✨Công ước châu Mỹ về Nhân quyền

Công ước châu Mỹ về Nhân quyền

Công ước châu Mỹ về Nhân quyền (tiếng Anh: American Convention on Human Rights) cũng thường gọi là Hiệp ước San José, là một Văn kiện về nhân quyền quốc tế. Công ước này được các nước châu Mỹ chấp thuận trong cuộc họp ở San José, Costa Rica ngày 22.11.1969, và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 18.7.1978 sau khi Grenada nộp văn kiện phê chuẩn thứ 11 (theo quy định).

Các cơ quan chịu trách nhiệm giám sát việc tuân thủ Công ước là những Ủy ban Nhân quyền liên Mỹ và Tòa án Nhân quyền liên Mỹ, cả hai đều là các cơ quan của Tổ chức các Quốc gia Châu Mỹ.

Nội dung và Mục đích

Theo lời mở đầu, mục đích của Công ước là "để củng cố ở bán cầu này, một hệ thống tự do cá nhân và công bằng xã hội dựa trên sự tôn trọng các quyền cơ bản của con người, trong khuôn khổ của các thiết chế dân chủ".

Chương I đưa ra nghĩa vụ chung của các bên ký kết phải bảo vệ các quyền được quy định trong Công ước cho tất cả mọi người thuộc thẩm quyền pháp lý của mình, và làm cho các luật quốc gia của mình phù hợp với Công ước.

Chương II gồm 23 điều, đưa ra một danh sách các quyền dân sự và chính trị cá nhân dành cho mọi người, trong đó có quyền sống "nói chung, từ lúc thụ thai", quyền được đối xử nhân đạo, được xét xử công bằng, được có cuộc sống riêng tư, được tự do lương tâm, tự do lập hội, tự do đi lại, v.v...

Điều khoản duy nhất của Chương III nói về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa. Việc đề cập hơi qua loa về vấn đề này ở đây sau đó hơn 10 năm đã được mở rộng bằng Nghị định thư San Salvador (xem bên dưới).

Chương IV mô tả những trường hợp trong đó một số quyền có thể bị tạm đình chỉ, chẳng hạn như trong các tình trạng khẩn cấp, và các thủ tục phải theo để việc đình chỉ quyền như vậy được hợp pháp.

Chương V đưa ra sự cân bằng giữa các quyền và nghĩa vụ được ghi trong Tuyên ngôn châu Mỹ về quyền và trách nhiệm của con người, chỉ ra rằng các cá nhân đều có các quyền cũng như các trách nhiệm.

Các chương VI, VII, VIII và IX bao gồm các quy định về việc thiết lập và vận hành 2 cơ quan có trách nhiệm giám sát việc tuân thủ Công ước: Ủy ban Nhân quyền liên Mỹ, có trụ sở ở Washington, D.C., Hoa Kỳ, và Tòa án Nhân quyền liên Mỹ, có trụ sở ở San José, Costa Rica.

Chương X quy định các cơ chế về phê chuẩn, tu chính Công ước, hoặc đưa các quyền bảo lưu vào trong Công ước, hoặc tuyên bố rút ra khỏi Công ước. Nhiều quy định chuyển tiếp được đặt ra trong chương XI.****

Các nghị định thư bổ sung

Trong những năm tiếp theo, các bên quốc gia ký kế Công ước này đã bổ sung thêm các quy định bằng 2 Nghị định thư bổ sung.

Nghị định thư đầu tiên,Nghị định thư bổ sung vào Công ước châu Mỹ về Nhân quyền trong lĩnh vực các quyền kinh tế, xã hội, và văn hóa (thường được gọi là "Nghị định thư San Salvador"), đã được mở ra để ký tại thành phố San Salvador, El Salvador, ngày 17.11.1988. Nó thể hiện một nỗ lực để đưa hệ thống nhân quyền châu Mỹ lên một tầm cao hơn bằng cách đưa ra việc bảo vệ cái được gọi là Ba thế hệ nhân quyền của Công ước trong các lãnh vực kinh tế, xã hội và văn hóa. Các quy định của nghị định thư này bao gồm các lĩnh vực như quyền làm việc, quyền được chăm sóc sức khoẻ, quyền có thực phẩm, và quyền được giáo dục. Nó có hiệu lực từ ngày 16 tháng 11 năm 1999 và đã được 14 nước phê chuẩn (xem bên dưới).

Nghị định thư thứ hai, Nghị định thư bổ sung vào Công ước châu Mỹ về Nhân quyền để bãi bỏ án tử hình, được chấp thuận ở Asunción, Paraguay, ngày 8.6.1990. Khi điều 4 của Công ước đã đưa ra những hạn chế nghiêm trọng không cho các nước áp đặt án tử hình - chỉ áp dụng cho các tội ác nghiêm trọng nhất, không khôi phục (án) sau khi đã bãi bỏ, không được áp dụng cho các tội phạm chính trị hoặc tội phạm thông thường, không được sử dụng đối với những người ở độ tuổi dưới 18 hoặc trên 70, hoặc đối với các phụ nữ mang thai - thì việc ký nghị định thư này chính thức hóa sự cam kết long trọng của nhà nước là kìm lại việc sử dụng hình phạt tử hình trong bất kỳ hoàn cảnh thời bình nào. Cho đến nay nó đã được 11 nước phê chuẩn (xem bên dưới).

Phê chuẩn

phải Tới năm 2010 đã có 24 nước trong số 35 nước thành viên của Công ước châu Mỹ về Nhân quyền phê chuẩn công ước này:

Trinidad và Tobago đình chỉ phê chuẩn của mình ngày 26.5.1988 (có hiệu lực 26.5.1999) về vấn đề án tử hình.

Công ước này mở cho mọi nước thành viên của "Tổ chức các quốc gia châu Mỹ" ký kết, tuy nhiên cho tới nay Canada vẫn chưa phê chuẩn cũng như nhiều nước nói tiếng Anh trong vùng Caribê; Hoa Kỳ đã ký năm 1977 nhưng chưa tiến hành thủ tục phê chuẩn.

Có lúc Canada đã nghiêm túc xem xét việc phê chuẩn, nhưng đã quyết định chống lại nó, mặc dù về nguyên tắc thì ủng hộ một hiệp ước như vậy. Công ước châu Mỹ về Nhân quyền đã được soạn thảo bởi phần lớn các nước Mỹ Latinh theo đạo Công giáo, nên có những quy định chống phá thai, đặc biệt điều 4.1: Điều này trái ngược với luật cho phép phá thai mới đây của Canada. Mặc dù Canada có thể phê chuẩn Công ước này với điều khoản bảo lưu về quyền phá thai (như México đã làm), nhưng như vậy sẽ mâu thuẫn với lời tuyên bố của Canada chống tạo ra các quyền bảo lưu đối với các hiệp ước nhân quyền. Một giải pháp khác là các nước thành viên bỏ các quy định chống phá thai, nhưng việc này khó xảy ra, vì các nước đó đều theo Công giáo.

👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Công ước châu Mỹ về Nhân quyền** (tiếng Anh: _American Convention on Human Rights_) cũng thường gọi là **Hiệp ước San José**, là một Văn kiện về nhân quyền quốc tế. Công ước này được
**Ủy ban Nhân quyền liên Mỹ** (tiếng Anh: _Inter-American Commission on Human Rights_, tiếng Tây Ban Nha: _Comisión Interamericana de los Derechos Humanos_, tiếng Pháp: _Commission Interaméricaine des Droits de l'Homme_, tiếng Bồ Đào Nha:
**Tòa án Nhân quyền liên Mỹ** (tiếng Anh: _Inter-American Court of Human Rights_) là một cơ quan pháp luật tự trị, có trụ sở ở thành phố San José, Costa Rica. Tòa án này cùng
**Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền** (**TNQTNQ**) là văn kiện quốc tế đặt ra các quyền con người được Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua vào ngày 10 tháng 12 năm 1948 ở
thumb|Biểu ngữ tuyên truyền nhân quyền tại Việt Nam **Nhân quyền tại Việt Nam** là tổng thể các mối quan hệ xã hội liên quan đến việc thực thi quyền con người tại Việt Nam
**Nhân quyền tại Hoa Kỳ** là tổng thể các mối quan hệ liên quan đến việc thực thi quyền con người tại Hoa Kỳ cũng như việc thi hành các chính sách về quyền con
**Hôn nhân cùng giới ở Costa Rica** đã trở thành hợp pháp kể từ ngày 26 tháng 5 năm 2020 theo phán quyết của Tòa án Tư pháp Tối cao. Costa Rica là quốc gia
**Quyền đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới ở Ecuador** có thể phải đối mặt với một số thách thức pháp lý mà những người không phải LGBT không gặp phải.
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Jus_soli_world.svg|nhỏ|upright=2|Quốc gia theo quyền nơi sinh **Quyền nơi sinh** (, ) là quyền có quốc tịch của một quốc gia của một người sinh ra trên lãnh thổ quốc gia đó, là một nguyên tắc
**Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ** (, , , , viết tắt là **OAS** hoặc **OEA**) là một tổ chức quốc tế với trụ sở đặt ở Washington, DC, Hoa Kỳ. Thành viên là
Vấn đề **nhân quyền tại Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên** rất khó để đánh giá toàn diện vì nó bị xem là vấn đề bí mật và nhạy cảm ở quốc gia
**Quyền đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới ở Peru** có thể phải đối mặt với những thách thức pháp lý mà những người không phải LGBT không gặp phải. Hoạt
**Quyền đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới ở Honduras** có thể phải đối mặt với những thách thức pháp lý mà những người không LGBT không gặp phải. Cả nam
**Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền** (tên giao dịch quốc tế bằng tiếng Anh: **International Federation for Human Rights**—viết tắt **FIDH**) là một liên hiệp tổ chức phi chính phủ hoạt động trong lĩnh vực
**Hôn nhân cùng giới** hợp pháp tại bang **Oaxaca** của México từ ngày 5 tháng 10 năm 2019. Vụ kiện Oaxaca năm 2012 là mấu chốt trong việc mở ra cánh cửa hợp pháp hôn
**Công ước về ngăn ngừa và trừng trị tội diệt chủng** hay **Công ước về tội diệt chủng** là một điều ước quốc tế quy định diệt chủng là một tội phạm và ràng buộc
**Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha** (; 25 tháng 9 năm 1808 - 29 tháng 9 năm 1833) là tên gọi chỉ chung các cuộc binh biến diễn ra ở châu
**Chủ quyền nghị viện**, hoặc gọi **tối thượng nghị viện**, là một hạng mục nguyên tắc của chế độ dân chủ, trong đó nghị viện chiếm lấy quyền lực nhà nước tối cao, địa vị
thumb|[[Eleanor Roosevelt và Tuyên Ngôn Quốc tế Nhân quyền (1949)— Điều 19 quy định rằng "Ai cũng có quyền tự do quan niệm và tự do phát biểu quan điểm; quyền này bao gồm quyền
thumb|Phòng Nhân quyền và Liên minh các nền văn hóa, được sử dụng bởi Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, trong _[[Palais des Nations_, Geneva, Thụy Sĩ.]] Huy hiệu Hội đồng Nhân quyền Liên
**LGBT nhận con nuôi** (tiếng Anh: _LGBT adoption_) là việc những người trong cộng đồng LGBT nhận nuôi một đứa trẻ làm con. Việc nhân nuôi có thể là do cả cặp đôi đứng ra
**Tổ Chức Theo Dõi Nhân Quyền** (tiếng Anh: **Human Rights Watch**) (viết tắt là: HRW) là một tổ chức phi chính phủ quốc tế về khủng bố và bạo loạn, có trụ sở tại Thành
_Đây là danh sách chưa đầy đủ, xin vui lòng thêm những thông tin bị thiếu_ Sau đây là danh sách các **tổ chức hoạt động vì nhân quyền trên thế giới**. Danh sách này
**Mạng lưới Nhân quyền Việt Nam** (viết tắt **MLNQVN**), tên tiếng Anh là ** Vietnam Human Rights Network ** (viết tắt **VNHRN**), là một tổ chức phi chính phủ và phi lợi nhuận, được thành
nhỏ|Bản báo cáo của Ủy ban nhân quyền Tháng 9 năm 1967, Đan Mạch, Na Uy, Thuỵ Điển, cùng Hà Lan tố cáo chính quyền quân sự Hy Lạp làm trái Công ước nhân quyền
**Thỏa thuận Paris về khí hậu** là một điều ước quốc tế về biến đổi khí hậu được ký kết vào năm 2016, quy định về việc giảm thiểu biến đổi khí hậu, thích ứng
nhỏ|351x351px|**Quyền LGBT ở Liên Hợp Quốc** Các cuộc thảo luận về **quyền LGBT ở Liên hợp quốc** bao gồm các nghị quyết và tuyên bố chung tại Đại hội đồng Liên hợp quốc và Hội
**Công ước Viên về Luật Điều ước quốc tế** (tiếng Anh: **Vienna Convention on the Law of Treaties**, viết tắt: **VCLT**) là một thỏa thuận quốc tế quy định các điều ước quốc tế giữa
**Công ước Genève về đối xử nhân đạo đối với tù binh, hàng binh chiến tranh** là công ước về các quy tắc mà các nước đã phê chuẩn hoặc chưa phê chuẩn được khuyến
nhỏ|Các nước tham gia Công ước Montevideo **Công ước Montevideo** về quyền và nghĩa vụ của các quốc gia (Montevideo Convention on the Rights and Duties of States) là một hiệp ước ký kết tại
**Lech Aleksander Kaczyński**, IPA: [] (18 tháng 6 năm 1949 – 10 tháng 4 năm 2010) là Tổng thống của Ba Lan và là một nhà chính trị của đảng bảo thủ Pháp luật và
Tổ chức theo dõi nhân quyền là một trong những tổ chức nhân quyền quốc tế tố cáo chính quyền Cuba vi phạm nhân quyền có hệ thống, bao gồm các hình thức tra tấn,
**Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển** (tiếng Anh: _United Nations Convention on Law of the Sea_ - UNCLOS), cũng gọi là **Công ước Luật biển** hay cũng được những người chống đối nó
**Các dân tộc bản địa châu Mỹ** (**thổ dân châu Mỹ** hay **người Anh-điêng**, ở Việt Nam còn gọi là **người da đỏ** để chỉ dân bản địa ở Hoa Kỳ mà bắt nguồn từ
**Quyền được chết** () là một thuật ngữ pháp lý dùng để chỉ về việc lựa chọn của con người cụ thể để tìm đến cái chết một cách tự nguyện nhằm giải thoái khỏi
**Quyền đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới ở Nhật Bản** tương đối tiến bộ xét theo tiêu chuẩn châu Á, mặc dù người LGBT thiếu luật pháp đầy đủ bình
**Tình trạng nhân quyền tại Qatar** là mối quan tâm lớn của một số tổ chức phi chính phủ như Tổ chức Theo dõi Nhân quyền khi tổ chức này báo cáo vào năm 2012
**Liên minh châu Âu** hay **Liên hiệp châu Âu** (tiếng Anh: _European Union_; viết tắt **EU**), còn được gọi là **Liên Âu** (tiền thân là Cộng đồng Kinh tế châu Âu), là một thực thể
**Không quốc tịch**, **vô quốc tịch** hay **không quốc gia** (tiếng Anh: _statelessness_) là tình trạng một cá nhân "không được coi là công dân của bất kỳ quốc gia nào xét về mặt luật
**Quần đảo Falkland** ( ) hay **Quần đảo Malvinas** ( ) là một quần đảo nằm ở Nam Đại Tây Dương. Các đảo chính của quần đảo này nằm cách 500 km về phía đông của
[[Tập tin:Abortion Laws.svg|thumb| **Ghi chú**: Trong một số quốc gia hoặc vùng lãnh thổ, các luật phá thai chịu ảnh hưởng của một số luật, quy định, pháp lý hoặc quyết định tư pháp khác.
**Magna Carta** (tiếng Latin: "**Đại Hiến Chương**"), còn được gọi là **Magna Carta Libertatum** (Latin: "**Đại Hiến Chương về những quyền tự do**"), là một văn kiện thời Trung Cổ, được vua John của Anh
Bản đồ của [[Cục Bản địa vụ mô tả các khu dành riêng cho người bản địa Mỹ trong chính địa Hoa Kỳ]] **Khu dành riêng cho người bản địa Mỹ** hay **Biệt khu thổ
**Lê Công Định** (sinh ngày 1 tháng 10 năm 1968) là một luật sư, từng là thành viên của Đoàn luật sư Thành phố Hồ Chí Minh, thành viên Hiệp hội Luật sư Hoa Kỳ,
Ý đã công nhận các kết hợp dân sự (tiếng Ý: unione civile) kể từ ngày 5 tháng 6 năm 2016, cung cấp cho các cặp cùng giới với hầu hết các biện pháp bảo
**James Patrick Bulger** (16 tháng 3 năm 1990 – 12 tháng 2 năm 1993) là một cậu bé sinh tại Kirkby, Merseyside, Anh, bị sát hại vào ngày 12 tháng 2 năm 1993 khi mới
**Điều 88** Bộ luật Hình sự năm 1999 về hành vi **Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam** đã được sủa đổi, bổ sung năm 2015 **theo quy định
**Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên** (), gọi ngắn là **Triều Tiên** (, MR: Chosŏn) hay **Bắc Triều Tiên** (, MR: Puk-chosŏn) là một quốc gia ở Đông Á, tạo thành nửa phía
Trang cuối văn bản Hiệp ước không xâm phạm Đức – Xô ngày 26 tháng 8 năm 1939 (chụp bản xuất bản công khai năm 1946) **Hiệp ước Xô – Đức**, còn được gọi là
Các vùng đặc quyền kinh tế trên thế giới màu xanh đậm (phân biệt với [[vùng biển quốc tế màu xanh nhạt)]] Trong luật biển quốc tế, **vùng đặc quyền kinh tế** (tiếng Anh: _Exclusive