✨Làng Nghề Đúc Đồng Diên Khánh

Nằm yên bình giữa vùng đất Diên Khánh giàu truyền thống lịch sử, làng nghề đúc đồng Diên Khánh là một trong những điểm sáng trong bức tranh làng nghề truyền thống của Khánh Hòa. Với lịch sử tồn tại lâu đời, nơi đây không chỉ là cái nôi của những sản phẩm đồng thủ công tinh xảo, mà còn là điểm đến độc đáo cho những ai yêu thích khám phá văn hóa dân gian và nghệ thuật chế tác kim loại truyền thống.Không ai còn nhớ chính xác làng nghề đúc đồng Diên Khánh ra đời từ ngày tháng năm nào, nhưng theo lời kể của các bậc cao niên trong vùng, nghề đúc đồng nơi đây đã tồn tại hơn một thế kỷ. Trải qua bao thăng trầm, chiến tranh và biến động, làng nghề vẫn bền bỉ giữ lửa, nối tiếp truyền thống qua từng thế hệ – từ ông cha đến con cháu hôm nay.

Với đôi bàn tay khéo léo và lòng say mê với nghề, những người thợ đúc đồng Diên Khánh đã tạo ra nhiều sản phẩm tinh xảo, mang đậm giá trị nghệ thuật và văn hóa. Để cho ra đời một tác phẩm hoàn chỉnh, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn công phu: từ làm khuôn, nấu đồng cho đến rót đồng. Nguyên liệu làm khuôn bao gồm đất sét, giấy bản, vôi và đôi khi trộn thêm gạch chịu lửa đã nghiền mịn. Mỗi loại đất – từ đất ngoài khuôn đến đất lót bên trong – đều phải chọn lọc kỹ lưỡng, rây sàng cẩn thận để đảm bảo bề mặt sản phẩm không có tì vết sau khi hoàn thành.

Khuôn sau khi tạo hình sẽ được đem nung. Quá trình này đòi hỏi người thợ phải giữ lửa đều, tránh để khuôn “sống” hoặc “già” quá mức. Nấu đồng cũng là một công đoạn yêu cầu kỹ thuật và kinh nghiệm – đồng phải chảy đều, đủ độ, và được đong đo vừa vặn với khuôn định sẵn. Khi rót đồng, người thợ phải thao tác liên tục, không để gián đoạn, đồng thời cẩn trọng tránh để mồ hôi hoặc tạp chất rơi vào, nhằm đảm bảo sản phẩm có độ bóng đều, liền mạch, không xuất hiện đường gợn hay chắp nối.

Có thời điểm, làng nghề đúc đồng Diên Khánh từng rất hưng thịnh, đặc biệt trước thời kỳ chiến tranh. Tuy nhiên, do thiếu đầu ra và tác động của xã hội, nhiều hộ đã phải bỏ nghề. Những năm gần đây, cùng với nhu cầu tăng cao về các sản phẩm thờ cúng và quà tặng lưu niệm thủ công, làng nghề đã từng bước phục hồi.

Hiện nay, ngoài các sản phẩm truyền thống như chân đèn, lư hương, mâm đồng…, làng nghề còn cho ra đời nhiều tác phẩm mang tính mỹ thuật cao, phục vụ khách du lịch và nhà sưu tầm. Đây không chỉ là nguồn thu nhập mà còn là niềm tự hào của người dân Diên Khánh – những người vẫn đang cần mẫn giữ gìn một ngành nghề truyền thống quý giá của dân tộc.

Tham quan làng nghề đúc đồng Diên Khánh là cơ hội để bạn khám phá chiều sâu văn hóa và cảm nhận được sự kỳ công, tỉ mỉ ẩn sau từng sản phẩm đồng. Một chuyến đi không chỉ mở rộng tầm mắt, mà còn khơi dậy niềm trân quý với giá trị của những nghề thủ công cổ truyền Việt Nam.Làng nghề đúc đồng Diên Khánh được hình thành từ khoảng thế kỷ 19, đã được đích thân vua Tự Đức (nhà Nguyễn) sắc phong công nhận làng nghề. Trải qua hơn trăm năm hình thành và phát triển, các nghệ nhân của làng nghề đã dùng đôi bàn tay tài hoa để tạo ra những đồ đồng tinh xảo như ly hương, chân đèn, các đồ thờ tự, đồ dùng sinh hoạt đời thường… Những đồ vật này đã ghi dấu ấn trong đời sống tinh thần và tâm linh của người dân Nha Trang và vùng duyên hải miền Trung. Trước đây thì làng nghề còn hoạt động theo từng hộ nhỏ lẻ, sau này với sự kế thừa, tiếp nối từ thế hệ này sang thế hệ khác thì làng nghề đã được mở rộng thành các hợp tác xã lớn mạnh chuyên sản xuất các sản phẩm đúc bằng đồng như lư hương, chân đèn thờ cúng. Hiện nay, Làng nghề còn có 10 lò nấu đồng cùng với hơn 30 hộ gia đình theo nghiệp đúc đồng, hoạt động theo lối “đổi công”, tức là khi nhà này nấu đồng thì nhà kia sẽ qua giúp và ngược lại, cốt chính là giữ lửa và không làm mất đi nghề truyền thống mà ông cha ta đã để lại cho thế hệ mai sau..

Làng Phú Lộc Tây chuyên đúc các loại chân đèn, lư hương... dành cho thờ cúng. Có nhiều loại khác nhau từ đại đến trung, liệu với giá rẻ nhất đến cao nhất. Nguyên liệu chính để đúc là đồng phế liệu. Các lò đồng hiện vẫn giúp nhau theo lối "đổi công", nghĩa là khi nhà này nấu đồng thì nhà kia qua giúp rồi xoay trở lại. Những nhà không có vốn thì ăn theo nghề đồng bằng cách làm khuôn đúc chân đèn. Những năm gần đây, do chú trọng đầu tư thay đổi mẫu mã, chất lượng đồng mà sản phẩm của làng đúc đồng thu hút nhiều người tìm mua. Không chỉ tại Khánh Hòa mà con nhiều tỉnh, thành trên cả nước như: Phú Yên, Bình Định, Đắk Lắk, Ninh Thuận, Bình Thuận, Nha Trang, TP HCM… Làng nghề đúc đồng Diên Khánh là một làng nghề truyền thống lâu đời với những sản phẩm chất lượng cao được nhiều người yêu thích khi ghé tới Nha Trang. Làng nghề đúc đồng Diên Khánh là điểm đến hấp dẫn cho những người yêu thích văn hóa xưa cùng những nét đẹp của một làng nghề truyền thống lâu năm. Theo những nghệ nhân tại đây, được biết làng nghề hoạt động quanh năm và nhiều nhất là vào quý II và quý IV, quý I thì lượng tiêu thụ thấp và quý III gặp nhiều bất lợi trong thời tiết, hay mưa gió thất thường ảnh hưởng đến việc sản xuất đồ đồng.. Dù làng nghề đúc đồng Diên Khánh đã gắn bó lâu đời và trở thành một phần đặc sắc trong văn hóa của người dân Khánh Hòa, nhưng hiện nay, nghề truyền thống này đang đối mặt với không ít khó khăn. Một trong những trở ngại lớn nhất là quá trình học nghề kéo dài từ 3 đến 5 năm mới có thể thành thạo và trở thành thợ chính. Chính vì vậy, nhiều người trẻ không còn mặn mà với việc nối nghiệp cha ông như trước.

Thêm vào đó, thị trường hiện nay chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt từ các mặt hàng công nghiệp sản xuất đại trà bằng sứ, nhựa, hoặc đồ mỹ nghệ chế tác bằng dây chuyền. Những sản phẩm này không chỉ đa dạng về mẫu mã, giá thành lại rẻ, khiến cho đồ đồng thủ công – dù giá trị cao và mang đậm dấu ấn văn hóa – vẫn gặp khó khăn trong tiêu thụ. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến làng nghề Diên Khánh mà còn là bài toán chung cho nhiều làng nghề truyền thống trên cả nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những thách thức đó, làng đúc đồng Diên Khánh những năm gần đây cũng đang từng bước chuyển mình theo hướng phát triển du lịch làng nghề. Không chỉ đơn thuần là nơi sản xuất, làng nghề nay còn trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá nét đẹp văn hóa và sự tài hoa của người Việt qua từng sản phẩm đồng tinh xảo. Đây cũng là cách thiết thực để bảo tồn, gìn giữ và quảng bá nghề truyền thống – một phần di sản văn hóa dân tộc – trong bối cảnh đô thị hóa ngày càng mạnh mẽ.

Khi đến tham quan làng nghề đúc đồng Diên Khánh, du khách sẽ có cơ hội tận mắt chứng kiến các công đoạn phức tạp và tỉ mỉ để tạo nên một sản phẩm đồng hoàn chỉnh: từ làm khuôn, nấu đồng đến rót đồng và hoàn thiện sản phẩm. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự kiên nhẫn, tay nghề cao và tình yêu nghề của người thợ. Chính những trải nghiệm thực tế này giúp du khách hiểu hơn về giá trị lao động thủ công truyền thống, đồng thời khơi gợi sự trân quý đối với những tinh hoa văn hóa đang từng ngày mai một.