Vị trí xứ Sơn Nam (màu xanh đậm) trong tứ trấn Thăng Long
Sơn Nam là một địa danh cũ chỉ vùng đất phía nam Thăng Long từ thời nhà Lê sơ đến nhà Nguyễn. Dưới thời vua Lê Thánh Tông, bản đồ Việt Nam có 13 xứ (sau từ triều Tây Sơn đổi sang gọi là trấn). Đến đây, các vùng đất quanh Hà Nội trở thành tứ trấn gồm: vùng núi phía tây được gọi là trấn Sơn Tây (hay xứ Đoài), vùng núi phía nam Hà Nội được gọi là trấn Sơn Nam, vùng ven biển phía đông được gọi là trấn Hải Đông (hay xứ Đông), vùng phía bắc Hà Nội được gọi là trấn Kinh Bắc.
Lịch sử
Thủ phủ
Năm 1469, thời vua Lê Thánh Tông, lần đầu tiên có bản đồ Đại Việt, thừa tuyên Thiên Trường được đổi tên là thừa tuyên Sơn Nam rồi thành trấn Sơn Nam. Thủ phủ đầu tiên của trấn Sơn Nam được đóng tại Vân Sàng (Ninh Bình) lúc đó làm phên dậu che chắn cho quê hương Lam Sơn nhà Lê. Khoảng thế kỷ XVII thì thủ phủ Sơn Nam chuyển đến Phố Hiến (Hưng Yên) và đến thời Tây Sơn thì Sơn Nam được tách thành Thanh Hoa Ngoại với thủ phủ tại Ninh Bình; Sơn Nam Thượng với thủ phủ ở Câu Cầu (Phủ Lý); Sơn Nam Hạ với thủ phủ được chuyển về Vị Hoàng (Nam Định).
Đến thời Minh Mạng, với việc thành lập các tỉnh Hà Nội, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình trên phần đất của trấn Sơn Nam thượng và trấn Nam Định (trước đó là trấn Sơn Nam hạ) thì tên gọi địa danh Sơn Nam hoàn toàn biến mất.
Ranh giới
Trấn Sơn Nam bao gồm 11 phủ, trong đó tất cả có 42 huyện:
Phủ Thường Tín (nay thuộc Hà Nội) quản lĩnh 3 huyện: Thanh Đàm (Thanh Trì) , Thường Tín và Phú Xuyên.
Phủ Ứng Thiên (nay thuộc Hà Nội) quản lĩnh 4 huyện: Thanh Oai, Chương Đức, Sơn Minh và Hoài An.
Phủ Lý Nhân (nay là tỉnh Hà Nam) quản lĩnh 5 huyện: Nam Xang, Kim Bảng, Duy Tiên, Thanh Liêm và Bình Lục.
Phủ Khoái Châu (nay thuộc Hưng Yên) quản lĩnh 5 huyện: Đông An, Kim Động, Tiên Lữ, Thiên Thi và Phù Dung.
Phủ Thiên Trường (nay thuộc tỉnh Nam Định) quản lĩnh 4 huyện: Nam Chân, Giao Thủy, Mỹ Lộc và Thượng Nguyên.
Phủ Nghĩa Hưng (nay thuộc tỉnh Nam Định) quản lĩnh 4 huyện: Đại An, Vọng Doanh, Thiên Bản và Ý Yên.
Phủ Thái Bình (nay thuộc tỉnh Thái Bình) quản lĩnh 4 huyện: Thụy Anh, Phụ Dực, Quỳnh Côi và Đông Quan.
Phủ Tân Hưng (nay thuộc tỉnh Thái Bình) quản lĩnh 4 huyện: Ngự Thiên, Duyên Hà, Thần Khê và Thanh Lan.
Phủ Kiến Xương (nay thuộc tỉnh Thái Bình) quản lĩnh 3 huyện: Thư Trì, Vũ Tiên và Chân Định.
Phủ Trường An (nay thuộc tỉnh Ninh Bình) quản lĩnh 3 huyện: Gia Viễn, Yên Mô và Yên Khang.
*Phủ Thiên Quan quản lĩnh 3 huyện: Phụng Hóa (nay thuộc tỉnh Ninh Bình), An Hóa và Lạc Thổ (nay thuộc tỉnh Hòa Bình).
Năm Cảnh Hưng thứ 2 (1741), nhà Hậu Lê chia trấn Sơn Nam làm ba lộ: Sơn Nam thượng, Sơn Nam hạ và Thanh Hoa ngoại (gồm hai phủ là: Thiên Quan, Trường Yên, thuộc trấn Sơn Nam cũ, sau này là phần đất thuộc tỉnh Ninh Bình).
Thời Tây Sơn, đổi lộ thành trấn, xứ Sơn Nam được chia ra Sơn Nam hạ, Sơn Nam thượng.
Đến đầu triều nhà Nguyễn cơ bản đất Sơn Nam cũ gồm:
Địa bàn các tỉnh Hưng Yên, và một phần Ninh Bình (phủ Lý Nhân thời xưa) và phần lớn các xã phía nam Hà Nội (các phủ Thường Tín, phủ Ứng Thiên thời xưa) ngày nay thuộc Sơn Nam Thượng.
Địa bàn phần lớn tỉnh Ninh Bình ngày nay (gồm các huyện mới khai khẩn ven biển như: Kim Sơn,...) thuộc Sơn Nam Hạ.
Ranh giới giữa Sơn Nam Hạ và Sơn Nam Thượng là con sông Luộc (bên tả ngạn sông Hồng), và có lẽ là sông Lý Nhân (bên hữu ngạn sông Hồng).
Đến thời vua Minh Mạng nhà Nguyễn (1822), trấn Sơn Nam hạ đổi tên thành trấn Nam Định, còn trấn Sơn Nam thượng được gọi là Sơn Nam (như vậy cái tên gọi trấn Sơn Nam được dùng hai lần: trấn Sơn Nam ở triều Hậu Lê khác với trấn Sơn Nam đầu triều Nguyễn, thời sau nhỏ bé hơn nhiều thời trước). Năm 1831 ÷ 1832, thời vua Minh Mạng nhà Nguyễn, thành lập các tỉnh Hà Nội, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình trên cơ sở các trấn Nam Định, Sơn Nam thượng cũ và thành Thăng Long cũ. Lúc này trấn Nam Định được đổi thành ra tỉnh Nam Định (bao gồm cả hai tỉnh Nam Định và Thái Bình, trừ huyện Hưng Hà Thái Bình và phần phía Tây huyện Đông Hưng Thái Bình ngày nay thuộc tỉnh Hưng Yên lúc đó). Đến năm 1890, thời vua Thành Thái, trên đất Sơn Nam xưa và Thăng Long cũ, thành lập thêm các tỉnh: Hà Nam (phủ Lý Nhân), Thái Bình (tách từ Nam Định và có nhập thêm một phần, ở phía Nam sông Luộc, của tỉnh Hưng Yên), Cầu Đơ (sau đổi là Hà Đông bao gồm cả: Thường Tín và Ứng Hòa của trấn Sơn Nam xưa).
Năm 1965, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã quyết định nhập hai tỉnh Nam Định và Hà Nam thành tỉnh Nam Hà. Đến năm 1975, tỉnh Nam Hà lại nhập với tỉnh Ninh Bình thành tỉnh Hà Nam Ninh, tỉnh này tồn tại tới năm năm 1991 thì lại được tách thành: Nam Hà và Ninh Bình, năm 1996 chia tỉnh Nam Hà thành hai và từ đây có đủ 3 tỉnh riêng rẽ: Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình như hiện nay
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
Vị trí xứ Sơn Nam (màu xanh đậm) trong tứ trấn Thăng Long **Sơn Nam** là một địa danh cũ chỉ vùng đất phía nam Thăng Long từ thời nhà Lê sơ đến nhà Nguyễn.
**Sơn Nam** (, _Sơn nam địa khu_) hay **Lhoka** (; là một địa khu ở khu vực đông nam của Khu tự trị Tây Tạng. Địa khu Sơn Nam có Sân bay Lhasa Gonggar gần
**Cona**, (, , Hán Việt: **Thác Na** thị) là một thành phố cấp huyện của địa khu Sơn Nam (Lhoka), khu tự trị Tây Tạng, Trung Quốc. Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với phần
**Hương Sơn** là thị trấn huyện lỵ của huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên, Việt Nam. ## Địa lý Thị trấn Hương Sơn nằm gần vị trí trung tâm của huyện Phú Bình, có vị
**Tân Sơn** là trung tâm hành chính, kinh tế, văn hoá xã hội và khoa học kỹ thuật và là thị trấn huyện lỵ của huyện Ninh Sơn. ## Địa lý Thị trấn Tân Sơn
**Nông trường Liên Sơn** là một thị trấn nông trường thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, Việt Nam. ## Địa lý Thị trấn Nông trường Liên Sơn nằm ở phía tây bắc của huyện
**Phong Sơn** là thị trấn huyện lỵ của huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam. ## Địa lý Thị trấn Phong Sơn nằm ở trung tâm của huyện Cẩm Thủy, có vị trí địa
**Lương Sơn** là thị trấn huyện lỵ của huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình, Việt Nam. ## Địa lý Thị trấn Lương Sơn nằm trên quốc lộ 6A và 12B, cách Hà Nội 40 km, là
**Kim Sơn** là thị trấn huyện lỵ của huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An, Việt Nam. ## Địa lý Thị trấn Kim Sơn nằm ở phía đông nam huyện Quế Phong, có vị trí địa
**Cá sơn đầu trần**, tên khoa học **_Ambassis gymnocephalus_**, là một loài cá trong họ Ambassidae. Chúng được Lacepède mô tả lần đầu tiên vào năm 1802.
**Nam Trân** (15 tháng 2 năm 1907-21 tháng 12 năm 1967), tên thật là **Nguyễn Học Sỹ** là một nhà thơ Việt Nam, nguyên hội viên sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên cán
**Trận Bắc Ninh** hay **Trận Pháp đánh thành Bắc Ninh** là một phần của cuộc chiến tranh Pháp-Việt 1858-1884 diễn ra từ ngày 7 tháng 3 năm 1884 và kết thúc vào ngày 12 tháng
**Hành chính Việt Nam thời Tây Sơn** ánh bộ máy cai trị từ trung ương tới địa phương của nhà Tây Sơn từ năm 1778 đến năm 1802, không chỉ giới hạn trong phạm vi
**Trận Lạng Sơn** diễn ra trong Chiến tranh biên giới Trung-Việt năm 1979, vài ngày sau khi Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc tiến sâu 15–20 km vào các tỉnh phía Bắc Việt Nam. Cuộc
**Trận Bắc Lệ** hay còn gọi là **Trận cầu Quan Âm**, đã diễn ra từ ngày 23 tháng 6 năm 1884 và kết thúc vào ngày 3 tháng 7 cùng năm, là một trận giao
**Trận Thành cổ Quảng Trị** () là một trận chiến giữa Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam được sự hỗ trợ về hậu cần của Quân đội nhân dân Việt Nam với Quân đội
**Trận Khâm Đức** là một trận đánh trong Chiến tranh Việt Nam, diễn ra từ ngày 10 tháng 5 đến ngày 12 tháng 5 năm 1968 trên khu vực phía Tây tỉnh Quảng Tín (nay
**Thanh Sơn** là thị trấn huyện lỵ của huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ, Việt Nam. Thị trấn Thanh Sơn có diện tích 4,15 km², dân số năm 1999 là 13.425 người, mật độ dân số
**Trung Sơn Hoàn công** (chữ Hán: 中山桓公, trị vì 388 TCN - 350 TCN) là thụy hiệu của vị quân chủ thứ ba của nước Trung Sơn thời Chiến Quốc trong lịch sử Trung Quốc.
**Liên Sơn** là thị trấn huyện lỵ của huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk, Việt Nam. Thị trấn có diện tích 12,54 km², dân số năm 1999 là 5.425 người, mật độ dân số đạt 433 người/km².
**Trận Long Tân** có thể là trận đánh nổi tiếng nhất của quân đội Úc trong chiến tranh Việt Nam. Cuộc đụng độ này xảy ra vào hai ngày 18 và 19 tháng 8 năm
Khu nghỉ mát Thiên Hải Sơn nằm trong khu vực rộng 3 héc-ta, cách sân bay Phú Quốc 10 phút và cảng Bãi Vòng 30 phút đi xe du lịch.Khu nghỉ mát Thiên Hải Sơn
Khu nghỉ mát Thiên Hải Sơn nằm trong khu vực rộng 3 héc-ta, cách sân bay Phú Quốc 10 phút và cảng Bãi Vòng 30 phút đi xe du lịch.Khu nghỉ mát Thiên Hải Sơn
Khu nghỉ mát Thiên Hải Sơn nằm trong khu vực rộng 3 héc-ta, cách sân bay Phú Quốc 10 phút và cảng Bãi Vòng 30 phút đi xe du lịch.Khu nghỉ mát Thiên Hải Sơn
nhỏ|Vị trí tại Nam Đầu **Trúc Sơn** () là một trấn của huyện Nam Đầu, tỉnh Đài Loan, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Trấn nằm ở phía tây nam của huyện và có diện
**Nhà Tây Sơn** (chữ Nôm: 家西山, chữ Hán: 西山朝 / **Tây Sơn triều**) là một triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam tồn tại từ năm 1778 đến năm 1802, được thành lập
**Trận Ngọc Hồi – Đống Đa** (hay **Chiến thắng Kỷ Dậu**) là tên gọi do các nhà sử học Việt Nam dành cho loạt trận đánh chống ngoại xâm thắng lợi của nước Đại Việt
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn (1787–1802)** là giai đoạn thứ hai của cuộc chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn. Giai đoạn này bắt đầu khi Nguyễn Ánh trở về tái chiếm Gia
**Khởi nghĩa Lam Sơn** là một cuộc khởi nghĩa trong lịch sử Việt Nam do Lê Lợi lãnh đạo nhằm chống lại sự cai trị của nhà Minh, bắt đầu từ đầu năm 1418 và
**Quảng Nam** là một tỉnh cũ thuộc vùng duyên hải Nam Trung Bộ, phía bắc giáp thành phố Huế và thành phố Đà Nẵng, phía nam giáp các tỉnh Quảng Ngãi và Kon Tum, phía
**Son Heung-min** (, sinh ngày 8 tháng 7 năm 1992) là một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người Hàn Quốc hiện đang thi đấu ở vị trí tiền đạo hoặc tiền vệ cánh và
**Chùa Côn Sơn** (tên chữ là **Thiên** **Tư Phúc tự** hay **Côn Sơn Tự**), còn gọi là **chùa Hun**, là một ngôi chùa nằm bên ngọn núi Côn Sơn (hay còn gọi là núi Hun)
Đền thờ thần Cao Sơn sau hang sáng ở [[chùa Bái Đính, Ninh Bình]] **Thần Cao Sơn** (Chữ Hán: 神高山) hay **Cao Sơn đại vương** là tên gọi của nhiều vị thần khác nhau trong
**Kim Sơn** là một huyện cũ, nằm ở ven biển ở cực nam tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Huyện cũ Kim Sơn ngày nay là 8 xã Chất Bình, Kim Sơn, Quang Thiện, Phát Diệm,
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn (1771–1785)** là giai đoạn đầu của cuộc chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn. Cuộc chiến tranh này bắt đầu khi các lực lượng nổi dậy của 3
**Tây Sơn** là một huyện nằm ở tỉnh Gia Lai, Việt Nam. Đây là một vùng địa lý quan trọng ở khu vực Duyên hải Nam Trung bộ, nơi tiếp giáp giữa đồng bằng ven
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn** là một phần của nội chiến ở Đại Việt thời gian nửa cuối thế kỷ 18 đến đầu thế kỷ 19. Đây là cuộc chiến diễn ra chủ
**Hương Sơn** là một huyện trung du, miền núi nằm ở phía tây bắc của tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Hương Sơn nằm ở phía tây bắc tỉnh Hà Tĩnh, cách
**Trần Quang Diệu** (chữ Hán: 陳光耀; 1746 – 1802) là một trong _Tây Sơn thất hổ tướng_ của nhà Tây Sơn trong lịch sử Việt Nam. Ông cùng với vợ là nữ tướng Bùi Thị
nhỏ|[[Quốc lộ 1 – Tuyến quốc lộ chính ở Việt Nam đoạn giữa Phú Yên và Khánh Hòa]] Tại Việt Nam, một đường được gọi là **quốc lộ** khi nó là đường nối liền thủ
**Lịch sử hành chính Hà Nam** có thể xem mốc khởi đầu từ năm 1890 với sự kiệm phủ Lý Nhân được tách khỏi tỉnh Hà Nội để thành lập tỉnh Hà Nam. Vào thời
**Lạng Sơn** là một tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam. ## Trước năm 1858 ## Sau năm 1945 Sau Cách mạng tháng 8 năm 1945, bỏ cấp phủ, gọi chung là huyện. Tổ
**Quân đội Tây Sơn** là tổ chức vũ trang của Nhà Tây Sơn, xuất phát từ lực lượng nghĩa quân của phong trào nông dân từ năm 1771 cho đến ngày sụp đổ năm 1802.
**Quế Sơn** 桂山 là một huyện thuộc tỉnh Quảng Nam, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Quế Sơn cách thành phố Đà Nẵng 40 km về phía tây nam và cách thành phố Tam Kỳ 30 km
**Hà Nam** là một tỉnh cũ thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng, Việt Nam. Năm 2020, Hà Nam là đơn vị hành chính Việt Nam đông thứ 45 về số dân, xếp thứ 44 về
**Phân cấp hành chính thời quân chủ Việt Nam** được tính từ khi Việt Nam giành được độc lập sau thời kỳ bắc thuộc đến khi người Pháp xâm lược và chiếm đóng hoàn toàn
**Trận Sơn Tây (1883)**, là trận đánh mà quân đội viễn chinh Pháp tấn công vào thành cổ Sơn Tây, diễn ra từ ngày 13 tháng 12 năm 1883, kết thúc vào tối ngày 16
**Trận Lạng Sơn (1885)** hay **Pháp đánh Lạng Sơn** là một chiến dịch gồm vài trận giao tranh lớn nhỏ giữa quân Pháp và quân Thanh, đã diễn ra từ đầu tháng 2 năm 1885
Tượng đài Trần Văn Thành tại thị trấn Cái Dầu ([[Châu Phú, An Giang)]] **Trần Văn Thành** (1820 - 1873) còn được gọi là **Quản cơ Thành** (theo triều Nguyễn), Đức Cố Quản (tín đồ
**Lục Nam** (陸南) là một huyện cũ thuộc tỉnh Bắc Giang, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Lục Nam nằm ở phía đông của tỉnh Bắc Giang, cách thành phố Bắc Giang khoảng 20 km về