✨Trần Thị Trường

Trần Thị Trường (sinh năm 1950 tại Tuyên Quang) là một nữ nhà văn và họa sĩ người Việt Nam. Bà được xem là nữ nhà văn gây chú ý ngay từ tiểu thuyết đầu tiên với lối viết mang nhiều tâm tư và tiếng nói của phụ nữ. Sau khi nghỉ hưu, bà quay trở lại nghề hội họa và nhận về nhiều thành công nhất định.

Năm 1973, Trần Thị Trường cùng chồng thi vào trường Đại học Mỹ Thuật Công nghiệp, bà trúng tuyển khoa gốm sứ nhưng chỉ sau thời gian ngắn, bà từ bỏ hội họa và gốm ngay từ khi chưa học xong. Năm 1981, Trần Thị Trường đi xuất khẩu lao động tại Bulgaria khi đang là nhân viên Sở Xây dựng Hà Nội. Tuy làm nhiều việc tại đây, thậm chí là cả may quần giả nhãn mác nhưng bà tiếp tục từ bỏ nghề may và có ý định sáng tác văn học. Tiểu thuyết đầu tay của Trần Thị Trường, "Lời cuối cho em" do Nhà xuất bản Thanh niên ấn hành đã được sự chú ý từ dư luận và "gây sốt" trên thị trường xuất bản Việt Nam năm 1990. Qua đó, động lực văn chương đã khích lệ Trần Thị Trường theo đuổi văn học chuyên nghiệp. Tính tới năm 2019, số lượng tác phẩm văn chương của bà gồm có 2 cuốn tiểu thuyết cùng 4 tập truyện ngắn và cuốn tiểu thuyết thứ 3 đang trong kế hoạch in.

Sau khi nghỉ hưu, nhờ sự khích lệ và hướng dẫn khoa học của họa sĩ Hải Kiên, Trần Thị Trường đã quay trở lại nghiệp vẽ. Những bức tranh mà bà vẽ và trưng bày trong triễn lãm cá nhân cũng như triển lãm với họa sĩ Lê Thiếu Ngân luôn thu hút được sự chú ý và bán được gần hết số lượng tranh. Thời điểm năm 2021, Trần Thị Trường cũng được coi là nhà văn chuyển hướng sang hội hoạ bán được nhiều tranh nhất.

Thân thế

Trần Thị Trường sinh năm 1950 tại Tuyên Quang nhưng nguyên quán của bà ở Hoài Đức, Hà Nội. Ở tuổi thiếu nữ, Trần Thị Trường theo học lớp vẽ của họa sĩ Phạm Viết Song ở phố Nguyễn Thái Học, Hà Nội. Lớp vẽ này tuy nhỏ với hơn 10 học trò nhưng đã được họa sĩ Trần Văn Cẩn đến thăm và dạy trong một số thời gian. Những bài giảng của các Trần Văn Cẩn đã truyền cảm hứng theo đuổi nghề mỹ thuật cho bà. Tuy làm phiên dịch vẫn không đủ trang trải cuộc sống, Trần Thị Trường xoay sang làm thêm nghề may. Bà may những chiếc quần bò nhái hãng Levis Strau từ xưởng để mang ra chợ bán. Tuy việc may quần giả nhãn mác đã đem lại cho Trần Thị Trường một mức thu nhập ổn định cuộc sống nhưng bà tiếp tục từ bỏ nghề may và có ý định sáng tác văn học. Ngay lập tức Trần Thị Trường đã xây được căn nhà mái bằng 17m² từ tiền nhuận bút của cuốn truyện đầu tay này.

Tính tới năm 2019, số lượng tác phẩm văn chương của bà gồm có 2 cuốn tiểu thuyết cùng 4 tập truyện ngắn cuốn tiểu thuyết thứ 3 đang trong kế hoạch in. Người biên tập cuốn sách, nhà văn Tạ Duy Anh đã gọi tác phẩm là "bảo tàng ngôn ngữ", báo Công an Nhân dân cho rằng do các nhân vật trong "Phố Hoài" không được khắc hoạ theo cách của các tiểu thuyết gia truyền thống mà đi sâu giới thiệu vào về thân thế, sự nghiệp, phân tích diễn biến tâm lý dẫn đến hành vi. Trong một cuộc phỏng vấn, bà tiết lộ đã từng gặp sai lầm khi dùng sai khái niệm học thuật về âm nhạc.

Hội họa

Trần Thị Trường có con gái đầu lòng từ năm 23 tuổi. Vợ chồng bà cùng thi vào trường Đại học Mỹ Thuật Công nghiệp, tuy vậy bà trúng tuyển khoa gốm sứ của khóa 1973 – 1978 còn chồng thì không trúng tuyển. Trong những năm đi học, Trần Thị Trường phải trải qua cuộc sống không bình yên. Công việc của chồng bà ngày càng ít, còn chính bản thân bà cũng chỉ có mức thu nhập thấp. Chỉ sau thời gian ngắn, bà từ bỏ hội họa và gốm ngay từ khi chưa học xong. Năm 1981, Trần Thị Trường đi xuất khẩu lao động tại Bulgaria khi đang là nhân viên Sở Xây dựng Hà Nội. Có ý kiến cho rằng phong cách của Trần Thị Trường là trường phái hiện thực kết hợp trường phái ấn tượng. Chỉ trong 6 tháng năm 2019 bà đã vẽ hơn 40 bức tranh tĩnh vật, được người yêu hội họa và giới chuyên môn đánh giá cao. Một số bức tranh mà bà vẽ xong đã có nhà sưu tập tìm đến. Cuối của năm 2019, tại số 16 phố Ngô Quyền, Hà Nội, Trần Thị Trường mở triển lãm tranh "Những cảm xúc bằng màu". Triển lãm này được dự định mở cửa trong 10 ngày, nhưng sau đó bà đã phải gửi lời xin lỗi tới khán giả và các nhà sưu tập vì lý do triển lãm phải đóng cửa sớm hơn thời gian đã công bố do tranh đã được bán hết. Giám đốc nhà triển lãm 16 Ngô Quyền đã cho biết kể từ năm 1995 đến nay, đây là hiện tượng đầu tiên của Nhà triển lãm. Pam DeVolder, Tham tán Thông tin – Văn hóa của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam đã tới triển lãm tặng hoa chúc mừng Trần Thị Trường. Nhân viên tại Đại sứ quán Hoa Kỳ cũng được nhận bức tranh chân dung phó tổng thống Mỹ Kamala Harris do Trần Thị Trường vẽ và trao tặng. Thời điểm trước ngày lễ Tết nguyên đán năm 2022, Trần Thị Trường được kết nạp làm hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam. Trong danh sách 20 người được kết nạp đợt này, bà là người nhiều tuổi nhất. Đây không những là không gian nghệ thuật nhằm trưng bày toàn bộ sáng tác hội họa của bà và của bạn bè mà đồng thời còn là nơi giao lưu giữa tác giả và công chúng có niềm yêu thích hội họa. Thời gian ra mắt tiểu thuyết "Phố hoài", bà dành toàn bộ tâm sức vào việc thể hiện cảm xúc bằng màu trên toan (canvas) khi hoạt động hội họa.

Từ ngày 19 đến ngày 28 tháng 3 năm 2022, Trần Thị Trường cùng nữ họa sĩ Lê Thiếu Ngân mở một triển lãm tranh đặc biệt mang tên "Tháng Ba" tiếp tục tổ chức tại số nhà 16 phố Ngô Quyền. Tại triển lãm này, Trần Thị Trường và Lê Thiếu Ngân trưng bày tới 70 bức tranh. Sau khi triển lãm tranh "Tháng ba" của hai nữ họa sĩ này kết thúc, họ tiếp tục gây sự chú ý khi những bức tranh được trưng bày được mua gần hết.

Hoạt động khác

Trước khi nghỉ hưu năm 2005, Trần Thị Trường còn làm tổ chức biểu diễn (còn gọi là bầu sô).

Nhận định

Văn học

Trần Thị Trường được đánh giá là nhà văn có sở trường viết về thân phận phụ nữ và có đi vào nội tâm nhân vật nữ. Nhưng văn của bà cũng có phần "tế nhị, nói gợi". Nhận xét về "Phố Hoài", nhà văn Phạm Toàn đã phải thốt lên rằng: "Thương lắm, đọc Phố Hoài của Trường thấy thương lắm [...] các nhân vật trong câu chuyện Trần Thị Trường đem kể, tất cả đều hiền, người nào cũng hiền, không một ai dám làm một điều độc địa ." Họ cũng cho rằng bà có nét viết cổ điển, những câu chuyện được hư cấu từ đời thực của bà có nhiều tính "chiêm nghiệm, triết lý", thậm chí là "không kém phần hài hước". Theo tờ Tuổi trẻ, có nhiều lý do tranh của Trần Thị Trường được nhiều người thích. Tờ báo này chỉ ra đây là triển lãm đầu tay của một nhà văn lần đầu làm họa sĩ, với các bức hầu hết là tĩnh vật, vẽ bình, lọ, hoa, vẽ góc nhà, bếp củi. Nhưng lý do chính mà tờ báo đưa ra là người xem quyết định mua tranh của bà về với mức giá mà bà đặt ra từ 7 triệu đồng đến 23 triệu đồng, được xem là mức giá "hợp lý". Về hội họa, bà cho biết những bức tranh vẽ khung cảnh về chùa của họa sĩ và cựu nhiếp ảnh gia Lê Như Hà đã gây cho bà sự ấn tượng nhất định. Theo Trần Thị Trường, tính đến thời điểm năm 2022, bà cho rằng thẩm mỹ của công chúng Việt Nam đã được nâng lên nhiều nhưng quan niệm về giá trị của hội họa còn "đơn giản quá". Bà cũng cho biết ở thời điểm này hiện có tình trạng nhiều người có nhà đẹp nhưng trên tường lại treo những tờ lịch "rẻ tiền" hoặc một số người tỏ ra hài lòng khi treo những bức tranh chép hàng chợ, những bức tranh không ký tên và "không có giá trị về thẩm mỹ". Còn con trai út của hai người là một luật sư tên Nguyễn Hưng Quang. Bà cho biết con gái mình có đủ khả năng cho bà định cư tại Hoa Kỳ nhưng bà vẫn từ chối.

Tác phẩm văn học đã xuất bản