✨Nghề Muối Ba Khía Được Công Nhận Là Di Sản Văn Hóa Phi Vật Thể Quốc Gia

Nhằm phát huy và gìn giữ, cũng như ghi nhận sự sáng tạo và mang tính đặc trưng của người dân Nam Bộ. Bộ văn hóa, thể thao và du lịch đã quyết định cấp giấy chứng nhận nghề muối ba khía là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia vào cuối năm 2019.Nghề muối ba khía là một nghề truyền thống lâu đời, gắn liền với đời sống và văn hóa của người dân miền tây, đặc biệt là ở Cà Mau. Đặc biệt, 20/12/2019, Bộ trưởng bộ văn hóa, thể thao và du lịch đã ký quyết định đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tri thức dân gian, nghề thủ công truyền thống nghề muối ba khía, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau. Nhờ sự công nhận này sản phẩm ba khía muối càng khẳng định được giá trị độc đáo, trở thành một thương hiệu đặc sản nức tiếng.Nghề muối ba khía đã có từ xa xưa, người ta không biết nó cụ thể có từ thời điểm nào, nhưng qua từng thế hệ, thì nó vẫn được lưu truyền tới ngày nay và hiện vẫn phát triển mạnh ở các huyện ven biển Cà Mau như Đầm Dơi, Phú Tân, Năm Căn, Ngọc Hiển. Trong đó, thị trấn Rạch Gốc được xem là "thủ phủ" của ba khía, nơi có nguyên liệu ngon nổi tiếng nhờ điều kiện tự nhiên ưu ái, cùng tay nghề lâu năm của những con người chất phác nơi đây.

Theo người dân ở đây thì ba khía Rạch Gốc nổi tiếng không phải tự xưng, mà nhờ địa hình và điều kiện thời tiết ở đây, con ba khía vùng đất này thịt chắc, thơm ngon,, vị ngọt, gạch nhiều. Với nguồn thức ăn từ các cây đước, cây mắm, phù sa... tạo nên gạch vàng đặc trưng cho ba khía. Quy trình muối ba khía tuy đơn giản nhưng ẩn chứa nhiều bí quyết, các bước làm bài bản, công thức chuẩn sẽ quyết định đến chất lượng thành phẩm.Trước đây, khi nguồn lợi ba khía tự nhiên dồi dào, nhất là mùa thu hoạch ba khía vào khoảng tháng 7- 9 âm lịch, người dân còn thường vi von đây là thời điểm "ba khía hội". Bà con dùng xuồng để đi bắt ba khía, thu về sản lượng cao. Tuy nhiên, nó lại không thể bảo quản được lâu. Mà “cái khó ló cái khôn”​​, điều này không thể làm khó người Việt được. Thế nên, người dân đã nghĩ ra cách muối ba khía để bảo quản, dự trữ lâu ngày. Từ đó, muối ba khía đã dần trở thành cách chế biến ba khía được nhiều người áp dụng.Bước then chốt để giúp món ba khía ngon. Khác với trước kia là sau khi đánh bắt ba khía xong là tiến hành muối ngay, thì ngày nay sau khi rửa sạch, ba khía sống được để "khát nước" rồi mới cho vào lu nước muối đậm đặc. Lúc này, ba khía sẽ uống nước muối và chết. Công đoạn này giúp ba khía thấm mặn từ bên trong, bảo quản được lâu hơn và có vị đậm đà tự nhiên.Sau khi đã để ba khía khát nước và ngâm muối, ba khía được rửa sạch lần nữa, xếp từng lớp vào lu, khạp và đổ ngập nước muối trong đã được lắng cặn. Việc cân bằng độ mặn là yếu tố quan trọng giúp ba khía có vị chuẩn nhất, vì nếu nước muối mặn quá thì ba khía sẽ bị đen, chát, càng ba khía sẽ bị rụng ra. Còn nếu quá nhạt thì dễ hỏng, có mùi hôi.

Muối ba khía khoảng 7 ngày là có thể mang ra sử dụng, nên kết hợp cùng đường, ớt, chanh, hay tắc,... để trộn, thì ba khía lại càng ngon hơn.Ba khía muối có mấy loại? Hiện nay, người dân đưa ra thị trường hai dòng sản phẩm chính là ba khía muối nguyên con và ba khía muối trộn sẵn (đã được ướp với chanh, tỏi, ớt, đường...), đáp ứng nhu cầu đa dạng của thực khách. Nguồn cung luôn trong tình trạng "không đủ cầu".. do sản phẩm quá ngon, quá hấp dẫn.Thách thức lớn nhất của nghề muối ba khía là do biến đổi thời tiết và sự khai khác quá mức nên ba khía tự nhiên đang suy giảm nghiêm trọng. Ông La Quốc Khánh, Phó Chủ tịch Hội nông dân huyện Ngọc Hiển - Cà Mau, cho rằng việc khai thác phụ thuộc hoàn toàn vào tự nhiên khiến người dân khó chủ động nguồn nguyên liệu và xây dựng thương hiệu bền vững. Giải pháp cấp thiết là cần nghiên cứu nhân giống ba khía để vừa bảo vệ nguồn lợi, vừa phát huy nghề truyền thống.Để có được mẻ ba khía muối ngon đúng điệu bạn có thể tham khảo cách sau: