nhỏ|332x332px|Phông nền của Cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia Cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia (hay còn gọi là ViSEF, tiếng Anh: Vietnam Science and Engineering Fair) là cuộc thi do Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam tổ chức mỗi năm một lần. Thí sinh là học sinh lớp 8, 9, 10, 11, 12 và mỗi dự án dự thi có tối thiểu 1 người hướng dẫn nghiên cứu. Những dự án đoạt giải Nhất theo từng lĩnh vực có thể được xét chọn đi dự thi quốc tế (Cuộc thi khoa học kỹ thuật quốc tế của Intel, Intel ISEF).

Cuộc thi được tổ chức nhằm khuyến khích học sinh trung học tham gia vào nghiên cứu khoa học và vận dụng kiến thức đã học trên trường để giải quyết những vấn đề thực tiễn, nhằm đáp ứng được yêu cầu cao của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 và nâng cao trình độ, năng lực của giáo viên. Thí sinh đoạt giải có nhiều quyền lợi trong tuyển sinh đại học, cao đẳng. Từ đó cuộc thi hiện thực hóa phương châm của giáo dục hiện đại: học đi đôi với hành, lý thuyết gắn liền với thực tiễn, kết hợp giáo dục nhà trường, giáo dục gia đình và giáo dục xã hội.

Theo ông Nguyễn Hữu Độ, thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật khuyến khích học sinh quan tâm đến các vấn đề của cuộc sống, liên hệ kiến thức hàn lâm ở trường phổ thông với thực tế thế giới tự nhiên và xã hội. Hoạt động này giúp học sinh rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức tổng hợp đã học để giải quyết các vấn đề thực tiễn, xây dựng giáo dục STEM và tạo nền tảng cho các hoạt động khởi nghiệp trong tương lai.

Thí sinh đoạt giải khuyến khích trong Cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia, đã tốt nghiệp Trung học phổ thông được xét tuyển thẳng vào Cao đẳng sư phạm, Trung cấp sư phạm theo ngành phù hợp với môn thi hoặc nội dung đề tài dự thi mà thí sinh đã đoạt giải.

Nghiên cứu chế tạo các hạt nano bạc nhằm ứng dụng phun tạo màng bảo quản trái cây (THPT Chuyên Hưng Yên)

Dự án Nâng cao nhận thức cho học sinh THPT trong việc bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia tỉnh Lào Cai (Trường THPT số 1 TP Lào Cai)

Bộ Giáo dục và Đào tạo thẩm định lại, kết quả không thay đổi.

Đề tài dự thi quá sức với học sinh

Năm 2020 – 2021

Trong Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia năm 2020 – 2021, trong số 141 dự án tham gia dự thi, Ban tổ chức đã trao 12 giải Nhất, 19 giải Nhì, 26 giải Ba và 34 giải Tư. Ngay sau khi tên 12 dự án được trao giải Nhất được công bố trên báo chí, dư luận và giới nghiên cứu khoa học tỏ ra ngạc nhiên vì hầu hết những dự án này đều quá sức so với trình độ học sinh trung học. Một số dự án đoạt giải gây nghi ngờ về tính trung thực của cuộc thi bao gồm:

Cảnh báo sớm các rủi ro trong môi trường nuôi tôm bằng trí tuệ nhân tạo (THPT Hòn Gai, tỉnh Quảng Ninh)

Thiết bị hỗ trợ phục hồi chức năng bàn tay cho bệnh nhân bị di chứng hậu đột quỵ (THPT chuyên Lê Hồng Phong, TP HCM)

Giường bệnh thông minh hỗ trợ cho người mất chức năng vận động tay chân sử dụng tại nhà (THPT Hoa Lư A, tỉnh Ninh Bình)

Nghiên cứu phân lập các hợp chất ức chế tăng sinh tế bào cơ trơn động mạch chủ và hoạt hóa eNOS trên tế bào ECV304 từ một số bài làm thuốc thuộc chi Polygonum L. định hướng phòng và điều trị xơ vỡ động mạch (THPT Ngô Quyền và THPT Nguyễn Trãi, Hải Phòng)

Cải tiến peptit polybia-mpl để ứng dụng trong điều trị ung thư (THPT chuyên Lam Sơn và THPT Hàm Rồng, Thanh Hóa)

Nghiên cứu điều khiển quá trình phân giải thuốc bọc trong Alginate chứa nano oxit sắt từ (THCS và THPT Nguyễn Tất Thành, Đại học Sư Phạm Hà Nội)

Theo một số giáo viên, việc giảng dạy các môn sinh học, hóa học trong trường phổ thông còn nặng tính lý thuyết, việc nghiên cứu những vấn đề lớn như vậy rất khó xảy ra. Nhiều giáo sư và giáo viên nghi ngờ rằng cuộc thi không còn thực chất mà rơi vào căn bệnh hình thức và chạy đua thành tích.

Điều trị béo phì bằng cao chiết xanthone từ vỏ quả măng cụt (Garcinia mangostana L.) trên chuột nhắt trắng (Mus musculus) (Trường THPT chuyên Thái Nguyên, đoạt giải nhất)

Đáp lại những nghi ngờ trên, Hiệu trưởng Trường trung học phổ thông Chuyên Thái Nguyên cho rằng: "Trong điều lệ của cuộc thi Khoa học kĩ thuật của học sinh cấp trung học phổ thông này cho phép các thầy cô và các chuyên gia hỗ trợ, tư vấn hướng dẫn học sinh thực hiện. Nếu không có sự đồng hành hướng dẫn của các thầy cô như vậy thì chắc chắc học sinh không thể thực hiện nghiên cứu được, khó có thể giải quyết được những vấn đề kiến thức hàn lâm."

"Mua bán" đề tài

Trên mạng xã hội tồn tại những hội nhóm mua bán công khai đề tài khoa học kỹ thuật để học sinh đi thi dưới cái tên chung hỗ trợ hay câu lạc bộ khoa học kỹ thuật. Mặc dù là cuộc thi dành cho học sinh nhưng những thành viên tham gia chủ yếu các hội nhóm trên là giáo viên ở các trường phổ thông, phụ huynh học sinh. Thậm chí có nhiều người rao bán các dự án đã đoạt giải.

Nguyên nhân của hiện tượng mua bán các công trình nghiên cứu khoa học cho học sinh mang đi thi được cho là nếu thí sinh đạt giải thì sẽ được tuyển thẳng vào đại học. Thay vì đầu tư cho con học thêm vất vả tốn kém từ năm này qua năm khác, một số phụ huynh bỏ tiền mua công trình nghiên cứu khoa học để con mang đi thi và đoạt giải sẽ được lợi hơn. Hệ quả của hiện tượng mua bán rầm rộ nằm ở chỗ nó làm bóp méo khoa học và gieo mầm suy nghĩ sai lệch về thực sự nghiên cứu khoa học là gì cho học sinh.