✨Ngựa Tây Tạng

nhỏ|phải|Một con ngựa bạch Tây Tạng Ngựa Tây Tạng là một giống ngựa có nguồn gốc từ vùng Tây Tạng của Trung Quốc. Chúng được nuôi trong điều kiện những vùng đất cao, lạnh giá và gồ ghề, mặc dù chúng có xuất xứ từ những đàn ngựa Mông Cổ nhưng chúng vẫn được xem là giống ngựa bản địa của Tây Tạng Chúng là giống ngựa có màu lông nguyên thủy Ngựa bạch Tây Tạng là một biến thể của ngựa Tây Tạng với những con có sắc lông màu trắng, chúng được du nhập về Việt Nam để cải tạo đàn ngựa bạch Việt Nam và ngựa nội của nước này.

Lịch sử

nhỏ|phải|Hình chụp về một con ngựa bạch Tây Tạng Người ta thường tin rằng hầu hết ngựa Tây Tạng có nguồn gốc từ cổ xưa, rất có thể một nhánh từ ngựa Mông Cổ và ngựa giống của Trung Quốc. Tuy nhiên, một số giống như con ngựa Nangchen đã dường như đã được nhân giống thuần trong nhiều thế kỷ. Một loại khác là con ngựa Riwoche, đã được đưa ra giả thuyết đã được phát triển trong sự cô lập đến một mức độ mà một số khẳng định nó là một liên kết tiến hóa giữa con ngựa hoang dã thời tiền sử và các con ngựa nhà hiện đại, mặc dù nó cũng có thể là một loạt thuần mà trở lại là có màu nguyên thủy màu.

Ngựa Tây Tạng nói chung được coi giữ cũng bởi người dân địa phương, và họ đã được truyền thống giữ cả hai người Tây Tạng giàu và người nông dân như nhau, cũng như của Đức Đạt Lai Lạt Ma và các nhân vật tôn giáo khác. Ngựa đã được gửi làm quà tặng cho hoàng đế Trung Quốc, đặc biệt là trong các triều đại nhà Minh và nhà Đường. Ngựa cũng được giao dịch phổ biến trong việc chuyên chở chè từ các vùng phía Nam của tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc thậm chí muộn hơn vào năm 1950. Các hoạt động thương mại là nhiều đến mức mà các tuyến đường giữa Lhasa và Tứ Xuyên đã được biết đến như là con đường trà ngựa.

Ngựa bạch

Đặc điểm

nhỏ|phải|Cưỡi ngựa ở Tây Tạng Ngựa bạch Tây Tạng con trưởng thành có thể nặng đến 350 kg, gấp đôi ngựa bạch Cao Bằng của Việt Nam. Theo quan sát bằng mắt thường, một con ngựa bạch Tây Tạng nặng gấp hai lần ngựa bạch Việt Nam vì ngựa bạch Việt Nam thường nặng 1,6-1,7 tạ. Trang trại Vạn An có con ngựa Tây Tạng lớn nhất đạt bốn tạ đã có người hỏi mua hàng trăm triệu nhưng không bán. Ngựa bạch Tây Tạng nặng đến 300 kg thì khi đã chết chỉ còn lấy xương đem nấu cao kiếm vốn. Một con ngựa Tây Tạng trưởng thành có thể nấu được 7 kg cao trong khi ngựa bạch Cao Bằng chỉ nấu được 3,5 kg. Ngựa Tây Tạng hưởng chế độ đặc biệt bởi chúng ăn nhiều hơn các con khác.

Ngựa bạch Tây Tạng sống trên độ cao hơn 3.000m, ăn các loại thảo dược quý, trong đó có loại cỏ sinh đông trùng hạ thảo, nên thịt, xương đều có giá trị cao. Ngựa bạch Tây Tạng có giá cả trăm triệu đồng một con. Với những con ngựa bạch trưởng thành nặng trên 300 kg, vào thời điểm năm 2013 có giá khoảng 200 triệu/con, đặc biệt là ngựa bạch Tây Tạng, một con ngựa bạch giống mua với giá 20-30 triệu đồng, sau 4-5 năm nuôi dưỡng bán được với giá 60 đến 70 triệu đồng. Là giống ngựa dễ chăm sóc, nuôi dưỡng, trong trường hợp xấu nhất, con ngựa bị chết, thì cũng vẫn không bị lỗ. Dù thịt, da hoặc các bộ phận phải bỏ đi, thì xương ngựa vẫn còn nguyên giá trị. Một con ngựa bạch cho vài cân cao, đã có vài chục triệu đồng.

Có dự án biến vùng đất bãi sông Hồng thành vương quốc của ngựa bạch Tây Tạng, so với bước chân của loài ngựa, trang trại 8 héc-ta là quá nhỏ, diện tích này, chỉ đủ đáp ứng cho 100 con ngựa. Mới có vài năm nuôi ngựa, trang trại đã hết diện tích thả ngựa, mở rộng trang trại, nuôi cả ngàn con ngựa bạch, những khu vực nuôi ngựa lấy thịt, xương, những khu vực nuôi ngựa nhân giống. Trong khi trại ngựa Bá Vân ở Thái Nguyên sau 5 năm nghiên cứu, thử nghiệm, tỉ lệ sinh sản chỉ đạt 20%, ngựa bạch trong trang trại đã đạt tỉ lệ sinh sản lên đến 80%, trang trại đã có trên 100 ngựa bạch Tây Tạng, nơi cung cấp ngựa bạch giống nhiều nhất. Đàn ngựa cái hàng năm vẫn đẻ ra vài chục ngựa bạch con.

Trong văn hóa

Thần ngựa Hayagriva của Tây Tạng là một vị thần được thờ cúng ở Tây Tạng. Hayagriva được thờ cúng ở Tây Tạng một cách chính yếu. Phần đông người Tây Tạng sùng bái vị thần này bởi họ tin rằng, ông luôn dùng tiếng hí vang trời để đe dọa và xua đuổi ma quỷ. Nhưng khi giáng lâm cứu người, Hayagriva cũng hí vang, báo hiệu cho mọi người biết mình giáng lâm. Khi người ta thỉnh, ngài sẽ báo hiệu việc giáng lâm của ngài bằng tiếng hí, đó là lý do có cái đầu ngựa trên đảnh đầu, một dấu hiệu đặc trưng của Hayagriva.

Đó là lý do vì sao nó thường xuất hiện với hình người đầu ngựa. Tiếng hí của Hayagriva có khả năng xuyên thủng màn không (vô minh), đem lại ánh sáng của tự do. Tín ngưỡng này xuất phát một phần do lối sống du mục của người Tây Tạng, nên ngựa là một thứ quan trọng ko thể thiếu trong sinh hoạt thường nhật của họ. Một số tài liệu ghi lại rằng, thần chú của ngài Hayagriva gồm những câu thơ như sau: : Nguyện cầu ngài bảo vệ đàn ngựa : Tăng thêm số lượng ngựa cái : Từ những con ngựa này sẽ sinh thêm, : nhiều chú ngựa con siêu phàm : Xin ngài hãy dẹp hết những chướng ngại trên đường : và hướng cho chúng con đi đúng hướng