Hướng đạo Việt Nam là một tổ chức thanh thiếu niên được thành lập vào năm 1931 bởi Huynh trưởng Hoàng Đạo Thúy tại Hà Nội. Hướng đạo Việt Nam trước đây từng là một thành viên của Tổ chức Phong trào Hướng đạo Thế giới (World Organization of the Scout Movement) và đây cũng chính là tổ chức lớn nhất của phong trào Hướng đạo được sáng lập bởi Robert Baden-Powell, một trung tướng trong Quân đội Hoàng gia Anh vào năm 1907. Hướng đạo Việt Nam bị cắt quẵng trong lúc chiến tranh, mãi đến năm 1951 Hướng đạo Việt Nam mới được khôi phục và sinh hoạt lại ở Hà Nội

Mục đích của phong trào Hướng đạo là giáo dục bổ túc cho giáo dục gia đình và học đường, giúp thanh thiếu niên rèn luyện tính khí, tính tháo vát, để có thể thích nghi với mọi hoàn cảnh, chuẩn bị để trở thành những công dân tốt, có trách nhiệm, biết trọng danh dự và hữu ích cho xã hội. Hướng đạo Việt Nam được thành lập cũng theo những mục đích chung đó. Từ "đạo" trong cụm từ "Hướng đạo" có nghĩa là "đường"; Hướng đạo có nghĩa là "dẫn đường" và không có liên quan đến một tôn giáo nào. Hầu hết các đơn vị Hướng đạo không phân biệt tôn giáo của thành viên, trừ các đoàn Hướng đạo được tổ chức riêng bởi các đoàn thể tôn giáo.

Từ lúc thành lập vào năm 1930, Hướng đạo Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn, thu hút rất đông những nhân vật sau này giữ những vai trò trọng yếu trên chính trường miền Bắc cũng như miền Nam như Tạ Quang Bửu, Trần Duy Hưng, Lưu Hữu Phước, Tôn Thất Tùng, Võ Thanh Minh, Phạm Ngọc Thạch, Trần Văn Tuyên, Phạm Biểu Tâm, Trần Điền, Cung Giũ Nguyên,... Tuy nhiên vì thời cuộc chính trị và chiến tranh, Hướng đạo Việt Nam bị đình chỉ hoạt động tại miền Bắc Việt Nam vào năm 1954 và rồi toàn bộ Việt Nam vào năm 1975. Ở hải ngoại, Hướng đạo Việt Nam vẫn tiếp tục hoạt động từ khi theo đoàn người di tản đến các trại tạm cư như Vịnh Subic (Philippines), Đảo Guam, Đảo Wake, Trại Pendleton (California), Trại Chaffee (Arkansas),... trước ngày 30 tháng 4 năm 1975 cho đến ngày nay tại các quốc gia như Hoa Kỳ, Canada, Úc, Pháp và Đức. Đặc biệt là trong thập niên 1980 Hướng đạo Việt Nam đều có mặt tại các trại tị nạn khắp vùng Đông Nam Á.

Đáng chú ý nhất là trại tị nạn đường bộ Việt Nam dọc theo biên giới Thái Lan - Campuchia, có một Liên đoàn Hướng đạo được mang tên Anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo, được thành lập năm 1983 và sinh hoạt trong một môi trường và điều kiện gian khổ, thiếu thốn cho đến năm 1993 khi trại bị đóng cửa.

Như vậy Hướng đạo Việt Nam cũng có mặt tại các trại tạm dừng của người Việt tị nạn qua ngã đường bộ từ những năm 1983 -1993... Các hướng đạo sinh ngày nào nay đã trưởng thành vững chãi khắp năm chău bốn bể và đóng góp không ít những thành tựu hữu ích cho xã hội ở những nơi các em được định cư... chính nhờ được rèn luyện và lớn lên trong môi trường khó khăn và thiếu thốn... Những bài học của hướng đạo là những hành trang và nền tảng cho sự thành công ở xứ người khi các trại tị nạn này đóng cửa vào đầu thập niên 1990.

Tại Việt Nam hiện nay mặc dù chưa được cấp phép hoạt động chính thức, các đoàn hướng đạo tại nhiều địa phương ở khắp miền Nam vẫn âm thầm sinh hoạt và liên kết với nhau suốt hàng chục năm qua.

Hội ca của Hướng đạo Việt Nam là bài Hội ca Hướng đạo Việt Nam do Lưu Hữu Phước sáng tác

Lịch sử

Từ 1930 đến 1946

Trong những năm 1927 - 1930, các đoàn Hướng đạo Việt Nam đầu tiên xuất hiện ở miền Bắc, hầu hết đều trực thuộc Hội Hướng đạo Pháp. Mãi đến tháng 9 năm 1930, phong trào Hướng đạo mới được quảng bá rộng rãi tại Việt Nam. Hai người được xem là những người sáng lập ra Hướng đạo Việt Nam là: Huynh trưởng Hướng đạo Trần Văn Khắc thành lập đoàn Lê Lợi (đơn vị Hướng đạo Việt Nam đầu tiên tại Hà Nội năm 1930) và Trưởng Hoàng Đạo Thúy lập ra Ấu đoàn đầu tiên tên là bầy Lê Lợi vào năm 1931. Rồi thêm những đoàn mới xuất hiện ở Hà Nội, Hải Phòng, Lạng Sơn, Nam Định... tổ chức các đơn vị Hướng đạo theo mẫu của đoàn Lê Lợi với khăn quàng nền xanh lá cây viền đỏ và tên gọi là Đồng tử quân (lúc đó vẫn chưa có tên là Hướng đạo). Đó là khởi đầu cho phong trào Hướng đạo Việt Nam. nhỏ|Trưởng [[Trần Văn Khắc (phải), người sáng lập Hướng đạo Việt Nam và Bác sĩ Nguyễn Văn Thơ, hội trưởng cuối cùng của Hội Hướng đạo Việt Nam (tháng 4 năm 1975) chụp hình tại Trại Họp bạn Quốc tế Hướng đạo Việt Nam "Thẳng Tiến 2" được tổ chức tại Toronto năm 1988]] Năm 1932, ông Trần Văn Khắc vào Nam kỳ, rồi cùng với các Trưởng Lương Thái, Huỳnh Văn Diệp, Trần Coln thành lập Hội Hướng đạo Nam Kỳ. Trong khi đó ông Hoàng Đạo Thúy vẫn giữ nhiệm vụ Tổng Ủy viên của Hội Hướng đạo Bắc kỳ. Tháng 6 năm 1932, Đoàn Lê Văn Duyệt được thành lập tại Sài Gòn.

Năm 1933, Hoàng Đạo Thúy đổi danh xưng là Hướng đạo sinh (thay vì Đồng tử quân) và chọn áo sơ mi màu củ nâu với quần cụt màu xanh nước biển làm đồng phục. Tổ chức và sinh hoạt theo mẫu Hướng đạo Pháp. Cũng trong năm này, Tổng cục Hướng đạo Nam kỳ thành hình và xuất bản tập chí Hướng Đạo. Triều đình Miên (Campuchia) cử Giám đốc Học chính tiếp xúc với Trưởng Trần Văn Khắc để hỏi thể thức và lấy tài liệu tổ chức Hướng đạo. Năm 1934, một phái đoàn Hướng đạo Nam kỳ do Trưởng Trần Văn Khắc hướng dẫn, lên Nam Vang theo lời mời của Vua Miên, dự trại ra mắt Hướng đạo Miên và chứng kiến lễ tuyên hứa của Thái tử Monireth.

Với sự gây dựng của các trưởng đi tiên phong, và với sự giúp đỡ của Hướng đạo Pháp, Hướng đạo Việt Nam đã tổ chức được ba ngành: Ấu, Thiếu và Tráng. Đáng kể nhất là Tráng đoàn Lam Sơn, một trong những tráng đoàn cột trụ của phong trào Hướng đạo Việt Nam tại miền Bắc do Trưởng Hoàng Đạo Thúy hướng dẫn. Ông cũng là tác giả các cuốn Hướng Đạo Đoàn, Đội Của Tôi với bút hiệu Ba Tô.

Trong vòng 15 năm kể từ năm 1930 đến 1945, phong trào hướng đạo đã thu hút không ít những nhà trí thức lúc đó như Tạ Quang Bửu, Trần Duy Hưng, Lưu Hữu Phước, Tôn Thất Tùng, Võ Thành Minh, Phạm Ngọc Thạch, Trần Văn Tuyên, Phạm Biểu Tâm.... Các ông này về sau này trở thành những nhân vật trong chính trường cả trong Nam và ngoài Bắc Năm 1955 Trại trường Hồi Nguyên được thiết lập tại Bảo Lộc và vào tháng 8 năm 1956 trại trường khai giảng các khóa huấn luyện đào tạo trưởng dự bị ngành Ấu, Thiếu và Tráng.

Năm 1957, Hội Hướng đạo Việt Nam được công nhận là hội viên của Tổ chức Phong trào Hướng đạo Thế giới (World Organization of Scouting Movement). Hướng đạo Việt Nam tham gia vào việc thành lập Vùng châu Á-Thái Bình Dương và trở thành hội viên sáng lập một vùng lớn nhất của Tổ chức Hướng đạo Thế giới. Tháng 4 trong năm Hội Nữ Hướng đạo Việt Nam được thành lập

Người Việt Hải ngoại

Trong khi đó một số huynh trưởng và hướng đạo sinh đã di tản đến các trại định cư tạm thời đã tụ hợp lại và thành lập các đơn vị Hướng đạo Việt Nam để tiếp tục sứ mạng của mình. Cắm trại ở [[Trung tâm Tiến hành Thủ tục Tị nạn Philippines]]

Sau đó thì đến lượt các trại tị nạn khắp Đông Nam Á cũng có các đơn vị Hướng đạo Việt Nam được thành lập như ở Malaysia, Indonesia, Singapore, Philippines, Hồng Kông, Thái Lan. Các đơn vị này chỉ chấm dứt hoạt động khi các trại tị nạn đóng cửa vào đầu thập niên 1990

Hội Nữ Hướng đạo Việt Nam

Một nhóm Hướng đạo sinh nữ tại [[Long Xuyên năm 1965]]

Hội Nữ Hướng đạo Việt Nam được thành lập vào tháng 4 năm 1957 và được chính thức công nhận là thành viên của Hội Nữ Hướng đạo Thế giới vào năm 1966. Tuy nhiên sau tháng 4 năm 1975, tất cả mọi sinh hoạt Hướng đạo ở Việt Nam đều bị đình chỉ.

Ở hải ngoại các trưởng và đoàn sinh thuộc hai hội Nam và Nữ Hướng đạo Việt Nam đã tự động kết hợp tại các xứ định cư để tiếp tục hoạt động. Sau đó Hội đồng Trung ương Hướng đạo Việt Nam được thành lập vào năm 1983. Các nguyện vọng và nhu cầu chung của Hướng đạo Việt Nam được đại diện và kế tục bởi một hệ thống liên lạc và phối hợp, thích ứng với quy lệ Hướng đạo thế giới cùng những điều kiện sinh hoạt ở mỗi nước.

Hiện nay tại hải ngoại và lẫn trong nước, các hướng đạo sinh nam và nữ có thể được thấy cùng sinh hoạt trong một đơn vị cấp đoàn trở lên.

Hướng đạo tại Việt Nam hiện nay

Tổng quan

nhỏ|250x250px|Ngày họp mặt truyền thống Hướng đạo Việt Nam, [[31 tháng 5 năm 1993 tại Hà Nội (Hoàng Đạo Thúy là người mặc áo trắng, ngồi giữa)]] Tại Việt Nam, vào cuối năm 1991, Vũ Xuân Hồng, Bí thư trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh có liên lạc lại với Văn phòng Á châu - Thái Bình Dương của Tổ chức Phong trào Hướng đạo Thế giới nhưng thất bại vì Văn phòng Tổng Thư ký Hướng đạo Quốc tế tại Genève không thể công nhận một hội hướng đạo không theo nguyên lý của phong trào hướng đạo thế giới và không được độc lập khỏi chính quyền.

Ngày 31 tháng 5 năm 1993 tại Hà Nội, Trưởng Hoàng Đạo Thúy (94 tuổi) và một số trưởng đã tổ chức Ngày Họp mặt Truyền thống Hướng đạo Việt Nam đầu tiên tại miền Bắc kể từ năm 1954 nhằm tái lập lại phong trào Hướng đạo nhưng kết quả không được sáng sủa mấy vào lúc đó. Cho đến khi mất vào ngày 14 tháng 2 năm 1994, ông là một đảng viên đảng Cộng sản kỳ cựu, đã cố gắng nhưng không thành công trong việc thành lập một hội Hướng đạo nhà nước.

Ban Thường vụ, được bầu với nhiệm kỳ 4 năm, gồm chủ tịch, phó chủ tịch nội vụ, phó chủ tịch ngoại vụ, tổng thư ký và các ủy viên đặc trách.

Ban Đại diện gồm có các đại diện của các chi nhánh Canada, Úc, Pháp, Đức, Hướng đạo Trưởng niên và 4 chi nhánh ở Hoa Kỳ (các miền Đông, Trung, Tây Bắc và Tây Nam).

Cho đến nay, trên toàn thế giới có 54 Liên đoàn và 4000 đoàn sinh theo lời Huynh trưởng Nguyễn Văn Thuất, Chủ tịch Hội đồng Trung ương Hướng đạo Việt Nam nhiệm kỳ 2002 đến 2006 trả lời Phương Anh của Đài Á châu Tự do sau Trại Họp bạn Quốc tế Hướng đạo Việt Nam "Thẳng Tiến 8".

Tại Việt Nam

Vì chưa được chính thức công nhận nên chưa được tổ chức như Hội Hướng đạo Việt Nam trước năm 1975. Thay vào đó tại Việt Nam có các tổ chức sau Liên Ngành (Ban điều hành HĐVN), Hội đồng Hướng đạo liên tỉnh thành, Gia đình Hướng đạo Xuân Hòa...vì mỗi tổ chức đều cách hoạt động và chủ trương riêng nên đã tách thành các nhóm trên theo dòng lịch sử. Nhưng không vì thế mà đánh mất đi những tôn chỉ mang tính tim óc của người sáng lập Baden Powell - Hướng đạo cho trẻ em.

Các đơn vị Hướng đạo Việt Nam hiện nay

Một thiếu đoàn Hướng Đạo thuộc [[Đạo Hướng đạo|Đạo Hùng Vương tại Trung tâm Tiến hành Thủ tục Tị nạn Philippines gồm có ba đội nam và một đội nữ (mỗi đội có một cờ hiệu) cùng các huynh trưởng Hướng đạo của thiếu đoàn]] Hiện nay, năm nước là Hoa Kỳ, Canada, Úc, Pháp và Đức có các đơn vị Hướng đạo Việt Nam đang sinh hoạt, đặc biệt là tại Hoa Kỳ. Ở mỗi nước, đơn vị hoặc hệ thống đơn vị Hướng đạo Việt Nam thành lập và hoạt động trong khuôn khổ thỏa hiệp với tổ chức Hướng đạo quốc gia sở tại. Hội đồng Trung ương Hướng đạo Việt Nam được thành lập từ năm 1983, trên bình diện chung, phụ trách liên lạc, phối hợp và hướng dẫn.

Tại Việt Nam hiện nay có các đơn vị Hướng đạo Việt Nam được thành lập và hoạt động tuy chưa được chính phủ Việt Nam chính thức công nhận. Đa số các đơn vị là ở miền Nam như Cần Thơ, Thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa Vũng Tàu, Đà Lạt, Đồng Nai, Huế, Nha Trang, Gia Lai, Kon Tum, Đắc Lắc và một số ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long.

Ghi nhận trên đây có thể là không chính xác và cho đến nay chưa có thông tin nào nói về Hướng đạo ở miền Bắc. Ở miền Bắc hiện riêng Hà Nội có 3 liên đoàn: Thăng Long sinh hoạt tại công viên Thống Nhất. Phương Đông sinh hoạt tại khu công viên Nghĩa Đô. *LFL Ecopark sinh hoạt tại công viên Mùa Xuân, khu đô thị mới Ecopark (mới được thành lập tháng 7.2016). Tại Thành phố Hồ Chí Minh, hướng đạo sinh sinh hoạt hầu hết tại các công viên trong thành phố như Tao Đàn, Lê Thị Riêng, Hoàng Văn Thụ...Trong đó có nhiều Liên đoàn mới được thành lập. Tổng cộng có khoảng trên dưới 50 Liên đoàn. Đứng thứ nhì phải nói là Thành phố Đà Nẵng có hai đạo là Bắc Đẩu và An Hải.Tại Huế Hướng Đạo các đơn vị sinh hoạt tại các công viên Thương bạc, Tịnh Tâm, Tứ Tượng... bao gồm các Đạo Tam giang, Đạo Kim Phụng, Đạo Vạn Niên, Liên đoàn Cờ Lau, Liên đoàn Trường sơn, Liên đoàn Trần quốc Toản, Liên đoàn La vang... Hướng đạo Huế lấy khung cảnh thiên nhiên làm nơi cho các đoàn sinh rèn luyện những kỹ năng ngoài trời chứ không sinh hoạt bó hẹp trong các công viên hay những khu đất chật hẹp như ở Sài gòn hay các thành phố khác, do đó Hướng đạo Huế gần với thiên nhiên hơn, với những điều kiện thuận lợi đó, cộng với bề dày lịch sử Hướng đạo ở Huế sẽ có điều kiện phát triển hơn.

Các sự kiện nổi bật tại hải ngoại

Các Trại Họp bạn

Trại Họp bạn kỷ niệm 50 năm Hướng đạo Việt Nam: năm 1980 tại Scouters' Mountain, Portland, Oregon Thẳng Tiến 1: được tổ chức vào tháng 8 năm 1985 tại Jambville (Pháp) Thẳng Tiến 2: được tổ chức vào tháng 8 năm 1988 tại Camp Everton, gần Guelph, Ontario (Canada) Thẳng Tiến 3: được tổ chức vào tháng 7 năm 1990 tại San Jose, California, (Hoa Kỳ) Thẳng Tiến 4: được tổ chức vào tháng 8 năm 1993 tại Le Breuil (Pháp) [https://web.archive.org/web/20011030102604/http://members.aol.com/md0/dec_95.htm Thẳng Tiến 5]: từ 28/12/1995 đến 02/01/1996 tại Trung tâm sinh hoạt Hướng đạo Glenfield, Sydney, Úc với sự hiện diện của Chủ tịch Tổ chức Phong trào Hướng đạo Thế giới Neil Westaway và Tổng Ủy viên Hướng đạo Úc Williams Wells. [https://web.archive.org/web/19990203010141/http://www.geocities.com/CapitolHill/4203/tt6.htm Thẳng Tiến 6]: từ 28/06/1998 đến 01/07/1998 tại Lake Fairfax Park, Virginia (Hoa Kỳ) Trại Họp bạn kỷ niệm 70 năm Hướng đạo Việt Nam: tháng 7 năm 2000 tại San Jose, California (Hoa Kỳ) [http://www.congviennguyentrai.org/CONGVIEN/topic.asp?TOPIC_ID=124 Thẳng Tiến 7] : từ 30/06/2002 đến 6/7/2002 tại Houston, Texas (Hoa Kỳ) [http://www.thangtien8.org/home.asp Thẳng Tiến 8] : từ 08/07/2006 đến 14/07/2006 tại công viên Rancho Jurupa, Riverside, California (Hoa Kỳ) [http://www.tt9.thangtien.net/ Thẳng Tiến 9] : từ 11 tháng 7 đến 17 tháng 7 năm 2009 tại công viên quận San Lorenzo, King City, California Thẳng Tiến 10: từ 27 tháng 6 đến 03 tháng 7 năm 2014 tại Camp Strake Houston, Texas (Hoa Kỳ) http://thangtien10.net/
Thẳng Tiến 11: từ 28 thánh 6 đến 04 tháng 7 năm 2018 tại Camp Snyder Haymarket, Virginia (Hoa Kỳ) http://thangtien11.net/ Thẳng Tiến 12: từ 27 tháng 12 đến 31 tháng 12 năm 2020 tại Glenfield Scout Activity Centre (Sydney), Australia (Úc) Trại Họp bạn ngành Thanh 1 (Trại Khai Phá) toàn Hoa Kỳ và Canada tại California, Hoa Kỳ. [https://www.facebook.com/groups/260341497400087/ Trại Khai Phá 2 tại Rancho Alegre Scout Camp, Santa Barbara] từ 27 tháng 6 năm 2014 tới 3 tháng 7 năm 2015, Hoa Kỳ. Trại họp bạn kỷ niệm 80 Hướng Đạo Việt Nam: Từ 8 tháng 7 đến 11 tháng 7 năm 2010 tại Trại Tamaracouta ở Montréal, Canada. Trại Họp Bạn Kỷ Niệm 85 năm Hướng Đạo Việt Nam tại Sydney, Australia từ 27 tới 30 tháng 12 năm 2015. *Từ 27/08/1994 đến 03/09/1994 tại California là trại tiếp nối Tùng Nguyên 1.

• Khóa HHR Tùng Nguyên 3: từ 15/08/1996 đến 24/08/1996 tại Công viên Gilwell (Anh) với 139 trại sinh.
• [http://www.huongdao.org/wb2001/ Khóa HHR Tùng Nguyên 4] : từ 02/06/2001 đến 09/06/2001 tại trại Tanah-Keeta, West Palm Beach, Florida (Hoa Kỳ) với 48 trại sinh.
• [http://www.huongdao.org/wb2005/index.html Khóa HHR Tùng Nguyên 5] : từ 02/04/2005 đến 09/04/2005 tại Camp Emerald Bay, Đảo Catalina, California.
• [http://wb2010.hdvietnam.net/index.html Khóa HHR Tùng Nguyên 6: từ 19/06/2010 đến 26/06/2010 tại Goshen Scout Reservation, Virginia, với 61 trại sinh.].
• Truyền thống 1: tháng 11 năm 2002 tại Pháp.
• Truyền thống 2: tháng 4 năm 2003 tại Úc.
• Truyền thống 3: tháng 11 năm 2003 tại Pháp.
• Truyền thống 4: tháng 12 năm 2003 tại California (Hoa Kỳ).

Các Trại huấn luyện tại Việt Nam

Bằng Rừng Tráng Khóa HHR đặc biệt: 1985 - 1998 (1 khóa sinh) Khóa HHR Tùng Nguyên I, năm 1993, Toán Giữ Vững Khóa HHR Tùng Nguyên II, năm 1996, Suối Tiên Khóa HHR Tùng Nguyên III, năm 2001, Tự lực (Bạch Mã và Phước Lý) Khóa HHR Tùng Nguyên IV, năm 2004 (Suối Hồng và Cẩm Mỹ) Khóa HHR Tùng Nguyên V, năm 2007 (K'Long Đà lạt và Bạch Mã) Bằng Rừng Kha (Xin bổ sung thêm) Bằng Rừng Thiếu (Xin bổ sung thêm) Bằng Rừng Ấu (Xin bổ sung thêm)

Hội nghị Trưởng Hướng đạo Việt Nam

• Hội nghị Trưởng ở Costa Mesa (Hoa Kỳ) vào tháng 7 năm 1983 thành lập Hội đồng Trung ương Hướng đạo Việt Nam.
• Hội nghị Quốc tế Trưởng Hướng đạo Việt Nam vào tháng 7 năm 2004 tại Florida (Hoa Kỳ).
• Hội nghị Quốc tế Trưởng Hướng đạo Việt Nam vào tháng 7 năm 2009 trong Trại Họp bạn Thẳng Tiến 9 tại San Lorenzo County Park, California, Hoa Kỳ.
• Hội nghị Quốc tế Trưởng Hướng đạo Việt Nam vào tháng 7 năm 2010 trong Trại Họp bạn Kỷ niệm 80 năm Phong trào Hướng đạo Việt Nam tại Trại Tamaracouta ở Montréal, Canada.