✨Hành tinh lùn
Hình vẽ [[Sao Diêm Vương (đằng sau) và vệ tinh tự nhiên Charon (đằng trước). Tuy đã từng được coi là một hành tinh từ năm 1930, đến năm 2006 Sao Diêm Vương đã bị xếp loại lại là một hành tinh lùn.]] Hành tinh lùn là các thiên thể quay quanh Mặt Trời có khối lượng hành tinh nhưng nhỏ hơn tám hành tinh chính thức của Thái Dương hệ. Đây là một khái niệm trong việc phân loại các thiên thể trong Hệ Mặt Trời được Hiệp hội Thiên văn Quốc tế công bố vào ngày 24 tháng 8 năm 2006. Theo đó, các hành tinh lùn:
- Có quỹ đạo quanh Mặt Trời
- Có khối lượng đủ lớn để trọng trường của chính nó thắng lực vật rắn, tạo nên hình dạng cân bằng thủy tĩnh (gần hình cầu)
- Có những vật thể khác nằm trên quỹ đạo chưa được dọn sạch
- Không phải là vệ tinh tự nhiên của một hành tinh, hay các vật thể khác trong hệ Mặt Trời.
Cũng theo định nghĩa này, mọi vật thể trong hệ Mặt Trời (ngoại trừ Mặt Trời) được phân vào một trong ba thể loại là hành tinh, hành tinh lùn và vật thể nhỏ trong Hệ Mặt Trời. Theo cách phân loại mới này, Sao Diêm Vương không còn là một hành tinh mà là một hành tinh lùn. Bên cạnh đó, trong số các tiểu hành tinh, Ceres nay là một hành tinh lùn; trong khi đa số các tiểu hành tinh còn lại như Vesta nay là thiên thể nhỏ trong Hệ Mặt Trời. Nhiều sách báo của Việt Nam dịch không đúng thuật ngữ "hành tinh lùn" từ tiếng Anh khi gọi đây là "tiểu hành tinh", một thuật ngữ đã được dùng từ lâu để dịch từ asteroid (hoặc minor planet) trong tiếng Anh.
Danh sách các hành tinh lùn trong Hệ Mặt Trời
Theo thứ tự tăng dần khoảng cách đến Mặt Trời, các vật thể nhìn chung được các nhà thiên văn học đồng thuận là hành tinh lùn gồm , , , , , , , và .
Vệ tinh tự nhiên của các hành tinh lùn
nhỏ|[[Eris (hành tinh lùn)|Eris và vệ tinh Dysnomia của nó.]] Các hành tinh lùn cũng có vệ tinh tự nhiên. Trong số chúng, Sao Diêm Vương có 5 vệ tinh là Charon, Nix, Hydra, Styx và Kerberos. Một số hành tinh lùn khác như Eris, Haumea hay Quaoar cũng có chúng. Một thiên thể khác là S/2015 (136472) 1 của Makemake cũng là một vệ tinh tự nhiên của hành tinh lùn này. nhỏ|[[Charon, vệ tinh lớn nhất của Diêm Vương Tinh.]]
👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
Hình vẽ [[Sao Diêm Vương (đằng sau) và vệ tinh tự nhiên Charon (đằng trước). Tuy đã từng được coi là một hành tinh từ năm 1930, đến năm 2006 Sao Diêm Vương đã bị
**Ceres** (tiếng Latin: **Cerēs)** còn gọi _sao Cốc Thần_ hay _Cốc Thần Tinh_; biểu tượng: ⚳) là hành tinh lùn nhỏ nhất được biết trong Hệ Mặt Trời và là hành tinh lùn duy nhất
**136199 Eris** (trước đây được gọi là **2003 UB313**, biểu tượng: ⯰) là hành tinh lùn lớn nhất trong Thái Dương hệ và là thiên thể thứ 11 quay quanh Mặt Trời (tính theo khoảng
phải|nhỏ|350x350px|Biểu đồ Euler biểu diễn các loại thiên thể trong Hệ Mặt Trời. Liên minh Thiên văn Quốc tế (IAU) đã định nghĩa vào tháng 8 năm 2006 rằng, trong Hệ Mặt Trời, một hành
Trong lịch sử thiên văn học, một số ít các thiên thể thuộc Hệ Mặt trời đã được tính là **hành tinh thứ năm** tính từ Mặt trời. Theo định nghĩa hiện tại của một
nhỏ| So sánh trực quan về kích thước của [[Trái Đất và Mặt Trăng (phía trên bên phải) và Sao Diêm Vương - Charon (phía dưới bên phải)]] Trong thiên văn học, **hành tinh đôi**
Percival Lowell, người đưa ra giả thuyết về **Hành tinh X** **Hành tinh X** là một hành tinh giả thuyết lớn vận động theo một quỹ đạo nằm ngoài quỹ đạo của Sao Hải Vương.
nhỏ|[[Mặt Trời, trung tâm của Hệ Mặt Trời (Lưu ý: Mặt Trời là một ngôi sao, không phải hành tinh).]] **Thời gian biểu phát hiện các hành tinh và vệ tinh trong Hệ Mặt
Hành tinh vòng trong Hệ Mặt trời. **Hành tinh đất đá** (hay còn gọi là **hành tinh kiểu Trái Đất**, tuy rằng không nhất thiết phải có thủy quyển) là các hành tinh có cấu
**Hành tinh thứ mười một** (thuộc Hệ Mặt trời) có thể đề cập đến Vesta, thiên thể thứ mười một được đặt tên là một hành tinh, sau này được phân loại lại thành một
phải|nhỏ|250x250px|[[253 Mathilde, một tiểu hành tinh kiểu C.]] **Tiểu hành tinh** là một hành tinh vi hình—một vật thể không phải là hành tinh thực sự hay sao chổi—ở vòng trong hệ Mặt Trời. Chúng
nhỏ|329x329px|Thứ tự của 8 hành tinh trong hệ Mặt Trời, gồm có cả [[Mặt Trời. Trái Đất ở vị trí thứ ba so với Mặt Trời, vì vậy so với Trái Đất, có 2 hành
**Danh sách các hành tinh** của Hệ Mặt Trời sắp xếp theo trình tự các số đo: ## Sao Mặt trời là một sao dãy chính loại G. Nó chiếm gần 99,9% khối lượng trong
right|thumb|Minh họa hệ hành tinh. **Hệ hành tinh** là tập hợp các thiên thể liên kết hấp dẫn với nhau trong quỹ đạo quanh một ngôi sao hoặc hệ sao. Nói chung, hệ hành tinh
Một **hành tinh băng** là một loại ngoại hành tinh trên lý thuyết với bề mặt băng giá gồm các chất bay hơi như nước, amonia và metan. Các hành tinh băng bao gồm một
phải|nhỏ|Phi hành gia của tàu [[Apollo 11 Buzz Aldrin bước đi trên bề mặt của Mặt Trăng (Tháng 7 năm 1969).]] **Bề mặt hành tinh** là nơi mà các vật chất rắn (hoặc lỏng) của
Đây là danh sách các hành tinh vi hình được đánh số theo thứ tự số. Các hành tinh vi hình là tất cả các phần nhỏ trong Hệ Mặt Trời, bao gồm các hành
thumb|upright=1.3|[[Heliospheric current sheet là kết quả do ảnh hưởng của từ trường quay bởi Mặt Trời lên plasma trong môi trường liên hành tinh.]] **Môi trường liên hành tinh** hoặc **không gian liên hành tinh**
Bản đồ Mặt Trăng từ [[Andrees Allgemeiner Handatlas được ấn bản lần đầu tiên trước hội nghị của IAU vào năm 1881.]] Ảnh chụp chi tiết về [[Tombaugh Regio, một bức tranh khảm được dựng
**Định danh tiểu hành tinh** là một tổ hợp gồm tên và số được đặt cho một hành tinh vi hình (còn gọi là hành tinh nhỏ, , bao gồm tiểu hành tinh, Centaur, các
**Hành tinh vi hình** là cách dịch không chính thức của thuật ngữ tiếng Anh "_minor planet_" và đôi khi "_planetoid_". Cách dùng thuật ngữ "minor planet" trong tiếng Anh có nghĩa hơi khác so
Mô tả của một họa sĩ về một hành tinh siêu sống được, trong đó màu sắc chủ đạo của [[thảm thực vật là màu đỏ.]] **Hành tinh siêu sống** là một loại hành tinh
thumb|Video mô tả một hành tinh lang thang tên là [[CFBDSIR 2149-0403|CFBDSIR J214947.2-040308.9. ]] Một **hành tinh lang thang** (còn được gọi là **hành tinh trôi nổi tự do**, **hành tinh mồ côi**, **hành tinh
thumb|280x280px|Bốn hành tinh khổng lồ trong Hệ Mặt Trời, đặt so sánh với Mặt Trời theo đúng tỷ lệ thumb|Tỷ lệ khối lượng của các hành tinh phần ngoài Hệ Mặt Trời Một **hành tinh
thumb|right|
Minh hoạ về một hành tinh hycean giả thuyết với các [[vệ tinh tự nhiên quay quanh
]] Một **hành tinh hycean** - ghép từ chữ _hydrogen_ (nghĩa là hiđrô) và _ocean_ (đại dương)phải|nhỏ|250x250px| Hình ảnh về [[COROT-7b. ]] phải|nhỏ|219x219px| Hình ảnh về [[HD 209458 b quá cảnh ngôi sao của nó. ]] **Hành tinh Chthon** (, đôi khi 'cthon') hay **hành tinh địa phủ** là một loại
[[Sao Mộc được chụp bởi tàu thăm dò _New Horizons_ vào tháng 1 năm 2007]] [[Sao Thổ tại điểm phân được chụp bởi tàu thăm dò _Cassini_ vào tháng 8 năm 2009]] **Hành tinh khí
thumb|Hình thái cổ điển của các hệ hành tinh sao đôi (không theo tỷ lệ), trong đó A và B là các sao chính và sao phụ, còn ABb là hành tinh sao đôi. **Hành
**Danh sách các ngoại hành tinh được phát hiện trước năm 2000** là danh sách các ngoại hành tinh lần đầu được xác nhận là được quan sát trước năm 2000. Đối với các ngoại
phải|Quỹ đạo sao lùn nâu [[Gliese 229 trong chòm sao Thiên Thố cách Trái Đất 19 năm ánh sáng. Sao lùn nâu Gliese 229B, có khối lượng khoảng 20 đến 50 lần Sao Mộc.]] **Sao
thumb|upright=1.6|Vệ tinh của các [[hành tinh trong hệ Mặt Trời so với Trái Đất]] **Vệ tinh tự nhiên** là vật quay quanh hành tinh hoặc hành tinh lùn mà không phải do con người chế
nhỏ| Tiểu vệ tinh Earhart 400 mét trong [[Vành đai Sao Thổ|Vành đai A của Sao Thổ, ngay bên ngoài Encke Gap. ]] nhỏ|Một hình ảnh khác của Earhart nhỏ| Một vi vệ tinh khác
Trong cơ học môi trường liên tục, một chất lỏng trong trạng thái **cân bằng thủy tĩnh** khi nó đứng yên, hoặc khi mỗi điểm trong dòng chất lỏng chuyển động với vận tốc không
**Cận Tinh** (tiếng Anh: **Proxima Centauri**, **V654 Centauri**) là một sao lùn đỏ biến quang nằm cách Hệ Mặt Trời xấp xỉ 4,2 năm ánh sáng (4,0 km) trong chòm sao Bán Nhân Mã. Nó
**Sao Diêm Vương** (**Pluto**) hay **Diêm Vương tinh** (định danh hành tinh vi hình: **134340 Pluto**) là hành tinh lùn nặng thứ hai đã được biết trong Hệ Mặt Trời (sau Eris) và là vật
**50000 Quaoar** là một thiên thể bên ngoài Sao Hải Vương dạng đất đá nằm trong vành đai Kuiper. Nó được phát hiện năm 2002 và được đặt tên tạm thời là 2002LM60. Sau này
**38628 Huya** (), định danh tạm thời: , là một thiên thể ngoài Hải Vương tinh và hệ đôi ở vành đai Kuiper, một khu vực của những vật thể băng giá quay quanh Mặt
**Charon** là vệ tinh tự nhiên lớn nhất của hành tinh lùn Sao Diêm Vương (Pluto), được phát hiện vào năm 1978. Sau khi phát hiện được thêm 2 vệ tinh khác của Sao Diêm
**Haumea**, định danh hành tinh vi hình là **(136108) Haumea** (biểu tượng: 🝻), là một hành tinh lùn đã biết có vị trí nằm ở bên ngoài quỹ đạo của Sao Hải Vương., tương ứng
**225088 Cung Công** (tiếng Anh: 225088 Gonggong), định danh tạm thời , là một ứng cử viên hành tinh lùn của Hệ Mặt Trời, và là thành viên của đĩa phân tán ngoài Sao Hải
**Sedna** (định danh hành tinh vi hình: **90377 Sedna**; biểu tượng: ⯲) là một thiên thể nằm ở rất xa trong Hệ Mặt Trời, ngoài quỹ đạo Sao Hải Vương và có thể xếp vào
Các thiên thể phía ngoài Hải Vương tinh chủ yếu Các **plutoid** là những hành tinh lùn nằm trên quỹ đạo quay xung quanh Mặt Trời, nhưng ở xa hơn Hải Vương tinh (hành tinh
nhỏ|299x299px| Một số vệ tinh tự nhiên (với quy mô [[Trái Đất). 19 vệ tinh đủ lớn để có hình cầu và chỉ Titan mới có bầu khí quyển riêng. ]] Các vệ tinh tự
**Makemake** ( ) hay trang trọng gọi là **(136472) Makemake** (biểu tượng: 🝼), là hành tinh lùn lớn thứ 3 trong hệ Mặt Trời và là một trong 2 vật thể tại vòng đai Kuiper (KBO)
**Giuseppe Piazzi** ( , ; 16 tháng 7 năm 1746 - 22 tháng 7 năm 1826) là một linh mục Công giáo người Ý thuộc dòng Theatine, nhà toán học và nhà thiên văn học.
**28978 Ixion**, chỉ định tạm thời 2001 KX 76, là một plutino (một đối tượng mà có 2: 3 cộng hưởng quỹ đạo với Sao Hải Vương). Brown và Tancredi tính toán rằng nó rất
**Chadwick A. "Chad" Trujillo** (sinh ngày 22 tháng 11 năm 1973) là một nhà thiên văn học người Mỹ, là người đã khám phá nhiều tiểu hành tinh và là đồng khám phá ra Eris,
**2012 VP113**, còn được biết đến với tên gọi **Biden**, là một vật thể ngoài Hải Vương tinh thuộc nhóm sednoid nằm rất xa Trái Đấ
**Michael E. Brown** (sinh 5 tháng 6 năm 1965) là một nhà thiên văn học người Mỹ, từng là giáo sư ngành khoa học hành tinh tại Học viện Công nghệ California (Caltech) từ năm
nhỏ|Hình ảnh của 2004 XR190, chụp bởi [[kính viễn vọng không gian Hubble.]] **2014 XR190**, biệt danh **Buffy**, là một thiên thể đĩa phân tán nằm ở rìa ngoài Hệ Mặt Trời. Nó được khám