Văn hóa Hầm mộ hay văn hóa Catacomb (từ tiếng Nga và tiếng Ukraina катакомба nghĩa là hầm mộ hay mộ động), khoảng 2000-1250 TCN, là thuật ngữ chỉ một văn hóa đầu thời đại đồ đồng trên khu vực về cơ bản ngày nay là phía đông và nam Ukraina, các vùng Hạ Volga, bắc Kavkaz và dọc sông Đông. Nó có quan hệ mật thiết với văn hóa Yamna (khoảng 3600-2300 TCN), và dường như có thể là thuật ngữ mang tính khu vực nhiều hơn để nói tới một vài văn hóa nhỏ hơn có liên quan về mặt khảo cổ học, như văn hóa Donetsk, văn hóa Pred-Kavkaz và văn hóa Kharkiv-Voronezh v.v. Được V. A. Gorodtsov phát hiện đầu thế kỷ 20.
Kinh tế và nghi thức mai táng
Tên gọi của văn hóa này xuất phát từ thực tiễn chôn cất người chết của nó. Những ngôi mộ này là tương tự như các ngôi mộ của văn hóa Yamna, nhưng với khoảng không trống rỗng ngoài đường hầm chính, tạo ra 'hầm mộ'. Các di vật động vật được kết hợp lại thành phần nhỏ của các ngôi mộ.
Trong một số ngôi mộ nhất định có một thực tiễn đặc biệt về lớp mặt nạ bằng đất sét màu đỏ (tượng trưng cho lửa) trên khuôn mặt người chết trong tư thế nằm nghiêng trên một bên hông, tạo ra một sự kết nối hiển nhiên (dù không nhất thiết là chính xác) với mặt nạ bằng vàng nổi tiếng của Agamemnon (xem thêm văn hóa Tashtyk).
Kinh tế về cơ bản là chăn thả gia súc, mặc dù các dấu vết của hạt cây lương thực cũng được tìm thấy. Tuy nhiên, ở đây dường như có các thợ lành nghề khéo tay, cụ thể là trong lĩnh vực luyện kim.
Nguồn gốc và sự biến mất
Nguồn gốc của văn hóa Hầm mộ gây tranh cãi. Jan Lichardus liệt kê 3 khả năng:
- Chỉ là sự phát triển địa phương tách ra khỏi văn hóa Yamna trước đó.
- Sự di cư từ Trung Âu.
- Nguồn gốc Đông phương.
Văn hóa này là đầu tiên trong việc giới thiệu các họa tiết trang trí đồ gốm dạng sọc nổi vào vùng thảo nguyên và thể hiện sự sử dụng đa dạng các dạng rìu chiến được chau chuốt, đưa ra mối liên kết với phương Tây (văn hóa Rìu chiến, khoảng 3200-1800 TCN). Giống với văn hóa Afanasevo (3500-2500 TCN), bao gồm các biến dạng hộp sọ, lại đưa ra mối liên kết với phương Đông.
Văn hóa Hầm mộ được thay thế bằng văn hóa Srubna (văn hóa Mộ gỗ, khoảng thế kỷ 16 tới thế kỷ 9 TCN) từ khoảng thế kỷ 17, gắn liền với sự mở rộng của Iran hay bằng Cimmeria (được phân loại như là các tộc người có nguồn gốc Iran, Thracia hay Celt).
Ngôn ngữ
Thành phần hợp thành về mặt ngôn ngữ của văn hóa Hầm mộ là không rõ ràng. Trong ngữ cảnh của giả thuyết Kurgan do Marija Gimbutas đề xuất, thành phần Ấn-Âu khó có thể phủ nhận, cụ thể là ở các giai đoạn muộn hơn. Việc đặt tổ tiên của các ngôn ngữ như tiếng Hy Lạp, tiếng Armenia và các phương ngữ Cổ-Balkan vào đây là đáng chú ý, do nó có thể giải thích rõ nét và gọn gàng ngăn nắp một số các đặc trưng chia sẻ chung nhất định.
Gần đây hơn, nhà khảo cổ học người Ukraina là V. Kulbaka đã cho rằng các văn hóa Hậu Yamna trong khoảng 3200-2800 TCN; đặc biệt là các nhóm Budzhak, Starosilsk, Novotitarovka; có thể là đại diện cho các tổ tiên Hy Lạp-Armenia-"Arya"(=Ấn-Iran) (ngôn ngữ Graeco-Arya, ngôn ngữ Graeco-Armenia), và văn hóa Hầm mộ là của các tộc người Ấn-Iran "hợp nhất" (tới khoảng 2500 TCN) và sau đó "phân chia".
Phiên bản năm 1998 của S. A. Grigoryev cho giả thuyết Armenia gắn văn hóa Hầm mộ với các dân tộc Ấn-Arya, do nghi thức chôn cất hầm mộ có nguồn gốc tại Tây Nam Turkmenistan từ đầu thiên niên kỷ 4 TCN (nghĩa địa Parkhai).
Cổ vật
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Văn hóa Hầm mộ** hay **văn hóa Catacomb** (từ tiếng Nga và tiếng Ukraina катакомба nghĩa là hầm mộ hay mộ động), khoảng 2000-1250 TCN, là thuật ngữ chỉ một văn hóa đầu thời đại
Tại Hàn Quốc, **văn hóa người hâm mộ** được hình thành trên quy mô lớn xung quanh các chủ đề về thần tượng K-pop và anime Nhật Bản. Cộng đồng những người hâm mộ này
**Văn hóa Poltavka** () là một văn hóa khảo cổ từ đầu đến giữa thời đại đồ đồng đã phát triển thịnh vượng trên thảo nguyên Volga-Ural và thảo nguyên rừng trong giai đoạn 2700—2100
Kể từ khi ra mắt, loạt nhượng quyền thương mại _Dragon Ball_ của Akira Toriyama đã có ảnh hưởng đáng kể đến văn hóa đại chúng toàn cầu. Năm 2015, Hiệp hội tưởng niệm Nhật
**Văn hóa Srubna** là một văn hóa khảo cổ Tiền Scythia hay Cimmeria, tồn tại trong khoảng từ thế kỷ 17 TCN tới thế kỷ 12 TCN, thuộc thời đại đồ đồng. Nó xuất hiện
nhỏ|Những người hâm mộ bộ truyện _[[Harry Potter_ đang trưng diện bộ áo choàng bản sao của ba nhân vật: Giáo sư McGonagall, Harry Potter và Severus Snape.]] **Cộng đồng hâm mộ thể loại kỳ
**Văn hóa hiếp dâm** hay **văn hóa hãm hiếp** là một khái niệm xã hội học cho một bối cảnh trong đó hiếp dâm lan rộng và được bình thường hóa do thái độ xã
**Cộng đồng người hâm mộ manga và anime** (hay tên khác là **cộng đồng người hâm mộ**) là một cộng đồng toàn cầu của những người hâm mộ thể loại manga và anime. Manga bao
Một **tín đồ hâm mộ** để chỉ một nhóm người hâm mộ cực kỳ mến mộ một số người, ý tưởng, đối tượng, phong trào hoặc tác phẩm, thường là nghệ sĩ, cụ thể là
nhỏ|240x240px| BTS biểu diễn "Not Today" trong chuyến lưu diễn Speak Yourself tại sân vận động MetLife vào ngày 18 tháng 5 năm 2019. Nhóm nhạc nam Hàn Quốc BTS được thành lập vào năm
nhỏ|Một fan hâm mộ heavy metal mặc bộ quần áo có kim loại và các ngón tay thể hiện ký hiệu _[[Sign of the horns_.]] Những người hâm mộ dòng nhạc heavy metal đã tạo
nhỏ|phải|Những con [[tê giác châu Phi, ngày nay, chúng là biểu tượng của sự nghiệp bảo tồn động vật, trong lịch sử chúng từng được xem như loài thần thú trị thủy]] nhỏ|phải|Họa phẩm về
**Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó với lịch sử của loài người. Trong nhiều nền văn hóa khác nhau thế giới, hình ảnh con
nhỏ|220x220px|Vòng hoa gạo của nhóm nhạc [[EXO (nhóm nhạc)|EXO ]] **Vòng hoa gạo** hay **fan rice** (tiếng Hàn: **쌀 기부**), bao gồm các túi gạo được xếp ngay ngắn, trang trí bởi các dải ruy
Ban nhạc rock người Anh The Beatles thường được coi là ban nhạc quan trọng và có ảnh hưởng nhất trong lịch sử âm nhạc đại chúng. Với đội hình bao gồm John Lennon, Paul
nhỏ|phải|Con [[tê giác là thần thú huyền thoại trong truyền thuyết, chúng được ví như linh vật kỳ lân]] nhỏ|phải|Các loài [[côn trùng có vai trò thầm lặng nhưng thiếu yếu]] nhỏ|phải|Tôm hùm [[BBQ, trong
Những fan hâm mộ của ca sĩ [[Michael Jackson]] Người hâm mộ tại một buổi độc tấu ở [[Buenos Aires, Argentina]] **Người hâm mộ** hay **người ái mộ** hay còn gọi với cái tên ngắn
**Con rắn** là một trong những biểu tượng thần thoại lâu đời nhất và phổ biến nhất của thế giới loài người. Loài rắn này đã được kết hợp với một số các nghi lễ
phải|nhỏ|300x300px|Hổ phân bố ở Việt Nam là [[Hổ Đông Dương, hiện loài này đang thuộc nhóm nguy cấp]] **Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó
nhỏ|phải|Một con cá mập Những hình ảnh đại diện của các con cá mập rất phổ biến trong văn hóa đại chúng ở thế giới phương Tây với một loạt những sê-ri phim ảnh trên
nhỏ|294x294px|[[Cosplayer đang hóa trang thành nhân vật Katniss Everdeen trong suốt thời gian diễn ra sự kiện Montreal Comiccon vào tháng 7 năm 2015]] **Cộng đồng người hâm mộ** (), hiểu rộng ra là cả
nhỏ|phải|Tranh vẽ về một sinh vật chân đầu (mực khổng lồ) trồi lên từ đáy đại dương tấn công một con thuyền **Nhiều loài động vật chân đầu** (Cephalopod, một nhóm động vật thuộc động
nhỏ|phải|Một con lừa hoang, trong một khía cạnh văn hóa, chúng biểu tượng cho sự bướng bỉnh, khó bảo **Hình tượng con lừa** được đề cập đến trong văn hóa, tôn giáo, biếm họa và
Tranh tường [[Ai Cập cổ đại về việc cày cấy và bắt chim, khoảng 2700 năm trước Công nguyên, hiện lưu giữ ở bảo tàng Ai Cập, Cairo, Ai Cập.]] **Văn hóa** (chữ Hán: 文化,
**Cộng đồng người hâm mộ khoa học viễn tưởng** hay **cộng đồng người hâm mộ SF** (viết tắt của cụm từ tiếng Anh: _science fiction_) là cộng đồng những người yêu thích thể loại khoa
nhỏ|phải|Một con rùa lớn, trong văn hóa, rùa biểu tượng cho vũ trụ, huyền cơ, sự trường thọ nhỏ|phải|Tượng rắn thần [[Naga, đây là hình mẫu mỹ thuật ở những nền văn hóa Ấn Độ
**Thuyết tương đối văn hóa** là nguyên tắc mà những người khác cần hiểu về tín ngưỡng và hoạt động của mỗi cá nhân theo văn hóa của riêng cá nhân đó. Nó được thiết
**Nền văn hóa Nhật Bản** từ xa xưa đã mang nhiều nét độc đáo và đặc sắc riêng. Với vị trí địa lý đặc biệt khi bao quanh hoàn toàn bởi biển và do các
Một số đặc trưng của văn hóa Việt Nam: [[Phụ nữ Việt Nam với áo tứ thân, áo dài, nón quai thao đang chơi các nhạc cụ , Hắc cô như đàn bầu, tam thập
nhỏ|phải|Trẻ em Do Thái được khuyến khích đọc sách, trân quý sách nhỏ|phải|Người Do Thái có văn hóa đọc sách, coi trọng tiền bạc, làm giàu, vốn là bí quyết [[thành công]] **Văn hóa Do
nhỏ|phải|Minh họa về [[Quái điểu Roc (Rukh/رخ) của vùng Trung Đông, chúng có thể nguyên tác từ những con chim voi khổng lồ từng sinh sống trên trái đất]] nhỏ|phải|Một chú chim nho nhỏ nhỏ|Chi
nhỏ|[[Nhà thờ chính tòa Thánh Vasily trên Quảng trường Đỏ, ở Moskva|thế=]] **Văn hóa Nga** có truyền thống lâu đời về nhiều mặt của nghệ thuật, đặc biệt khi nói đến văn học, múa dân
Kraków được nhiều người coi là thủ đô văn hóa của Ba Lan. Nơi đây được Liên minh châu Âu đặt tên là Thủ đô văn hóa châu Âu vào năm 2000. Thành phố này
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Taylor_Swift_at_TIFF_2022_-_3.jpg|nhỏ|[[Taylor Swift chụp ảnh cùng Swifties]] Nhiều cộng đồng người hâm mộ (fandom) đều có tên gọi riêng nhằm phân biệt với các cộng đồng fan khác. Những cái tên này phổ biến với các
nhỏ|phải|Truyện tranh Mỹ có cảnh về dị giáo phái nhỏ|phải|Vỡ diễn The Galactic Overlord của [[Khoa luận giáo]] **Dị giáo phái trong văn hóa đại chúng** (_New religious movements and cults in popular culture_) là
phải|[[Nữ thần công lý một nét văn hóa pháp lý phương Tây]] **Văn hóa pháp lý** hay còn gọi là **văn hóa pháp luật** là thuật ngữ dùng để mô tả mối quan hệ gắn
**Con lợn** hay **con heo** là loài vật đã gắn bó lâu đời với con người và xung quanh đó là nhiều câu chuyện trong văn hóa đại chúng về con lợn. Trong văn hóa,
Dòng chảy phim hoạt hình (anime) và truyện tranh manga Nhật Bản tràn vào Hoa Kỳ đã và đang làm gia tăng sự chú ý của người Mỹ tới hoạt hình Nhật. Dòng phim anime
nhỏ| Quán Stonewall Inn trong [[Khu đồng tính|ngôi làng đồng tính thuộc Greenwich Village, Manhattan, trụ sở của các cuộc nổi dậy Stonewall năm 1969, được trang trí bằng những lá cờ cầu vồng tự
**Văn hóa Đông Sơn** là một nền văn hóa cổ đã xuất hiện vào khoảng năm 800 Trước Công Nguyên, từng tồn tại ở một số tỉnh miền Bắc Việt Nam và Bắc Trung bộ
nhỏ|272x272px|Một nhóm bạn trẻ goth gặp mặt Nhóm văn hóa **Goth** là một tiểu văn hoá dựa trên âm nhạc bắt nguồn từ nước Anh đầu những năm 1980, được phát triển từ khán giả
nhỏ|phải|Bản vẽ về chòm sao Cự Giải có hình dáng một con cua **Động vật chân đốt** hay **động vật chân khớp** (_Arthropod_) là các sinh vật đóng nhiều vai trò trong văn hóa loài
Bán đảo Hy Lạp và đảo lân cận [[Parthenon ở Athena]] Địa điểm xuất phát phát triển của **nền văn minh Hy Lạp** là đồng bằng Thessalia (Θεσσαλία) màu mỡ, rộng lớn ở vùng bắc
**Văn hóa Hải Phòng** là khái niệm nói về đặc trưng của vùng đất cửa biển được biết đến qua các loại hình văn hóa khác nhau như văn học nghệ thuật, sân khấu, âm
Văn hoá truyền thống của Mông Cổ là văn hoá thảo nguyên tiếp biến qua nhiều năm lịch sử, do đó, hình tượng con ngựa luôn gắn bó với người dân du mục thảo nguyên.
nhỏ|phải|Họa phẩm thiếu nữ và đóa hoa hồng của danh họa [[Émile Vernon]] **Hình tượng thực vật** trong đời sống (_Human uses of plants_) và văn hóa của con người đóng nhiều vai trò quan
**Văn hoá Ả Rập** được xem là văn hóa của các quốc gia có ngôn ngữ chính thức là tiếng Ả Rập (mặc dù ở một vài nước thì nó là ngôn ngữ thiểu số),
thumb|Ẩm thực của người Kazakh bắt đầu phát triển vào [[thế kỷ 13.]] **Văn hóa Kazakh** trong thời kì hiện đại mang sự đặc trưng chủ yếu là do sự kết hợp giữa nền văn
nhỏ|phải|Một con dơi bí hiểm và lặng lẽ trong bóng đêm là chất liệu hư cấu cho nhân vật [[ma cà rồng chuyên hút máu người]] nhỏ|phải|Hình tượng con dơi trên Huy hiệu Trong văn
nhỏ|Tượng thần [[Khẩn Na La huyền thoại tại chùa Phra Kaew (chùa Phật Ngọc), Băng Cốc]] **Văn hóa Thái Lan** là một khái niệm bao hàm những niềm tin và các đặc trưng văn hóa