✨Văn minh Olmec

Văn minh Olmec

nhỏ|Tượng Olmex, đầu người khổng lồ thứ 1 tại San Lorenzo Tenochtitlan 1200–900 TCN right|thumb|"Người đô vật (The Wrestler)", một tượng Olmec,, 1400–400 TCN thumb|Mặt nạ Olmec 1000–600 TCN Olmec là nền văn minh lớn đầu tiên của Mexico, sau một thời gian phát triển tại Soconusco. Họ sống trong các vùng áp thấp nhiệt đới ở miền trung nam Mexico, tại các khu vực mà ngày nay là các bang Veracus và Tabasco. Đã có giả thuyết cho rằng người Olmec bắt nguồn một phần từ nước láng giềng Mokaya hoặc Mixe-Zoque.

Olmec phát triển mạnh sau thời kỳ tiền cổ đại tại Trung Bộ châu Mỹ, thời kỳ hình thành có niên đại sớm nhất là năm 1500 TCN tới năm 400 TCN. Nền văn hóa trước Olmec đã phát triển mạnh ở khu vực này từ khoảng năm 2500 TCN, nhưng năm 1600-1500 trước công nguyên, văn hóa Olmec sớm đã xuất hiện, tập trung vào các vùng đất của San Lorenzo Tenochtitlán (thuật ngữ gọi chung cho ba trung tâm hành hương Olmec ở bang Veracruz, Mexico, được tìm thấy gần ngôi làng của San Lorenzo Tenochtitlan và Portero Nuevo), gần bờ biển phía đông nam Veracus. Họ là nền văn minh Trung Mỹ đầu tiên và tạo nền móng căn bản cho các nền văn minh khác sau đó. Trong số những cái "nhất" khác, Olmec đã thực hành nghi lễ trích máu và chơi các trò chơi bóng Trung Mỹ, điểm nổi bật của gần như tất cả các xã hội Trung Mỹ sau đó.

Ấn tượng nổi bật nhất hiện nay của người Olmec là các tác phẩm nghệ thuật của họ, thường được gọi là "đầu khổng lồ". Nền văn minh Olmec trước tiên đã được chú ý và xác định rõ qua các hiện vật tạo tác mà người sưu tập mua vào thị trường nghệ thuật thời tiền Côlômbô vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Tác phẩm nghệ thuật Olmec được coi là một trong ấn tượng cổ xưa nhất tại Mỹ.

Từ nguyên

Olmec xuất phát từ tiếng Nahuatl:Ōlmēcatl (số ít) hay là Ōlmēcah (số nhiều). Từ này bao gồm hai từ ōlli , có nghĩa là "cao su", và mēcatl , nghĩa là "sợi dây" và cả cụm từ có nghĩa là "dây cao su hay là dòng dõi".

Olmec

Những dấu hiệu đầu tiên của xã hội phức tạp ở Trung Mỹ là nền văn minh Olmec tiền-Columbian cổ sống ở các vùng đất thấp nhiệt đới phía nam-trung tâm mexico

Tổng quan

right|thumb|Các [[trung tâm Olmec, nơi Olmec trị vì từ năm 1400 – 400 TCN]] Các trung tâm Olmec là ở khu vực vùng đất thấp vùng Vịnh, nơi nó được mở rộng sau khi thời kỳ phát triển sớm tại Soconusco. Đặc trưng của khu vực này là những vùng đầm lầy đất thấp nằm xen kẽ giữa những ngọn đồi thấp, rặng núi, và núi lửa. Dãy núi Tuxtlas cao dần ở phía bắc, dọc theo Vịnh Campeche của Vịnh Mexico. Ở đây, Olmec xây dựng những khu phức hợp thành phố và đền thờ vĩnh viễn tại San Lorenzo Tenochtitlan, La Venta, Tres Zapotes, và Laguna de los Cerros. Trong khu vực này, nền văn minh Trung Mỹ đầu tiên xuất hiện và trị vì từ khoảng 1400-400 TCN..

Nguồn gốc

Khởi đầu của nền văn minh Olmec có từ giữa 1400 và 1200 trước Công Nguyên. Phát hiện gần đây của Olmec còn nghi lễ gửi ở đền El Manati (gần San Lorenzo) di chuyển trở lại này "ít nhất" 1600-1500 trước công nguyên.CÓ vẻ như Olmec có gốc từ nền văn hóa nông nghiệp đầu tiên của Tabasco,bắt đầu từ giữa 5100 TCN và 4600 TCN. Chia sẻ các cây lương thực giống nhau và kỹ thuật của nền văn minh Olmec.

Những gì ngày nay được gọi là Olmec đầu tiên xuất hiện đầy đủ trong thành phố San Lorenzo Tenochtitlan, nơi mà tính năng Olmec đặc biệt xảy ra vào khoảng năm 1400 trước Công nguyên. Sự gia tăng của nền văn minh đã được hỗ trợ bởi các hệ sinh thái của địa phương cũng tưới đất phù sa,cũng như của các mạng lưới giao thông được cung cấp bởi lưu vực Coatzacoalcos River. Môi trường này có thể được so sánh với các trung tâm khác của nền văn minh cổ đại:sông Nile, Indus, và thung lũng sông Hoàng Hà, và Lưỡng Hà.môi trường năng suất cao này đã khuyến khích dân tập trung đông, mà lần lượt kích hoạt sự nổi lên của một tầng lớp ưu tú.

Sắc tộc và ngôn ngữ

Hình ảnh

Tập tin:Olmeca head in Villahermosa.jpg|Colossal Head Tập tin:Olmec Head from San Lorenzo, Veracruz.jpg|Olmec colossal head monument Tập tin:San Lorenzo Monument 3.jpg|Monument 3, San Lorenzo Tenochtitlan Tập tin:Piezas del Conjunto Escultórico "Los Gemelos".jpg|Scultures The "twins" from El Azuzul Tập tin:Estatuilla de Tuxtla.jpg|Tuxtla Statuette Tập tin:Olmec Bird jug.jpg|Bird Vessel, 12th–9th century BCE Tập tin:Olmec celts from Met.jpg|Three celts, Olmec ritual objects Tập tin:Olmec-style bottle 1.jpg|Olmec style bottle, reputedly from Las Bocas, 1100-800 BCE Tập tin:WLA metmuseum Olmec Baby Figure.jpg|Olmec Baby Figure 1200-900 BCE Tập tin:Jaguarbaby.jpg|Olmec were-jaguar Tập tin:Juxtlahuaca Ruler (M Lachniet).jpg|Olmec-style painting from the Juxtlahuaca cave Tập tin:Chalcatzingo - el rey close.jpg|Olmec-style bas relief "El Rey" from Chalcatzingo
👁️ 0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|Tượng Olmex, đầu người khổng lồ thứ 1 tại San Lorenzo Tenochtitlan 1200–900 TCN right|thumb|"Người đô vật (The Wrestler)", một tượng Olmec,, 1400–400 TCN thumb|Mặt nạ Olmec 1000–600 TCN **Olmec** là nền văn minh lớn
**Văn minh Maya** là một nền văn minh Trung Bộ châu Mỹ của người Maya, nổi bật với hệ chữ tượng hình ký âm—hệ chữ viết tinh vi bậc nhất ở Châu Mỹ thời tiền
**Nền văn minh Zapotec** là một nền văn minh thời tiền Columbo bản địa phát triển mạnh mẽ trong thung lũng Oaxaca ở Trung Bộ châu Mỹ. Bằng chứng khảo cổ cho thấy văn hóa
phải|nhỏ|300x300px|Một bộ những bức tượng gốm hình nhân nhỏ Olmec tự nhiên từ [[Metropolitan Museum of Art. Hình nhân người gù ở giữa ảnh có chiều cao ít hơn 3 inch (7 cm).]] phải|nhỏ|333x333px|Một hình
nhỏ|Lịch của người Maya **Lịch Maya** là một hệ thống lịch và niên giám được sử dụng trong nền văn minh Maya tiền Columbus, và trong một số cộng đồng Maya hiện đại ở vùng
[[Tập tin:America 1000 BCE.png|thumb|right|Lược đồ thể hiện các cộng đồng người ở châu Mỹ vào năm 1000 trước Công nguyên. ]] **Thời kỳ tiền Colombo** () bao hàm tất cả các giai đoạn lịch sử
thumb|right|300 px|Ảnh vệ tinh màu thật [[châu Mỹ của NASA]] **Lịch sử châu Mỹ** (bao gồm Bắc Mỹ, Trung Mỹ, Caribbean và Nam Mỹ) bắt đầu từ thời tiền sử của châu Mỹ hay chuyến
**Lịch sử thế giới** (còn gọi là **lịch sử loài người** và **lịch sử nhân loại**) là ghi chép về hành trình phát triển của nhân loại từ thời tiền sử cho đến hiện tại.
right|thumb|Trung Bộ châu Mỹ và các khu vực văn hóa của vùng này.thumb|[[Tikal là một trong những di chỉ khảo cổ và trung tâm đô thị lớn nhất của nền văn minh Maya thời kỳ
**Ngữ hệ Mixe–Zoque** là một ngữ hệ gồm những thứ tiếng được nói ở trong và quanh eo đất Tehuantepec, México. Chính phủ México công nhận ba ngôn ngữ Mixe–Zoque: Mixe (_ayook_) với 188.000 người
nhỏ|phải|Nhà tiên tri đang giảng đạo cho người Gia Rết **Người Gia Rết** (_Jaredites_) là một trong bốn dân tộc cùng với người Nê Phi, người La Man (Lamanites) và người Mu-Lếc (Mulekites) mà những
**Báo đốm** (danh pháp khoa học: _Panthera onca_) là một trong năm loài lớn nhất của Họ Mèo bên cạnh sư tử, hổ, báo hoa mai và báo tuyết, và loài duy nhất trong số
thumb|right|300 px|Bản đồ chủ quyền tại [[Nam Mỹ từ năm 1700 đến nay]] **Lịch sử Nam Mỹ** nghiên cứu về lịch sử từ thời tiền sử đến thời hiện đại của Nam Mỹ. Nam Mỹ
Niềm tin về tương ứng giữa quan sát thiên văn và các sự kiện trên Trái đất trong học Tử vi đã ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong lịch sử nhân loại, bao gồm
nhỏ|phải|Những cổ vật của Việt Nam được trưng bày ở bảo tàng nhỏ|phải|Phòng Cổ vật một số nước Đông Nam Á trong Bảo tàng Lịch sử Việt Nam (Thành phố Hồ Chí Minh) **Cổ vật**
phải|nhỏ|Các số tự nhiên dùng để đếm (một quả táo, hai quả táo, ba quả táo....). Trong toán học, các **số tự nhiên** được sử dụng để đếm (như trong "có _sáu_ đồng xu trên
**Thế kỷ 12 TCN** bắt đầu từ ngày đầu tiên của năm 1200 TCN và kết thúc vào ngày cuối cùng của năm 1101 TCN ## Sự kiện 1200 TCN : Nền văn minh đầu
Chocolate không chỉ là một món ăn vặt phổ biến mà còn được sử dụng trong nấu ăn và làm bánh. Ngoài hương vị thơm ngon, chocolate còn được cho là có lợi cho sức
Chocolate không chỉ là một món ăn vặt phổ biến mà còn được sử dụng trong nấu ăn và làm bánh. Ngoài hương vị thơm ngon, chocolate còn được cho là có lợi cho sức
[[Tập tin:Egypt_Hieroglyphe4.jpg|phải|nhỏ|260x260px|Chữ tượng hình Ai Cập điển hình của thời Graeco-La Mã, được điêu khắc trong một bức phù điêu. Các ký tự tượng hình: Rắn độc, Con Cú, 'bánh mì', vải xếp gấp.
]]
**México** ( , phiên âm: "Mê-hi-cô", tiếng Nahuatl: _Mēxihco_), cũng thường viết không dấu là **Mexico**, tên chính thức là **Hợp chúng quốc México** (, ), là một nước cộng hòa liên bang thuộc khu
**Các dân tộc bản địa châu Mỹ** (**thổ dân châu Mỹ** hay **người Anh-điêng**, ở Việt Nam còn gọi là **người da đỏ** để chỉ dân bản địa ở Hoa Kỳ mà bắt nguồn từ
nhỏ|_[[The Dying Gaul|Dying Gaul_, hay _Capitoline Gaul_ một bản sao bằng đá cẩm thạch La Mã của một công trình Hy Lạp hóa cuối thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên Bảo tàng Capitoline, Rome]]
nhỏ|_Zea mays "fraise"_ nhỏ|_Zea mays "Oaxacan Green"_ thumb|_Zea mays "Ottofile giallo Tortonese"_ **Ngô**, **bắp** hay **bẹ** (danh pháp hai phần: _Zea mays_ L. ssp. _mays_), là một loại cây lương thực được thuần canh tại
**Lịch sử chữ viết** bắt đầu khi các hệ thống chữ viết đầu tiên của loài người xuất hiện vào đầu thời kỳ đồ đồng (cuối thiên niên kỷ 4 trước Công Nguyên) từ các
**Châu Mỹ** hay **Mỹ châu** (tiếng Anh: _The Americas_ hoặc _America_) là một châu lục nằm ở Tây Bán Cầu, được bao quanh bởi Thái Bình Dương (phía tây), Đại Tây Dương (phía đông) và
thumb|alt=một dòng chữ được khắc bằng các ký tự của người Maya|Mặt phía đông của tấm bia C từ [[Quiriguá|Quirigua ghi ngày tháng khởi đầu của chu kỳ _b'ak'tun_ thứ 13 theo lịch Maya. Được
thumb|Từ góc phía trên bên trái theo chiều kim đồng hồ: một bức chân dung tự họa của [[Vincent van Gogh, một bức tượng của người Chokwe ở châu Phi, một phần bức tranh _Birth
**Ngữ hệ Maya** là một ngữ hệ được nói tại Trung Bộ châu Mỹ và miền bắc Trung Mỹ. Các ngôn ngữ Maya được nói bởi ít nhất 6 triệu người, thuộc các dân tộc
**Người Mexico** () là những người sinh sống trên đất nước México. Ngôn ngữ được người México nói nhiều nhất là tiếng Tây Ban Nha, nhưng một số người cũng có thể nói các ngôn
thumb|Bán cầu Đông năm 1300 TCN thumb|Cốc uống rượu, [[Nhà Thương, thế kỷ 13 TCN, Phòng tranh Arthur M. Sackler.]] Thế kỉ 13 TCN bắt đầu từ ngày đầu tiên của năm 1300 TCN và
phải|nhỏ| Bức tượng bán thân [[Gothic quốc tế của Đức Trinh Nữ Maria, Bohemia, c. 1390–95, terracotta với đa sắc ]] phải|nhỏ| Đầu terracotta từ [[Akhnoor, Jammu, Ấn Độ Đầu có từ thế kỷ thứ
**Ngọc** (), **ngọc thạch** hay **ngọc bích** là một thuật ngữ chung cho hai loại đá trang trí khác nhau được sử dụng làm đồ trang sức hoặc đồ trang trí. Ngọc thường được gọi
**0** (được đọc là "không", còn tiếng Anh đọc là **zero**, bắt nguồn từ từ tiếng Pháp _zéro_ /zeʁo/) là số nguyên nằm giữa số -1 và số 1. Số không là chữ số cuối
**Tamale**, tiếng Tây Ban Nha: **tamal**, là món ăn truyền thống của vùng Trung Bộ châu Mỹ, được làm từ một loại bột ngô có tên là _masa_. Bánh được bọc trong vỏ bắp ngô
nhỏ| [[Tập hợp con (toán học)|Các tập con của số phức. ]] **Số** là một đối tượng toán học được sử dụng để đếm, đo lường và đặt danh nghĩa. Các ví dụ ban đầu
thumb|Cantarell **Vịnh México** (tiếng Tây Ban Nha: _golfo de México_) là hải vực lớn thứ 9 thế giới. Vịnh là một phần của Đại Tây Dương phía tây giữa bờ biển đông nam của Hoa