Sudan (1973 – 19 tháng 3 năm 2018) là tên một cá thể tê giác trắng phương bắc (Ceratotherium simum cottoni) được nuôi nhốt tại Sở thú Dvůr Králové ở Cộng hòa Séc từ năm 1975 tới 2009, sau đó nó được chuyển tới Khu bảo tồn Ol Pejeta tại Laikipia, Kenya để sinh sống tới cuối đời. Tới thời điểm Sudan chết, nó là một trong ba cá thể tê giác trắng phương bắc còn sót lại trên thế giới, và là cá thể đực duy nhất còn lại của phân loài này. Ngày 19 tháng 3 năm 2018, Sudan được cho an tử sau một thời gian chịu đau đớn do các "biến chứng liên quan tới tuổi tác".
Đầu đời
Tháng 2 năm 1975, khi mới hai tuổi, Sudan dính bẫy của một người thợ bẫy thú của Gánh xiếc Chipperfield tại Shambe, Sudan, cùng với năm con tê giác trắng phương bắc khác. Trong sáu con tê bị bắt, có hai con đực (Sudan và Saut) và bốn con cái (Nola, Nuri, Nadi và Nesari).
Thời điểm đó, số lượng cá thể đang sống trong môi trường hoang dã của phân loài tê giác trắng phương bắc ước tính khoảng 700 con. Đối với nhiều nhà môi trường học, để các loài vật sống trong môi trường tự nhiên là cách duy nhất có thể chấp nhận được trong công tác bảo tồn các phân loài động vật quý hiếm. Sở thú Dvůr Králové và đối tác của họ là Gánh xiếc Chipperfield bị nhiều chỉ trích khi đã đánh bẫy Sudan và các con tê khác.
Tại đây, Sudan là cha của Nabire (con mẹ: Nasima, số theo dõi 0351), đã chết vào tháng 7 năm 2015 tại Sở thú Dvůr Králové. Nó cũng là cha của Najin, được chuyển đến Khu bảo tồn Ol Pejeta cùng với Sudan năm 2009. Najin sinh năm 1989, con mẹ cũng là Nasima. Sudan đẻ ra một con khác ngoài Nabire và Najin. Sudan là ông của Fatu, con của Najin. Số theo dõi của Sudan là 0372.
Tháng 12 năm 2009, Sudan được chuyển từ Sở thú Dvůr Králové tới Khu bảo tồn Ol Pejeta cho chương trình nhân giống vật nuôi "Cơ hội tồn tại cuối cùng", cùng với ba con tê giác trắng phương bắc khác. Người ta hy vọng rằng môi trường sống hoang dã hơn tại Ol Pejeta sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các con vật sinh sản.
Những năm sau
thumb|Tê giác Sudan năm 2015
Khi tê giác Suni, một trong ba tê giác còn lại trong đợt vận chuyển đến Khu bảo tồn Ol Pejeta, chết vào năm 2014, Sudan sống những năm cuối cùng với con gái Najin và cháu gái Fatu. Tại khu bảo tồn này, tê giác trắng phương bắc được bảo vệ 24 giờ một ngày để tránh nạn bắt trộm mối đe dọa chính của chúng. Các phương pháp bảo vệ bao gồm cấy thiết bị truyền tín hiệu vào sừng tê, sử dụng tháp canh, tường chắn, thiết bị bay không người lái, vệ khuyển, và lực lượng cảnh vệ được đặc huấn.
Con đực còn lại trước đó là Angalifu, sống ở vườn thú San Diego Zoo Safari Park cùng với Nola đến ngày 14 tháng 12 năm 2014, khi nó chết. Angalifu đã quá tuổi sinh sản, nên khi đó tê giác Sudan là hy vọng duy nhất còn lại cho chương trình nhân giống. Tuy nhiện, mọi nỗ lực dành cho Sudan tại Khu bảo tồn Ol Pejeta đều không thành công.
Nhiều thử nghiệm vẫn đang tiếp diễn với phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm từ trứng của Najin và Fatu và tinh trùng của Sudan, sau đó phôi nang sẽ được cấy vào một con tê giác trắng phương nam cái thích hợp.
Qua đời
Cuối năm 2017, chân sau bên phải của tê giác Sudan bị nhiễm trùng. Mặc dù tình trạng của nó có khỏe hơn trong những tháng tiếp sau, trình trạng nhiễm trùng vẫn tái diễn, và, tháng 3 năm 2018, mặc dù đã có nhiều liệu pháp chuyên sâu tình trạng bệnh của nó rất đỗi nghiêm trọng. Ngày 19 tháng 3 năm 2018, Sudan được cho an tử, sau khi trải qua những "biến chứng liên quan tới tuổi tác". Tháng 5 năm 2015, sau khi liên hệ Ol Pejeta, doanh nhân người Pakistan tại Dubai là Hamid Hussain và Muhammad Yaqoob khởi động chiến dịch toàn cầu nhằm tạo sự quan tâm và kêu gọi mọi người đến Ol Pejeta để tăng nguồn kinh phí hỗ trợ thụ tinh trong ống nghiệm và các hình thức hỗ trợ sinh sản khác. Hai người đã mời gọi các nhân vật nổi tiếng đến viếng thăm Ol Pejeta. Các nhân vật nổi tiếng đến thăm Sudan có các diễn viên Nargis Fakhri, Khaled Abol Naga, và MC Phan Anh.
Năm 2017, Khu bảo tồn Ol Pejeta cùng với app Tinder và Ogilvy Châu Phi vận hành chiến dịch gây quỹ để tái tạo lại loài này. Họ tạo một tài khoản trên ứng dụng Tinder cho Sudan, con tê giác trắng phương bắc cuối cùng, và người dùng ứng dụng này có thể lắc về phía bên phải để ủng hộ tiền cho dự án này.
Tôn vinh
Ngày 20 tháng 12 năm 2020, Google đã đổi doodle tượng trưng nhằm tôn vinh chú tê giác này.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Sudan** (1973 – 19 tháng 3 năm 2018) là tên một cá thể tê giác trắng phương bắc (_Ceratotherium simum cottoni_) được nuôi nhốt tại Sở thú Dvůr Králové ở Cộng hòa Séc từ năm
**Tê giác trắng phương bắc** hay **tê giác trắng Bắc Phi** (_Ceratotherium simum cottoni_) là một trong hai phân loài của loài tê giác trắng (phân loài kia là tê giác trắng phương nam). Trước
nhỏ|phải|[[Tê giác trắng miền Nam tại Thảo cầm viên Sài Gòn.]] Tê giác trắng Một con tê giác trắng cùng con của nó. **Tê giác trắng** hay **tê giác môi vuông** (_Ceratotherium simum_) là một
**Tê giác đen Đông Phi** (danh pháp hai phần: **_Diceros bicornis michaeli_**) là một phân loài của loài tê giác đen. Phân loài này có lịch sử phân bổ từ miền nam Sudan, Ethiopia, Somalia
**Tê giác đen** (_Diceros bicornis_) là một loài động vật có vú thuộc bộ guốc lẻ (_Perissodactyla_) sinh sống tại các khu vực miền đông và trung châu Phi bao gồm Kenya, Tanzania, Cameroon, Cộng
**Sudan**, quốc hiệu là **Cộng hòa Sudan**, là một quốc gia ở châu Phi, nằm ở điểm giao giữa Sừng châu Phi và Trung Đông, giáp với Ai Cập ở phía Bắc, Biển Đỏ ở
**Cách mạng Sudan** là sự biến chính quyền lớn ở Sudan, bộc phát khi người dân bắt đầu biểu tình trên đường phố vào ngày 19 tháng 12 năm 2018 và tiếp tục không tuân
6.KEM N.Á.M(đêm) N.COLLAGEN. Khối lượng 25g. Tặng kèm tầy tế bào chết* Mỹ phẩm KEM cam kết sản phẩm có chứngnhận và kiểm định an toàn của bộ y tế quý khách hoàn toàn yên
Đặc điểm sản phẩm:Với thành phần chính là DNA Cá Hồi và Abutin,( hợp chất làm trắng da) và các thành phần bổ trợđược chiết xuất từ thực vật,cùng Glutathione,Axit hyaluronic tế bào dưỡng trắng
nhỏ|phải|Đồ vật chạm khắc hình lợn rừng **Hình hiệu thú** (_Zoomorphism_) là các hình ảnh, họa tiết, hoa văn, đường nét, chạm khắc có thể mô tả cách điệu nghệ thuật tưởng tượng của con
**Tchad**, quốc hiệu là **Cộng hòa Tchad**, là một quốc gia nội lục tại Trung Phi. Tchad giáp với Libya ở phía bắc, với Sudan ở phía đông, với Cộng hòa Trung Phi ở phía
nhỏ|phải|Voi châu Phi, loài voi bị săn bắn dữ dội để lấy ngà **Săn voi** là hành động săn bắt hoặc giết voi của các cộng đồng người dân châu Phi hay châu Á. Lịch
**Bệnh do virus Ebola** (**Ebola virus disease - EVD**), còn được gọi là **sốt xuất huyết Ebola** (**EHF**) hay đơn giản là **Ebola**, là một bệnh sốt xuất huyết do virus ở người và các
phải|nhỏ|Cộng hòa dân chủ Congo **Cộng hòa Dân chủ Congo** (tiếng Pháp: _République Démocratique du Congo_) là một quốc gia ở Trung Châu Phi. Cộng hòa Dân chủ Congo còn được gọi là **Congo-Leopoldville**, hay
**Vườn quốc gia Garamba** là một vườn quốc gia nằm tại đông bắc của Cộng hòa Dân chủ Congo. Được thành lập năm 1938, nó là một trong số những vườn quốc gia lâu đời
Mặt Nạ Ngủ Klairs Freshly Juiced Vitamin E Mask - 90mlThương hiệu: KLAIRSXuất xứ: Hàn QuốcSau một ngày làm việc căng thẳng, mệt mỏi, bạn sẽ được đắm chìm vào hương thơm nhẹ nhàng của
Mặt Nạ Vitamin BNBG Vita Genic Jelly Mask là có tác dụngcấp ẩm, làm sáng da, thư giãn vànâng cơ với các thành phần hoàn toàn thiên nhiên, mặt nạ chất cotton 100% mỏng mịn
**Sư tử** (_Panthera leo_) là một trong những loài đại miêu của họ Mèo, chi Báo. Được xếp mức sắp nguy cấp trong thang sách Đỏ IUCN từ năm 1996, các quần thể loài này
thumb|Đông Phi thumb|Bản đồ [[Đông Phi thuộc Anh năm 1911|282x282px]] **Đông Phi** là khu vực ở phía đông của lục địa châu Phi, được định nghĩa khác nhau tùy theo địa lý học hoặc địa
nhỏ|phải|Ngà voi tinh chế **Buôn bán ngà** hay còn gọi là **buôn bán ngà voi** là hoạt động thương mại thường xuyên bất hợp pháp trong việc mua bán, vận chuyển, tiêu thụ các sản
**Đông Equatoria** (, ; Chuyển tự Ả Rập: Sharq al-'Istiwa'iyah) là một trong 10 bang của Nam Sudan. Diện tích của bang là 82.542 km². Thủ phủ là Torit. ## Địa lý Bang có biên giới
nhỏ|phải|Phục dựng cá thể cuối cùng của phân loài Capra pyrenaica pyrenaica **Cá thể cuối cùng** (_Endling_) là thuật ngữ sinh học chỉ về cá thể được biết đến cuối cùng của một loài hoặc
**Nhà nước thất bại** hay còn gọi là **Chỉ số thất bại** hay còn gọi là chỉ số ( viết tắt là **FSI**) là do Quỹ vì Hòa Bình (Fund for Peace, một Think tank
**Hội đồng Hợp tác các nước Ả Rập Vùng Vịnh** (), còn được gọi là **Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh** (; , **GCC**) là một liên minh chính trị và kinh tế của tất
**_The Old Guard: Những chiến binh bất tử_** (tựa gốc tiếng Anh: **_The Old Guard_**) là một phim điện ảnh siêu anh hùng của Mỹ năm 2020 do Gina Prince-Bythewood đạo diễn và Greg Rucka
File:2018 Events Collage.png|Từ bên trái, theo chiều kim đồng hồ: Lễ khai mạc Thế vận hội mùa đông 2018 tại PyeongChang, Hàn Quốc; Biểu tình nổ ra sau Vụ ám sát Jamal Khashoggi; Các cuộc
**Chiến tranh thế giới thứ nhất**, còn được gọi là **Đại chiến thế giới lần thứ nhất**, **Đệ nhất Thế chiến** hay **Thế chiến I**, là một cuộc chiến tranh thế giới bắt nguồn tại
**Vườn quốc gia Manovo-Gounda St.Floris** là một vườn quốc gia nằm ở tỉnh Bamingui-Bangoran của Cộng hòa Trung Phi, gần biên giới với Tchad. Nó được UNESCO công nhận là Di sản thế giới từ
nhỏ|phải|Linh dương được bảo tồn tại Nam Phi, các loài linh dương là một trong những loài được nỗ lực bảo tồn và có kết quả qua những dự án **Bảo tồn động vật hoang
thumb|Hình ảnh vệ tinh của Okavango từ NASA. thumb|Khu vực điển hình ở đồng bằng sông Okavango, với các con kênh, hồ, đầm lầy và đảo nổi. **Châu thổ Okavango** hay **Đồng cỏ Okavango** (trước
**Mikoyan-Gurevich MiG-21** (tiếng Nga: Микоян и Гуревич МиГ-21) (tên ký hiệu của NATO: **Fishbed** - **Cá hóa thạch**) là một máy bay tiêm kích phản lực, được thiết kế bởi phòng thiết kế Mikoyan, Liên
**Lưu Hiểu Ba** (, bính âm: _Liú Xiǎobō;_ 28 tháng 12 năm 1955 – 13 tháng 7 năm 2017) là một nhà hoạt động nhân quyền và trí thức Trung Quốc. Ông từng là Chủ
**Lamu** là một thị trấn nhỏ nằm trên đảo Lamu, một phần của Quần đảo Lamu, Kenya. Thị trấn nằm cách đường bộ về phía đông bắc Mombasa. Đây là trung tâm của cả hòn
**Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ** (, viết tắt **OPEC**) là tổ chức đảm bảo thu nhập ổn định cho các quốc gia thành viên và đảm bảo nguồn cung dầu mỏ cho
**_Alcelaphus buselaphus_** là một loài động vật có vú trong họ Bovidae, bộ Artiodactyla. Loài này được Pallas mô tả năm 1766. Đây là thành viên duy nhất của chi _Alcelaphus_. Tám phân loài đã
phải|nhỏ|Các [[kim tự tháp Ai Cập ở quần thể kim tự tháp Giza, nhìn từ trên không. Quần thể này được xây dựng vào khoảng năm 2600 TCN.]] phải|nhỏ|Đền Prasat Thom ở [[Koh Ker, Campuchia]]
nhỏ|Một cửa tiệm ở Đài Loan với thông báo cam đoan không sử dụng sữa Trung Quốc trong vụ bê bối sữa 2008. nhỏ|Thùng hấp bánh bao và sủi cảo, một hình ảnh quen thuộc
**Ai Cập** ( , , ), tên chính thức là nước **Cộng hòa Ả Rập Ai Cập**, là một quốc gia liên lục địa có phần lớn lãnh thổ nằm tại Bắc Phi, cùng với
thumb|upright=1.2|[[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court được phát triển vào năm 2001 và bao quanh Phòng đọc.]] **Bảo tàng Anh** là một bảo tàng công cộng dành riêng cho lịch sử loài người, nghệ thuật
nhỏ|[[Muhammad Ali của Ai Cập|Muhammad Ali Pasha]] **Lịch sử Ai Cập dưới triều đại Muhammad Ali Pasha** (1805 - 1953) là một thời kỳ cải cách và hiện đại hóa nhanh chóng, khiến Ai Cập
**Lịch sử thế giới hiện đại** theo mốc từng năm, từ năm 1910 đến nay. ## Thập niên 1910 * 1910: Bắt đầu cuộc cách mạng México. George V trở thành vua của Vương quốc
**Giải vô địch bóng rổ thế giới 2023** (tiếng Anh: _2023 FIBA Basketball World Cup_, tiếng Nhật: FIBAバスケットボールワールドカップ2023, tiếng Indonesia: _Piala Dunia Bola Basket FIBA 2023_) là giải đấu thứ 19 của Giải vô địch
File:2021 collage V2.png|Từ bên trái, theo chiều kim đồng hồ: Kính viễn vọng không gian James Webb được phóng vào năm 2021; Những người biểu tình ở Yangon, Myanmar sau cuộc đảo chính; Một cuộc
**Kenya**, quốc hiệu là **Cộng hòa Kenya**, là một quốc gia ở Đông Phi. Với dân số ước tính là 52,4 triệu người tính đến giữa năm 2024, Kenya là quốc gia đông dân thứ
**Mossad** (tiếng Hebrew: ; tiếng Ả Rập: _,_ ), tên đầy đủ là **Cục Tình báo và Đặc nhiệm** (tiếng Hebrew: , _HaMossad leModiʿin uleTafkidim Meyuḥadim_) là cơ quan tình báo của Israel, một trong
**Đế quốc Anh** () bao gồm các vùng tự trị, thuộc địa được bảo hộ, ủy thác và những lãnh thổ khác do Khối liên hiệp Anh và các quốc gia tiền thân của nó
**Doha** (, hay ****), là thủ đô của Qatar, nằm ở Ad Dawhah bên bờ Vịnh Ba Tư. Đây là thành phố lớn nhất ở Qatar với 75% dân số của quốc gia này sống
**Chiến dịch Sa mạc Tây** hay **Chiến tranh Sa mạc** diễn ra tại Sa mạc Tây thuộc Ai Cập và Libya là giai đoạn đầu của Mặt trận Bắc Phi thuộc Chiến tranh thế giới
**Gamal Abdel Nasser Hussein** (ngày 15 tháng 1 năm 1918 – ngày 28 tháng 9 năm 1970) là chính khách người Ai Cập, tổng thống Ai Cập từ năm 1954 tới khi qua đời vào
**James Earl "Jimmy" Carter, Jr** (1 tháng 10 năm 1924 – 29 tháng 12 năm 2024) là một chính khách, Tổng thống thứ 39 của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ (1977–1981), ông được trao tặng