✨Sự kiện proton Mặt Trời
right|thumb|Các vòng lặp sau phun trào sau [[solar flare, ảnh được chụp bởi vệ tinh TRACE.]] Sự kiện proton Mặt Trời, hay cơn bão proton (tiếng Anh: solar particle event (SPE), còn được gọi là solar energetic particle (SEP) event hoặc solar radiation storm) là một hiện tượng của Mặt Trời, xảy ra khi các hạt do Mặt Trời phát ra, chủ yếu là proton, tăng tốc trong bầu khí quyển của Mặt Trời trong một vụ solar flare hoặc trong không gian liên hành tinh bởi sóng xung kích coronal mass ejection.
Các hạt khác như các ion heli và HZE cũng có thể được tăng tốc trong sự kiện này. Chúng có thể xâm nhập vào từ trường Trái Đất và gây ra sự ion hóa trong tầng điện ly. Hiệu ứng này tương tự như cực quang, ngoại trừ hạt liên quan là proton chứ không phải là electron. Các proton năng lượng là một mối nguy hiểm bức xạ đáng kể đối với tàu vũ trụ và các phi hành gia.
Miêu tả
SPE xảy ra khi các hạt tích điện trong bầu khí quyển của Mặt Trời được gia tốc đến vận tốc cực cao. Những hạt tích điện này, được gọi là các hạt năng lượng Mặt Trời, có thể thoát ra ngoài không gian liên hành tinh, nơi chúng đi theo từ trường liên hành tinh.
Khi các hạt năng lượng Mặt Trời tương tác với từ quyển của Trái Đất, chúng được dẫn bởi từ trường Trái Đất về phía bắc và nam cực, nơi chúng có thể thâm nhập vào tầng khí quyển phía trên.
👁️ 0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
right|thumb|Các vòng lặp sau phun trào sau [[solar flare, ảnh được chụp bởi vệ tinh TRACE.]] **Sự kiện proton Mặt Trời**, hay **cơn bão proton** (tiếng Anh: **solar particle event** (**SPE**), còn được gọi là
phải|nhỏ|350x350px|"Tia sáng cá ngựa", một ngọn lửa Mặt Trời hai dải cường độ mạnh, bùng phát từ vùng hoạt động McMath 11976 vào ngày 7 tháng 8 năm 1972 theo ghi nhận của [[Đài thiên
thumb|Hình dung về gia tốc hạt này qua một cú sốc là một biểu diễn đơn giản của gia tốc trôi dạt cho thấy chuyển động của các electron (màu vàng) và proton (màu xanh).
**Mặt Trời** hay **Thái Dương** (chữ Hán: 太陽), hay **Nhật** (chữ Hán: 日), là ngôi sao ở trung tâm Hệ Mặt Trời, chiếm khoảng 99,8% khối lượng của Hệ Mặt Trời. Trái Đất và các
nhỏ|[[Nhà máy điện mặt trời Nellis ở Hoa Kỳ, một trong những nhà máy quang điện lớn nhất ở Bắc Mỹ.]] **Năng lượng Mặt Trời**, bức xạ ánh sáng và nhiệt từ Mặt Trời, đã
nhỏ|250x250px| Cấu trúc của [[Mặt Trời, một ngôi sao loại G: Không có nhãn: Gió Mặt Trời.]] **Lõi Mặt Trời** được coi là trải rộng từ tâm đến khoảng 0,20-0,25 lần bán kính Mặt Trời.
**Gió Mặt Trời** là một luồng hạt điện tích giải phóng từ vùng thượng quyển của Mặt Trời. Khi gió này được phát ra từ những ngôi sao khác với Mặt Trời của chúng ta
nhỏ|Bức xạ Mặt Trời. **Bức xạ Mặt Trời** là dòng vật chất và năng lượng do Mặt Trời phát ra. Đây chính là nguồn năng lượng chính cho các quá trình phong hóa, bóc mòn,
**Bức xạ mặt trời** là dòng vật chất và năng lượng của Mặt Trời phát ra. Đây chính là nguồn năng lượng chính cho các quá trình phong hóa, bóc mòn, vận chuyển, bồi tụ
350x350px|thumb|Logo chính thức của Kính thiên văn Chân trời sự kiện **Kính thiên văn Chân trời sự kiện** (tiếng Anh: **E**vent **H**orizon **T**elescope, **EHT**) là một dự án và là chương trình quan sát thiên
thumb|Một vụ phun trào nhật hoa xảy ra vào ngày 31 tháng 8 năm 2012. **Sự phun trào nhật hoa** (tiếng Anh: **coronal mass ejection**, **CME**) là sự phóng ra đáng kể của từ trường
**Môi trường không gian** là một nhánh của ngành du hành vũ trụ, kỹ thuật hàng không vũ trụ và vật lý không gian tìm cách hiểu và giải quyết các điều kiện tồn tại
**Lịch sử thế giới hiện đại** theo mốc từng năm, từ năm 1910 đến nay. ## Thập niên 1910 * 1910: Bắt đầu cuộc cách mạng México. George V trở thành vua của Vương quốc
nhỏ|Tormenta sola Một **sự xáo trộn tầng điện ly đột ngột** (**SID**) là một trong nhiều nhiễu loạn tầng điện ly, do mật độ ion hóa / plasma cao bất thường ở vùng D của
Theo thuyết Vụ Nổ Lớn, [[vũ trụ bắt nguồn từ một trạng thái vô cùng đặc và vô cùng nóng (điểm dưới cùng). Một lý giải thường gặp đó là không gian tự nó đang
lang=en|thumb|Phản ứng nhánh I proton–proton thống trị trong các ngôi sao kích thước của Mặt Trời hoặc nhỏ hơn **Phản ứng chuỗi proton-proton** là một trong hai bộ phản ứng tổng hợp hạt nhân được
thumb|right|Ảnh chụp hiển vi điện tử của hai ty thể trong tế bào mô phổi động vật có vú cho thấy chất nền và những lớp màng bao bọc bào quan. **Ty thể** (tiếng Anh:
nhỏ|321x321px|Cấu trúc của [[Mặt Trời, với **vùng đối lưu**, vùng bức xạ và một số vùng khác.]] **Vùng đối lưu** (_convection zone_) trong cấu tạo một ngôi sao là một lớp không ổn định do
nhỏ|Các [[điện tích từ Mặt Trời tương tác với từ quyển của Trái Đất.]] **Bão từ** hay **bão địa từ** là sự xáo trộn tạm thời từ quyển của một hành tinh gây ra bởi
**Sao Thiên Vương** (tiếng Anh: **Uranus**) hay **Thiên Vương Tinh** (chữ Hán: 天王星) là hành tinh thứ bảy tính từ Mặt Trời, là hành tinh có bán kính lớn thứ ba và có khối lượng
nhỏ|Vành nhật hoa, quan sát khi xảy ra hiện tượng [[nhật thực.]] **Vành nhật hoa** (hay **nhật miện**; tiếng Anh: **stellar corona**) là lớp ngoài cùng của bầu khí quyển sao. Vành nhật hoa bao
**Mây từ tính** là một sự kiện thoáng qua được quan sát trong gió mặt trời. Nó được Burlaga cùng các cộng sự định nghĩa năm 1981 như là một khu vực có cường độ
**Sao** (tiếng Anh: _star_), **Ngôi sao**, **Vì sao** hay **Hằng tinh** (chữ Hán: 恒星) là một thiên thể plasma sáng, có khối lượng lớn được giữ bởi lực hấp dẫn. Sao gần Trái Đất nhất
**Julius Robert Oppenheimer** (; 22 tháng 4 năm 1904 – 18 tháng 2 năm 1967) là một nhà vật lý lý thuyết người Mỹ và là giám đốc phòng thí nghiệm Los Alamos của dự
[[Đĩa bồi tụ bao quanh lỗ đen siêu khối lượng ở trung tâm của thiên hà elip khổng lồ Messier 87 trong chòm sao Xử Nữ. Khối lượng của nó khoảng 7 tỉ lần khối
**Richard Phillips Feynman** (; 11 tháng 5 năm 1918 – 15 tháng 2 năm 1988) là một nhà vật lý lý thuyết người Mỹ được biết đến với công trình về phương pháp tích phân
**_Cosmos: A Spacetime Odyssey_** ( Vũ trụ: Chuyến du hành không-thời gian) là một bộ phim tài liệu khoa học nước Mỹ, được trình chiếu vào năm 2014. Chương trình này dựa theo phim tài
**_Timelapse of the Future:_** **_A Journey to the End of Time_** là một web film ngắn khoa học viễn tưởng năm 2019 do nhạc sĩ kiêm nhà làm phim theo chủ đề thiên văn học
right|thumb|Wolf 359 là ngôi sao màu cam nằm ngay phía trên trung tâm của bức ảnh thiên văn năm 2009 này. **Wolf 359** là một ngôi sao lùn đỏ nằm trong chòm sao Sư Tử,
phải|nhỏ|291x291px|Một cơn dông mùa hè tại [[Sofia, Bulgaria.]] nhỏ|450x450px|Các vệt sét từ mây xuống đất (loại CG) trong một cơn dông tại [[Oradea, Romania.|thế=]] **Sét** hay **tia sét**, **sấm sét**, **tia chớp**, **sấm chớp**, **lôi
**_Command & Conquer: Red Alert 3_** là một game chiến thuật thời gian thực được phát triển bởi EA Los Angeles và được phát hành bởi Electronic Arts vào năm 2008. Công bố vào ngày
phải|Tên lửa [[Titan II phóng tàu vũ trụ Gemini vào những năm 1960.]] **Cuộc chạy đua vào vũ trụ** hay **cuộc chạy đua vào không gian** là cuộc cạnh tranh thám hiểm vũ trụ gay
nhỏ|Sơ đồ sứ mệnh Lunokhod nhỏ|Xe tự hành Mặt trăng của Liên Xô **Lunokhod** (, "Moonwalker") là một dòng robot mặt trăng tự hành của Liên Xô được thiết kế để hạ cánh lên Mặt
**Thế kỷ 20** là khoảng thời gian tính từ ngày 1 tháng 1 năm 1901 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2000, nghĩa là bằng 100 năm. Thế kỷ 20 bị chi phối bởi
**Niên biểu hóa học** liệt kê những công trình, khám phá, ý tưởng, phát minh và thí nghiệm quan trọng đã thay đổi mạnh mẽ vốn hiểu biết của nhân loại về một môn khoa
**Electron** hay **điện tử**, là một hạt hạ nguyên tử, có ký hiệu là hay , mà điện tích của nó bằng trừ một điện tích cơ bản. Các electron thuộc về thế hệ thứ
thumb|[[Bảng tuần hoàn]] **Nguyên tố hóa học**, thường được gọi đơn giản là **nguyên tố**, là một chất hóa học tinh khiết, bao gồm một kiểu nguyên tử, được phân biệt bởi số hiệu nguyên
thumb|upright|[[Wilhelm Röntgen (1845–1923), người đầu tiên nhận giải Nobel Vật lý.]] Mặt sau huy chương giải Nobel vật lý **Giải Nobel Vật lý** là giải thưởng hàng năm do Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng
**Vũ trụ** bao gồm tất cả các vật chất, năng lượng và không gian hiện có, được xem là một khối bao quát. Vũ trụ hiện tại chưa xác định được kích thước chính xác,
thumb|mô hình đơn giản về quá trình trao đổi chất của tế bào thumb|right|Cấu trúc của [[adenosine triphosphate (ATP), một chất trung gian quan trọng trong quá trình chuyển hóa năng lượng]] **Trao đổi chất**
**T2K** (**từ Tokai đến Kamioka**) là một thí nghiệm vật lý hạt nghiên cứu các dao động của neutrino sinh ra từ máy gia tốc. Thí nghiệm được thực hiện tại Nhật Bản bởi sự
**Hydro** là một nguyên tố hóa học trong hệ thống tuần hoàn các nguyên tố với nguyên tử số bằng 1, nguyên tử khối bằng 1 u. Trước đây còn được gọi là **khinh khí**
**Thăm dò từ** (Magnetic Method) là một phương pháp của Địa vật lý, thực hiện đo từ trường Trái Đất để phân định ra phần _dị thường từ_, từ đó xác định phân bố mức
nhỏ|Một [[neutron được bắn vào một hạt nhân urani-235, biến nó thành một hạt nhân urani-236 với năng lượng kích thích được cung cấp bởi động năng của neutron cộng với các lực liên kết
Bức hình so sánh giữa hai ngọn đèn: một bên là lửa ở trên [[Trái Đất (bên trái) và một bên là lửa ở trong môi trường vi trọng lực (bên phải), một ví dụ
**Từ kế** hay **máy đo từ** là thiết bị dùng để đo đạc _cường độ_ và có thể cả _hướng_ của từ trường trong vùng đặt _cảm biến từ trường_. _Cảm biến từ trường_ hoạt
Quan sát cho rằng việc mở rộng của vũ trụ sẽ tiếp tục mãi mãi. Nếu vậy, vũ trụ sẽ lạnh khi nó mở rộng, cuối cùng trở nên quá lạnh để duy trì sự
right|thumbnail|Tổng quan về chu trình CNO loại 1 right|thumb|Chu trình Carbon-Nitrogen-Oxygen loại 1 **Chu trình CNO** (cho carbon–nitrogen–oxygen) là một trong hai chuỗi phản ứng nhiệt hạch mà các ngôi sao chuyển hydrogen về helium,
Chuỗi vận chuyển điện tử trong [[ti thể tại vị trí của sự phosphorylate hóa mang tính oxy hóa trong tế bào của sinh vật nhân chuẩn. NADH và đường succinate, sản phẩm của chu
Lá cây: nơi thực hiện quá trình quang hợp ở thực vật. **Quang tổng hợp** hay gọi tắt là **quang hợp** là quá trình thu nhận và chuyển hóa năng lượng ánh sáng Mặt trời