Lãnh thổ Idaho (tiếng Anh: Territory of Idaho hay Idaho Territory) từng là một lãnh thổ hợp nhất có tổ chức của Hoa Kỳ, tồn tại từ 4 tháng 3 năm 1863 cho đến 3 tháng 7 năm 1890 khi vào giai đoạn cuối cùng, lãnh thổ này được phép gia nhập liên bang để trở thành tiểu bang Idaho.
Thập niên 1860
Lãnh thổ được chính thức tổ chức vào ngày 4 tháng 3 năm 1863 bởi một đạo luật của Quốc hội Hoa Kỳ, và được tổng thống Abraham Lincoln ký thành luật. Đây là một vùng đất thừa kế, được tạo thành từ các khu vực đất của các lãnh thổ vẫn đang tồn tại nhưng trải qua các giai đoạn chính trị song hành, bắt đầu bằng các cuộc tranh chấp giữa các quốc gia (xem Xứ Oregon). Đến năm 1863 khu vực ở phía tây Đường phân thủy Lục địa Bắc Mỹ mà trước đó từng là một phần của Lãnh thổ Oregon rất rộng lớn (vào lúc đó một phần đất đai đã trở thành một tiểu bang) đã được phân chia thành Lãnh thổ Washington ở phía bắc tiểu bang Oregon non trẻ, phần đất còn lại của Lãnh thổ Oregon chính thức trở thành "chưa tổ chức"— trong khi đó phần đất trong khu vực phía đông của đường phân thủy lục địa từng là một phần của Lãnh thổ Dakota chưa được phân định rõ ràng với rnh giới của nó kết thúc dọc theo vĩ độ 49 - hiện nay là biên giới với Canada, một đất thuộc địa của Anh khi đó.
Lãnh thổ khi vừa mới tổ chức bao trùm phần lớn các tiểu bang ngày nay là Idaho, Montana và Wyoming. Từ đông sang tây, Đường mòn Oregon đầy bận rộn hoàn toàn đi băng qua nó. Một số con đường di dân khác cũng đi qua một phần lãnh thổ này trong đó có Đường mòn California và Đường mòn Mormon kể từ năm 1847. Các đường mòn này đã giúp cho các xe ngựa kéo chở người định cư đi về phía tây, và đồng thời, băng qua đường phân thủy lục địa vào lưu vực sông Snake, là cửa ngỏ chính vào Idaho và nội địa Xứ Oregon.
Thủ phủ lãnh thổ đầu tiên được đặt tại Lewiston lúc mới thành lập vào năm 1863 đến 1866. Boise trở thành thủ phủ từ năm 1866 nhờ vào tỉ lệ hơn một phiếu bầu của tòa án tối cao lãnh thổ.
Tuy vụ thảm sát sông Bear năm 1863 tại nơi mà ngày nay là Quận Franklin được xem là trận đánh xa nhất ở phía tây của cuộc Nội chiến Hoa Kỳ nhưng sự biến động do nội chiến gây ra cũng như thời tái thiết nội chiến không là mối lo ngại của những ại sống trong Lãnh thổ Idaho tương đối bình yên. Chính tình hình ổn định này đã khuyến khích người định cư tìm đến đây sinh sống.
Năm 1864, Lãnh thổ Montana được tổ chức từ phần đất phía đông bắc của Lãnh thổ, ở phía đông dãy núi Bitterroot. Phần lớn khu vực đông nam của lãnh thổ được biến thành một phần của Lãnh thổ Dakota.
Image:Wpdms washington territory 1863 legend 3.png|Cựu Lãnh thổ Washingtonvà các phần đất nhượng cho các lãnh thổ mới là Lãnh thổ Nebraska và Lãnh thổ Idaho năm 1863.
Image:Wpdms idaho territory 1863 idx.png|Lãnh thổ Idaho năm 1863
Image:Wpdms idaho territory 1864 legend idx.png|Các khu vực nhượng cho Lãnh thổ Montana và Lãnh thổ Dakota năm 1864
Image:Wpdms idaho territory 1868.png|Các lãnh thổ Idaho, Montana, và Wyoming năm 1868
Cuối thập niên 1860, Lãnh thổ Idaho trở thành một điểm đến của các đảng viên Dân chủ miền Nam Hoa Kỳ, từng chiến đấu cho Liên minh miền Nam Hoa Kỳ trong nội chiến. Những người này có đại diện đầy đủ trong các nghị viện lãnh thổ vào thời gian đầu và vì thế nghị viện lãnh thổ thường hay xung đột với các thống đốc lãnh thổ được đảng Cộng hòa bổ nhiệm. Xung đột chính trị trở nên đặc biệt nghiêm trọng vào năm 1867 khi thống đốc David W. Ballard phải yêu cầu quân đội liên bang đóng tại đồn Boise chống lại nghị viện lãnh thổ. Tuy nhiên đến năm 1870, xung đột chính trị dần lắng dịu thấy rõ.
Năm 1868, các khu vực nằm ở phía đông kinh độ 111 Tây trở thành một phần đất của lãnh thổ mới, Lãnh thổ Wyoming. Đến lúc này thì Lãnh thổ Idaho chỉ còn lại các đường ranh giới như tiểu bang Idaho bây giờ. Sự việc tìm thấy vàng, bạc và các tài nguyên thiên nhiên quý giá khác trên khắp Idaho, bắt đầu trong thập niên 1860 cũng như sự kiện hoàn thành đường sắt liên lục địa vào năm 1869 đã mang nhiều di dân mới đến lãnh thổ trong đó có các lao công người Hoa đến làm việc tại các hầm mỏ. Khi Idaho gần trở thành tiểu bang thì ngành công nhiệp khai thác và khai quặng trở nên ngày càng quan trọng đối với nền kinh tế của Idaho. Đến thập niên 1890, chẳng hạn, Idaho xuất cảng nhiều chì hơn bất cứ tiểu bang nào khác.
Thập niên 1870
Nhà tù lãnh thổ bắt đầu được xây dựng năm 1870 và hoàn thành năm 1872. Cựu Nhà tù Tiểu bang Idaho được xếp vào Sổ bộ Địa danh Lịch sử Quốc gia Hoa Kỳ năm 1974 vì sự nổi bật của nó với vai trò một nhà tù lãnh thổ. Địa điểm này hiện nay có các bảo tàng và một vườn cây.
phải|nhỏ|Lối vào Cựu Nhà tù Lãnh thổ
Gần như ngay sau khi Lãnh thổ Idaho được thành lập thì một hệ thống trường công cộng cũng được thành lập. Nhiều tờ báo hoạt động tại Lewiston, Boise và Silver City vào khoảng năm 1865. Đường điện tín đầu tiên đến Franklin năm 1866 với Lewiston là thị trấn đầu tiên được kết nối tại bắc Idaho năm 1874. Cuộc gọi iện thoại đầu tiên tại Tây Bắc Thái Bình Dương xảy ra vào ngày 10 tháng 5 năm 1878 tại Lewiston.
Tuy hình thành một cộng đồng thiểu số, nhóm người Mormon bị những người khác nghi kị tại Idaho. Đến năm 1882, những người Idaho quyền lực và nổi tiếng đã thành công tước bỏ quyền đầu phiếu của các cử tri Mormon trong Lãnh thổ Idaho với lý lẽ cho rằng người Mormon theo chế độ đa thê đa phu bất hợp pháp. Idaho được phép trở thành tiểu bang khoảng 6 năm trước Utah, một lãnh thổ có dân số đông hơn và có lịch sử định cư lâu hơn nhưng vì có đa số dân là người theo đạo Mormon ủng hộ chế độ đa thê đa phu.
Có bốn ngàn người Hoa sống trong Lãnh thổ Idaho từ năm 1869 đến năm 1875. Giống như nhiều người Hoa di dân, họ đến "Kim Sơn" (núi vàng) để làm công nhân khai mỏ, hay tìm việc giặt ủi và đầu bếp. Điều tra dân số năm 1870 cho thấy có 1.751 người Hoa tại Idaho City, chiếm khoảng gần phân nửa dân số thành phố này.
Thập niên 1880
Sau khi thủ phủ di dời, các lời đề nghị đầy tranh cãi về việc chia tách lãnh thổ thành hai miền trở nên lan rộng. Năm 1887, Lãnh thổ Idaho gần như bị xóa sổ nhưng vì nghe theo lời của thống đốc Edward A. Stevenson mà tổng thống Grover Cleveland từ chối ký đạo luật chia tách lãnh thổ thành hai phần, phía bắc giao cho Lãnh thổ Washington và phía nam giao cho Nevada.
Năm 1889, Đại học Idaho được phép xây dựng tại thị trấn ở miền bắc là Moscow thay vì vị trí như ban đầu hoạch định là tại Eagle Rock (hiện nay là Idaho Falls) ở miền nam. Sự kiện này phục vụ như để làm dịu bớt cảm giác khó chịu của các cư dân Bắc Idaho vì đã mất đi thủ phủ tại miền Bắc.
Lãnh thổ được phép gia nhập liên bang để trở thành tiểu bang Idaho vào ngày 3 tháng 7 năm 1890.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Lãnh thổ Idaho** (tiếng Anh: _Territory of Idaho_ hay _Idaho Territory_) từng là một lãnh thổ hợp nhất có tổ chức của Hoa Kỳ, tồn tại từ 4 tháng 3 năm 1863 cho đến 3
**Lãnh thổ Wyoming** (tiếng Anh: _Wyoming Territory_ or _Territory of Wyoming_) từng là một lãnh thổ hợp nhất có tổ chức, tồn tại từ 25 tháng 7 năm 1868 cho đến 10 tháng 7 năm
**Lãnh thổ Montana** (tiếng Anh: _Montana Territory_ hay _Territory of Montana_) từng là một lãnh thổ hợp nhất có tổ chức của Hoa Kỳ, tồn tại từ 28 tháng 5 năm 1864 cho đến 8
**Lãnh thổ Oregon** (tiếng Anh: _Territory of Oregon_) từng là một lãnh thổ hợp nhất có tổ chức của Hoa Kỳ, tồn tại từ ngày 14 tháng 8 năm 1848 cho đến 14 tháng 2
**Lãnh thổ Washington** (tiếng Anh: _Washington Territory_ hay _Territory of Washington_) từng là một lãnh thổ hợp nhất có tổ chức của Hoa Kỳ, tồn tại từ ngày 2 tháng 3 năm 1853 cho đến
Các lãnh thổ Hoa Kỳ và Bắc Mỹ khoảng năm [[thập niên 1830|1830.
• Xứ Oregon, gốc trên trái, bị Hoa Kỳ tranh chấp với Anh và sau đó được quản lý chung với Anh.
• Tây
**Lãnh thổ Nebraska** (tiếng Anh: _Nebraska Territory_ hay _Territory of Nebraska_) từng là một lãnh thổ hợp nhất có tổ chức của Hoa Kỳ, tồn tại từ ngày 30 tháng 5 năm 1854 cho đến
**Lãnh thổ Missouri** () là một lãnh thổ hợp nhất có tổ chức trong lịch sử của Hoa Kỳ. Ban đầu nó được gọi là Lãnh thổ Louisiana nhưng sau đó vào ngày 4 tháng
**Idaho** (có thể phát âm như "Ai-đa-hồ") là một tiểu bang thuộc miền Tây Bắc Hoa Kỳ. ## Địa lý nhỏ|trái|Phong cảnh Idaho Idaho giáp với Washington, Oregon, Nevada, Utah, Montana, Wyoming, và tỉnh British
Tại Hoa Kỳ, các trường cao đẳng và viện đại học tiểu bang là các cơ sở giáo dục bậc đại học và cao đẳng công lập được tài trợ hoặc liên kết với chính
**Boise, Idaho** (phiên âm: **Boi-xi**) là một thành phố thủ phủ tiểu bang Idaho, Hoa Kỳ, đây cũng là thủ phủ quận Ada. Thành phố nằm bên sông Boise, là một thành phố quan trọng
nhỏ|phải|Bản đồ Volkstaat - một lãnh địa dành riêng cho người da trắng ở Nam Phi nhỏ|phải|Lãnh thổ Tây Bắc dành cho người da trắng ở Hoa Kỳ **Lãnh thổ da trắng** (_White ethnostate_) hay
Bản đồ Xứ Oregon Phong cảnh tại Xứ Oregon của Charles Marion Russell **Xứ Oregon** (_Oregon Country_) hay "Oregon" (khác biệt với Tiểu bang Oregon) là một thuật từ để chỉ một vùng phía tây
**Phó vương quốc Tân Tây Ban Nha** ( ) là vùng lãnh thổ thiết yếu của Đế quốc Tây Ban Nha, được thành lập bởi nhà Habsburg Tây Ban Nha. Nó bao phủ một khu
nhỏ|Theo thứ tự mà 13 thuộc địa ban đầu thông qua bản hiến pháp, sau đó là các vùng đất khác được phép gia nhập liên bang Đây là **Danh sách tiểu bang Hoa Kỳ
**_My Own Private Idaho_** là một phim độc lập phiêu lưu Mỹ năm 1991, phim được viết và đạo diễn bởi Gus Van Sant, dựa trên Shakespeare _Henry IV, Phần 1_, _Henry IV, Phần 2_,
**Xa lộ Liên tiểu bang 86** (tiếng Anh: _Interstate 86_ hay viết tắt là **I-86**) là một xa lộ liên tiểu bang nội tiểu bang, nằm hoàn toàn bên trong tiểu bang Idaho. Nó chạy
**John Gutzon de la Mothe Borglum** (1867–1941) là một nhà điêu khắc nổi tiếng của Hoa Kỳ, người đã tạc tượng bốn vị tổng thống nổi tiếng trên đỉnh núi Rushmore vào năm 1942. Ông
**Kevin Stitt** (hay **John Kevin Stitt**, sinh ngày 28 tháng 12 năm 1972), người Mỹ bản địa, là một doanh nhân và chính trị gia người Mỹ. Ông hiện là Thống đốc thứ 28 của
Brigham Young **Brigham Young** (1 tháng 6 năm 1801 – 29 tháng 8 năm 1877) là tên một nhà tiên tri, lãnh đạo lỗi lạc của cộng đồng người theo đạo Mormon, hay con gọi
**Quận Clear Creek** là một trong số 64 quận của tiểu bang Colorado của Hoa Kỳ. Dân số của quận đạt mức 9322 theo cuộc điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2000 . Quận
**Gấu xám Bắc Mỹ** (tên khoa học **_Ursus arctos horribilis_**; tiếng Anh: **Grizzly bear**), còn được gọi là **gấu đầu bạc**, **gấu xám**, hoặc **gấu nâu Bắc Mỹ**, là một **_phân loài khác_** của gấu
**Sói xám** hay **chó sói xám**, hay đơn giản là **chó sói** (_Canis lupus_) là một loài động vật có vú thuộc Bộ Ăn thịt có nguồn gốc từ lục địa Á-Âu và Bắc Mỹ.
**Tiểu bang Hoa Kỳ** (tiếng Anh: _U.S. state_) là 50 tiểu bang cùng thủ đô Washington, D.C. tạo thành Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Mỗi tiểu bang chia sẻ chủ quyền của mình với chính
**Sông Columbia** (còn được biết đến là **Wimahl** hay **sông Big** (sông lớn) đối với người Mỹ bản địa nói tiếng Chinook sống trên những khu vực thấp nhất gần dòng sông) là con sông
Các định nghĩa về vùng thì phức tạp từ nguồn này sang nguồn khác. Các tiểu bang đỏ đậm thường được tính vào vùng này trong lúc tất cả hay một phần các tiểu bang
Cuộc **bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 1896** là cuộc bầu cử tổng thống bốn năm một lần lần thứ 28, được tổ chức vào thứ Ba, ngày 3 tháng 11 năm 1896. Cựu
Ở Hoa Kỳ, **thống đốc** (tiếng Anh: _governor_) là người đứng đầu ngành hành pháp và là tổng tư lệnh của mỗi 50 tiểu bang và 5 vùng lãnh thổ có người sinh sống, ở
**Gấu đen Bắc Mỹ** (danh pháp hai phần: **_Ursus americanus_**) là một loài gấu kích thước trung bình có nguồn gốc ở Bắc Mỹ. Nó là loài gấu nhỏ nhất và phổ biến nhất của
**Oregon** ( ) (phiên âm tiếng Việt: **O-rê-gơn**) là một tiểu bang ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương của Hoa Kỳ. Nơi này xưa kia có nhiều bộ lạc người bản thổ sinh sống
**Xa lộ Liên tiểu bang 84** (tiếng Anh: _Interstate 84_ hay viết tắt là **I-84**) là một xa lộ liên tiểu bang trong Tây Hoa Kỳ, chạy từ Portland, Oregon đến một điểm giao cắt
[[Tập tin:Koppen World Map Dfc Dwc Dsc Dfd Dwd Dsd.png|thumb|right|upright=1.8|_Khí hậu cận Bắc cực_ trên thế giới ]] **Khí hậu cận Bắc Cực** (còn gọi là **khí hậu cận cực**, **khí hậu cận alpine** hoặc
**Quốc hội Hoa Kỳ khóa 118** (tiếng Anh: _118th United States Congress_) là hội nghị hiện tại của nhánh lập pháp của chính phủ liên bang Hoa Kỳ, bao gồm Thượng viện Hoa Kỳ và
Bản đồ các múi giờ Hoa Kỳ với những vùng thời gian [[CST và EST mới được biểu thị]] Đây là một danh sách các tiểu bang Hoa Kỳ theo múi giờ. Để biết thêm
[[Tập tin:Köppen-Geiger Climate Classification Map.png|thumb|upright=2.5|Bản đồ khí hậu Köppen–Geiger được cập nhật ]]**Phân loại khí hậu Köppen** là một trong những hệ thống phân loại khí hậu được sử dụng rộng rãi nhất. Nó được
**Walter Bruce Willis** (sinh ngày 19 tháng 3 năm 1955) là một cựu diễn viên, nhà sản xuất và ca sĩ người Mỹ. Sự nghiệp điện ảnh của ông bắt đầu trên sân khấu Off-Broadway
**Lịch sử Canada** bắt đầu khi người Da đỏ cổ đại đến vào hàng nghìn năm trước. Các nhóm dân nguyên trú sinh sống tại Canada trong hàng thiên niên kỷ, với những mạng lưới
thumb|[[Grand Canyon, Arizona, chỗ hợp lưu của sông Colorado và sông Little Colorado]] **Hẻm núi** là một đường nứt sâu giữa những vách núi, kết quả của phong hóa hay tác động xói mòn của
**Sói thung lũng Mackenzie** (**_Canis lupus occidentalis_**), còn gọi là **sói Tây Bắc**, **sói gỗ Alaska**, **sói gỗ Canada**, có lẽ là phân loài lớn nhất của sói xám ở Bắc Mỹ. Phạm vi của
**James Knox Polk** (2 tháng 11 năm 1795 - 15 tháng 6 năm 1849) là tổng thống thứ 11 của Hoa Kỳ, tại nhiệm từ 4 tháng 3 năm 1845 đến 4 tháng 3 năm
**Trận Iwo Jima** (, , 19 tháng 2 — 26 tháng 3 năm 1945) là trận đánh lớn thuộc mặt trận Thái Bình Dương trong Chiến tranh thế giới thứ hai giữa Hoa Kỳ và
**Dịch hạch (plague)** là một loại bệnh do vi khuẩn _Yersinia pestis_ hình que thuộc họ Enterobacteriaceae gây ra. Từ nguyên của từ "plague" được cho là đến từ plāga Latin ("vết thương") và plangere
**Spetsnaz** (; là viết tắt cho _Войска **спец**иа́льного **наз**наче́ния_; tr. _Voyska **spets** ialnovo **naz** nacheniya_; [ ; "Đơn vị quân sự có nhiệm vụ đặc biệt"]) là một thuật ngữ chung chỉ nhiệm vụ đặc
Những người tiên phong du hành suốt **Đường mòn Oregon**, một trong các con đường di dân trên bộ chính yếu của lục địa Bắc Mỹ, bằng các toa xe kéo để định cư trong
Có nhiều [[định nghĩa khác nhau từ nhiều nguồn khác nhau nói về vùng **Tây Bắc Hoa Kỳ**. Các tiểu bang có màu đỏ đậm thường được ghi nhận là vùng này trong khi tất
**Tu chính án thứ 19** (**Tu chính án XIX**) cấm chính phủ liên bang, tiểu bang từ chối quyền bầu cử của công dân Hoa Kỳ theo giới tính. Tuy đề xuất lên Quốc hội
**Người Sachsen Transilvania** (; ; ) là một nhóm người thuộc sắc tộc Đức đã định cư ở Transilvania () từ thế kỷ 12 trở đi. Cuộc khai phá Transilvania của người Đức được bắt
Cuộc **bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 1892** là cuộc bầu cử tổng thống bốn năm một lần lần thứ 27, được tổ chức vào thứ Ba, ngày 8 tháng 11 năm 1892. Nó
nhỏ|[[Honda Wave 125 S, đời 2007]]nhỏ|Một [[mô tô ba bánh.]] **Xe máy** (còn gọi là **mô tô** hay **xe hai bánh**, **xe gắn máy**, phiên âm từ tiếng Pháp: _Motocyclette_) là loại xe có hai
**Chiến tranh Da đỏ tại Bắc Mỹ** hay đơn giản là **Chiến tranh Da đỏ** (tiếng Anh: _American Indian Wars_ và _Indian Wars_), còn gọi là **Chiến tranh Biên cương Bắc Mỹ** hay **Chiến tranh