✨Giáo phận Hưng Hóa
nhỏ|Nhà thờ Sơn Tây (Tòa Giám mục Hưng Hóa) năm 1884.|369x369px Giáo phận Hưng Hóa (tiếng Latin: Dioecesis Hunghoaensis) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Giáo phận nằm trên vùng Tây Bắc, Bắc Việt Nam, gồm trọn địa bàn các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên và Sơn La, một phần các tỉnh Phú Thọ, Tuyên Quang (bên hữu ngạn sông Lô), cùng với toàn bộ tỉnh Sơn Tây cũ, nay thuộc Hà Nội. Tổng diện tích 54.352 km2 .
Đến tháng 11 năm 2021, giáo phận có khoảng 252.796 giáo dân (3,6% dân số), 129 linh mục và 116 giáo xứ trong tổng số 7.000.000 người. Đây là khu vực có nhiều dân tộc sinh sống, bao gồm Kinh (85%), Mèo (H'Mông), Mường, Tày, Nùng, Thái, Dao, Sán Chay, Khờ Mú, Hà Nhì, Lào, La Chí, Phù Lá, Sán Chỉ, và Bố Y....
Việt truyền giáo tại vùng này tạm dừng một thời gian vì thiếu nhân sự. Năm 1659, Tòa Thánh thành lập hai giáo phận ở Việt Nam, vùng Hưng Hóa (Xứ Đoài) thuộc Giáo phận Đàng Ngoài, do Giám mục Francois Pallu coi sóc. Nhiều giáo sĩ dòng Tên khác được cử lên đây để kế tục việc truyền giáo của Marini. Việc truyền giáo có kết quả tốt đến nỗi năm 1659, một nhà truyền giáo là Bentô Thiện đã gửi thư cho linh mục Marini có viết: "Santei xứ (Sơn Tây xứ) đựac mườiy (được mười) nhà thánh". Thời Pháp thuộc, linh mục Gustave Hue (tên Việt: Hương) là tác giả cuốn Tự điển tam ngữ Việt-Hán-Pháp. Lúc đã 67 tuổi, ông bắt đầu học tiếng Mường để phục vụ cho nhu cầu truyền giáo. Ông còn cho in sách song ngữ Việt-Mường để dạy giáo lý, văn hóa, dạy cho trẻ em Mường đọc và viết được tiếng Mường. Điều này đã ảnh hưởng rất lớn cho việc bảo tồn văn hóa Mường sau này.
Năm 1673, Xứ Đoài đã là một trong 7 giáo xứ đầu tiên được thành lập ở Đàng Ngoài. Năm 1679, Tòa Thánh phân chia Giáo phận Đàng Ngoài thành Đông và Tây. Từ đó, Xứ Đoài (Hưng Hóa) đã nhanh chóng trở thành một vùng trung tâm của Giáo phận Tây Đàng Ngoài. Chỉ trong vòng 5 năm, số lượng tín đồ đã tăng từ 2.000 (năm 1707) tăng lên 15.462 (năm 1712).
Năm 1846, Giáo phận Tây Đàng Ngoài một lần nữa được chia thành giáo phận Nam và Tây. Xứ Đoài (Hưng Hóa) vẫn thuộc giáo phận Tây. Ngày 15 tháng 4 năm 1895, Giáo hoàng Lêô XIII đã cho tách 3 tỉnh Sơn Tây, Hưng Hóa và Tuyên Quang thuộc giáo phận Tây, để thành lập giáo phận mới lấy tên gọi là Giáo phận Tông tòa Thượng Đàng Ngoài (Tonkin Superioris), hay Thượng du Bắc Kỳ, còn gọi là Giáo phận Đoài, phong cho Giám mục Paul Raymond Lộc làm Giám mục tiên khởi. Khi thành lập, Giáo phận Đoài (Hưng Hóa) có 16.950 tín đồ, 24 linh mục (12 thừa sai), 53 tu sĩ, 28 tiểu chủng sinh, 11 giáo xứ, 96 giáo họ .
Ngày 24 tháng 11 năm 1960, Tòa Thánh thiết lập Hàng Giáo phẩm Việt Nam, đồng thời nâng Giáo phận Tông tòa Hưng Hóa lên hàng Giáo phận chính tòa và đặt Giám mục Phêrô Maria Nguyễn Huy Quang làm Giám mục chính tòa đầu tiên, thuộc Giáo tỉnh Hà Nội Hiện giáo phận Hưng Hóa đang trong quá trình chia tách giáo phận, theo thỉnh nguyện từ Giám mục giáo phận.
Địa giới giáo phận: phía bắc giáp Tổng giáo phận Côn Minh (Trung Quốc), phía tây bắc giáp Giáo phận Đại Lý (Trung Quốc), phía nam giáp giáo phận Thanh Hóa, phía đông giáp giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng, giáo phận Bắc Ninh và tổng giáo phận Hà Nội, phía tây giáp Hạt Đại diện Tông tòa Luang Prabang (Lào), phía tây nam giáp Hạt Đại diện Tông tòa Viêng Chăn (Lào).
Tổ chức điều hành giáo phận
- Cai quản giáo phận: : Giám mục Chính tòa: Đaminh Hoàng Minh Tiến : Đại diện Giám mục tại tỉnh Phú Thọ: Linh mục Antôn Nguyễn Gia Nhang
Các Ủy ban:
- Ủy ban Bác ái Xã hội
- Ủy ban Giáo dân
- Ủy ban Giáo lý Đức tin
- Ủy ban Giáo sĩ và Chủng sinh
- Ủy ban Loan báo Tin Mừng
- Ủy ban Phụng tự
- Ủy ban Thánh nhạc và Nghệ thuật Thánh
- Ủy ban Tu sĩ
- Ủy ban Văn hoá
- Phụ trách thông tin
Giáo phận có 9 giáo hạt, 117 giáo xứ trong đó :
- Giáo hạt Sơn Tây (tây thành phố Hà Nội) gồm 23 giáo xứ:
Chính Tòa - Phường Tùng Thiện, thành phố Hà Nội
Sơn Tây - 70 Lê Lợi, phường Sơn Tây, thành phố Hà Nội
Bách Lộc - Xã Phúc Thọ, thành phố Hà Nội
Bến Thôn - Xã Tây Phương, thành phố Hà Nội
Cần Kiệm - Xã Hạ Bằng, thành phố Hà Nội
Cát Ngòi - Xã Dương Hòa, thành phố Hà Nội
Dị Nậu - Xã Tây Phương, thành phố Hà Nội
Đường Hồng - Xã Hát Môn, thành phố Hà Nội
Hạ Hiệp - Xã Hát Môn, thành phố Hà Nội
Hoàng Xá - Xã Quốc Oai, thành phố Hà Nội
Mộc Hoàn - Xã An Khánh, thành phố Hà Nội
Phú Cát - Xã Phú Cát, thành phố Hà Nội
Phú Hữu - Xã Hòa Lạc, thành phố Hà Nội
Phú Nghĩa (Ba Vì) - Xã Quảng Oai, thành phố Hà Nội
Phú Nghĩa (Thạch Thất) - Xã Thạch Thất, thành phố Hà Nội
Thanh Mạc - Xã Hát Môn, thành phố Hà Nội
Thuấn Nội - Xã Hát Môn, thành phố Hà Nội
Tình Lam - Xã Hưng Đạo, thành phố Hà Nội
Trại Ro - Xã Kiều Phú, thành phố Hà Nội
Trại Vàng - Xã Phú Cát, thành phố Hà Nội
Vĩnh Lộc - Xã Tây Phương, thành phố Hà Nội
Vĩnh Thọ - Xã Phúc Lộc, thành phố Hà Nội
Yên Khoái - Xã Quảng Oai, thành phố Hà Nội
- Hạt Hà Giang - Tuyên Quang - Đoan Hùng (phần phía tây tỉnh Tuyên Quang bên hữu ngạn sông Lô và các xã phía bắc tỉnh Phú Thọ) gồm 13 giáo xứ:
Tuyên Quang - 60 Lương Định Của, phường Minh Xuân, tỉnh Tuyên Quang
Ân Thịnh - Xã Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang
Đồng Đam - Xã Tây Cốc, tỉnh Tuyên Quang
Hà Giang - Phường Hà Giang 2, tỉnh Tuyên Quang
Hàm Yên - Xã Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
Lã Hoàng - Xã Chí Đám, tỉnh Phú Thọ
Mỹ Bằng - Phường Mỹ Lâm, tỉnh Tuyên Quang
Phú Lâm - Phường Mỹ Lâm, tỉnh Tuyên Quang
Tân Quang - Xã Bắc Quang, tỉnh Tuyên Quang
Trại Cỏ - Xã Chí Đám, tỉnh Phú Thọ
Vân Đồn - Xã Chân Mộng, tỉnh Phú Thọ
Vân Du - Xã Chí Đám, tỉnh Phú Thọ
Vĩnh Tuy - Xã Vĩnh Tuy, tỉnh Tuyên Quang
- Hạt Hòa Bình - Sơn La - Điện Biên (các xã, phường phía nam tỉnh Phú Thọ và toàn bộ các tỉnh Điện Biên, Sơn La) gồm 9 giáo xứ:
Điện Biên - Xã Thanh An, tỉnh Điện Biên
Hòa Bình - Phường Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ
Mai Yên - Xã Mai Sơn, tỉnh Sơn La
Mộc Châu - Phường Mộc Châu, tỉnh Sơn La
Mường La - Xã Mường La, tỉnh Sơn La
Mường Nhé - Xã Nà Bủng, tỉnh Điện Biên
Phù Yên - Xã Phù Yên, tỉnh Sơn La
Sơn La - Phường Tô Hiệu, tỉnh Sơn La
Sông Mã - Xã Sông Mã, tỉnh Sơn La
- Hạt Yên Bái (đông nam tỉnh Lào Cai) gồm 25 giáo xứ:
Yên Bái - Phường Yên Bái, tỉnh Lào Cai
An Thịnh - Xã Mậu A, tỉnh Lào Cai
Bạch Hà - Xã Thác Bà, tỉnh Lào Cai
Bảo Ái - Xã Bảo Ái, tỉnh Lào Cai
Bảo Long - Phường Âu Lâu, tỉnh Lào Cai
Đại An - Xã Quy Mông, tỉnh Lào Cai
Đại Phác - Xã Xuân Ái, tỉnh Lào Cai
Hán Đà - Xã Thác Bà, tỉnh Lào Cai
Lạc Hồng - Xã Mậu A, tỉnh Lào Cai
Lang Thíp - Xã Lâm Giang, tỉnh Lào Cai
Lục Yên - Xã Lục Yên, tỉnh Lào Cai
Mậu Đông - Xã Mậu A, tỉnh Lào Cai
Mông Sơn - Xã Bảo Ái, tỉnh Lào Cai
Nhân Nghĩa - Xã Trấn Yên, tỉnh Lào Cai
Phúc Lộc - Phường Âu Lâu, tỉnh Lào Cai
Quần Hào - Phường Văn Phú, tỉnh Lào Cai
Trúc Lâu - Xã Phúc Lợi, tỉnh Lào Cai
Xuân Ái - Xã Xuân Ái, tỉnh Lào Cai
Yên Bái - Tổ 38, phường Yên Bái, tỉnh Lào Cai
Yên Bình - Xã Thác Bà, tỉnh Lào Cai
Yên Hợp - Xã Xuân Ái, tỉnh Lào Cai
Yên Hưng - Xã Mậu A, tỉnh Lào Cai
Yên Phú - Xã Xuân Ái, tỉnh Lào Cai
Yên Thế - Xã Lục Yên, tỉnh Lào Cai
Yên Thịnh - Xã Mậu A, tỉnh Lào Cai
- Hạt Lào Cai - Lai Châu (bắc tỉnh Lào Cai và toàn bộ tỉnh Lai Châu), gồm 7 giáo xứ:
Lào Cai - Phường Lào Cai, tỉnh Lào Cai
Bảo Yên - Xã Bảo Yên, tỉnh Lào Cai
Cốc Lếu - Phường Lào Cai, tỉnh Lào Cai
Lai Châu - Phường Đoàn Kết, tỉnh Lai Châu
Phố Lu - Xã Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai
Sa Pa - Phường Sa Pa, tỉnh Lào Cai
Than Uyên - Xã Than Uyên, tỉnh Lai Châu
- Hạt Nghĩa Lộ (nam tỉnh Lào Cai) gồm 6 giáo xứ:
Nghĩa Lộ - Phường Trung Tâm, tỉnh Lào Cai
Đồng Lú - Phường Trung Tâm, tỉnh Lào Cai
Giàng La Pán - Xã Phình Hồ, tỉnh Lào Cai
Mỹ Hưng - Xã Hưng Khánh, tỉnh Lào Cai
Phình Hồ - Xã Phình Hồ, tỉnh Lào Cai
Vĩnh Quang - Xã Liên Sơn, tỉnh Lào Cai
- Hạt Tây - Nam Phú Thọ (các xã phía tây tỉnh Phú Thọ) gồm 14 giáo xứ:
Đồn Vàng - Xã Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ
Hiền Quan - Xã Hiền Quan, Phú Thọ
Hoàng Xá - Xã Tu Vũ, tỉnh Phú Thọ
Kiệt Sơn - Xã Lai Đồng, tỉnh Phú Thọ
Lũng Hiền - Xã Hiền Quan, Phú Thọ
Lương Sơn - Xã Yên Sơn, tỉnh Phú Thọ
Phù Lao - Xã Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
Thạch Khoán - Xã Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ
Thanh Lâm - Xã Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
Thanh Uyên - Xã Hiền Quan, tỉnh Phú Thọ
Thượng Lộc - Xã Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
Thủy Trạm - Xã Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
Trại Sơn - Xã Tu Vũ, tỉnh Phú Thọ
Xuân Dương - Xã Đào Xá, tỉnh Phú Thọ
- Hạt Tây - Bắc Phú Thọ (các xã phía tây bắc tỉnh Phú Thọ) gồm 13 giáo xứ:
Bằng Giã - Xã Văn Lang, tỉnh Phú Thọ
Đồng Cạn - Xã Yên Lập, tỉnh Phú Thọ
Dư Ba - Xã Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
Khổng Tước - Xã Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
Mộ Xuân - Xã Xuân Viên, tỉnh Phú Thọ
Phì Đình - Xã Vĩnh Chân, tỉnh Phú Thọ
Phượng Vĩ - Xã Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ
Ro Lục - Xã Phú Khê, tỉnh Phú Thọ
Tạ Xá - Xã Phú Khê, tỉnh Phú Thọ
Tiên Phong - Xã Phú Khê, tỉnh Phú Thọ
Văn Bán - Xã Văn Bán, tỉnh Phú Thọ
Vân Thê - Xã Tiên Lương, tỉnh Phú Thọ
Yên Tập - Xã Phú Khê, tỉnh Phú Thọ
- Hạt Đông-Nam Phú Thọ (các xã, phường phía đông bắc Phú Thọ) gồm 23 giáo xứ và 63 họ đạo
Bãi Dòng - Xã Xuân Lũng, tỉnh Phú Thọ
Bồng Lạng - Xã Phùng Nguyên, tỉnh Phú Thọ
Cây Hồng - Xã Phú Mỹ, tỉnh Phú Thọ
Chiêu Ứng - Xã Chí Tiên, tỉnh Phú Thọ
Đồng Xa - Xã Hoàng Cương, tỉnh Phú Thọ
Đức Phong - Xã Vạn Xuân, tỉnh Phú Thọ
Gia Thanh - Xã Dân Chủ, tỉnh Phú Thọ
Hà Thạch - Phường Phong Châu, tỉnh Phú Thọ
Làng Lang - Xã Phú Mỹ, tỉnh Phú Thọ
Nỗ Lực - Phường Nông Trang, tỉnh Phú Thọ
Phù Lỗ - Xã Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ
Phú Thọ - Phường Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ
Phụng Thượng - Xã Đông Thành, tỉnh Phú Thọ
Thạch Sơn - Xã Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ
Tiên Cát - 16B Đoàn Kết, phường Thanh Miếu, tỉnh Phú Thọ
Tiên Kiên - Xã Xuân Lũng, tỉnh Phú Thọ
Tiên Phú - Xã Trạm Thản, tỉnh Phú Thọ
Trù Mật - Phường Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ
Vân Thê - Phường Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ
Việt Trì - Phường Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
Vĩnh Hóa - Phường Nông Trang, tỉnh Phú Thọ
Xóm Bướm - Xã Xuân Lũng, tỉnh Phú Thọ
Xuân Thành - Phường Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ
Các danh địa trong giáo phận
Nhà thờ chính tòa và Tòa Giám mục
Nhà thờ xứ Sơn Lộc (Tông), thuộc phường Trung Sơn Trầm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội, được chọn làm nhà thờ chính tòa của giáo phận sau khi nhà thờ cũ tại Hưng Hóa bị chiến tranh tàn phá. Nhà thờ có kiến trúc tương đối rộng lớn, kiên cố nhất giáo phận .
Địa chỉ tòa Giám mục Hưng Hóa tại số 70 phố Lê Lợi, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội .
Thánh địa hành hương
- Pháp trường Năm Mẫu, Gò Sói, Đền Thánh Tử Đạo: đều nằm chung quanh thị xã Sơn Tây. Đài "Kính Đấng Tây Nam Tử vì đạo Thiên Chúa", xây dựng vào năm 1940 ngay trên bãi Năm Mẫu là nơi xưa kia triều đình chém đầu các vị thánh tử đạo Hưng Hóa, gồm linh mục Schoeffler (tên Việt: Đông) bị chém ngày 1 tháng 5 năm 1859, linh mục Cornay (tên Việt: Tân) bị chém ngày 20 tháng 9 năm 1837, Thầy giảng Phêrô Vũ Văn Truật (người Kẻ Thiệc, Sơn Tây) bị chém ngày 18 tháng 12 năm 1938....
- Đền thánh Đoàn Văn Vân: được xây cất trong khuôn viên nhà xứ Nỗ Lực, xã Thụy Vân, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
- Đền Thánh Phêrô Vũ Văn Truật: được xây cất tại khuôn viên nhà xứ Hà Thạch, xã Hà Thạch, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ.
Các đời giám mục quản nhiệm
Ghi chú: Tập tin:Giám mục chính tòa.png: Giám mục chính tòa Tập tin:Giám mục phụ tá.png: Giám mục phó, Giám mục phụ tá hoặc Giám quản Tông Tòa, Đại diện Tông Tòa
Nhân vật Công giáo nổi bật
- Linh mục Schoeffler (tên Việt: Đông)
- Linh mục Cornay (tên Việt: Tân)
- Thầy giảng Phêrô Vũ Văn Truật
- Thầy giảng Phêrô Đoàn Văn Vân
👁️ 4 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|Nhà thờ Sơn Tây (Tòa Giám mục Hưng Hóa) năm 1884.|369x369px **Giáo phận Hưng Hóa** (tiếng Latin: _Dioecesis Hunghoaensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Giáo phận nằm trên vùng Tây
**Giáo phận Thanh Hóa** (tiếng Latinh: _Dioecesis de Thanh Hoa_) là một giáo phận Công giáo tại Miền Trung Việt Nam. Giáo phận này có diện tích 11.168 km², tương ứng với toàn bộ tỉnh Thanh
**Giáo phận Vinh** (tiếng Latin: _Dioecesis Vinhensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại phía Bắc miền Trung Việt Nam. Địa bàn giáo phận Vinh tương ứng với tỉnh Nghệ An, có diện tích
**Tổng giáo phận Hà Nội** (tiếng Latinh: _Archidioecesis Hanoiensis_) là một tổng giáo phận Công giáo ở Việt Nam, quản lý giáo dân phần lớn trung tâm Hà Nội, một phần các tỉnh Ninh Bình,
phải|nhỏ|Bản đồ các giáo phận Công giáo Việt Nam **Giáo hội Công giáo tại Việt Nam** hiện tại được tổ chức theo địa giới gồm có 3 giáo tỉnh là Hà Nội, Huế và Sài
**Giáo phận Bắc Ninh** (tiếng Latin: _Dioecesis Bacninhensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Năm 2008, giáo phận có diện tích 24.600 km², tương ứng với địa giới các tỉnh Bắc Ninh,
phải|nhỏ|Nhà thờ đá Sa Pa **Giáo xứ Sapa** thuộc giáo phận Hưng Hoá, nằm tại phường Sa Pa, tỉnh Lào Cai, thuộc vùng Tây Bắc Việt Nam, cách Hà Nội khoảng 400 km, cách Toà Giám
**Giáo phận Phát Diệm** (tiếng Latin: _Dioecesis de Phatdiem_) là một giáo phận Công giáo tại Việt Nam. Đây là giáo phận đầu tiên ở Việt Nam được ủy thác cho hàng giáo sĩ Việt
**Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng** (tiếng Latin: _Dioecesis Langsonensis et Caobangensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Giáo phận rộng 17.815 km², tương ứng với các tỉnh Lạng Sơn, Cao
**Giáo phận Phú Cường** () là một giáo phận Công giáo tại miền Nam Việt Nam, thuộc giáo tỉnh Sài Gòn. Giáo phận được thành lập vào năm 1965, trên cơ sở tách một nửa
**Tổng giáo phận Huế** (tiếng Latin: _Archidioecesis Hueensis_) là một tổng giáo phận của Giáo hội Công giáo Rôma ở miền trung Việt Nam. Tính đến năm 2019, Tổng Giáo phận Huế có diện tích
Tại châu Á, Giáo hội Công giáo Rôma có nhiều giáo phận rải khắp các nước và do Hội đồng Giám mục mỗi quốc gia quản trị. Những Hội đồng Giám mục lớn nhất bao
Tính đến ngày 31/5/2018, Giáo hội Công giáo bao gồm 3,160 khu vực thuộc quyền tài phán giáo hội, trong đó có 645 Tổng giáo phận và 2,236 Giáo phận, cũng như Đại diện Tông
thumb|phải|Huy hiệu Giám mục Tôma Aquinô Vũ Đình Hiệu **Giáo phận Bùi Chu** (tiếng Latinh: _Dioecesis Buichuensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Giáo phận có nhiều xứ đạo lâu đời
thumb|Huy hiệu giám mục [[Giuse Trần Văn Toản.]] **Giáo phận Long Xuyên** (tiếng Latin: _Dioecesis Longxuyensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Giáo phận có diện tích 10.255 km², tương ứng tỉnh
**Giáo phận Thái Bình** (tiếng Latin: _Dioecesis de Thai Binh_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam nằm trên địa bàn của tỉnh Hưng Yên. Theo số liệu của Giáo hội năm
**Giáo phận Vĩnh Long** (tiếng Latin: _Dioecesis Vinhlongensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma Việt Nam. Giáo phận này có tòa Giám mục và nhà thờ chính tòa đặt tại Vĩnh Long. Giáo phận
**Giáo phận Hải Phòng** (tiếng Latin: _Dioecesis Haiphongensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma ở Việt Nam. Đây là một trong những vùng đất mà những nhà truyền giáo đầu tiên đặt chân đến
thumb|Huy hiệu giám mục Phêrô Lê Tấn Lợi. **Giáo phận Cần Thơ** (tiếng Latin: _Dioecesis Canthoensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Giáo phận Cần Thơ, tiền thân là Hạt Đại
**Giáo phận Mỹ Tho** (tiếng Latinh: _Dioecesis Mythoensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Giáo phận gồm phần phía nam tỉnh Tây Ninh và một phần tỉnh Đồng Tháp thuộc phía
thumb|right|Nhà thờ Quy Nhơn ngày cũ. nhỏ|thế=Nhà thờ Gò Thị - Là nơi đặt Tòa Giám mục Đông Đàng Trong từ 1839 đến 1861|Từ năm 1839, Gò Thị được Đức cha Stêphanô Cuénot Thể chọn
**Phêrô Maria Nguyễn Huy Quang** (1910 – 1985) là một giám mục người Việt Nam của Giáo hội Công giáo Rôma. Ông nguyên là Giám mục Tiên khởi Giáo phận Hưng Hóa, quản nhiệm giáo
**Giáo phận Ban Mê Thuột** (tiếng Latin: _Dioecesis Banmethuotensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Địa giới bao gồm phần phía tây Đắk Lắk, phần phía bắc Lâm Đồng và phần
**Giáo phận Phan Thiết** (tiếng Latin: _Dioecesis Phanthietensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam, thuộc Giáo tỉnh Sài Gòn, với địa bàn nằm trọn trong địa giới phần phía nam của
nhỏ|phải|Huy hiệu của giám mục Giuse Huỳnh Văn Sỹ **Giáo phận Nha Trang** (tiếng Latinh: _Dioecesis Nhatrangensis_) là một giáo phận Công giáo Rôma ở Việt Nam. Địa giới gồm tỉnh Khánh Hòa với diện
thumb|Nhà thờ Tông (Sơn Tây - Hà Nội). thumb|Mái vòm kính màu bên trong nhà thờ. **Nhà thờ chính tòa Sơn Lộc** (tên hiệu: **Nhà thờ Thánh Têrêsa hài đồng Giêsu**, hay còn gọi là
**Giáo phận Hà Tĩnh** (tiếng Latinh : _Dioecesis Hatinhensis_) là một Giáo phận Công giáo Rôma tại miền Bắc Trung Bộ Việt Nam, được thành lập vào ngày 22 tháng 12 năm 2018 tách ra
**Giáo phận Vương quyền Salzburg** (tiếng Đức: _Fürsterzbistum Salzburg_) là một Điền trang hoàng gia và nhà nước giáo hội của Đế quốc La Mã Thần thánh. Nó là một lãnh thổ thế tục được
right|thumb|Tòa nhà Tòa giám mục Tổng giáo phận Đài Bắc ở thành phố Đài Bắc **Tổng giáo phận Đài Bắc** (; ) là một Tổng giáo phận của Giáo hội Công giáo Rôma ở Đài
**Giuse Phan Thế Hinh** (1928–1989) là một giám mục của Giáo hội Công giáo Rôma tại Việt Nam. Ông nguyên là Giám mục chính tòa của Giáo phận Hưng Hóa, đảm trách cương vị này
:_Bài này nói về một tỉnh cũ ở Việt Nam. Xem các nghĩa khác tại Hưng Hóa (định hướng)_ **Hưng Hóa** (Hán-Việt: 興化省) là một tỉnh cũ của Việt Nam vào nửa cuối thế kỷ
**Lịch sử của Giáo hội Công giáo Việt Nam từ năm 1975 đến năm 1990** có nhiều điểm đặc thù riêng. Đây là giai đoạn 15 năm thứ hai kể từ khi thiết lập hàng
nhỏ|Biểu tượng [[Tursaansydän]] **Pagan giáo Phần Lan hiện đại**, hay **tín ngưỡng bản địa Phần Lan** (, ) là một phong trào phục hưng Pagan giáo hiện đại của Pagan giáo Phần Lan – tôn
**Phần Lan hóa** (; ; ) là quá trình mà theo đó một quốc gia hùng mạnh có tác động mạnh mẽ đến các chính sách của một quốc gia láng giềng nhỏ hơn, trong
**Vai trò của Kitô giáo với nền văn minh nhân loại** rất lớn và phức tạp. Nó đan xen với lịch sử và sự hình thành của xã hội phương Tây, và nó đã đóng
**Lịch sử Công giáo Việt Nam (1990–2005)** là một giai đoạn lịch sử kéo dài 15 năm, tiếp sau giai đoạn 15 năm khó khăn trước đó của Giáo hội Công giáo tại Việt Nam,
**Trận Hưng Hóa** hay **Pháp đánh thành Hưng Hóa** là một phần của Chiến tranh Pháp–Đại Nam diễn ra từ ngày 11 tháng 4 năm 1884 và kết thúc vào ngày 12 tháng 4 cùng
**Thánh Giuse**, là một vị thánh của Kitô giáo. Ông thường được người Việt gọi là **Thánh Giuse Thợ**, hoặc **Thánh Cả Giuse** hay **Giuse thành Nazareth**. Thánh Giuse xuất hiện đầu tiên trong các
phải|nhỏ|Bản đồ tỉnh lỵ Hưng Hóa năm 1893 thể hiện vị trí thành Hưng Hóa **Thành Hưng Hóa** xưa là lỵ sở của đạo thừa tuyên Hưng Hóa, sau đổi là trấn Hưng Hóa (thời
**Hưng Hóa** (chữ Hán phồn thể:興化市, chữ Hán giản thể: 兴化市) là một thành phố cấp huyện thuộc địa cấp thị Thái Châu, tỉnh Giang Tô, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Tên cổ là
**Nguyễn Phan Chánh** (阮潘正, 21 tháng 7 năm 1892 – 22 tháng 11 năm 1984) bút hiệu **Hồng Nam** (鴻南), là một danh họa trong nghệ thuật tranh lụa; Đại biểu Quốc hội Việt Nam
Trong giao diện người dùng bằng đồ hoạ (GUI), **thành tố điều khiển đồ họa** (tiếng Anhː **graphical widget**, viết gọn là **widget**, còn được gọi là **control**) là một thành phần dùng để tương
**Grêgôriô XIII** (, ) là vị giáo hoàng thứ 226 của Giáo hội Công giáo Rôma. Theo niên giám Tòa Thánh năm 1806 thì ông đắc cử Giáo hoàng năm 1572 và ở ngôi Giáo
phải|nhỏ|Bức _[[Người Vitruvius_ của Leonardo da Vinci thể hiện ảnh hưởng của các tác giả cổ đại lên những nhà tư tưởng thời Phục Hưng. Dựa trên những đặc điểm miêu tả trong cuốn _De
**Hưng Yên** là một tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Hồng, nằm ở miền Bắc Việt Nam, với trung tâm hành chính cách thủ đô Hà Nội khoảng hơn 55 km về phía Đông Nam.
**Anphong Nguyễn Hữu Long** (sinh ngày 25 tháng 1 năm 1953) là một giám mục Công giáo người Việt Nam. Ông hiện đảm nhận vai trò giám mục chính tòa Giáo phận Vinh, 2016 –
**Đa Minh Hoàng Minh Tiến** (sinh ngày 7 tháng 1 năm 1969) là một giám mục người Việt Nam của Giáo hội Công giáo Rôma, hiện là Giám mục chính tòa của Giáo phận Hưng
**Antôn Vũ Huy Chương** (sinh 1944) là một Giám mục của Giáo hội Công giáo Rôma người Việt Nam. Ông từng đảm trách vai trò Giám mục chính tòa Giáo phận Đà Lạt từ năm
**Giuse Đỗ Mạnh Hùng** (sinh ngày 15 tháng 9 năm 1957) là một Giám Mục Công Giáo người Việt, hiện là giám mục chính tòa Giáo phận Phan Thiết, và là Tổng Thư Ký Hội
nhỏ|phải|Thai tạng giới [[Mạn-đà-la ()]] nhỏ|phải|Vòng Pháp luân **Nghệ thuật Phật giáo** là sự phản ánh các khái niệm trong đạo Phật dưới các hình thức nghệ thuật khác nhau – nhất là các lĩnh