✨Lỗ đen siêu khối lượng

Lỗ đen siêu khối lượng

thumb|[[Đĩa bồi tụ bao quanh lỗ đen siêu khối lượng ở trung tâm của thiên hà elip khổng lồ Messier 87 trong chòm sao Xử Nữ. Khối lượng của nó ước tính bằng 6.5 ± 0.7 × vào năm 2019. Đây là hình ảnh thu được đầu tiên của dự án Kính thiên văn Chân trời sự kiện, công bố ngày 10 tháng 4 năm 2019.]] Lỗ đen siêu khối lượng, lỗ đen siêu trọng hoặc lỗ đen siêu nặng là loại lỗ đen lớn nhất, có khối lượng từ hàng trăm nghìn đến hàng tỷ lần khối lượng Mặt Trời (105 đến 1,8 × 1010 ). Phần lớn các thiên hà, kể cả Ngân Hà, có chứa trong vùng nhân của mình một lỗ đen siêu khối lượng. So với các lỗ đen nhỏ, các lỗ đen siêu khối lượng có khối lượng riêng nhỏ hơn. Bán kính lỗ đen tỉ lệ thuận với khối lượng của nó. Lỗ đen là thiên thể dạng cầu được giới hạn bởi chân trời sự kiện, thể tích của nó tỷ lệ thuận với bán kính lũy thừa ba. Vì thế, khi khối lượng tăng, khối lượng riêng của lỗ đen giảm.

Lực thủy triều của lỗ đen siêu khối lượng ở vùng cận chân trời sự kiện nhỏ hơn nhiều so với các lỗ đen nhỏ hơn. Người quan sát trên chân trời sự kiện sẽ đứng xa điểm kỳ dị hơn so với lỗ đen nhẹ, vì thế lực triều sẽ nhỏ hơn. Lỗ đen siêu khối lượng có ảnh hưởng đến các vật thể quanh mình do khối lượng lớn của mình.

Một trong những lỗ đen siêu khối lượng gần Trái Đất nhất là ở trung tâm Ngân Hà, lỗ đen Nhân Mã A*.

Lỗ đen lớn nhất từng được phát hiện là Phoenix A.

thumb|[[Sagittarius A|Nhân Mã A chụp bởi kính thiên văn Chân trời sự kiện, công bố ngày 12 tháng 5 năm 2022.]]

👁️ 0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb|[[Đĩa bồi tụ bao quanh lỗ đen siêu khối lượng ở trung tâm của thiên hà elip khổng lồ Messier 87 trong chòm sao Xử Nữ. Khối lượng của nó ước tính bằng 6.5 ±
nhỏ|Minh họa đĩa bồi đắp quanh lỗ đen nhỏ|[[Quan sát trực tiếp sóng hấp dẫn lần đầu tiên GW150914 về hai lỗ đen quay cạnh nhau]] **Danh sách các lỗ đen lớn nhất** xếp theo
[[Đĩa bồi tụ bao quanh lỗ đen siêu khối lượng ở trung tâm của thiên hà elip khổng lồ Messier 87 trong chòm sao Xử Nữ. Khối lượng của nó khoảng 7 tỉ lần khối
**Lỗ đen siêu nhỏ**, hay còn gọi là **lỗ đen vi mô** hoặc **lỗ đen cơ học lượng tử**, là những lỗ đen có kích thước siêu nhỏ (<1 ), trong đó, các hiệu ứng
**Messier 87** (hay còn có tên gọi khác là **Xử Nữ A** hoặc **NGC 4486**, thường được viết gọn là **M87**) là một thiên hà elip siêu khổng lồ gồm 1 nghìn tỷ ngôi sao
nhỏ|300x300px|Mô phỏng máy tính về hệ thống lỗ đen đôi GW150914 trong lúc quay quanh nhau, hợp nhất và thay đổi hình dạng của nó. những ngôi sao xa phía sau các lỗ đen bị
**Nhân Mã A*** (đọc là "_Sagittarius A-sao_", viết tắt tiêu chuẩn **Sgr A***), tiếng Việt là **Nhân Mã A*** là một nguồn phát vô tuyến thiên văn sáng và rất đậm đặc tại trung tâm
Sự hình thành của vũ trụ không có lỗ đen nguyên thủy (trên) và có (dưới) lỗ đen nguyên thủy Các lỗ đen nguyên thủy có thể được hình thành do sự sụp đổ của
nhỏ|TON 618, được chụp bởi Sloan Digital Sky Survey Data Release 9 (DR9). Chuẩn tinh xuất hiện dưới dạng chấm sáng màu trắng xanh ở tâm. Có thể thấy ánh sáng của TON 618 làm
nhỏ|Sự phân rã proton thông qua một lỗ đen ảo. Trong hấp dẫn lượng tử, một lỗ đen ảo là một lỗ đen vi mô giả định tồn tại tạm thời do sự biến động
**NGC 1277** là một thiên hà hình hạt đậu trong chòm sao Anh Tiên. Nó là một thành viên của cụm Perseus và nằm khoảng 73Mpc (Mega parsec) hay 220 triệu năm ánh sáng từ
Một **Quasi-star** (còn gọi là **ngôi sao lỗ đen**) là một loại giả thuyết về ngôi sao cực kỳ lớn có thể tồn tại từ rất sớm trong lịch sử Vũ trụ. Không giống như
phải|nhỏ|[[Eta Carinae, trong chòm sao Carina, một trong những ứng cử viên sáng giá cho một hypernova ở tương lai]] **Cực siêu tân tinh** hay **siêu tân tinh cực sáng** là một ngôi sao đặc
thumb|220x124px | right | Các quả cân với khối lượng khác nhau **Khối lượng** (Tiếng Anh: _mass_) là một đặc tính của vật thể vật lý và là thước đo khả năng chống lại gia
Trong thiên văn học, **siêu tân tinh giàu calci** là một phân lớp siêu tân tinh có độ sáng mờ nhạt hơn các siêu tân tinh khác và tạo ra một lượng lớn calci bất
Một **ngôi sao đen** là một vật thể hấp dẫn bao gồm vật chất. Nó là một sự thay thế lý thuyết cho khái niệm lỗ đen từ thuyết tương đối rộng. Cấu trúc lý
**OJ 287** là một vật thể BL Lacertae cách Trái Đất khoảng 5 tỷ năm ánh sáng. OJ 287 đã tạo ra một vụ bùng phát quang học (_optical outburst_) cách đây khoảng 130 năm,
Ảnh minh họa của nghệ sĩ về hai [[lỗ đen đang hợp nhất, một quá trình mà các định luật nhiệt động lực học vẫn giữ]] Trong vật lý, **nhiệt động lực học lỗ đen**
**GW190521** (ban đầu là **S190521g**) là tín hiệu sóng hấp dẫn do sự hợp nhất của hai lỗ đen. Nó có thể gắn liền với một chớp sáng trùng khớp về thời gian và tọa
thumb|Hình ảnh sóng hấp dẫn, do [[LIGO|Advanced LIGO thông báo phát hiện trực tiếp và công bố ngày 11/2/2016.]] Trong vật lý học, **sóng hấp dẫn** (tiếng Anh: _gravitational wave_) là những dao động nhấp
Luồng vật chất khổng lồ bị hút về phía tâm thiên hà NGC 4889
Hình dựng từ kết quả quan sát của [[Sloan Digital Sky Survey|SDSS trong phổ ánh sáng nhìn thấy và Spitzer Space Telescope
350x350px|thumb|Logo chính thức của Kính thiên văn Chân trời sự kiện **Kính thiên văn Chân trời sự kiện** (tiếng Anh: **E**vent **H**orizon **T**elescope, **EHT**) là một dự án và là chương trình quan sát thiên
thumb|Đĩa bồi tụ bao quanh [[lỗ đen siêu khối lượng ở trung tâm của thiên hà elip khổng lồ Messier 87 trong chòm sao Xử Nữ. Khối lượng của nó ước tính bằng vào năm
**PSO J030947.49+271757.31** là blazar (lỗ đen siêu khối lượng ở nhân thiên hà hoạt động) xa nhất quan sát được tính đến thời điểm phát hiện. ## Phát hiện ## Mô tả
right|thumb|Tàn dư đang giãn nở của [[SN 1987A, một siêu tân tinh loại II dị thường trong Đám mây Magellan Lớn. _ảnh của NASA._]] **Siêu tân tinh loại II** là kết quả của sự sụp đổ
| data4 = | header5 = | belowstyle = | below = Trích dẫn bài báo công bố trên Phys. Rev. Lett. Trước đó các nhà vật lý mới chỉ biết sự tồn tại của
**Bom lỗ đen** là tên được đặt cho một hiệu ứng vật lý sử dụng cách trường bosonic tác động vào một lỗ đen đang quay có thể được khuếch đại thông qua tán xạ
[CHÍNH HÃNG 100%] Sáp Vuốt Tóc SEBA 80g Siêu Cứng - Hàng Nhật Bản Chính Hãng Đối với phân khúc phổ thông thì SEBA luôn luôn làm mưa làm gió thị trường và là con
Nguồn tia gamma và tia X **GRS 1124-683**, được phát hiện bởi nhiệm vụ Granat và Ginga, là một hệ thống chứa một ứng viên lỗ đen. Hệ thống này cũng có tên là X-ray
**Siêu tân tinh** (chữ Hán: 超新星) hay **sao siêu mới** (; viết tắt là **SN** hay **SNe**) là một sự kiện thiên văn học biến đổi tức thời xảy ra trong giai đoạn cuối của
Mô phỏng dựa theo thuyết tương đối rộng về chuyển động quỹ đạo xoáy tròn và hợp nhất của hai hố đen tương tự với sự kiện [[GW150914. Minh họa hai mặt cầu đen tương
thumb|Minh họa quá trình tiến triển của một [[sao|sao khối lượng lớn với hoạt động tổng hợp hạt nhân bên trong lõi sao, chuyển đổi các nguyên tố nhẹ thành các nguyên tố nặng hơn.
**Gia Cát Lượng** (; 181 – 234), biểu tự **Khổng Minh** (孔明), hiệu **Ngọa Long** (臥龍), là Thừa tướng, công thần khai quốc, nhà chính trị, nhà ngoại giao, chỉ huy quân sự, nhà giáo
**Đài thiên văn phía Nam của Châu Âu** (tiếng Anh: _European Southern Observatory_ (ESO), tiếng Pháp: _Observatoire européen austral_), tên chính thức là **Tổ chức Nghiên cứu thiên văn châu Âu tại Nam Bán cầu**
phải|So sánh kích thước giữa Mặt Trời và [[VY Canis Majoris, một ngôi sao cực siêu khổng lồ, cũng là ngôi sao lớn thứ ba được biết cho đến nay]] **Sao cực siêu khổng lồ**
Minh họa phần trung tâm của tinh vân hành tinh Henize 2-428 trong [[Thiên Ưng (chòm sao)|Thiên Ưng gồm hai sao lùn trắng có khối lượng nhỏ hơn Mặt Trời ]] **Siêu tân tinh loại
**Bức xạ Hawking** là **bức xạ nhiệt** giả thuyết của những Vật Đen được giải phóng ngay bên ngoài ranh giới của đường Chân Trời Sự Kiện của Lỗ Đen. Nó được đặt theo tên
Thí nghiệm kiểm tra lý thuyết tương đối tổng quát đạt độ chính xác cao nhờ tàu thăm dò không gian [[Cassini–Huygens|Cassini (ảnh minh họa): Các tín hiệu radio được gửi đi giữa Trái Đất
**S2,** còn được gọi là **S0-2,** là một ngôi sao nằm gần với nguồn phát vô tuyến Nhân Mã A *, quay quanh nó với một chu kỳ quỹ đạo của 16,0518 năm, một bán
**S5 0014+81** là một chuẩn tinh, là một phân lớp thiên thể giàu năng lượng nhất từng biết đến tại nhân của các thiên hà, sản sinh ra bởi sự bồi tụ cực nhanh của
**NGC 3393** là một thiên hà xoắn ốc có rào chắn nằm trong chòm sao Hydra. Nó nằm cách Trái Đất khoảng 180 triệu năm ánh sáng, với kích thước biểu kiến của nó đo
Máy tẩy tế bào sóng siêu âm cho da mặt, chà cà những bụi bẩn, mụn, bã nhờn tác động sâu vào các tế bào bằng sóng siêu âm nên đem đến vùng da mặt
**Ngân Hà**, **Sông Ngân** là một thiên hà chứa Hệ Mặt Trời của chúng ta. Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải sáng mờ kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu (Cassiopeia) ở
[[Phương trình nổi tiếng của Einstein dựng tại Berlin năm 2006.]] **Thuyết tương đối** miêu tả cấu trúc của không gian và thời gian trong một thực thể thống nhất là không thời gian cũng
**_Người Kiến và Chiến binh Ong: Thế giới Lượng tử_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Ant-Man and the Wasp: Quantumania_**) là bộ phim siêu anh hùng của Mỹ công chiếu năm 2023 dựa trên các nhân
thumb|Siêu thị [[Lidl ở Siilinjärvi, Phần Lan]] **Siêu thị** là cửa hàng tự phục vụ, cung cấp nhiều loại thực phẩm, đồ uống và sản phẩm gia dụng, được sắp xếp tổ chức thành các
phải|nhỏ|Một đoạn đường vùng quê thuộc [[Xa lộ Liên tiểu bang 5 nằm trong tiểu bang California có hai làn xe mỗi chiều, được phân cách bởi một dãy đất cỏ rộng. Xe cộ lưu
nhỏ|Phương trình liên hệ Năng lượng với khối lượng. Trong vật lý, **năng lượng** là đại lượng vật lý mà phải được **chuyển** đến một đối tượng để thực hiện một công trên, hoặc để
So sánh giữa các sao khổng lồ đỏ và [[Mặt Trời (bên phải)]] Một ngôi **sao khổng lồ đỏ** là một sao khổng lồ toả sáng với khối lượng thấp hay trung bình đang ở
**GW170817** là một tín hiệu sóng hấp dẫn (GW) được quan sát bởi các máy dò LIGO và Virgo vào ngày 17 tháng 8 năm 2017. Tín hiệu sóng hấp dẫn tạo ra ở những