Tiếng Rajasthan (Devanagari: ) là ngôn ngữ thuộc ngữ chi Ấn-Arya được sử dụng chủ yếu ở bang Rajasthan và các khu vực lân cận ở Haryana, Punjab, Gujarat và Madhya Pradesh, Ấn Độ. Ngoài ra còn có những người nói tiếng Rajasthan ở các tỉnh Sindh và Punjab của Pakistan. Tiếng Rajasthan có thể thông hiểu một phần với tiếng Gujarat và ngôn ngữ Hindi liên quan.
Lịch sử
Tiếng Rajasthan có một truyền thống phong phú về văn học cổ có niên đại 1500 năm. Nhà thiên văn học và nhà toán học cổ đại Brahmagupta ở Bhinmal viết ra Brāhmasphuṭasiddhānta. Năm 779 Công nguyên, Udhyotan Suri đã viết Kuvalaya Mala một phần bằng tiếng Prakrit và một phần bằng tiếng Apabhraṃśa. Maru-Gurjar hoặc Maruwan hoặc Gujjar Bhakha (1100-1500 Công nguyên), tiền thân của tiếng Gujarat và tiếng Rajasthan, được người Gurjar nói ở Gujarat và Rajasthan.
Vào khoảng năm 1300 TCN, một dạng thức khá chuẩn của ngôn ngữ này đã xuất hiện. Mặc dù thường được gọi là Gujarat Cổ, một số học giả thường gọi tên Rajasthan Tây Cổ, dựa trên lập luận rằng tiếng Gujarat và tiếng Rajasthan không khác biệt vào thời điểm đó.
Phân loại
Ngôn ngữ Rajasthan thuộc ngữ chi Ấn-Arya. Tuy nhiên, các phương ngữ bị tranh cãi với các phương ngữ Hindi của Khu vực Trung tâm trong cuộc điều tra dân số Ấn Độ. Các phương ngữ tiếng Rajasthan là:
- Rajasthan chuẩn: ngôn ngữ chung của người Rajasthan và được hơn 18 triệu người sử dụng (2001) trong các khu vực khác nhau của Rajasthan. Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng một số người nói tiếng Rajasthan bị sáp nhập với người nói tiếng Hindi trong cuộc điều tra dân số.
*Marwar: phương ngữ được nói nhiều nhất với khoảng 45 đến 50 triệu người nói nằm ở vùng Marwar lịch sử của Tây Rajasthan. Điều tra dân số năm 2001 chỉ có 7,9 triệu người nói. Giống như Rajasthan chuẩn, nhiều người nói tiếng Marwar bị sáp nhập với người nói tiếng Hindi trong cuộc điều tra dân số.
- Malva: khoảng 10 triệu người nói ở vùng Malwa của Madhya Pradesh.
- Dhundhar: khoảng 8 triệu người nói ở vùng Dhundhar của Rajasthan.
- Haraut: khoảng 4 triệu người nói ở vùng Hadoti của Rajasthan.
- Mewar: khoảng 5 triệu người nói ở vùng Mewar của Rajasthan.
- Ahirwat: khoảng 3 triệu người nói ở các vùng Ahirwal, bao gồm Haryana, Delhi và Rajasthan.
- Shekhawat: khoảng 3 triệu người nói ở vùng Shekhawat của Rajasthan.
- Wagd: khoảng 2,2 triệu người nói, chủ yếu ở khu vực phía Nam bao gồm các huyện Dungarpur và Banswara còn được gọi là khu vực Wagad.
- Bagri: khoảng 1,4 triệu người nói ở mạn bắc Rajasthan và tây bắc Haryana. Ngoài ra còn được nói ở miền nam Punjab.
- Nimad: khoảng 2,2 triệu người ở vùng Nimar của Madhya Pradesh.
- Các phương ngữ khác của Rajasthan là Dhatki, Godwar, Gujar, Gurgula, Goaria và Lambadi.
Phân bố
nhỏ|Nghệ thuật & Văn hóa Rajasthan
Hầu hết ngôn ngữ Rajasthan được sử dụng chủ yếu ở bang Rajasthan nhưng cũng được sử dụng ở Gujarat, Haryana và Punjab. Các ngôn ngữ Rajasthan cũng được sử dụng trong các khu vực của các tỉnh Bahawalpur và Multan thuộc bang Punjab và Tharparkar của Sindh của Pakistan. Nó hợp nhất với tiếng Riast và tiếng Saraik ở khu vực Bahawalpur và Multan. Nó tiếp xúc với tiếng Sindh từ Dera Rahim Yar Khan thông qua Sukkur và Ummerkot. Ngôn ngữ này phổ biến trong nhiều khu vực của Lahore, Punjab, Pakistan. Nhiều nhà ngôn ngữ học (Shackle, 1976 và Gusain, 2000) đồng ý rằng nó có chung nhiều đặc điểm âm vị học, hình thái học và các đặc điểm cú pháp với tiếng Riast và tiếng Saraik. Phân bố của ngôn ngữ có thể tìm thấy trong 'Khảo sát ngôn ngữ của Ấn Độ' của George A. Grierson.
Tình trạng chính thức
Ngày nay, cả Học viện Chữ cái Quốc gia Ấn Độ, Sahitya Akademi và Ủy ban Tài trợ Đại học đều công nhận tiếng Rajasthan là một ngôn ngữ riêng biệt và nó được dạy trong Đại học Jai Narain Vyas và Đại học Mohanlal Sukhadia. Hội đồng Giáo dục Trung học tiểu bang xem xét tiếng Rajasthan trong quá trình nghiên cứu, và nó đã là một môn học tự chọn từ năm 1973.
Năm 2003, Hội đồng Lập pháp Rajasthan đã thông qua một nghị quyết nhất trí để công nhận tiếng Rajasthan vào Danh mục thứ tám của Hiến pháp Ấn Độ. Trong tháng 5 năm 2015, một thành viên cấp cao của nhóm Rajasthan Bhasha Manyata Samiti, cho biết tại một cuộc họp báo tại New Delhi: "Mười hai năm đã trôi qua, nhưng hoàn toàn chưa có bước tiến triển nào"
Tất cả 25 thành viên của Nghị viện được bầu từ bang Rajasthan, cũng đã lên tiếng ủng hộ việc công nhận chính thức ngôn ngữ này.
Hệ thống chữ viết
Ở Ấn Độ, tiếng Rajasthan được viết bằng chữ Devanagari, một abugida được viết từ trái sang phải. Trước đó, chữ Mahajani, hay Muriya, đã được sử dụng để viết Rajasthan. Ở Pakistan, nơi Rajasthan được coi là ngôn ngữ thứ yếu, được viết bằng một biến thể của chữ Sindhi.
Nguồn tham khảo
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Tiếng Rajasthan** (Devanagari: ) là ngôn ngữ thuộc ngữ chi Ấn-Arya được sử dụng chủ yếu ở bang Rajasthan và các khu vực lân cận ở Haryana, Punjab, Gujarat và Madhya Pradesh, Ấn Độ. Ngoài
**Tiếng Gujarat** (ગુજરાતી _Gujrātī_?) là một ngôn ngữ thuộc ngữ chi Indo-Arya, ngữ tộc Indo-Iran của ngữ hệ Ấn-Âu. Ngôn ngữ này có nguồn gốc từ một ngôn ngữ
**Tiếng Marwar** _(_còn được gọi là _Marwadi,_ _Marvadi)_ là một ngôn ngữ Rajasthan nói ở bang Rajasthan của Ấn Độ. Tiếng Marwar cũng được tìm thấy ở bang láng giềng Gujarat và Haryana, Đông Pakistan
**Tiếng Sindh** (tiếng Sindh: سنڌي, chữ Devanagari: सिन्धी, Sindhī) là ngôn ngữ của vùng Sindh của Pakistan và là một trong 23 ngôn ngữ được công nhận theo Hiến pháp Ấn Độ. Tiếng Sindh ước
**Tiếng Kutch** (, કચ્છી, , ڪڇيی; cũng viết là Kutchhi, Kachchi, Kachchhi, Kachhi hoặc Cutchi) là một ngôn ngữ Ấn-Arya nói ở Kutch, Ấn Độ và cũng ở vùng Sindh, Pakistan. ## Ảnh hưởng từ
**Tiếng Hindi** (Devanagari: हिन्दी, IAST: _Hindī_) hay **Hindi chuẩn hiện đại** (Devanagari: मानक हिन्दी, IAST: _Mānak Hindī_) là dạng được tiêu chuẩn hóa và Phạn hóa của tiếng Hindustan. Cùng với
**Tiếng Lambadi** hay **tiếng Gor-bol**, còn được gọi là **tiếng Banjara**, là ngôn ngữ được sử dụng bởi người Banjara du mục trên khắp Ấn Độ và nó thuộc ngữ chi Ấn-Arya. Ngôn ngữ không
**Tiếng Haryana** ( **' hoặc **') là một ngôn ngữ/cụm phương ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Hindi Tây và được viết bằng chữ Devanagari. Tiếng Haryana có nguồn gốc từ vùng Haryana, Ấn Độ. Tiếng
**Braj Bhāshā** là một ngôn ngữ Tây Hindi. Cùng với tiếng Awadh (một ngôn ngữ Đông Hindi), nó là một trong hai ngôn ngữ văn học chiếm ưu thế của Bắc-Trung Ấn Độ trước khi
**Jaipur** () là thủ phủ và thành phố lớn nhất của bang Rajasthan tại miền Tây Ấn Độ. Tính đến năm 2011, thành phố có dân số 3,1 triệu người, khiến nó trở thành thành
**Udaipur** là một thành phố ở bang Rajasthan. là một thành phố, một hội đồng khu tự quản, thành phố và trụ sở hành chính của huyện Udaipur ở bang Rajasthan ở miền tây Ấn
**Brahmagupta** (Sanskrit: ब्रह्मगुप्त) (598–668) là một nhà toán học và thiên văn học Ấn Độ. Ông là tác giả của hai tác phẩm đầu tiên về toán học và thiên văn học: _Brāhmasphuṭasiddhānta_ (BSS, "
**Katheryn Elizabeth Hudson** (sinh ngày 25 tháng 10 năm 1984), thường được biết đến với nghệ danh **Katy Perry**, là một nữ ca sĩ kiêm sáng tác nhạc và nhân vật truyền hình người Mỹ.
**Chand Baori** (tiếng Hindu: चाँद बावड़ी, dịch tiếng Việt: _giếng Mặt Trăng_ hoặc _giếng Bạc_) là một giếng bậc thang cổ ở làng Abhaneri, huyện Dausa, bang Rajasthan, Cộng hòa Ấn Độ. Giếng Mặt Trăng
**Punjab** (Shahmukhi: : ) là tỉnh đông dân nhất tại Pakistan với xấp xỉ 56% dân số của quốc gia này. Các khu vực lân cận là Azad Kashmir (Pakistan) và Jammu và Kashmir (Ấn
**Nhà nước Alwar** (tiếng Anh: Alwar State; tiếng Hindi: अलवर राज्य) là một phiên vương quốc trên Tiểu lục địa Ấn Độ, với kinh đô là thành phố Alwar. Lãnh thổ của nó ngày nay
**Nhà nước Bikaner** (tiếng Anh: Bikaner State; tiếng Hindi: बीकानेर रियासत) là một phiên vương quốc ở Rajputana, tồn tại từ năm 1465 đến năm 1947. Người sáng lập ra nó là Rao Bika, là
thumb|Quang cảnh Cung điện Garh ở Bundi thumb|Cung điện Garh Chitrasala thumb|Maharao Bhao Singh cưỡi voi năm 1675 thumb|Maharao Umed Singh của Bundi **Nhà nước Bundi** (tiếng Anh: _Bundi State_; tiếng Hindi: बूंदी रियासत) là
**Cô dâu 8 tuổi** (tiếng Hindi: बालिका वधू, chuyển tự: Balika Vadhu) là một bộ phim truyện truyền hình Ấn Độ, được phát sóng lần đầu vào ngày 21 tháng 7 năm 2008 trên kênh
Đây là **danh sách các nhà thơ Ấn Độ** bao gồm các nhà thơ có nguồn gốc dân tộc, văn hóa hoặc tôn giáo Ấn Độ hoặc sinh ra ở Ấn Độ hoặc di cư
**_Tôi, Thapki_** () là một phim truyền hình Ấn Độ được phát sóng từ ngày 25 tháng 5 năm 2015 đến ngày 14 tháng 7 năm 2017 trên Colors TV. Bộ phim kể về Thapki
**Haryana** (Hindī: हरियाणा, Punjabī: ਹਰਿਆਣਾ, ) là một bang ở phía bắc Ấn Độ. Bang này đã được tách ra khỏi bang Punjab vào năm 1966. Bang Haryana giáp các bang Punjab và bang Himachal
**Punjab** là một bang miền Bắc Ấn Độ, là một phần của vùng Punjab lớn hơn. Bang này tiếp giáp với Jammu và Kashmir về phía bắc, Himachal Pradesh về phía đông, Haryana về phía
nhỏ|phải|Hổ Machli **Machali** hay còn gọi là **Machli** hoặc **Machhli** (sinh năm 1996 mất ngày 18 tháng 8 năm 2016) là một con hổ cái thuộc phân loài hổ Bengal ở vườn Quốc gia Ranthambore
**Hawa Mahal** (Tiếng Anh dịch là: "The Palace of Winds" hoặc "The Palace of Breeze" có nghĩa là "Cung điện của Gió") là một cung điện nổi tiếng nằm ở thành phố Jaipur, Ấn Độ,
**Nhà nước Udaipur** (tiếng Anh: Udaipur State; tiếng Hindi: उदयपुर रियासत), trong lịch sử còn được gọi là **Vương quốc Mewar**, là một nhà nước của người Hindu giáo toạ lạc ở Tây Bắc Tiểu
**Himachal Pradesh** () là một bang tọa lạc ở miền Bắc Ấn Độ. Nó giáp với Jammu và Kashmir về phía bắc, Punjab và Chandigarh về phía tây, Haryana về phía tây nam, Uttarakhand về
**Uttar Pradesh** (Hindi: उत्तर प्रदेश nghĩa đen "Tỉnh Bắc"), viết tắt **UP**, là bang đông dân nhất của Cộng hòa Ấn Độ cũng như phân cấp hành chính quốc gia đông dân nhất thế giới.
nhỏ|[[Chand Baori, ở làng Abhaneri gần Bandikui, Rajasthan, là một trong những giếng bậc thang sâu nhất và lớn nhất ở Ấn Độ]] nhỏ|Quang cảnh một giếng bậc thang tại [[Fatehpur|Fatehpur, Shekhawati]] nhỏ|_Birkha Bawari_, quang
**Pháo đài Jaisalmer** nằm ở thành phố Jaisalmer, thuộc bang Rajasthan của Ấn Độ. Người ta tin rằng nó là một trong số rất ít các "pháo đài sống" (có lẽ chỉ có duy nhất)
**Holi** (phát âm: ; chữ phạn: होली _Holī_) là một lễ hội mùa xuân của người theo đạo Hindu
**Lừa hoang Ấn Độ** hay còn gọi là **Lừa hoang Baluchi** (Danh pháp khoa học: _Equus hemionus khur_) cũng hay gọi là **_ghudkhur_** là một phân loài của loài lừa hoang Trung Á. Chúng là
Danh sách này liệt kê những người nổi tiếng đã mắc bệnh (dương tính) do đại dịch COVID-19 gây ra bởi virus SARS-CoV-2. Thống kê đến 31 tháng 12 năm 2020 và còn cập nhật
**Kẽm** là nguyên tố kim loại chuyển tiếp có ký hiệu là **Zn** và số nguyên tử là 30. Kẽm là nguyên tố đầu tiên trong nhóm 12 của bảng tuần hoàn. Kẽm là nguyên
nhỏ| Một vũ hội của người Digan **Người Digan** hoặc **người Rom** là một dân tộc thuộc nhóm sắc tộc Ấn-Arya, sống thành nhiều cộng đồng ở tại các quốc gia trên khắp thế giới.
Một cảnh trong câu chuyện của Nezami **Layla và Chàng điên** (tiếng Anh: _Layla and Majnun_; tiếng Ả Rập: مجنون و ليلى (Chàng điên và Layla), hoặc: قيس وليلى (Qays và Layla); tiếng Ba Tư:
Tầm nhìn toàn cảnh cung điện Amer. Pháo đài Amber **Pháo đài Amer** là một pháo đài nằm ở Amer, Rajasthan, Ấn Độ. Amer là một thị trấn với diện tích nằm cách Jaipur, thủ
thumb|Bức tranh mô tả một tư thế giao hợp trong Kamasutra **Kama Sutra** (; , , ****) là một tác phẩm của nền văn minh Ấn Độ cổ đại viết bằng tiếng Phạn nội dung
**Jasmin Bhasin** (sinh ngày 28 tháng 6 năm 1990 tại Kota, Rajasthan, Ấn Độ) là một nữ diễn viên và người mẫu người Ấn Độ tham gia các bộ phim bằng tiếng Punjab. Cô có
**Hổ Bengal** hay **Hổ hoàng gia Bengal** (danh pháp khoa học: **_Panthera tigris tigris_**) là một phân loài hổ được tìm thấy nhiều nhất tại Bangladesh, Ấn Độ, Nepal, Bhutan và miền nam Tây Tạng.
**_The Amazing Race 1_** là chương trình đầu tiên của loạt chương trình truyền hình thực tế, _The Amazing Race_. Chương trình lên sóng truyền hình Mỹ lần đầu vào ngày 5/9/2001. ## Sản xuất
**Các vụ đánh bom ngày 13 tháng 5 năm 2008 tại Jaipur** là một loạt các vụ đánh bom xảy ra trong vòng 12 phút ở nhiều địa điểm khác nhau ở Jaipur, thành phố
nhỏ|phải|Một con chó lai **Chó ngao Ấn Độ** hay còn gọi là **chó ngao Kumaon** (tiếng Kumauni: सिप्रो कुकुर/Cypro kukur) hay cũng còn gọi là **Bulli** là một giống chó ngao có nguồn gốc từ
Bắc Ấn Độ và ranh giới theo các cách định nghĩa khác nhau. **Bắc Ấn Độ** (Tiếng Anh**:** North India, Tiếng Malayalam: ഉത്തരേന്ത്യ, Tiếng Hindi: उत्तर भारत, chữ Phạn: उत्तर भारत) hay **Bắc Ấn** là
**Pratap Singh I** (;9 tháng 5 năm 1540 - 19 tháng 1 năm 1597), thường được biết đến với cái tên Maharana Pratap, là vị vua thứ 13 của Mewar, một vùng ở tây bắc
**Muhammad Shahābuddīn Ghorī** (tiếng Ba Tư: محمد شہاب الدین غوری), vốn có tên là Mu'izzuddīn Muhammad Ibn Sām nhưng nổi tiếng với cái tên **Muhammad của Ghor** (một tỉnh ở miền trung Afghanistan) và **Muhammad
**Veer** (tiếng Hindi: वीर) là một bộ phim phiêu lưu - hành động của đạo diễn Anil Sharma, ra mắt lần đầu năm 2010. Phỏng theo tiểu thuyết _Taras Bulba_ của nhà văn Nikolai Gogol,
**Chiến tranh Anh-Maratha lần thứ ba** (1817–1819) là cuộc xung đột cuối cùng và mang tính quyết định giữa Công ty Đông Ấn Anh (EIC) và Đế quốc Maratha ở Ấn Độ. Cuộc chiến tranh
**Vườn quốc gia Keoladeo** hoặc **Vườn quốc gia Keoladeo Ghana** trước đây được gọi là **Khu bảo tồn chim Bharatpur** là một vườn quốc gia nằm ở Bharatpur thuộc bang bang Rajasthan, Ấn Độ. Đây
**Linh dương đen Ấn Độ** (danh pháp hai phần: _Antilope cervicapra_) là loài linh dương phân bố tại **tiểu lục địa Ấn Độ**. Đây là loài linh dương đặc hữu tại khu vực này. Loài