Thăng Long – Hà Nội xưa và nay
Năm 1010, vua Lý Thái Tổ quyết định dời đô về Thăng Long, xây dựng kinh đô mới làm chỗ dung thân muôn đời cho các bậc đế vương và các triều đại phong kiến Việt. Trải qua 10 thế kỉ (XI – XXI), Thăng Long – Hà Nội dù có những tên gọi, vai trò và vị trí lịch sử khác nhau, nhưng nơi đây vẫn là vùng đất văn hiến, vẫn bảo lưu được những giá trị, di sản vốn có của nó, đồng thời là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa của quốc gia cho đến ngày nay.
Các tên gọi của vùng đất Thăng Long – Hà Nội trong thời kỳ Bắc thuộc
Tống Bình (581 – 866): Vào khoảng thế kỷ thứ V là thời kì Nam Bắc triều (sự cạnh tranh quyền lực giữa 4 triều đại đương thời Tống, Tề, Lương, Trần). Lúc này, nước ta bị triều Tống cai trị. Vào năm 454, vua Tống là Hiếu Vũ đế Lưu Tuấn cho lập huyện mới gọi là Tống Bình gồm phần lớn đất nội thành Hà Nội.
Đến tháng 2 năm 544, Lý Bôn sau khi đánh tan viện binh của quân Lương và quét sạch quân đô hộ ra khỏi bờ cõi, chính thức lên ngôi vua, xưng là Lý Nam Đế, đặt tên nước là Vạn Xuân. Ông cho xây dựng lại thành Tống Bình bên sông Tô Lịch (thuộc Phường Bưởi, quận Tây Hồ, Hà Nội ngày nay) làm kinh đô và dựng chùa Trấn Quốc. Năm 581, Dương Kiên lập lên triều đại nhà Tùy. Năm 602, nhà Tùy lợi dụng mẫu thuẫn giữa Triệu Quang Phục và Lý Phật Tử nên kéo quân sang xâm lược nước Vạn Xuân, lập ra bộ máy cai trị mới.
Đại La hay Đại La Thành (866 – 1009): Năm 618, nhà Đường thay thế nhà Tùy cai trị nước ta và đặt tên mới là An Nam đô hộ phủ. Đến năm 866, quan độ hộ nhà Đường là Cao Biền cho xây dựng lại Tống Bình làm trung tâm của An Nam đô hộ phủ, thêm vòng ngoài thành gọi là Đại La Thành. Từ đó thành Tống Bình được đổi là thành Đại La.
Tuy nhiên, trong thời gian đầu tồn tại, Đại La còn có một tên khác nữa là Long Đỗ. Tên này bắt đầu khi năm 866, Cao Biền cho xây dựng thành, thấy có thần nhân hiện ra xưng là Thần Long Đỗ. Do đó, trong một số sử sách ghi Đại La là Long Đỗ. Nhưng theo Đặng Duy Phúc trong “Thăng Long - Hà Nội qua các thời kì lịch sử” thì vào thời các Vua Hùng, vùng tâm Hà Nội bấy giờ có tên gọi là hương Long Đỗ thuộc động Lâm Ấp. Gọi là Long Đỗ vì tương truyền trên đỉnh núi Nùng (nay không còn) có đường xuyên thông từ đỉnh xuống tận sâu trong lòng núi trông giống như rốn con rồng.
Các tên gọi của vùng đất Thăng Long – Hà Nội vào thời kỳ phong kiến độc lập
Thăng Long: Năm 1009, sau khi lên ngôi vua, lập ra nhà Lý, Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn) quyết định thực hiện một cuộc cải cách táo bạo, đó là việc dời kinh đô về từ Hoa Lư (Ninh Bình) về vùng đất nằm ven sông Hồng, nơi có thành Đại La. Năm 1010, Lý Thái Tổ ban “Chiếu dời đô”, quyết định dời kinh đô từ Hoa Lư (kinh đô của triều Đinh, Tiền Lê thuộc tỉnh Ninh Bình) về Đại La. Sách "Đại Việt sử ký toàn thư" (tập 1, tr 241) chép: "Mùa thu, tháng 7 năm Canh Tuất (1010), vua từ thành Hoa Lư dời đô ra Kinh phủ thành Đại La, tạm đỗ thuyền dưới thành, có rồng vàng hiện lên ở thuyền ngự, nhân đó đổi tên thành gọi là thành Thăng Long”. Tên gọi Thăng Long cũng chính thức ra đời từ đây.
Thăng Long với ý nghĩa “Rồng bay lên”, biểu tượng cho bậc đế vương lần lượt trải qua các triều đại phong kiến: Nhà Lý (1010 -1225), Nhà Trần (1226 – 1400), Nhà Mạc (1527 – 1592), Lê Trung hưng (1533 – 1788).
Đông Đô (1397 -1407): Năm 1397, sau khi đã thao túng mọi quyền hành trong tay, Hồ Quý Ly sai Thượng thư bộ lại kiêm Thái sử lệnh là Đỗ Tỉnh đi xem xét đo đạc vùng An Tôn (Thanh Hóa), đắp thành, đào hào, lập nhà miếu, mở đường phố và quyết định dời kinh đô về đây, đặt tên là Tây Đô. Những mãi đến năm 1400, Hồ Quý Ly mới chính thức lên ngôi vua và lập ra nhà Hồ. Kinh thành Thăng Long dưới thời nhà Hồ mất vị trí trung tâm chính trị của cả nước. Nhưng sự ảnh hưởng cũng như tầm quan trọng của Thăng Long trong việc phát triển kinh tế xã hội thì vẫn còn đó nên Hồ Quý Ly cho đổi tên Thăng Long thành Đông Đô.
Đông Quan (1408 – 1428): Năm 1407, Nhà Minh (Trung Quốc) đem quân xâm lược nước ta, đến năm 1408, quân Minh đánh bại Nhà Hồ thiết lập bộ máy thống trị mới trên đất nước ta đặt trụ sở tại Đông Đô và đổi thành Đông Quan. Tên gọi Đông Quan hàm nghĩa kì thị kinh đô của nước ta, nó chỉ được ví là “cửa quan phía đông” của nhà nước phong kiến Trung Hoa.
Đông Kinh (1428 – 1527): Sau 10 năm khởi nghĩa, năm 1428, Lê Lợi lãnh đạo nghĩa quân Lam Sơn đánh bại quân đô hộ nhà Minh, thành lập lên Nhà Hậu Lê hay còn gọi là nhà Lê Sơ. Tên gọi Đông Kinh theo “Đại Việt sử kí toàn thư” của Ngô Sĩ Liên lí giải như sau: “Mùa Hạ, tháng 4 năm Đinh Mùi (tức năm 1427), Vua (Lê Lợi) từ điện kinh ở Bồ Đề vào đóng ở thành Đông Kinh, đại xá, đổi niên hiệu là Thuận Thiên dựng quốc hiệu là Đại Việt, đóng đô ở Đông Kinh. Ngày 15, Vua lên ngôi ở Đông Kinh (tức Thăng Long). Vì Thanh Hóa có Tây Đô, cho nên gọi thành Thăng Long là Đông Kinh”. Năm 1466, kinh thành Thăng Long được gọi tên là phủ Trung Đô.
Bắc Thành (1787 -1802): Năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung, đặt kinh đô ở Phú Xuân (Huế). Vùng đất phía Bắc được gọi là Bắc Thành, Thăng Long là trung tâm của Bắc Thành.
Vùng đất Thăng Long – Hà Nội dưới triều Nguyễn và thời Pháp thuộc
Năm 1802, sau khi lên ngôi vua, lập ra triều Nguyễn, vua Gia Long (Nguyễn Ánh) quyết định đặt kinh đô tại Huế và chia đất nước làm 3 vùng: Bắc Thành, Gia Định thành và triều đình trung ương Huế. Thăng Long lúc này vẫn là trung tâm của Bắc Thành nhưng về mặt ý nghĩa thì có khác đi, không còn được hiểu là nơi đóng đô của bậc đế vương, thay vào đó là nghĩa “thịnh vượng lên”
Hà Nội: Năm 1831, vua Minh Mạng thực hiện cuộc cải cách hành chính, chia cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên, Hà Nội là một trong số 30 tỉnh đó. Sở dĩ có tên là Hà Nội vì vua Minh mạng cho đây là vùng đất nằm bên trong sông con sông Hồng, nơi đóng đô của các triều đại phong kiến Việt Nam trước đó.
Sau khi thực dân Pháp hoàn thành xâm lược nước ta, chúng lập ra Liên Bang Đông Dương vào tháng 10/1887 gồm 5 xứ là Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ, Lào (1893) và Campuchia. Tháng 7/1888, thành phố Hà Nội được thành lập. Sau đó, Hà Nội được chọn làm thủ phủ Liên bang từ năm 1902 đến 1954.
Thăng Long – Hà Nội, thủ đô nước CHXHCN Việt Nam đến ngày hôm nay
Từ sau cải cách của vua Minh Mạng, Hà Nội là một tỉnh trực thuộc triều đình Huế. Mãi đến năm 1945, sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam DCCH chính thức ra đời, Hà Nội được chọn làm thủ đô.
Sau chiến thắng mùa xuân năm 1975, đất nước thống nhất. Ngày 25/4/1976, Quốc hội khóa VI đã thống nhất quyết định chọn Hà Nội là thủ đô của nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam.
Từ khi độc lập cho đến nay, Hà Nội liên tục thay đổi về mặt địa giới hành chính và không ngừng phát triển vươn lên để xứng đáng là trung tâm đầu não về mặt kinh tế, chính trị, xã hội và văn hóa của đất nước. Ngày 1/8/2008, thủ đô Hà Nội bước sang một trang sử mới khi được mở rộng ra, từ diện tích ban đầu là gần 1000 km2 được nâng lên trên 3000 km2 sau khi nhập toàn bộ tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) và 4 xã Đông Xuân, Tiến Xuân, Yên Bình, Yên Trung thuộc huyện Lương Sơn (Hòa Bình), Hà Nội nằm trong top 17 thủ đô lớn nhất trên thế giới.
Ngoài ra, trong thơ ca, Thăng Long – Hà Nội còn được biết đến qua những cái tên như Trường An (Tràng An), Long Biên, Phụng Thành, Long Thành, Hà Thành….
Thăng Long xưa và Hà Nội ngày nay là vùng đất địa linh nhân kiệt luôn sản sinh ra những nhân tài cho đất nước và là nơi có truyền thốngvăn hóa lâu đời, nơi lưu giữ những giá trị di sản quý báu của dân tộc. Ngày nay, thủ đô Hà Nội văn hiến đã có những bước tiến mạnh mẽ trong việc phát triển kinh tế, trung tâm chính trị của quốc gia và từng bước khẳng định là một trong những thủ đô lớn, lâu đời nhất trên thế giới đang chuẩn bị chào đón 1000 năm tuổi.
👁️
102 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
VNĐ: 145,000
Thăng Long – Hà Nội xưa và nay Năm 1010, vua Lý Thái Tổ quyết định dời đô về Thăng Long, xây dựng kinh đô mới làm chỗ dung thân muôn đời cho các bậc
Lịch Sử Việt Nam Viết Bằng Thơ Tự nhận mình không phải là nhà viết sử chuyên nghiệp nhưng bút pháp của Đặng Duy Phúc trong các công trình sử học như Giản yếu sử
Lịch Sử Việt Nam Viết Bằng Thơ "Tự nhận mình "không phải là nhà viết sử chuyên nghiệp" nhưng bút pháp của Đặng Duy Phúc trong các công trình sử học như Giản yếu sử
**Hoàng thành Thăng Long** (chữ Hán: 昇龍皇城; Hán-Việt: Thăng Long Hoàng thành) là quần thể di tích gắn với lịch sử kinh thành Thăng Long - Đông Kinh và tỉnh thành Hà Nội bắt đầu
**Tổng giáo phận Hà Nội** (tiếng Latinh: _Archidioecesis Hanoiensis_) là một tổng giáo phận Công giáo ở Việt Nam, quản lý giáo dân phần lớn trung tâm Hà Nội, một phần các tỉnh Ninh Bình,
**_Lý Công Uẩn: Đường tới thành Thăng Long_** là một bộ phim truyền hình lịch sử Việt Nam dài 19 tập, với nội dung phim xoay quanh con người và sự nghiệp vua Lý Công
**Đồng bằng sông Cửu Long** đã có lịch sử khai phá từ thế kỷ 17, bắt đầu dưới quyền chúa Nguyễn, các chúa đã cho tổ chức các đơn vị hành chính ban đầu trên
phải|nhỏ| Bản đồ cho thấy phạm vi của Lưỡng Hà Lịch sử của **Lưỡng Hà** (**Mesopotamia**) trải dài từ khi bắt đầu có người định cư trong thời kỳ Hạ Sumaya cho đến thời cổ
Sự thay đổi về cương thổ của Cộng hòa La Mã, Đế quốc La Mã và Đế quốc Đông La Mã qua từng giai đoạn phát triển. Hình động, click vào để xem sự thay
Lịch sử thuộc địa của Hoa Kỳ bao gồm lịch sử thực dân châu Âu tại châu Mỹ từ khi bắt đầu thuộc địa hóa vào đầu thế kỷ 16 cho đến khi sáp nhập
**Hà Nội** là thủ đô, là thành phố trực thuộc trung ương và cũng là một đô thị loại đặc biệt của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hà Nội nằm về
nhỏ|Bức Tranh _Die Tafelrunde_ của họa sĩ [[Adolph von Menzel. Bữa ăn của Voltaire, cùng vua Phổ Friedrich II Đại Đế và các viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Berlin.]] **Phong trào Khai sáng**,
Lịch sử văn minh của Bangladesh bắt đầu từ hơn bốn thiên niên kỷ, từ Thời đại đồ đồng đá. Lịch sử được ghi chép lại ban đầu của đất nước thể hiện sự kế
nhỏ|phải|Hình ảnh Trái Đất chụp năm 1972. Biểu đồ thời gian lịch sử Trái Đất **Lịch sử Trái Đất** trải dài khoảng 4,55 tỷ năm, từ khi Trái Đất hình thành từ Tinh vân Mặt
**Biên niên sử Hà Nội** ghi lại các sự kiện của thành phố Hà Nội theo thứ tự thời gian. Xem thêm hai bài Lịch sử Hà Nội và Lịch sử Việt Nam để hiểu
nhỏ|Phố Tạ Hiện **Khu phố cổ Hà Nội** là tên gọi thông thường của một khu vực đô thị có từ lâu đời của Hà Nội nằm ở ngoài hoàng thành Thăng Long. Khu đô
**Trường Trung học phổ thông chuyên Hà Nội – Amsterdam** () hay còn được gọi đơn giản là **Trường Ams** là một trường trung học phổ thông công lập của thành phố Hà Nội được
**Câu lạc bộ bóng đá Công an Hà Nội** (tên ngắn gọn là **Công an Hà Nội** hoặc **CA Hà Nội**) là một câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp tại Việt Nam, thành lập
[[Tập tin:America 1000 BCE.png|thumb|right|Lược đồ thể hiện các cộng đồng người ở châu Mỹ vào năm 1000 trước Công nguyên. ]] **Thời kỳ tiền Colombo** () bao hàm tất cả các giai đoạn lịch sử
**Bắc Kinh** có lịch sử lâu dài và phong phú, nguyên truy từ cách nay 3.000 năm. Trước khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Hoa vào năm 221 TCN, Bắc Kinh là thủ đô
**Lịch sử Việt Nam** nếu tính từ lúc có mặt con người sinh sống thì đã có hàng vạn năm trước Công Nguyên, còn tính từ khi cơ cấu nhà nước được hình thành thì
**Lịch sử Nhật Bản** bao gồm lịch sử của quần đảo Nhật Bản và cư dân Nhật, trải dài lịch sử từ thời kỳ cổ đại tới hiện đại của quốc gia Nhật Bản. Các
**Câu lạc bộ bóng đá Hà Nội** () là một câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp thuộc sở hữu của Tập đoàn T&T, có trụ sở tại Hà Nội và hiện đang thi đấu
nhỏ|Bức ảnh này trích trong một chương về [[Ấn Độ trong cuốn _Câu chuyện về các quốc gia của Hutchison_, mô tả Ajatashatru đến thăm Đức Phật để giác ngộ tội lỗi của mình.]] **Phật
Những ghi chép đầu tiên về **lịch sử nước Pháp đã** xuất hiện từ thời đại đồ sắt. Ngày nay, nước Pháp chiếm phần lớn khu vực được người La Mã cổ đại gọi là
**Lịch sử thế giới** (còn gọi là **lịch sử loài người** và **lịch sử nhân loại**) là ghi chép về hành trình phát triển của nhân loại từ thời tiền sử cho đến hiện tại.
**Lịch sử Hoa Kỳ**, như được giảng dạy tại các trường học và các đại học Mỹ, thông thường được bắt đầu với chuyến đi thám hiểm đến châu Mỹ của Cristoforo Colombo năm 1492
Bằng chứng về sự hiện diện của con người ở các vùng cao nguyên phía bắc và trung tâm bán đảo Đông Dương đã tạo nên lãnh thổ của dân tộc Lào hiện đại từ
**Lịch sử kinh tế Nhật Bản** được quan tâm nghiên cứu chính là vì sự phát triển kinh tế mạnh mẽ của nước này và bởi vì Nhật Bản là nền kinh tế quốc gia
nhỏ|[[Chợ Bến Thành về đêm, nơi đây là biểu tượng không chính thức của Thành phố Hồ Chí Minh.]] **Thành phố Hồ Chí Minh **là tên gọi chính thức từ tháng 7 năm 1976 khi
phải|nhỏ|Bức _[[Người Vitruvius_ của Leonardo da Vinci thể hiện ảnh hưởng của các tác giả cổ đại lên những nhà tư tưởng thời Phục Hưng. Dựa trên những đặc điểm miêu tả trong cuốn _De
_Cuốn [[The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing_]] Từ _toán học_ có nghĩa là "khoa học, tri thức hoặc học tập". Ngày nay, thuật ngữ "toán học" chỉ một bộ phận cụ thể
nhỏ|300x300px| Bản đồ Madagascar (1616) **Lịch sử Madagascar** bắt đầu từ khi con người bắt đầu đặt chân đến Madagascar, một quốc đảo nằm trên Ấn Độ Dương ngoài khơi bờ biển phía đông nam
**Campuchia** là một đất nước ở bán đảo Đông Dương, có lịch sử lâu đời và ảnh hưởng nền văn minh Ấn Độ. ## Các vương quốc đầu tiên Người ta biết về nước Phù
Bài **lịch sử Iraq** gồm một khái quát chung từ thời tiền sử cho tới hiện tại ở vùng hiện nay là đất nước Iraq tại vùng đất Lưỡng Hà. Xem thêm Biên niên sử
Lịch sử của nước Nga, bắt đầu từ việc người Slav phương Đông tái định cư ở Đồng bằng Đông Âu vào thế kỷ thứ 6-7, những người sau đó được chia thành người Nga,
nhỏ|Trận Poitiers qua bức họa "Bataille de Poitiers en Octobre 732" của [[Charles de Steuben]] **Sơ kỳ Trung cổ** là một thời kỳ lịch sử của châu Âu kéo dài từ năm 600 tới khoảng
Địa danh **Hà Tĩnh** xuất hiện từ năm 1831, khi vua Minh Mệnh chia tách Nghệ An để đặt tỉnh Hà Tĩnh. Tuy nhiên, vùng đất Hà Tĩnh đã được hình thành và phát triển
**Trận Hà Nội đông xuân 1946-47** là sự kiện khởi động Chiến tranh Đông Dương giữa các lực lượng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (Việt Minh) và tập đoàn quân viễn chinh Pháp từ
**Tây Tạng** là một khu vực tại Trung Á, nằm trên cao nguyên Thanh Tạng, có cao độ trung bình trên 4.000 mét và được mệnh danh là "nóc nhà của thế giới". Con người
**Long An** là một tỉnh thuộc đồng bằng sông Cửu Long, miền Nam Việt Nam. ## Thời cổ đại Long An là một trong những địa bàn của Nam Bộ từ lâu đã có cư
Bản đồ Hà Nội năm 1873 vẽ đàn Nam Giao ở vị trí đánh số 17 **Đàn Nam Giao Thăng Long** là đàn tế trời được xây dựng ở kinh thành Thăng Long để hoàng
Kỷ niệm 70 năm Ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954 -10/10/2024) là dịp chúng ta nhìn lại một chặng đường lịch sử vẻ vang, bước trưởng thành và phát triển để thêm tự hào và trách
284x284px|thumb|Vị trí cầu Thăng Long trong Tổng thể đầu mối đường sắt khu vực Hà Nội do Liên Xô giúp xây dựng quy hoạch|thế= **Cầu Thăng Long**, còn gọi là **Cầu Hữu Nghị Việt Xô**
**Lịch sử Iran** hay còn được gọi là **lịch sử Ba Tư**, là lịch sử bao gồm nhiều đế quốc khác nhau trong suốt nhiều thiên niên kỷ qua tại Cao nguyên Iran và các
**Lịch sử của vùng đất Séc ** - một khu vực gần tương ứng với Cộng hòa Séc ngày nay - bắt đầu khoảng 800.000 năm TCN. Một con dao bầu đơn giản thời đó
thumb|right|[[Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Ilyich Brezhnev — giai đoạn do ông lãnh đạo nền kinh tế đình trệ, còn gọi "trì trệ"]] **Thời kỳ Trì trệ** () hay còn gọi **Kỷ
**Đường sắt đô thị Hà Nội** () là hệ thống đường sắt đô thị của thành phố Hà Nội. Hệ thống được vận hành bởi Công ty Đường sắt Hà Nội (Hanoi Metro Company –
100 Câu Hỏi Về Lịch Sử Chữ Quốc Ngữ Phạm Thị Kiều Ly “100 câu hỏi về lịch sử chữ quốc ngữ” như một cách tiếp cận khác về chữ quốc ngữ dưới dạng hỏi đáp.
Giải Phát hiện mới/ Giải thưởng Sách Hay 2024: Combo 2c: - Lịch sử chữ quốc ngữ (1615-1919) - 100 câu hỏi lịch sử chữ quốc ngữ Tác giả Phạm Thị Kiều Ly Bìa mềm