thumbnail|right|Vẫn thạch Sao Hỏa [[EETA79001]]
thumbnail|right|Vẫn thạch [[NWA 7034, biệt danh "Black Beauty," nặng khoảng .]]
Thiên thạch Sao Hỏa là một vẫn thạch hình thành trên hành tinh Sao Hỏa và sau đó bị đẩy ra khỏi Sao Hỏa do tác động của một tiểu hành tinh hoặc sao chổi, và cuối cùng đã đáp xuống Trái Đất. Trong số hơn 61.000 vẫn thạch đã được tìm thấy trên Trái Đất, có 224 vật thể được xác định là từ Sao Hỏa . Những vẫn thạch này được cho là đến từ Sao Hỏa vì chúng có thành phần nguyên tố và đồng vị tương tự như đá và khí quyển được phân tích bởi tàu vũ trụ trên Sao Hỏa. Vào tháng 10 năm 2013, NASA đã xác nhận, dựa trên phân tích argon trong bầu khí quyển Sao Hỏa bởi xe tự hành Curiosity trên Sao Hỏa, rằng các vẫn thạch được tìm thấy trên Trái Đất được cho là có nguồn gốc từ Sao Hỏa thực sự là đến từ Sao Hỏa.
Thuật ngữ này không đề cập đến các thiên thạch được tìm thấy trên Sao Hỏa, như Heat Shield Rock.
Vào ngày 3 tháng 1 năm 2013, NASA đã báo cáo rằng một vẫn thạch, có tên là NWA 7034 (biệt danh là "Black Beauty"), được tìm thấy vào năm 2011, trên sa mạc Sahara, được xác định là từ Sao Hỏa và được tìm thấy có chứa mười lần nước so với các vẫn thạch khác trên Sao Hỏa tìm thấy trên Trái Đất. và được nung nóng trong thời kỳ địa chất của Amazon trên Sao Hỏa.
Lịch sử
Đến đầu những năm 1980, rõ ràng là nhóm vẫn thạch SNC (Shergottites, Nakhlites, Chassignites) khác biệt đáng kể so với hầu hết các loại vẫn thạch khác. Trong số những khác biệt này có tuổi hình thành trẻ hơn, thành phần đồng vị oxy khác nhau, sự hiện diện của các sản phẩm phong hóa nước và một số điểm tương đồng về thành phần hóa học với các phân tích về đá bề mặt Sao Hỏa vào năm 1976 bởi tàu đổ bộ Viking. Một số nhà khoa học cho rằng những đặc điểm này ngụ ý nguồn gốc của vẫn thạch SNC từ một hành tinh tương đối lớn, có thể là Sao Hỏa. Sau đó vào năm 1983, các loại khí bị mắc kẹt khác nhau đã được báo cáo trong thủy tinh hình thành của vẫn thạch EET79001, các loại khí gần giống với các khí trong khí quyển sao Hỏa như phân tích của Viking. Những khí bị mắc kẹt này cung cấp bằng chứng trực tiếp cho nguồn gốc Sao Hỏa. Năm 2000, một bài báo của Treiman, Glory và Bogard đã đưa ra một cuộc khảo sát về tất cả các lập luận được sử dụng để kết luận các vẫn thạch SNC (trong đó 14 đã được tìm thấy vào thời điểm đó) là từ Sao Hỏa. Họ đã viết, "Dường như rất ít khả năng các hạt nhân không phải đến từ Sao Hỏa. Nếu chúng đến từ một hành tinh khác, nó sẽ phải giống hệt như Sao Hỏa như hiện nay."
Phân loại
thumbnail|right|Các vẫn thạch Sao Hỏa được chia thành ba nhóm (màu cam) và hai nhóm (màu vàng). SHE = [[Shergottite, NAK = Nakhlite, CHA = Chassignite, OPX = Orthopyroxenite (ALH 84001), BBR = đá Basaltic (NWA 7034).]]
Kể từ ngày 25 tháng 4 năm 2018, 192 trong số 207 vẫn thạch Sao Hỏa được chia thành ba nhóm vẫn thạch achondritic (đá) hiếm gặp: shergottites (169), nakhlites (20), chassignites (3) và các nhóm khác (15) orthopyroxenite (OPX) Allan Hills 84001, cũng như 10 vẫn thạch đá basaltic). Do đó, các vẫn thạch Sao Hỏa nói chung đôi khi được gọi là nhóm SNC. Chúng có tỷ lệ đồng vị được cho là phù hợp với nhau và không phù hợp với Trái Đất. Tên bắt nguồn từ vị trí nơi phát hiện vẫn thạch đầu tiên thuộc loại của chúng.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumbnail|right|Vẫn thạch Sao Hỏa [[EETA79001]] thumbnail|right|Vẫn thạch [[NWA 7034, biệt danh "Black Beauty," nặng khoảng .]] **Thiên thạch Sao Hỏa** là một vẫn thạch hình thành trên hành tinh Sao Hỏa và sau đó bị
phải|Tượng một người Hoả tinh tại thành phố [[Woking.]] **Người Sao Hỏa** là dân cư bản địa của Sao Hỏa trong giả thuyết hoặc trong văn học giả tưởng. Trong lịch sử, người ta đã
Hình ảnh của Sao Hỏa, được ghép lại từ 102 ảnh chụp riêng lẻ bởi tàu quỹ đạo [[Viking 1 vào năm 1980.]] **Khí hậu Sao Hỏa** là các thống kê đo lường về thời
thumb|Minh họa các pha về "meteoroid" vào khí quyển thành "meteor" nhìn thấy được, và là "meteorite" khi chạm bề mặt Trái Đất. nhỏ|Willamette Meteorite là thiên thạch to nhất được tìm thấy ở Hoa
Khí quyển Sao Hỏa chụp nghiêng (có sử dụng kính lọc đỏ) bởi [[vệ tinh Viking cho thấy các lớp bụi lơ lửng cao đến 50 km]] Sao Hỏa lộ ra như một sa mạc
Ngày 15 tháng 2 năm 2013, một thiên thạch đã bay vào bầu khí quyển Trái Đất trên bầu trời nước Nga và đã trở thành một quả cầu lửa. Nó bay với vận tốc
Sao Hỏa có hai tiểu **vệ tinh**, Phobos và Deimos, được cho là các tiểu hành tinh bị bắt giữ. Cả hai được Asaph Hall phát hiện năm 1877, được đặt tên theo các nhân
**Địa lý Sao Hỏa** là một lĩnh vực con của khoa học hành tinh, chuyên phân định và mô tả đặc điểm địa lý của các vùng của Sao Hỏa. Địa lý Sao Hỏa giống
Bản đồ Sao Hỏa của Giovanni Schiaparelli. Vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 người ta đã tin rằng có những **kênh đào trên Sao Hỏa**. Đã có một mạng lưới bao
thumb|right|Ý tưởng phác họa của một họa sĩ về quá trình cải sinh Sao Hỏa. **Cải tạo Sao Hỏa** là một quá trình giả định mà các nhà khoa học sẽ biến đổi khí hậu
nhỏ|Một minh họa về Sao Hỏa đã được [[địa khai hóa với sinh quyển.]] Khả năng của **sự sống trên Sao Hỏa** là một chủ đề được quan tâm đáng kể của sinh vật học vũ
nhỏ|phải|Hundipiim ([[Lycogala epidendrum) chứa thạch sao]] **Thạch sao** (còn gọi là **astromyxin**, **Thạch tinh tú**) là một chất giống gelatin đôi khi được tìm thấy trên cỏ hoặc ngay cả trên cành cây. Theo quan
**_Greenland: Thảm hoạ thiên thạch_** (tựa tiếng Anh: **_Greenland_**) là một bộ phim điện ảnh đề tài thảm họa năm 2020 của Mỹ, do Ric Roman Waugh đạo diễn và Chris Sparling viết kịch bản,
thumb|Thiên thạch Holsinger là mảnh phát hiện lớn nhất của thiên thạch tạo ra Meteor Crater và nó được trưng bày tại trung tâm du lịch của hố thiên thạch.|thế= thumb|right|Hố thiên thạch Barringer nhìn
Mưa sao băng Alpha-Monocerotid, 1995 **Sao băng**, **sao sa**, hay **sao đổi ngôi**, là đường nhìn thấy của các thiên thạch và vẫn thạch khi chúng đi vào khí quyển Trái Đất (hoặc của các
**Vẫn thạch** là phần còn lại của thiên thạch đến từ vùng không gian giữa các hành tinh bay vào khí quyển, bị cháy mất một phần và rơi xuống bề mặt Trái Đất. Vẫn
**Olympus Mons** (Latin theo tên Núi Olympus) là một núi lửa lớn trên Sao Hỏa. Ngọn núi này cao 25 km, gấp 3 lần đỉnh Everest và là ngọn núi cao nhất trong hệ Mặt Trời.
Hình ảnh mô phỏng của một đám mây bụi tiền hành tinh. **Sự hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời** bắt đầu từ cách đây khoảng 4,6 tỷ năm với sự suy sụp
nhỏ|Thiên thạch là đối tượng nghiên cứu chủ yếu của hoá học vũ trụ. **Hoá học vũ trụ** là khoa học nghiên cứu về các vật chất trong vũ trụ về phương diện hoá học.
**Địa hóa học**, theo định nghĩa đơn giản của thuật ngữ này là hóa học của Trái Đất, bao gồm việc ứng dụng những nguyên lý cơ bản của hóa học để giải quyết các
**Sao Thủy** (tiếng Anh: **Mercury**) hay **Thủy Tinh** (chữ Hán: 水星) là hành tinh nhỏ nhất và gần Mặt Trời nhất trong tám hành tinh thuộc hệ Mặt Trời, với chu kỳ quỹ đạo bằng
**Sao Diêm Vương** (**Pluto**) hay **Diêm Vương tinh** (định danh hành tinh vi hình: **134340 Pluto**) là hành tinh lùn nặng thứ hai đã được biết trong Hệ Mặt Trời (sau Eris) và là vật
thumb|Các loài của [[bộ Cá vây tay được cho là đã tuyệt chủng cách đây , cho đến khi một mẫu vật sống thuộc bộ này được phát hiện vào năm 1938. Ví dụ như
Phong cảnh cố đô nhìn từ núi Mã Yên Cửa Đông vào [[đền Vua Đinh Tiên Hoàng]] **Quần thể di tích Cố đô Hoa Lư** là hệ thống các di tích về kinh đô Hoa
**Sinh vật huyền thoại Trung Hoa** là những sinh vật (động vật) trong các câu chuyện thần thoại, truyền thuyết, huyền thoại và trong các tác phẩm văn học của Trung Hoa và có sự
**Bazan** (bắt nguồn từ từ tiếng Pháp _basalte_ /bazalt/), còn được viết là **ba-zan**, **ba-dan**, và trap Emeishan. ** Bazan ở sống núi giữa đại dương là bazan tholeiit thường chỉ phun trào tại sống
nhỏ|phải|Tượng con Tê giác trước [[Bảo tàng d'Orsay của Henri Alfred Jacquemart, trong lịch sử chúng từng được xem như loài thần thú trị thủy]] nhỏ|phải|Họa phẩm tê giác của Johann Dietrich Findorff **Hình tượng
thumb|"[[Genesis Rock", được Apollo 15 mang về từ Mặt Trăng năm 1971.]] **Nhiệm vụ mang về mẫu vật** là một nhiệm vụ tàu vũ trụ với mục tiêu thu thập và mang các mẫu vật
**Thanh Hóa** là tỉnh ven biển cực bắc vùng Bắc Trung Bộ, miền Trung của Việt Nam. Tỉnh lỵ của tỉnh là thành phố Thanh Hóa. Thanh Hóa là 1 trong những trung tâm của
Đây là danh sách các nhân vật xuất hiện từ tiểu thuyết võ hiệp **_Thiên long bát bộ_** của nhà văn Kim Dung. Có hơn 230 nhân vật trong cuốn tiểu thuyết, bao gồm cả
**Sao Hải Vương** (tiếng Anh: **Neptune**), hay **Hải Vương Tinh** (chữ Hán: 海王星) là hành tinh thứ tám và xa nhất tính từ Mặt Trời trong Hệ Mặt Trời. Nó là hành tinh lớn thứ
_[[Nhà thiên văn học (Vermeer)|Nhà thiên văn_, họa phẩm của Johannes Vermeer, hiện vật bảo tàng Louvre, Paris]] **Thiên văn học** là một trong những môn khoa học ra đời sớm nhất trong lịch sử
**2202 Pele** là một tiểu hành tinh vành đai chính. Nó là dạng thiên thạch Sao Hỏa (Mars-crosser asteroid), và là dạng thiên thạch bay theo quỹ đạo của Sao Hỏa. Nó là dạng thiên
thumb|[[Cỗ máy Antikythera|Máy Antikythera là một chiếc máy tính analog trong khoảng thời gian từ 150TCN đến 100TCN được thiết kế để tính toán vị trí của các vật thể thiên văn]] **Thiên văn học
**Thiên thể giả thuyết trong Hệ Mặt Trời** là một hành tinh, vệ tinh tự nhiên, vệ tinh phụ hoặc thiên thể tương tự trong Hệ Mặt Trời mà sự tồn tại của chúng không
phải|nhỏ|181x181px| Mô phỏng [[Sao Hỏa sau khi địa khai hóa qua bốn quá trình phát triển.]] **Địa khai hóa** là quá trình giả thiết biến đổi bầu khí quyển, nhiệt độ, địa hình bề mặt
nhỏ|Hóa thạch của loài _[[Seymouria_ (đã tuyệt chủng)]] nhỏ|phải|Gỗ hóa thạch tại [[Vườn quốc gia rừng hóa đá. Cấu trúc bên trong của cây và vỏ cây được duy trì trong quy trình hoán vị.]]
**Hóa học thiên thể** là môn khoa học nghiên cứu về sự phong phú và phản ứng của các phân tử trong vũ trụ và sự tác động qua lại của chúng bằng bức xạ.
nhỏ|Thiên thần [[Lucifer, tức Satan, rơi xuống từ thiên đàng. Minh họa trong _Thiên đường đã mất_ (1667) của John Milton. Dù từng là sủng thần của Thượng Đế, Lucifer đã trở thành một thiên
**Kính thiên văn Không gian James Webb** (**JWST**), trước đó gọi là **Kính thiên văn không gian thế hệ tiếp theo** (**NGST**), là một kính viễn vọng không gian đã được chế tạo và đã
nhỏ|_Cuốn sách của các phép lạ_ (Augsburg, thế kỷ 16). Sao chổi đã được con người quan sát trong hàng nghìn năm, nhưng chỉ trong vài thế kỷ qua chúng mới được nghiên cứu như
thumb|Các nhà thiên văn nghiệp dư đang ngắm bầu trời trong thời gian diễn ra mưa sao băng [[Perseids|Perseid ]] **Thiên văn nghiệp dư** là một sở thích của những người đam mê quan sát
nhỏ|phải|Sơ đồ kinh đô Hoa Lư nhỏ|phải|Những ngọn núi đá tự nhiên được các triều vua nối lại bằng tường thành nhân tạo **Cố đô Hoa Lư** (chữ Hán: 華閭) là kinh đô của Việt
nhỏ|Đại hồng thủy Nô-ê: Tranh mô tả của Léon Comerre (Bảo tàng Nghệ thuật Nantes). **Thuyết biến họa** hay **thuyết tai biến** (; ) là lý thuyết khoa học cho rằng Trái đất cũng như
nhỏ|[[Hirohito|Thiên hoàng Chiêu Hòa]] là một giai đoạn trong lịch sử Nhật Bản tương ứng với thời gian tại vị của Thiên hoàng Chiêu Hòa, từ ngày 25 tháng 12 năm 1926 đến 7 tháng
thumb|Tiểu hành tinh (596) Scheila có hình ảnh giống một sao chổi vào ngày 12 tháng 12 năm 2010 **Sao chổi Vành đai** chính (MBCS) là cơ quan theo quỹ đạo trong vành đai tiểu
thumb|_Tranh vẽ Vụ cháy của Jonh Chapin trên Tuần báo Happer_ **Đại hỏa hoạn Chicago** kéo dài từ ngày Chủ nhật 08 tháng 10 năm 1871 đến sáng ngày thứ Ba 10 tháng 10 năm
thumb|Tinh vân Carina trong ánh sáng hồng ngoại do Wide Field Camera 3 trên [[Kính viễn vọng không gian Hubble chụp.]] **Thiên văn học hồng ngoại** là một nhánh của thiên văn học và vật
**3352 McAuliffe** () là một thiên thạch Amor và thiên thạch Sao Hỏa được phát hiện bởi Norman G. Thomas ngày 6 tháng 2 năm 1981. Nó được đặt theo tên của Christa McAuliffe.
thumb|[[Bão tuyết lớn tại Maryland, Mỹ năm 2009]] thumb|[[Lốc xoáy dây thừng tại Tecumseh, Oklahoma, Mỹ.]] thumb|right|Cháy rừng tại [[California, Mỹ.]] **Thảm hoạ tự nhiên** hay **thiên tai** là hiệu ứng của một tai biến