Người tình trên chiến trận là một tuồng cải lương bi tình võ hiệp nổi tiếng và đi vào huyền thoại của nghệ thuật Cải lương Việt Nam, do soạn giả Mộc Linh và Nguyên Thảo sáng tác. Vở cải lương được đánh giá là vô cùng ăn khách vào những năm thập niên 70 của thế kỷ trước. Đây được xem là vở tuồng gắn liền với tên tuổi của Nghệ sĩ Mỹ Châu, góp phần đưa cô chạm đến đỉnh cao nghệ thuật.
Lịch sử
Người tình trên chiến trận được đôi soạn giả Mộc Linh và Nguyên Thảo chấp bút theo một tiểu thuyết võ hiệp của Hồng Kông, theo trào lưu phim chưởng rất thịnh hành tại Sài Gòn vào đầu thập niên 1970. Người tình trên chiến trận lấy bối cảnh nước Tây Hạ đầu thế kỷ XIII đang chịu họa xâm lăng của các bộ lạc Mông Cổ, nhưng tuồng tích xoay quanh mối tình của hai con người khác huyết thống chứ không chủ trương đề cập chiến sự.
Nội dung
Trên đường chạy loạn, mẹ con Tiêu Kim Yến được một lão lang y Mông Cổ kì dị cứu nạn, lão tỏ ra rất quý trọng dân Đảng Hạng. Quân Mông Cổ sắp sang sông, người Đảng Hạng thua mãi phải để một toán quân nhỏ do Cổ Thạch Xuyên (phu quân Tiêu Kim Yến) cầm đầu chịu hiến thân để phần đông quân dân có thời gian chạy xa hơn.
Cổ Thạch Xuyên cự được ít lâu thì gục hẳn, chàng bị chủ súy Mông Cổ là A Khắc Lữ bắt giam vì phần nào ông tôn trọng khí phách viên tì tướng này. Nhưng chẳng ngờ đứa con gái nuôi A Khắc Thiên Kiều vì mê dũng khí hiên ngang và cả nhan sắc oai hùng của Cổ Thạch Xuyên mà lén tháo cũi cho chàng trốn thoát.
Tiêu Kim Yến chạy nạn bất thành, bị quân Mông Cổ bắt được, thấy nàng có nhan sắc bèn ép làm tì thiếp tướng A Khắc Lữ. Cổ Thạch Xuyên mấy lần lẻn vào toan cứu nhưng bị đánh trọng thương và bất tỉnh ngay trước trướng Thiên Kiều. Thiên Kiều gọi lão lang tới chữa thương cho Cổ Thạch Xuyên, bất giác mừng ra mặt vì nom Thiên Kiều rất quý mến dân Tây Hạ mà đồng thời đau xót trước sự phụng hiến của nàng.
A Khắc Chu Sa (con ruột của A Khắc Lữ) phát giác, bèn gọi cha tới. Trước sự van nài chí tình của Thiên Kiều, A Khắc Lữ chẳng nỡ giết Cổ Thạch Xuyên, nhưng để trừ họa, A Khắc Lữ bắt chàng làm nô lệ và chuẩn bị theo đoàn mã phu hộ tống Thiên Kiều về Mông Cổ.
Tiêu lão mẫu sức đã yếu vẫn ráng chống gậy tới doanh Mông Cổ tìm con. Vừa hay gặp lại lão lang y không ăn mặc lem nhem như dạo trước, bà nhận ra chính là Tiêu Minh, người chồng đầu ấp tay gối cách đây mười năm đã biệt tích cùng con gái lớn Tiêu Kim Phụng trong một chuyến đi buôn. Bà gặng hỏi tin con mà ông nghẹn ngào không nói. Bấy giờ Thiên Kiều trong trướng đi ra liền hô thuộc hạ bắt giam Tiêu lão mẫu vì nghi bà dò thám binh tình.
Ngày Thiên Kiều về Mông Cổ, Chu Sa không dằn được nữa bèn kể hết nỗi lòng cho nàng.Chu Sa từ lâu đã yêu thầm Thiên Kiều và biết được rằng Thiên Kiều với mình không phải là anh em ruột. Vì việc này Chu Sa bị cha quở ghê gớm, trong cơn uất hận, chàng bèn phóng ngựa như bay về đồn Tây Hạ.
Đương lúc quân doanh rối loạn, Tiêu Kim Yến giải thoát cho Cổ Thạch Xuyên, nhưng bị Thiên Kiều bắt gặp. Thiên Kiều sai người hành hạ tàn nhẫn mẹ con Tiêu Kim Yến cho thỏa hờn ghen. Lúc ấy, lão lang Tiêu Minh phải ra can và nói cho nàng rõ cội nguồn, rằng nàng chính là Tiêu Kim Phụng.
Lát sau Chu Sa trở về, mình mẩy bầm dập vì vừa bị quân Tây Hạ đánh. Trong cơn tức vô bờ, chàng ra đường gươm định giết Cổ Thạch Xuyên. Nào ngờ A Khắc Thiên Kiều xông ra hứng trọn. Chu Sa vội đỡ lấy Thiên Kiều, trong cơn hấp hối, nàng thổ lộ muốn được chuộc những lỗi lầm với người thân và xin cha nuôi cho họ được về quê cũ. Thiên Kiều chết, Chu Sa cũng rút gươm tự sát.
A Khắc Lữ bần thần cúi đầu nhìn đoàn người Đảng Hạng đi khuất dần. Ngài cứ đứng như pho tượng với những đắng cay mất mát mà không chiến công nào bồi đắp được.
Ảnh hưởng
Đầu thập niên 1970, trong khí thế chiến tranh hai miền đang hồi khốc liệt, công chúng thành thị Việt Nam Cộng hòa nói chung rất chuộng các văn hóa phẩm đề cao hòa bình thế giới và hòa giải giữa các dân tộc. Do đó, để làm mới lạ xu hướng này, nghệ thuật miền Nam thường khai thác các đề tài như cổ trang, võ hiệp, huyền thoại... Điểm khác lạ nữa mà Người tình trên chiến trận tích cực khai thác, là do chọn bối cảnh xã hội du mục nên buộc đoàn diễn phải chuẩn bị lượng phục trang và đạo cụ rất tốn kém, đặc biệt là nhiều áo giả lông thú trong thời tiết nóng bức ở miền Nam. Vì thế, Người tình trên chiến trận đương thời cũng được xếp vào hạng tuồng chỉ dành cho lớp khán giả thượng lưu, bởi giá vé rất đắt để bù phí tổn, mà đồng thời, chỉ những đoàn lớn mới dựng được. Cũng bởi thế, được diễn tuồng này là cơ hội vàng để vươn lên thành minh tinh của các tài tử ít tên tuổi.
Người tình trên chiến trận ra mắt khán giả lần đầu tiên trên sân khấu đoàn cải lương Kim Chung, sau đó được thu dĩa nhựa với các tài tử: Minh Vương, Thanh Tuấn, Mỹ Châu, Thanh Kim Huệ, Thanh Sang, Hồng Nga, Diệp Lang. Tác phẩm nhanh chóng trở nên nổi tiếng ở miền Nam, làm nổi bật hơn nữa tên tuổi của một số nghệ sĩ tham gia vở diễn, đặc biệt nhất là "Nữ hoàng kiếm hiệp" Mỹ Châu đã thủ vai nữ chính rất thành công với hình tượng tiểu thơ A Khắc Thiên Kiều được đông đảo khán giả mến mộ.
Trong khoảng nửa thế kỷ từ lần đầu công diễn, Người tình trên chiến trận vẫn đứng vững ở danh mục 10 vở cải lương đặc sắc, với tiêu chí thường xuyên được khán giả yêu cầu và cũng thường xuyên được dựng nhất. Vở diễn là một trong những vai ưu tú của đôi nghệ sĩ Mỹ Châu (thập niên 1970) và Lệ Thủy (thập niên 1990) với hình tượng tiểu thơ A Khắc Thiên Kiều. Các tuyến nhân vật còn lại, nghệ sĩ Diệp Lang với A Khắc Lữ, Thanh Tuấn với A Khắc Chu Sa, Minh Phụng hay Minh Vương với Cổ Thạch Xuyên, cũng được coi là khó ai thế chỗ được.
Phát hành
- Người tình trên chiến trận: Cải lương nguyên tuồng (cassette). Đạo diễn: Loan Thảo, Hoàng Việt; cổ nhạc: Văn Vĩ, Năm Cơ, Tư Huyện, Hai Thơm; tân nhạc và hòa âm: Đức Phú; tài tử: Minh Vương, Thanh Tuấn, Mỹ Châu, Thanh Kim Huệ, Thanh Sang, Hồng Nga, Diệp Lang. Công ty TNHH Dĩa-hát Việt Nam, thập niên 1970
- Người tình trên chiến trận: Trích đoạn cải lương (cassette, CD). Tài tử: Minh Phụng, Mỹ Châu, Kim Tử Long, Phương Quang, Đức Minh. Công ty TNHH Dĩa-hát Việt Nam, thập niên 1990
- Người tình trên chiến trận: Cải lương (VHS, VCD, DVD). Đạo diễn: Diệp Lang, Hải Vân; hòa âm: Thái An, Hoàng Thành, phục trang: Tám Trống; mĩ thuật: Đinh Công Khải, Dương Minh Chí; giám chế: Lương Hoành; tài tử: Lệ Thủy, Minh Phụng, Thanh Tuấn, Út Bạch Lan, Diệp Lang, Phương Quang, Thoại Miêu, Trần Thanh, Tường Bình. Trung tâm Băng nhạc Làng Văn, thập niên 1990
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Người tình trên chiến trận** là một tuồng cải lương bi tình võ hiệp nổi tiếng và đi vào huyền thoại của nghệ thuật Cải lương Việt Nam, do soạn giả Mộc Linh và Nguyên
**_Thư tình nơi chiến trận_** & Schuyler Fisk Trong tuần đầu công chiếu, bộ phim đã thu về 30.468.614 đô la, đứng đầu phòng vé, đánh bại Avatar sau bảy ngày cuối tuần ở vị
nhỏ|phải|[[Gà chọi nổi tiếng về tính hiếu chiến, những con trống có tướng mạo dữ tợn và sẵn sàng đá nhau với đồng loại]] **Tính hiếu chiến** (_Agonistic_) là bất kỳ hành vi xã hội
**Cơ quan Tình báo Chiến lược** (tiếng Anh: **Office of Strategic Services**, viết tắt tiếng Anh: **OSS**) là một cơ quan tình báo thời chiến của Hoa Kỳ trong thế chiến II, và tiền thân
**_Người tình_** (tiếng Pháp: **_L'Amant_**) là một bộ phim dựa trên tiểu thuyết cùng tên của đạo diễn Jean-Jacques Annaud, với sự tham gia của các ngôi sao Jane March, Lương Gia Huy và Lisa
**Chiến dịch Biên giới Thu đông 1950**, còn gọi là **_Chiến dịch Lê Hồng Phong 2_**, là một chiến dịch trong Chiến tranh Đông Dương do Quân đội nhân dân Việt Nam (được phía Pháp
**Trận Verdun** là một trận lớn chính của mặt trận phía Tây trong Chiến tranh thế giới thứ nhất. Trận đánh nổ ra giữa quân đội Đức và Pháp từ 21 tháng 2 đến 19
**Trận Austerlitz** (còn gọi là **Trận Ba Hoàng đế** hay **Trận Tam Hoàng**), là một trong những trận đánh quan trọng và có tính chất quyết định trong chiến tranh Napoléon. Trận đánh xảy ra
**Nội chiến Tây Ban Nha** () là một cuộc nội chiến giữa phe Cộng hòa và phe Quốc dân diễn ra ở Tây Ban Nha từ năm 1936 tới năm 1939. Phe Cộng hòa là
là cuộc chiến giữa hai gia tộc Taira và Minamoto vào cuối thời kỳ Heian của Nhật Bản. Chiến tranh kết thúc với sự thất bại của gia tộc Taira và sự thành lập của
**Trận Ardennes**, còn gọi là **các trận Longwy và Neufchateau**, diễn ra từ ngày 21 cho đến ngày 23 tháng 8 năm 1914, trong chuỗi trận Biên giới Bắc Pháp giữa quân đội Đức với
:''Về các trận chiến khác đã diễn ra tại Moskva, xem bài định hướng Trận Moskva **Trận Borodino** (, _Borodinskoe srazhenie_; phiên âm: **Bô-rô-đi-nô**); hoặc còn gọi là **Trận Sông Moskva** () giữa quân đội
**Trận sông Dniepr** là một chuỗi các chiến dịch tấn công chiến lược của Quân đội Liên Xô trong giai đoạn mở đầu cho thời kỳ thứ ba của cuộc chiến tranh Xô-Đức, đồng thời
phải|nhỏ|243x243px|Một thập tự giá được dựng gần [[Ypres, Bỉ năm 1999 để ghi nhớ địa điểm cuộc Hưu chiến đêm Giáng sinh năm 1914]] **Hưu chiến đêm Giáng sinh** (tiếng Anh: _Christmas truce_; ; )
**Chiến tranh Anh-Maratha lần thứ ba** (1817–1819) là cuộc xung đột cuối cùng và mang tính quyết định giữa Công ty Đông Ấn Anh (EIC) và Đế quốc Maratha ở Ấn Độ. Cuộc chiến tranh
**Trận Tulagi và Gavutu–Tanambogo** là một trận chiến diễn ra trên đất liền thuộc chiến dịch Thái Bình Dương, Thế chiến II, giữa lực lượng Hải quân Đế quốc Nhật Bản và Đồng Minh (chủ
**Trận** **Loos** là một trận chiến trong Chiến tranh thế giới thứ I, diễn ra vào ngày 25/9/1915, trên mặt trận phía Tây. Đây là đợt tấn công lớn nhất của Anh trong năm 1915,
Dù chỉ là một khu vực nhỏ trên Mặt trận phía Tây trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, **chiến trường rừng Argonne** trên mạn đông bắc Pháp chứng kiến nhiều hoạt động giao chiến
**Mỹ Châu** (tên khai sinh: **Nguyễn Thị Mỹ Châu**, sinh ngày 21 tháng 8 năm 1950) là một nữ nghệ sĩ cải lương nổi tiếng người Việt Nam trên sân khấu lẫn thị trường băng
**Trận Prokhorovka** là một trận đánh diễn ra giữa Quân đoàn xe tăng SS số 2 của Đức Quốc xã với Tập đoàn quân Cận vệ 5 và Tập đoàn quân xe tăng Cận vệ
**_Người Hobbit: Đại chiến Năm cánh quân_** (tựa gốc: **_The Hobbit: The Battle of the Five Armies_**) là một bộ phim điện ảnh sử thi kỳ ảo của Mỹ công chiếu năm 2014 do Peter
nhỏ|Một poster phản chiến nhỏ| Một [[Những biểu tượng hòa bình|biểu tượng hòa bình, ban đầu được thiết kế cho Chiến dịch giải trừ vũ khí hạt nhân (CND) của Anh ]] **Phong trào chống
**Trần** () là một họ người Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Việt Nam, Hàn Quốc, Singapore và một số nơi khác trên thế giới. Họ Trần là họ phổ biến nhất tại miền Nam
**Trận Jutland** là trận hải chiến lớn nhất trong Chiến tranh Thế giới thứ nhất diễn ra giữa Hạm đội công hải của Đức và Đại hạm đội của Anh từ ngày 31 tháng 5
**Chiến xa Trung Hoa cổ đại** (tiếng Trung: 战车; bính âm: zhànche; hán việt: chiến xa) được sử dụng như là một loại phương tiện để tấn công và truy kích kẻ địch trên các
**Trận chiến Đồi 60** là trận tấn công lớn cuối cùng của quân Đồng Minh nhắm vào quân Thổ Ottoman, trong Chiến dịch Gallipoli thuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất, bắt đầu vào ngày
**Chiến tranh Sa quốc Nga - Đại Thanh năm 1654** là cuộc chiến diễn ra năm 1654，giữa Sa quốc Nga và Đại Thanh với lực lượng Triều Tiên hỗ trợ theo yêu cầu của Đại
**Trận Kurikara**, còn được gọi là **Trận Tonamiyama** (砺波山) (Lệ Ba Sơn), là trận đánh quyết định trong Chiến tranh Genpei ở Nhật; trong trận đánh này, xu thế của cuộc chiến đã chuyển về
diễn ra giữa quân đội bảo hoàng và Mạc phủ Tokugawa trong cuộc Chiến tranh Boshin ở Nhật Bản. Trận đánh bắt đầu vào ngày 27 tháng 1 năm 1868 (3 tháng 1 âm lịch),
**Trận Łódź** là trận đánh giữa tập đoàn quân số 9 Đức do thượng tướng kỵ binh August von Mackensen chỉ huy với phương diện quân Tây Bắc của Nga do tướng Nikolai V. Ruzsky
**Chiến dịch Kingfisher** là một chiến dịch quân sự của Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ (TQLC) trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam. Chiến dịch diễn ra ở phía tây của "Quảng trường Leatherneck",
**Trận Soissons** là một trận chiến giữa Đế chế Đức và liên quân Pháp - Hoa Kỳ trên Mặt trận phía Tây trong cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914 - 1918). Đây
**Trận Champagne lần thứ hai** là một trận đánh lớn diễn ra giữa Đế chế Đức và Đệ tam Cộng hòa Pháp trong cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất diễn ra từ ngày
**Trận hồ Prespa** là trận đánh quan trọng nhất vào năm 1917 của Mặt trận Balkan trong Chiến tranh thế giới thứ nhất. Đây là chiến dịch tấn công vào hồ Prespa của quân đồng
**Trận Tali-Ihantala** (25 tháng 6 - 9 tháng 7 năm 1944) là một phần của cuộc Mặt trận Phần Lan (Chiến tranh Xô-Đức) (1941–1944), xảy ra trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Đây là
**Trận rừng d'Elville** từ ngày 14 tháng 7 cho đến ngày 3 tháng 9 năm 1916, là một cuộc giao chiến trong trận Somme thời Chiến tranh thế giới thứ nhất. Trận đánh đã diễn
**Trận Marcianople** hoặc **Marcianopolis** diễn ra vào năm 376, sau khi người Goth di cư qua sông Danube. Đây là trận đánh đáng chú ý đầu tiên trong cuộc Chiến tranh Goth từ năm 376
**Trận hồ Masuren lần thứ hai**, còn gọi là **Trận chiến Mùa đông Masuren**, diễn ra từ ngày 7 đến ngày 22 tháng 2 năm 1915 trên Mặt trận phía Đông thời Chiến tranh thế
**Trận cao điểm Vimy** là một trận đánh quan trọng trên Mặt trận phía Tây của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất diễn ra chủ yếu như một phần của Trận Arras, tại miền
là một trận đánh trong Chiến tranh Boshin thời Minh Trị Duy Tân, diễn ra vào năm 1868 tại phái Tây Bắc Nhật Bản, ngày nay là tỉnh Niigata. ## Bối cảnh Chiến tranh Boshin
**Trận Artois lần thứ nhất** là một trận đánh trên Mặt trận phía Tây của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất, diễn ra giữa Quân đội Pháp và Quân đội Đế quốc Đức ở
**Trận sông Aisne lần thứ hai**, còn gọi là **Trận Chemin des Dames** (, hoặc là ), là một trận chiến tiêu biểu giữa Pháp và Đế quốc Đức trên Mặt trận phía Tây của
**Trận Inkerman** là trận đánh lớn thứ ba và trận đánh lớn nhất trong cuộc Chiến tranh Krym, diễn ra vào năm 1854. Trận đánh kết thúc với việc Quân đội Anh do Tướng Fitzroy
**Minh Vương** (tên khai sinh: **Nguyễn Văn Vưng,** sinh ngày 1 tháng 6 năm 1950) là nghệ sĩ cải lương nổi tiếng người Việt Nam, thành danh từ trước năm 1975. Ông kết hợp cùng
**Diệp Lang** (4 tháng 3 năm 1941 – 11 tháng 3 năm 2023), tên khai sinh là **Dương Công Thuấn**, là một nghệ sĩ cải lương nổi tiếng người Việt Nam. Ngoài lĩnh vực chính
**Chiến dịch România** là một chiến dịch trên chiến trường Balkan thời Chiến tranh thế giới thứ nhất, trong đó Vương quốc Romania và Đế quốc Nga liên kết với nhau chống lại quân đội
**Trận Senlis**, tại Oise, là một trận đánh quan trọng giữa cuộc Đại rút lui của liên quân Pháp - Anh và trận sông Marne lần thứ nhất trên Mặt trận phía Tây trong cuộc
**Người Hobbit: Đại chiến với rồng lửa** () là phần phim thứ 2 trong series 3 phần của loạt phim _The Hobbit_. Phần trước của tác phẩm mang tên _The Hobbit: An Unexpected Journey_ đã
**Lệ Thủy** (sinh ngày 20 tháng 5 năm 1948) là nữ nghệ sĩ cải lương nổi tiếng người Việt Nam. Bà được mệnh danh là "**Cô đào ngoại hạng**" của sân khấu cải lương miền
**Phương Quang** (27 tháng 10 năm 1942 – 13 tháng 7 năm 2018) là nghệ sĩ cải lương nổi tiếng người Việt Nam. Với những cống hiến cho bộ môn nghệ thuật cải lương, ông