hay **Thịnh vượng chung Ba Lan – Litva** là một trong những quốc gia rộng lớn và đông dân
Rượu vang là loại thức uống được lên men chủ yếu từ quả nho, có hương vị thơm ngon và được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, bà bầu có uống được rượu vang không?
**Hoàng Hải,** một nghệ sĩ cải lương Việt Nam, tên thật là **Nguyễn Hoàng Hải** sinh ngày 13 tháng 9 năm 1989 tại Hòa Thành - Tây Ninh. Anh được khán giả biết đến với
**Chiến tranh Kế vị Ba Lan** (tiếng Ba Lan: _Wojna o sukcesję polską_; tiếng Anh: _War of the Polish Succession_; ) là một cuộc xung đột lớn ở châu Âu, gây ra bởi cuộc nội
**August II Mạnh mẽ** (; ; 12 tháng 5 năm 1670 – 1 tháng 2 năm 1733) là Tuyển hầu xứ Sachsen của nhánh Albertine của gia tộc Wettin với tôn hiệu **Friedrich August I**. Ông
nhỏ|phải|Thỏi vàng **Bản vị vàng** hay **kim bản vị** là chế độ tiền tệ mà phương tiện tính toán kinh tế tiêu chuẩn được ấn định bằng hàm lượng vàng. Dưới chế độ bản vị
**Harta** là một ngôi làng nằm ở xã Dynów, huyện Rzeszowski, tỉnh Podkarpackie, Ba Lan. Làng có kiểu một đường trục xuyên suốt tọa lạc tại chân đồi Dynowskie, trong trũng suối cùng tên trải
**Casimir III Vĩ đại** (tiếng Ba Lan: Kazimierz III Wielki; 30 tháng 4 năm 1310 – 5 tháng 11 năm 1370) làm vua Ba Lan từ năm 1333 đến năm 1370. Ông là con trai
Đã có nhiều **tranh cãi** xung quanh **Đại hội Thể thao Đông Nam Á 2023**, được tổ chức tại Phnom Penh, Campuchia. ## Các nghi lễ ### Quốc kỳ bị treo ngược tại lễ khai
**Nhà vắng chủ** là nhà có chủ sở hữu nhưng chủ sở hữu không có mặt tại nhà, không có gia đình của chủ sở hữu ở trong nhà hoặc không có người ủy quyền
**Kim Xuân** là một nữ nghệ sĩ cải lương và diễn viên nổi tiếng người Việt Nam. ## Tiểu sử Bà Kim Xuân được sinh trưởng trong một gia đình có nhiều thế hệ đứng
**Vụ phát tán video "Vàng Anh"**, hay còn gọi **Vụ chia sẻ clip sex "Vàng Anh"**, là một vụ phát tán video ghi lại cảnh quan hệ tình dục giữa nữ ca sĩ, diễn viên
Trích đoạn cải lương _Tự Đức dâng roi_ – màn trình diễn cải lương trên [[chợ nổi tại Liên hoan Ẩm thực Món ngon các nước lần V – 2010 tại Thành phố Hồ Chí
**Ba Lan**, quốc hiệu là **Cộng hòa Ba Lan**, là một quốc gia có chủ quyền ở Trung Âu, tiếp giáp với Đức, Slovakia, Cộng hòa Séc, Ukraina, Belarus, Litva, Nga và biển Baltic; diện
**Chiến tranh Ba Mươi Năm** bắt đầu từ năm 1618, kết thúc năm 1648, chủ yếu diễn ra tại vùng nay là nước Đức và bao gồm hầu hết các cường quốc của châu Âu
**Bạch Tuyết** tên khai sinh là **Nguyễn Thị Bạch Tuyết** (sinh ngày 24 tháng 12 năm 1945) là nữ nghệ sĩ cải lương danh tiếng, được mệnh danh là "**Cải lương chi bảo**". Trước năm
**Rượu vang trắng** là loại rượu được lên men từ nho, nhưng không tiếp xúc với vỏ nho nên có màu vàng nhạt, vàng xanh hoặc vàng gold. Rượu vang trắng được làm bằng cách
**Nai vàng Đông Dương** (Danh pháp khoa học: **_Hyelaphus annamiticus_**) là một loài thuộc chi Hyelaphus và cũng được coi là phân loại của hươu vàng là động vật bản địa của Campuchia, Lào, Trung
**Người Ba Tư** là một dân tộc thuộc nhóm người Iran, những người nói tiếng Ba Tư hiện đại và có liên quan chặt chẽ về ngôn ngữ lẫn sắc tộc với người Iran địa
Đã có nhiều **tranh cãi** xung quanh **Đại hội Thể thao Đông Nam Á 2021**, được tổ chức tại Hà Nội, Việt Nam. ## Tiếp thị ### Bộ nhận diện nhiều lỗi chính tả, ngữ
Dưới đây tường bày tuồng cải lương đã được chứng nhận trong trường kì lịch sử theo soạn giả và nhan đề. ## Bạch Mai *Anh hùng náo, hay Sở Vân cứu giá *Bao Công
MẶT NẠ SỮA NON BÀ GIÀ NGA AGAFIA 100MLMặt nạ sữa non bà già Nga 100ml là loại mỹ phẩm được sản xuất từ sữa nai sừng tấm bắc mỹ nguyên chất với tác dụng
Mặt Nạ sữa Non Bà Già Nga Agafia dưỡng trắng da 100ml- Trọng lượng 100ml- Xuất xứ: Nga- Với thành phần chính sữa non từ NAI SỪNG TẤM, dưỡng chất cao hơn sữa bò giúp
MẶT NẠ SỮA NON BÀ GIÀ NGA AGAFIA 100MLMặt nạ sữa non bà già Nga 100ml là loại mỹ phẩm được sản xuất từ sữa nai sừng tấm bắc mỹ nguyên chất với tác dụng
Rượu vang là loại thức uống được lên men chủ yếu từ quả nho, có hương vị thơm ngon và được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, bà bầu có uống được rượu vang không?
Rượu vang là loại thức uống được lên men chủ yếu từ quả nho, có hương vị thơm ngon và được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, bà bầu có uống được rượu vang không?
Rượu vang là loại thức uống được lên men chủ yếu từ quả nho, có hương vị thơm ngon và được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, bà bầu có uống được rượu vang không?
Rượu vang là loại thức uống được lên men chủ yếu từ quả nho, có hương vị thơm ngon và được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, bà bầu có uống được rượu vang không?
Một đòn đá thẳng trong võ Tân Khánh Bà Trà đang được các môn sinh luyện tập. **Tân Khánh Bà Trà** hay **Bà Trà - Tân Khánh** hay **Võ Lâm Tân Khánh Bà Trà** (người
**Quả bóng vàng Việt Nam** là giải thưởng cá nhân danh giá nhất dành cho cầu thủ bóng đá xuất sắc nhất Việt Nam trong một năm dương lịch. Giải thưởng này do báo Sài
Mai Diệu phi khi đã cao tuổi **Mai Diệu phi** (, 1899 - 1980) là Hoàng phi nguyên phối của Hoàng đế Duy Tân nhà Nguyễn. ## Tiểu sử Nhị Giai Diệu phi Mai thị,
**_Desperate Housewives_** (hay được biết đến với tựa tiếng Việt là **_Những bà nội trợ kiểu Mỹ_**; tạm dịch: _Những bà nội trợ tuyệt vọng_) là một sê-ri truyền hình hài tâm lý huyền bí
**Bác Ba Phi** là một nhân vật trong dân gian được viết thành tiểu thuyết của nhà văn Anh Động. Ông là nhân vật chính trong những câu chuyện kể về cuộc sống sinh hoạt