thumb|Đông Phi
thumb|Bản đồ [[Đông Phi thuộc Anh năm 1911|282x282px]]
Đông Phi là khu vực ở phía đông của lục địa châu Phi, được định nghĩa khác nhau tùy theo địa lý học hoặc địa chính trị học. Theo định nghĩa của Liên Hợp Quốc, 19 quốc gia và vùng lãnh thổ sau đây tạo thành Đông Phi.
, và , cũng là những thành viên của Cộng đồng Đông Phi (EAC).
, , và , thường được biết đến với tên gọi vùng Sừng châu Phi.
- và , đôi khi được xem là thuộc Nam Phi.
*, và , thường được xem là thuộc Nam Phi.
- và , đôi khi được xem là thuộc Trung Phi.
*, và , những đảo quốc nhỏ ở Ấn Độ Dương.
- và , những vùng đất thuộc Pháp ở Ấn Độ Dương.
Theo cách xác định của Liên minh Châu Phi, Đông Phi chỉ bao gồm 13 quốc gia ở trên cộng thêm Sudan và không bao gồm Burundi, Mozambique, Malawi, Zambia, Zimbabwe, Reunion, Mayotte, các lãnh thổ hải ngoại của Pháp.
Gần đây, Đông Phi thường được dùng để chỉ các quốc gia Kenya, Tanzania, Uganda, Rwanda, Burundi và Somalia.
Địa lý
Một số vùng Đông Phi nổi tiếng bởi có nhiều động vật hoang dã, chẳng hạn như nhóm 5 con vật lớn tiêu biểu của châu Phi: voi, trâu, sư tử, báo và tê giác. Tuy nhiên, số lượng các con vật này đã giảm nhiều trong thời gian gần đây, đặc biệt là tê giác và voi.
Địa hình Đông Phi nổi tiếng với nhiều cảnh đẹp và những danh thắng lớn của châu Phi như thung lũng tách giãn Lớn, đỉnh núi Kilimanjaro và núi Kenya, 2 đỉnh núi cao nhất châu Phi, hồ nước ngọt lớn thứ 2 thế giới, hồ Victoria và hồ sâu thứ 2 thế giới, hồ Tanganyika.
Địa hình có thể trồng trọt được đã khiến Đông Phi trở thành một mục tiêu quan trọng cho những nhà thám hiểm châu Âu cũng như quá trình thực dân hóa trong thế kỷ 19. Ngày nay, du lịch là một phần quan trọng của nền kinh tế các nước Kenya, Tanzania và Uganda.
Lịch sử
Giai đoạn là thuộc địa của các nước châu Âu
Đông Phi trong suốt thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX là nơi các nước thực dân lớn của châu Âu tranh giành ảnh hưởng. Trong suốt giai đoạn giành giật thuộc địa giữa các nước tư bản phương Tây, hầu như mọi quốc gia thuộc vùng Đông Phi ngày nay đều trở thành thuộc địa của các nước đế quốc thực dân.
Đế quốc Bồ Đào Nha là 1 trong những quốc gia châu Âu đầu tiên thiết lập sự có mặt vững chắc ở miền nam Mozambique và dần dần tiến lên miền bắc Mozambique, đến Mombasa ở khu vực ngày nay là Kenya. Tại hồ Malawi, họ đụng độ những thuộc địa mới do người Anh thiết lập, xứ bảo hộ Nyasaland (ngày nay là Malawi).
Đế quốc Anh đã chiếm giữ những vùng đất giàu tiềm năng và tài nguyên nhất của vùng này mà nay là Uganda và Kenya. Xứ bảo hộ Uganda và thuộc địa Kenya nằm ở vùng đất trồng trọt màu mỡ có thể trồng cấy nhiều loại cây trồng có giá trị như cà phê và trà, cũng như chăn nuôi các loại gia súc và những sản phẩm từ gia súc. Hơn nữa, vùng này có tiềm năng trở thành 1 khu dân cư thích hợp cho người Anh đến sống. Điều kiện thời tiết và khí hậu trong vùng đã cho phép hình thành những khu dân cư theo phong cách châu Âu như Nairobi và Entebbe.
Đế quốc Pháp chiếm giữ hòn đảo lớn nhất ở Ấn Độ Dương (và lớn thứ 4 trên thế giới) Madagascar cùng một số đảo nhỏ xung quanh đó, như Réunion và Comoros. Madagascar trước đó là 1 thuộc địa của Anh và đã được đổi cho Pháp để lấy vùng Zanzibar, 1 vùng sản xuất gia vị quan trọng gần Tanganyika. Thực dân Anh cũng chiếm giữ một số thuộc địa đảo trong vùng như Seychelles, một hòn đảo đất đai phì nhiêu và Mauritius, một hòn đảo trước đó thuộc quyền cai trị của thực dân Pháp.
Đế quốc Đức kiếm soát một vùng đất rộng lớn có tên Đông Phi thuộc Đức, bao gồm vùng đất ngày nay là Rwanda, Burundi và phần đất liền của Tanzania. Năm 1922, Đế quốc Anh được nhận quyền ủy trị Tanganyika và đã chiếm đóng vùng này cho tới khi độc lập được trao trả lại cho Tanganyika vào năm 1961. Sau cuộc Cách mạng Zanzibar năm 1965, nhà nước độc lập Tanganyika đổi tên thành Cộng hòa liên bang Tanzania bằng cách thành lập 1 liên bang với đất liền và với đảo Zanzibar. Zanzibar ngày nay là 1 bang tự trị trong một liên bang với đất liền thường được biết đến dưới cái tên chung là Tanzania. Đông Phi thuộc Đức, dù rất rộng lớn, không có tầm quan trọng về chiến lược bằng các thuộc địa của Anh ở vùng này do những vùng thuộc địa của Đức rất khó thành lập các khu dân cử bởi điều kiện thời tiết và địa hình khắc nghiệt.
Đế quốc Ý kiểm soát nhiều phần thuộc Somalia trong thập niên 1880. 3/4 lãnh thổ Somalia ở phía nam trở thành xứ bảo hộ của Ý (Somalia thuộc Ý).
Năm 1884, một phần đất hẹp ở ven biển phía bắc Somalia bị người Anh chiếm đóng (Somalia thuộc Anh). Vùng phía bắc này nằm đối diện với thuộc địa của Anh ở Vịnh Aden trên bán đảo Ả Rập. 2 thuộc địa này của Anh đã trở thành gọng kềm để Đế quốc Anh khống chế đường biển dẫn vào Ấn Độ, khi đó cũng là 1 thuộc địa của Anh.
Năm 1890, bắt đầu bằng việc mua lại 1 thị trấn cảng nhỏ, Assab, từ 1 sultan ở Eritrea, thực dân Ý dần dần thôn tính cả Eritrea.
Năm 1895, từ những căn cứ Somalia và Eritrea, thực dân Ý tiến hành cuộc Chiến tranh Ý–Ethiopia lần thứ nhất tấn công Đế chế Chính thống giáo ở Ethiopia. Năm 1896, thực dân Ý sa lầy và cuộc chiến trở thành 1 thảm họa với đất nước Ý. Kết quả là Ethiopia trở thành quốc gia duy nhất giữ được nguyên vẹn nền độc lập ở khu vực Đông Phi. Ethiopia giữ được nền độc lập của mình cho tới năm 1936 khi, sau cuộc Chiến tranh Ý–Ethiopia lần thứ hai, nước này trở thành một phần của Đông Phi thuộc Ý. Đế quốc Ý chiếm giữ Ethiopia cho tới năm 1941.
Thực dân Pháp cũng xem Đông Phi là 1 bàn đạp để liên kết với Đông Dương thuộc Pháp.
Xung đột vũ trang
Cho tới ngày nay, nhiều chính quyền ở các nước Đông Phi bị lên án vì nạn tham nhũng và không kiểm soát được tình hình chính trị. Nhiều nước vẫn chưa thoát ra khỏi các cuộc đảo chính chính trị, xung đột sắc tộc và các chính thể độc tài. Kể từ khi giành được độc lập, vùng này đã trải qua rất nhiều cuộc xung đột vũ trang, bao gồm:
- Nội chiến Ethiopia
- Chiến tranh giành độc lập Eritrea
*Chiến tranh Ethiopia–Eritrea
- Chiến tranh Ogaden
- Nội chiến Sudan lần thứ hai
- Nội chiến Somalia
- Nội chiến Burundi
- Chiến tranh Uganda-Tanzania
- Xung đột vũ trang ở Uganda
*Nạn diệt chủng Rwanda
- Thảm họa nhân đạo ở Darfur
Kenya và Tanzania may mắn là những nước được sống trong hòa bình tương đối dài. Tuy nhiên, những bất ổn về chính trị vẫn diễn ra liên tục.
Danh sách các thủ đô và thành phố lớn
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb|Đông Phi thumb|Bản đồ [[Đông Phi thuộc Anh năm 1911|282x282px]] **Đông Phi** là khu vực ở phía đông của lục địa châu Phi, được định nghĩa khác nhau tùy theo địa lý học hoặc địa
**Liên bang Đông Phi** (tiếng Swahili: _Shirikisho la Afrika Mashariki_) là một liên hiệp chính trị được đề xuất bao gồm bảy quốc gia của Cộng đồng Đông Phi (EAC) là Burundi, Cộng hòa Dân
**Cộng đồng Đông Phi** (tiếng Anh: _East African Community_, viết tắt: **EAC**) là một tổ chức liên chính phủ của 6 nước Đông Phi là Burundi, Kenya, Rwanda, Tanzania, Uganda và Nam Sudan. EAC vốn
**Đông Phi thuộc Đức** (, viết tắt tiếng Đức là _GEA_) là thuộc địa của Đế quốc Đức ở Đông Phi. Lãnh thổ của nó thuộc về Rwanda, Burundi, Tanzania và bắc Mozambique ngày nay,
**Đông Phi thuộc Ý** () là một thuộc địa của Ý ở vùng Sừng châu Phi. Nó được thành lập vào năm 1936 thông qua việc sáp nhập Somaliland thuộc Ý, Eritrea thuộc Ý và
**Linh dương đen Đông Phi** (danh pháp hai phần: **_Hippotragus niger_**) là một loài động vật thuộc họ Trâu bò, chúng sinh sống ở sống ở rừng thảo nguyên phía nam của Kenya ở Đông
**Nạn đói Đông Phi** là một nạn đói diễn ra ở một số khu vực Sừng châu Phi do kết quả của một đợt hạn hán nghiêm trọng ảnh hưởng đến toàn bộ khu vực
**Đông Phi thuộc Anh** hay **Xứ bảo hộ Đông Phi** (tiếng Anh: **East Africa Protectorate** hay **British East Africa**) là một khu vực ở Hồ Lớn châu Phi gần trùng với Kenya ngày nay, kéo
**Giờ Đông Phi**, hoặc **EAT**, là một múi giờ được sử dụng ở phía Đông Châu Phi. Vùng có múi giờ đi trước UTC 3 giờ (UTC+3), giống như Giờ chuẩn Arabia, và Giờ mùa
**_Protopterus amphibius_** (trong tiếng Anh gọi là _gilled lungfish_, "cá phổi mang" hay _East African lungfish_, "cá phổi Đông Phi") là một loài cá phổi Châu Phi. Nó sinh sống trong đầm lầy và bãi
**Linh dương sừng thẳng Đông Phi** (_Oryx beisa_) là một loài động vật có vú trong họ Bovidae, bộ Artiodactyla. Loài này được Rüppell mô tả năm 1835. Loài này có hai phân loài: _Oryx
**Tê giác đen Đông Phi** (danh pháp hai phần: **_Diceros bicornis michaeli_**) là một phân loài của loài tê giác đen. Phân loài này có lịch sử phân bổ từ miền nam Sudan, Ethiopia, Somalia
**Trâu rừng châu Phi** (tên tiếng Anh: **African buffalo** hoặc **Cape buffalo** (trâu Cape), danh pháp hai phần: _Syncerus caffer_) là một loài lớn thuộc họ Trâu bò ở châu Phi. Loài trâu này không
Vùng Sừng châu Phi chụp từ vệ tinh Vùng đất **Sừng châu Phi** (có tên gọi khác là vùng **Đông Bắc Phi** và đôi khi được gọi là **bán đảo Somalia**) là một bán đảo
phải|Các Hồ lớn châu Phi và bờ biển Đông Phi nhìn từ không gian. [[Ấn Độ Dương ở bên phải.]] thumb|Hệ thống Hồ Lớn châu Phi (màu xanh dương). **Hồ Lớn châu Phi** hay **Đại
Đới tách giãn Đông Phi **Đới tách giãn Đông Phi** (tiếng Anh: East African Rift), một phần của Thung lũng tách giãn Lớn, là một ranh giới mảng tách giãn đang phát triển. Nó đang
**Khỉ đột đất thấp phía Đông** hay còn gọi là **khỉ đột Grauer** hay **khỉ đột Congo** (Danh pháp khoa học: _Gorilla beringei graueri_) là một phân loài của loài khỉ đột miền Đông, đây
**Rắn mamba lục miền đông** (danh pháp hai phần: _Dendroaspis angusticeps_) là một loài rắn rất độc sống trên cây ở châu Phi có kích cỡ từ vừa đến lớn trong họ Elapidae. Loài rắn
nhỏ|phải|Dê Đông Phi **Dê Đông Phi** hay còn gọi là **dê Somali** hay còn gọi là **dê Ukambani** hay **dê lớn Galla** là một giống dê có nguồn gốc từ vùng Đông Phi ở Somalia,
**Người Yao**, còn gọi là **Wayao**, là một nhóm sắc tộc và ngôn ngữ thuộc người Bantu sinh sống ở cuối phía nam của hồ Malawi, mà từng giữ một phần quan trọng trong lịch
phải|Hình ảnh của châu Phi chụp từ vệ tinh **Châu Phi** hay **Phi châu** (_l'Afrique_, _Africa_) là châu lục đứng thứ hai trên thế giới về dân số (sau châu Á), thứ ba về diện
**Nam Phi** (), quốc hiệu là **Cộng hòa Nam Phi** (Republic of South Africa) là một quốc gia nằm ở mũi phía nam châu Phi, giáp Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambique, Eswatini, và bao quanh toàn
Bản đồ khí hậu đơn giản hoá của châu Phi: Hạ Saharan gồm vùng [[Sahel và Sừng châu Phi khô cằn ở phía bắc (màu vàng), các savanna nhiệt đới (lục sáng) và các rừng
**Mặt trận Bắc Phi** hay **chiến trường Bắc Phi** là một trong những mặt trận chính của chiến tranh thế giới thứ hai, diễn ra tại vùng sa mạc Bắc Phi từ ngày 10 tháng
nhỏ|Giao tiếp phi ngôn ngữ giữa hai người tại [[Tây An, Trung Quốc.]] **Giao tiếp phi ngôn ngữ** giữa con người là sự giao tiếp bằng cách gửi và nhận những tín hiệu phi ngôn
nhỏ|phải|[[Linh dương Eland (Taurotragus oryx), loài đặc hữu của thảo nguyên châu Phi]] nhỏ|phải|Sư tử châu Phi, vị vua của thảo nguyên châu Phi và là sinh vật biểu tượng của lục địa này **Hệ
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Colonial_Africa_1913_map.svg|nhỏ|300x300px|Bản đồ các thuộc địa châu Phi của các đế quốc châu Âu vào năm 1913 (Bỉ (vàng), Anh (hồng da cam), Pháp (xanh lam), Đức (ngọc lam), Ý (xanh lục), Bồ Đào Nha (tím)
**Đại bàng rừng châu Phi**, tên khoa học **_Stephanoaetus coronatus_**, là một loài chim săn mồi lớn trong họ Accipitridae, sống ở vùng hạ Sahara châu Phi. Môi trường sống ưa thích của nó là
**Tổ chức phi lợi nhuận** hay **tổ chức bất vụ lợi** (tiếng Anh: _nonprofit organization_ – viết tắt: **NPO**) là tổ chức không phân phối các quỹ thặng dư của nó cho các cá thể
**Đồng Quý phi Thư Mục Lộc thị** (chữ Hán: 彤貴妃舒穆魯氏; 1817 - 1877), là một phi tần của Thanh Tuyên Tông Đạo Quang Đế. ## Tiểu sử ### Nhập cung làm Phi Thư Mục Lộc
nhỏ|phải|Ẩm thực [[Cộng hòa Nam Phi|Nam Phi, với thịt động vật hoang dã và nước sốt truyền thống đựng trong các lọ phía trước.]] **Ẩm thực châu Phi** là một nét văn hóa chủ yếu
**Báo châu Phi** hay **Báo hoa mai châu Phi** (_Panthera pardus pardus_) là một phân loài báo hoa bản địa ở châu Phi. Phân loài này phân bố rộng rãi ở phần lớn châu Phi
**Đà điểu châu Phi** (danh pháp khoa học: **_Struthio camelus_**) là một loài chim chạy, có nguồn gốc từ châu Phi. Nó là loài còn sinh tồn duy nhất của họ **_Struthionidae_**, và chi **_Struthio_**.
**Mặt trận Địa Trung Hải và Trung Đông** trong Chiến tranh thế giới thứ hai gồm nhiều trận đánh trên biển, đất liền và trên không giữa quân đội Đồng Minh và khối Trục tại
nhỏ|phải|[[Hổ là loài vật ăn thịt người nhiều nhất trong họ nhà mèo.]] **Động vật ăn thịt người** dùng để chỉ về những động vật săn bắt và ăn thịt con người như là một
**Bầu cử Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc năm 2020** sẽ được tổ chức vào giữa năm 2020 trong phiên họp thứ 74 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, được tổ chức tại
phải|nhỏ|200x200px| Các quốc gia châu Phi tiền thuộc địa từ các khoảng thời gian khác nhau phải|nhỏ|267x267px| Obelisk tại [[Đền Luxor|đền thờ Luxor, Ai Cập. khoảng 1200 TCN ]] phải|nhỏ|276x276px| Hiệp sĩ Baguirmi trong bộ
[[Tập tin:RECs of the AEC.svg|Cộng đồng Kinh tế châu Phi nhìn qua các trụ cột là các liên minh kinh tế khu vực. ]] **Cộng đồng Kinh tế châu Phi** (tiếng Anh: _African Economic Community_,
**Mảng châu Phi** là một mảng kiến tạo bao gồm lục địa châu Phi cũng như lớp vỏ đại dương nằm giữa châu lục này và các sống đại dương khác nhau bao quanh. Mặt
phải|Đầu đại bàng với mỏ cong màu vàng và lông trắng ở đầu. Trứng non của đại bàng cá châu Phi. **Đại bàng cá châu Phi** (danh pháp khoa học: **_Haliaeetus vocifer_**) là một loài
**Chó hoang châu Phi** (danh pháp hai phần: _Lycaon pictus_) là một loài động vật có vú trong họ Chó phân bố ở châu Phi. Loài này được Temminck mô tả năm 1820. Chó hoang
**Hội đồng Nghị viện Liên Hợp Quốc** (tiếng Anh: **United Nations Parliamentary Assembly** - **UNPA**) là một cơ quan được đề xuất để bổ sung cho Hệ thống Liên Hợp Quốc cho phép sự tham
thumb|upright=1.5|Sự phân tán liên tiếp của
_[[Homo erectus_ (vàng),
_Homo neanderthalensis_ (son) và
_Homo sapiens_ (đỏ).]] thumb|Bản đồ về sự đa dạng hóa ban đầu của loài người hiện đại,
[[Tập tin:LocationSouthernAfrica.png|phải| ]] **Nam Phi** là bộ phận phía nam của lục địa châu Phi, Khu vực này được phân định theo các cách hơi khác nhau về địa lý hoặc địa chính trị, và
**Linh miêu đồng cỏ** (danh pháp: **_Leptailurus serval_**) hay **serval** hay **tierboskat**, là một loài mèo hoang dã phân bố tại châu Phi. Đây là thành viên độc nhất thuộc chi _Leptailurus_ và được nhà
nhỏ|Quá trình phi trung gian hóa nhỏ|Sơ đồ phi trung gian hóa nhỏ| Mặc dù Webvan đã thất bại trong mục tiêu làm gián đoạn ngành [[siêu thị Bắc Mỹ, một số chuỗi siêu thị
[[Tập tin:Francophone_Africa.svg|nhỏ|308x308px| |thế=]] nhỏ|280x280px|[[Graffiti trên đại lộ Habib-Bourguiba ở Tunis vào tháng 3/2012.]] **Tiếng Pháp tại châu Phi** là tập hợp tất cả các phương ngữ, giọng nói và từ mượn, cấu trúc và tạo
Thị trường Chung Đông và Nam Phi. **Thị trường chung Đông và Nam Phi** (tiếng Anh: _Common Market for Eastern and Southern Africa_, tiếng Pháp: _Marché commun de l'Afrique orientale et australe_, tiếng Bồ Đào
**Hợp đồng bảo hiểm** là sự thỏa thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, theo đó bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả
[[Tập tin:LocationCentralMiddleAfrica.png|phải| ]] **Trung Phi** theo định nghĩa của Liên Hợp Quốc là vùng đất thuộc lục địa châu Phi ở phía nam sa mạc Sahara, nằm giữa Tây Phi và thung lũng Great Rift.