Phạm Ngạn (范彥), một tướng lĩnh kiệt xuất của phong trào Tây Sơn.
Hành trạng
Phạm Ngạn là em của Thái bảo Phạm Văn Tham, có chị gái lấy Thái Đức Nguyễn Nhạc.
Năm 1771, Phạm Ngạn tham gia khởi nghĩa Tây Sơn từ những ngày đầu. Ông giỏi võ nghệ, có sức khỏe nên rất được Nguyễn Nhạc yêu mến. Sau khi kết thông gia với họ Phạm, Phạm Ngạn và Phạm Văn Tham rất được Nguyễn Nhạc tin dùng.
Năm 1773, Trong giai đoạn đầu của khởi nghĩa Tây Sơn, Phạm Ngạn cùng các tướng Lê Văn Hưng, Nguyễn Quang Huy thường theo đường bộ từ Phú Yên đánh vào Diên Khánh, Bình Thuận, Phiên Trấn.
Đại Nam Thực Lục viết:
Tháng 2, năm 1778, Tổng đốc giặc là Chu đem thủy binh phá cướp những địa phương ven sông ở Trấn Biên (Biên Hòa) và Phiên Trấn (Gia Định). Hộ giá giặc là Phạm Ngạn lại từ Quy Nhơn đến đạo Hòa Nghĩa. Trần Phượng chống đánh ở sông Phúc Lộc không được. (ĐNTL Tập 1, trang 213)
Trong giai đoạn này ông thường giao chiến với các tướng Tống Phúc Hiệp, Tống Phúc Hòa, Lý Tài, Tôn Thất Dụ và Chu Văn Tiếp. Do lập được nhiều quân công, Phạm Ngạn được phong làm Hộ giá Thượng tướng quân, sử nhà Nguyễn ghi ông là Hộ giá Phạm Ngạn.
Đại Nam Thực Lục viết:
Mùa hạ tháng 5, năm 1778, Lê Văn Quân đem thủy binh cùng giặc giao chiến, đánh được luôn. Đỗ Thanh Nhân cũng đem quân hợp đánh, chém được Tư khấu giặc là Oai ở Bến Nghé, cướp được hết chiến thuyền. Nguyễn Văn Hoằng tiến quân đến Đồng Nai [Lộc Dã] (thuộc Biên Hòa), đánh vỡ quân giặc, chém được tướng là Liêm và Lăng (hai người đều không rõ họ), thu phục được Trấn Biên. Tướng giặc Phạm Ngạn chạy về Quy Nhơn. Gia Định dẹp xong. Lê Văn Quân đem binh tiến đánh được Bình Thuận. (ĐNTL Tập 1, trang 213)
Trong đợt tấn công lần thứ ba vào Gia Định của Tây Sơn năm 1782, trong khi Tây Sơn vương Nguyễn Nhạc, Long Nhương Tướng quân Nguyễn Huệ thắng trận trên đường thủy thì mặt bộ Phạm Ngạn bị phục binh tại cầu Tham Lương. Tướng Hòa Nghĩa là Trần Công Chương giết chết Phạm Ngạn, đổi lại bên phía Nam triều Tham tán Hồ Công Siêu cũng trúng đạn chết.
Để báo thù, Nguyễn Nhạc đã hạ lệnh giết hết người Hoa ở vùng Chợ Lớn, khiến dân chúng ở đấy một tháng trời không dám ăn cá vì sợ ăn phải thịt người.
Đại Nam Thực Lục viết:
Mùa hạ, tháng 4, năm 1782 tiết chế dinh Bình Thuận là Tôn Thất Dụ đem Tả chi Trần Xuân Trạch, thuộc tướng là Trần Văn Tự, và thuộc tướng đạo Hòa Nghĩa là Trần Công Chương vào cứu viện. Gặp tiền binh của giặc, ập đánh, chém được hộ giá giặc là Phạm Ngạn ở cầu Tham Lương. Tham tán Hồ Công Siêu bị súng giặc bắn chết. Nguyễn Nhạc nghe tin Ngạn chết, đau như mất hai tay, cho rằng đạo quân Hòa Nghĩa toàn người Thanh, bèn sai bắt hết người Thanh hơn một vạn người ở Gia Định, không kể là lính là dân hay là người buôn bán, đều giết hết mà quăng xác đầy sông. Hơn một tháng trời, không ai dám ăn tôm cá và uống nước sông. Sự tàn sát thê thảm đến thế ! (Công Siêu được truy tặng là Tham khám). (ĐNTL Tập 1, trang 219)
Nhận định
Phạm Ngạn là một viên tướng võ biền, khá nóng nảy. Điều này thể hiện ở việc ông khá khinh suất trong lúc hành binh, mạt sát Lý Tài và giết sạch cả nhà Đốc trưng Đằng, viên quan phụ tá của Tuần phủ Quy Nhơn Nguyễn Khắc Tuyên.
Nguồn tham khảo
-
Đại Nam Thực Lục - Tập 1 - Quốc sử quán triều Nguyễn
-
Đại Nam chính biên liệt truyện - Tập 2 - Quốc sử quán triều Nguyễn
-
Gia Định Thành thông chí - Trịnh Hoài Đức
-
Tây Sơn thuật lược - Tạ Quang Phát
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Phạm Ngạn** (范彥), một tướng lĩnh kiệt xuất của phong trào Tây Sơn. ## Hành trạng Phạm Ngạn là em của Thái bảo Phạm Văn Tham, có chị gái lấy Thái Đức Nguyễn Nhạc. Năm
**Phạm** là một họ thuộc vùng Văn hóa Đông Á, phổ biến ở Việt Nam. Chữ Phạm ở đây theo tiếng Phạn cổ thì đó là chữ "Pha" hoặc chữ "Pho" có nghĩa là "Thủ
**Phạm Công Hưng** (范公興) hay còn gọi là **Phạm Văn Hưng** (范文興), một danh tướng, trụ cột của nhà Tây Sơn. Phạm Công Hưng là anh em cùng họ với Thái bảo Phạm Văn Tham,
**Phạm Hữu Nghi** (; 1797 – 1862) tự **Trọng Vũ** (), hiệu **Đạm Trai** (), là một quan viên dưới triều nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. Ông từng làm quan qua 3 triều
**Phạm Ngọc Lan** (1934–2019) là một tướng lĩnh Quân đội nhân dân Việt Nam, hàm Thiếu tướng. Tuy nhiên, ông thường được nhiều người biết đến với tư cách là phi công Việt Nam đầu
**Phạm Văn Tham** hay còn được gọi là **Phạm Văn Sâm** (; ?-1789) một tướng lĩnh của phong trào Tây Sơn. ## Hành trạng Phạm Văn Tham có chị lấy vua Thái Đức Nguyễn Nhạc.
**Vũ Phạm Từ** (30 tháng 5 năm 1926 – 2006) là một đạo diễn điện ảnh Việt Nam. Ông được nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú và là 1
**Nguyễn Trung Ngạn** (chữ Hán: 阮忠彥；1289–1370), tự là **Bang Trực**, hiệu là **Giới Hiên**, là một nhà chính trị, một đại thần có tài của nước Đại Việt thời nhà Trần, được xếp vào hàng
**Trương Ngạn Trạch** (? - 27 tháng 1, 947) là một vị tướng thời kì Ngũ Đại Thập Quốc phục vụ dưới triều Hậu Đường và Hậu Tấn và Nhà Liêu. Ông bị các sử
**Từ Ngạn Nhược** (, ? - 901), tên tự **Du Chi** (俞之), là một quan lại triều Đường, từng giữ chức _Đồng bình chương sự_ (tức tể tướng) dưới triều đại của Đường Chiêu Tông.
**Vương Ngạn Chương** (chữ Hán: 王彦章, 863 – 923) là tướng lãnh nhà Hậu Lương thời Ngũ Đại trong lịch sử Trung Quốc. ## Khởi nghiệp Ngạn Chương tự Hiền Minh hay Tử Minh ,
**Phạm Hữu Tâm** (范有心, ? – 1842), là một danh tướng nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. ## Thân thế Ông sinh trưởng trong một gia đình quan lại tại huyện Hương Trà, tỉnh
**Phạm Hưng** (1927–2018), tên thật: **Bùi Văn Tường**, là một luật sư và thẩm phán người Việt Nam. Ông từng là Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Việt Nam từ tháng 7 năm
**Nhạc Ngạn Trinh** (chữ Hán: 樂彥禎, bính âm: Le Yanzhen, ? - 888), nguyên danh **Nhạc Hành Đạt** (樂行達, Le Xingda), là Tiết độ sứ Ngụy Bác dưới thời nhà Đường trong lịch sử Trung
Cách đây 225 triệu năm toàn bộ vùng đất của Hà Nam, Nam Định, Thái Bình và Ninh Bình còn nằm sâu dưới đáy biển. Cuối kỷ Jura hay đầu kỷ Creta, một vận động
**Phạm Tuyên** (sinh ngày 12 tháng 1 năm 1930) là một nhạc sĩ nổi tiếng người Việt Nam, cựu Chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội, tác giả của bài hát "Như có Bác trong
**Vũ Phạm Hàm** (武范諴, 1864 - 1906) là Nhất giáp Tam nguyên trong ba kỳ thi triều nhà Nguyễn (lúc ông 29 tuổi). Trong lịch sử Việt Nam chỉ có vài Tam nguyên là Đệ
**Phạm Dương Mại II** (chữ Hán: 范阳迈二世, ?-455) là vua của Chăm Pa từ năm 431 tới khoảng năm 446. ## Trị vì Không có thư tịch cổ nào nói về Phạm Dương Mại còn
**Phạm Liêm** (15 tháng 12 năm 1928 – 22 tháng 2 năm 2022) là một sĩ quan cao cấp của Quân đội nhân dân Việt Nam, hàm Thiếu tướng, nguyên Chủ nhiệm Chính trị Quân
**Phạm Hồng Sơn** (1923 – 2013) là một sĩ quan cấp cao trong Quân đội nhân dân Việt Nam, hàm Trung tướng, Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Quân sự, nguyên Phó Giám đốc Học
**Phạm Tiến Đại** (sinh 1937) là một đạo diễn, nhà báo, nhà quay phim người Việt Nam, nguyên Bí thư Đảng ủy Xưởng phim Quân đội nhân dân Việt Nam. Còn được biết đến với
**Nội chiến Lê – Mạc** (1533–1677) là cuộc nội chiến giữa nhà Mạc và nhà Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam. Phe chống nhà Mạc về sau khi chép sử có gọi đây là
**Nhà Tây Sơn** (chữ Nôm: 家西山, chữ Hán: 西山朝 / **Tây Sơn triều**) là một triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam tồn tại từ năm 1778 đến năm 1802, được thành lập
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn (1771–1785)** là giai đoạn đầu của cuộc chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn. Cuộc chiến tranh này bắt đầu khi các lực lượng nổi dậy của 3
**_Môn đồ_** (chữ Hán: 門徒, tựa tiếng Anh: _Protégé_) là một bộ phim điện ảnh Hồng Kông thuộc thể loại tâm lýtội phạmchính kịch ra mắt vào năm 2007 do Nhĩ Đông Thăng viết kịch
**Gia Long** (; 8 tháng 2 năm 1762 – 3 tháng 2 năm 1820), tên húy là **Nguyễn Phúc Ánh** (阮福暎), thường được gọi là **Nguyễn Ánh** (阮暎), là một nhà chính trị, nhà quân sự
**Vụ thảm sát Chợ Lớn năm 1782** là một vụ thảm sát người Hoa do quân Tây Sơn dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Nhạc thực hiện vào năm 1782 tại khu vực Chợ Lớn,
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn (1787–1802)** là giai đoạn thứ hai của cuộc chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn. Giai đoạn này bắt đầu khi Nguyễn Ánh trở về tái chiếm Gia
Trong Chiến tranh Việt Nam, quân đội Hoa Kỳ và các lực lượng đồng minh đã gây ra hàng loạt tội ác như giết người, hãm hiếp, đánh đập tù nhân, ném bom vào thường
**Nhà Nguyễn** (chữ Nôm: 茹阮, chữ Hán: 阮朝; Hán-Việt: _Nguyễn triều_) là triều đại quân chủ cuối cùng trong lịch sử Việt Nam. Nhà Nguyễn được thành lập sau khi
**Thích Tuệ Sỹ** (15 tháng 2 năm 1943 – 24 tháng 11 năm 2023), tục danh **Phạm Văn Thương**, là một vị Hoà thượng, học giả về Phật giáo, nguyên giáo sư giảng dạy tại
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn** là một phần của nội chiến ở Đại Việt thời gian nửa cuối thế kỷ 18 đến đầu thế kỷ 19. Đây là cuộc chiến diễn ra chủ
**Đại đô đốc** là một chức danh quan lại trong triều đại Tây Sơn, được dùng trong quân đội. Chức vụ "đô đốc" được dùng phổ biến trong một số triều đại phong kiến Việt
**18 thôn vườn trầu**, hoặc gọi ngắn là **18 thôn** hay **Vườn Trầu**, tên chữ là **Thập bát phù viên** hay **Thập bát phù lưu viên**, là một tên gọi dùng để chỉ địa danh
**Hiệu ứng Streisand** ("_Streisand Effect_") được dùng như một thuật ngữ đề cập đến những hậu quả không chủ ý khi cố gắng tìm cách để che giấu, loại bỏ, ngăn chặn hoặc kiểm duyệt
**Định luật Niven** được đặt tên theo nhà văn khoa học viễn tưởng Larry Niven. Các định luật này được ông công bố định kỳ đi sâu vào chủ đề "vũ trụ vận hành như
**Đường đến địa ngục được lát bằng thiện tâm** là một câu tục ngữ hay cách ngôn. ## Nguồn gốc Câu nói được cho là từ Thánh Bernard của Clairvaux ( 1150): "_L'enfer est plein
Dưới đây là danh sách và thông tin về các chương trình Paris By Night được sản xuất và phát hành lần đầu trong thập niên 1990. Các chương trình được phát hành dưới dạng
Paris By Night do ông Tô Văn Lai sáng lập sau năm 1975. Cuốn video số 1 sản xuất và phát hành tại Paris, Pháp. Dưới đây là danh sách và thông tin về các
**Tống sử** (chữ Hán: 宋史) là một bộ sách lịch sử trong Nhị thập tứ sử của Trung Hoa. Sách này kể lịch sử thời nhà Tống, tức là Bắc Tống và Nam Tống; được
Dưới đây là danh sách và thông tin về các chương trình Paris By Night được sản xuất và phát hành lần đầu trong thập niên 2000. Kể từ Paris by Night 67, chương trình
**Thập Quốc Xuân Thu** () là một sách sử theo thể kỷ truyện do Ngô Nhâm Thần (吳任臣) thời nhà Thanh biên soạn. Bộ sách có tổng cộng 114 quyển Bộ sách hoàn thành vào
Paris By Night do ông Tô Văn Lai sáng lập vào năm 1983. Cuốn video số 1 sản xuất và phát hành tại Paris, Pháp. Dưới đây là danh sách và thông tin về các
**Quân khu 3** trực thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam là một trong 7 quân khu của Quân đội nhân dân Việt Nam có nhiệm vụ tổ chức, xây dựng, quản lý và chỉ huy
**Trần Minh Tông** (chữ Hán: 陳明宗 4 tháng 10 năm 1300 – 10 tháng 3 năm 1357) tên thật là **Trần Mạnh** (陳奣), là vị hoàng đế thứ năm của Hoàng triều Trần nước Đại
**Tống Nhân Tông** (chữ Hán: 宋仁宗, 12 tháng 5, 1010 - 30 tháng 4, 1063), tên húy **Triệu Trinh** (趙禎), là vị hoàng đế thứ tư của nhà Bắc Tống trong lịch sử Trung Quốc,
**Cựu Ngũ Đại sử** (chữ Hán: 旧五代史) là một sách lịch sử theo thể kỷ truyện trong 24 sách lịch sử Trung Quốc (_Nhị thập tứ sử_) do Tiết Cư Chính thời Bắc Tống viết
**Mã Ân** () (853, Tằng tổ phụ của ông tên là Mã Quân (馬筠), tổ phụ của ông tên là Mã Chính (馬正), còn cha của ông tên là Mã Nguyên Phong (馬元豐). Gia đình
**Tống Cao Tông** (chữ Hán: 宋高宗, 12 tháng 6 năm 1107 - 9 tháng 11 năm 1187), tên húy là **Triệu Cấu** (chữ Hán: 趙構), tên tự là **Đức Cơ** (德基), là vị Hoàng đế
**Mã Hy Quảng** (, ?-25 tháng 1 năm 951 và là em trai cùng mẹ với Mã Hy Phạm- con trai thứ tư của Mã Ân, hai người là con của Trần phu nhân. Do