Lan Xang (có khi viết là Lan Ch'ang, Lanexang, tiếng Pali: Sisattanakhanahut, tiếng Lào: ລ້ານຊ້າງ - lâansâang, chữ Nho: 南掌 - Nam Chưởng hay 萬象 - Vạn Tượng), nghĩa là "đất nước triệu voi" (Lan: triệu, Xang: voi), là quốc gia thống nhất đầu tiên của người Lào, được vua Phà Ngừm thành lập năm 1354.
Lịch sử
Thành lập
Phà Ngừm là dòng dõi của thủ lĩnh (chao muang) xứ Muang Sua (Luangprabang ngày nay). Lúc nhỏ, cha con ông bị bắt vào Angkor làm con tin của triều đình Khmer. Ở Angkor, Phà Ngừm quy y theo đạo Phật rồi được gả công nương trong hoàng tộc Khmer. Năm 1351 khi miền Bắc có loạn, triều đình Khmer lúc ấy đã suy yếu, sai Phà Ngừm cầm quân lên cao nguyên Khorat đánh dẹp. Phà Ngừm giỏi việc binh nên bình định được các chao muang địa phương năm 1354, thống nhất xứ Lào, xưng quốc hiệu là Lan Xang. Kinh đô đặt ở Xieng Dong Xieng Thong ở xứ Muang Sua cũ. Biên cương nước Lan Xang rộng lớn nhất nhì Đông Nam Á lúc bấy giờ, bao gồm Cao nguyên Khorat cùng lưu vực sông Mê Kông, bắc giáp Trung Hoa, nam đến Sambor của đế quốc Angkor, đông giáp Đại Việt, tây là rặng Dong Phaya Yen.
Năm 1373, dân Lan Xang không phục nên Phà Ngừm phải bỏ ngai vàng, lưu vong sang xứ Muang Nan (nay thuộc tỉnh Nan, Thái Lan) rồi mất ở đó. Con Phà Ngừm là Samsenethai lên kế vị, người có công chỉnh đốn triều chính thêm quy củ, lấy Mandala và Phật giáo Thượng tọa bộ làm gốc. Trong nước thì Samsenethai thu phục được các thủ lĩnh địa phương. Đối ngoại thì Lan Xang giao hiếu với Quốc vương nước Ayutthaya của người Thái, ngày càng hùng mạnh. Samsenethai cũng tìm cách liên minh với các xứ lân bang, cưới công chúa xứ Lan Na ở phía đông bắc rồi lại cầu hôn, rước một công chúa Ayutthaya về Lan Xang.
Kế vị Samsenethai là Lan Kham Deng, trị vì không lâu thì mất. Lan Xang bước vào thời kỳ nhiễu loạn.
Loạn lạc, chiến tranh và trung hưng
Con cả của Lan Kham Deng là Phommathat lên kế vị nhưng chỉ ở ngôi được 10 tháng thì bị sát hại. Quyền lực bấy giờ do Nang Keo Phimpha, em gái Samsenethai nắm cả. Phimpha lập con mình là Khamtum lên làm vua nhưng Khamtum cũng chỉ ở ngôi được 5 tháng thì bị ép nhường ngôi cho Meunsai - con trai thứ của Samsenethai. Meunsai ở ngôi được 6 tháng lại bị Nang Keo Phimpha giết đi rồi đưa Fa Khai lên kế vị. Fa Khai cũng chỉ ở ngôi được khoảng 3 năm.
Thời kỳ truất phế do các phe phái trong triều tranh giành nhau kéo dài 20 năm đến năm 1442 thì Xaiyna Chakhaphat lên ngôi vua, tái lập trật tự. Xaiyna Chakhaphat khôn khéo sắp xếp cho sáu người con làm trấn thủ ở những nơi trọng yếu, rồi lại đề cao Phật giáo, xây dựng chùa chiền lấy đó làm nền tảng cai trị. Trong khi đó bang giao với Đại Việt gặp khó khăn vì tranh chấp ở xứ Bồn Man, dẫn đến chiến tranh Đại Việt - Lan Xang (1478-1480). Quân Đại Việt vượt biên giới, đánh sâu vào Lan Xang; kinh đô thất thủ. Sử sách Lào ghi là may có hoàng tử Suvanna Banlang đang trấn thủ xứ muang Nan, hiệp với quân nước Lan Na, đẩy lui được quân Đại Việt, tái chiếm kinh đô. Suvanna Banlang lên trị vì không lâu thì mất.
Kế vị là La Saen Thai (em của Suvanna Banlang, ở ngôi: 1486–96), rồi đến Somphu (con của Suvanna Banlang, ở ngôi: 1496–1501), và Vixun (em của Suvanna Banlang, ở ngôi: 1501–1520). Dưới áp lực của Đại Việt, vua Lan Xang cố dựa vào Vương quốc Ayutthaya của người Thái. Từ đó Lan Xang càng chịu ảnh hưởng của Ayutthaya từ mọi mặt: chính trị, văn hóa và thương mại.
Thời kỳ vàng son
Lan Xang dưới các triều vua Vixun (1501–20), Phothisarat (1520–47) và Setthathirath (1548–71) hưởng thời kỳ vàng son, thịnh trị. Ba vị vua này giữ nguyên phép cai trị cũ trong khi nâng cao Phật giáo của các tiền triều. Pho tượng Phật Phra Bang vốn được coi là quốc bảo được triều đình rước từ Viêng Chăn về Xieng Dong Xieng Thong và từ đó kinh đô Lan Xang mang danh hiệu "Luangprabang" (nơi đặt Phra Bang).
Với pho tượng Phật Phra Bang, Lan Xang tự đặt mình vào trung tâm Mandala, chiêu dụ được các xứ phên giậu về tòng phục. Triều vua Phothisarat cũng thành công củng cố phép cai trị, kiểm soát từ trung ương đến địa phương. Tuy nhiên, quan hệ kiểm soát này chủ yếu vẫn dựa trên quan hệ cá nhân giữa vua tôi chứ không theo hàng ngũ hành chánh nào cả. Triều đình Lan Xang giữ ngôi bằng cách liên minh cưới gả với các lãnh chúa trong khi nguy cơ phản loạn và ly khai vẫn tiếp tục như trường hợp Bồn Man dấy binh chống lại Lan Xang năm 1532.
Khi vua nước Lan Na mất, trong triều chia bè phái tranh nhau; Ayutthaya lấy cớ đó phái binh lên đánh Lan Na. Lan Xang phải gửi binh tiếp viện đẩy lui quân Ayutthaya vào năm 1536. Triều đình Lan Na lập con của Phothisarat là Sethathirat lên làm vua, biến Lan Na thành chư hầu của Lan Xang.
Năm 1563, Vương quốc Taungoo của người Miến hùng mạnh, uy hiếp cả khu vực. Vua Lan Xang là Setthathirath phải thiên đô về Viêng Chăn, cùng rước tượng Phật Ngọc (Phra Keo) từ Lan Na về Viêng Chăn. Nước Lan Xang từ đó có hai pho tượng quý: Phật Phra Bang ở Luangprabang và Phật Phra Keo ở Viêng Chăn.
Trong khi đó Taungoo mở cuộc xâm lăng về phía đông. Lan Xang và Ayutthaya cùng là tộc người Thái nên tìm cách liên minh nhưng quân Miến quá mạnh. Ayutthaya thất thủ năm 1568 rồi bị quân Miến đốt phá tan hoang. Taungoo sau đó chuyển quân lên đánh Viêng Chăn. Setthathirath cầm quân đẩy lui được quân Miến nhưng rồi qua đời một cách bí ẩn khi đi tuần du ở Hạ Lào.
Suy vong
Sau khi vua Setthathirath mất năm 1571, Lan Xang một lần nữa rơi vào cảnh tranh giành ngôi báu. Taungoo đã nhân cơ hội này can thiệp vào Lan Xang, chính thức đưa Lan Xang thành chư hầu của mình suốt 30 năm. Chuyện tranh giành ngôi báu vẫn tiếp tục. Mãi đến năm 1638, khi vua Surinyavongsa lên cai trị, khủng hoảng chính trị mới chấm dứt. Nhưng đến khi vị vua này qua đời vào năm 1695, Lan Xang lại tiếp tục rơi vào khủng hoảng bởi tranh giành nội bộ, và kết quả là nó đã chính thức chấm dứt khi bị phân chia thành ba vương quốc nhỏ là Vương quốc Luang Phrabang ở phía bắc, Vương quốc Viêng Chăn ở trung tâm và Vương quốc Champasak ở phía nam vào năm 1707.
Xã hội
Lan Xang có sự đa dạng về sắc tộc do buôn bán và di cư. Các dân tộc được nhóm lại thành các loại văn hóa rộng lớn là Lao Thơng (bao gồm hầu hết các nhóm bản địa và Môn-Khmer) và Lao Sung. Người Lao Lùm chiếm ưu thế về mặt sắc tộc và có một số nhóm Tai có liên quan chặt chẽ với nhau bao gồm người Tai Dam, Tai Daeng, Tai Lu, Tai Yuan và Phuan. Có lẽ vì sự đa dạng sắc tộc phức tạp của Lan Xang, cấu trúc xã hội khá đơn giản, đặc biệt là so với những người Thái láng giềng với hệ thống sakdi na hoặc người Khmer với hệ thống đẳng cấp phức tạp của họ và các khái niệm về vương quyền thần thánh hoặc devaraja.
Xã hội Lào bị phân chia với quyền lực tôn giáo và thế tục của hoàng gia đứng đầu, tiếp theo là quý tộc, và sau đó là giai cấp nông dân bao gồm thương nhân, nghệ nhân, nông dân và lao động phổ thông.Ngoài ra, còn có tăng lữ, không chỉ giúp việc di chuyển thuận tiện mà còn là phương tiện giáo dục. Các dân tộc vùng đồi hoặc Lao Thơng nằm ngoài hệ thống xã hội, cùng với kha hoặc tù nhân bị bắt trong chiến tranh hoặc phạm các tội hình sự hoặc nợ nần. Người Xiêm, Khmer và Shan hình thành phần lớn các thương nhân lưu động, nhưng có một số lượng nhỏ người Hoa và người Việt xung quanh các thành phố buôn bán lớn và ở Bồn Man.
Các vua Lanxang (1353 - 1707)
Fa Ngum (1353 - 1374)
Vutha Singsavaddy (1375 - 1378)
Samsenethai (1378 - 1416), con của Fa Ngum
Lan Kham Deng (Mãn Sát (滿察)?, 1417 - 1428), con của Samsenethai
Nữ vương Nang Keo Phimpha (1428 - 1438), con gái của Samsenethai
Phommathat (1428 - 1429), con của Lan Kham Deng
Khamtum (Thao Khamtum hay Pak Houei Lang) (1429 - 1430), con của Samsenethai
Thao Sai (hay Meun Sai, 1430 - 1430), em trai của Khamtum
Phaya Khai (hay Fa Khai, 1430 - 1433), con của Lan Kham Deng
Khong Kham (hay Xieng Sai, Như Côn Cô (茹昆孤), 1433 - 1434), con của Samsenthai
Yukhon (Dụ Quần (諭群), 1434 - 1435), con của Lan Kham Deng
Kham Keut (1435 - 1438), con của Samsenthai
Chaiyachakkapat-Phaenphaeo (Sao Tiakaphat, 1438/1441 - 1478), con của Samsenthai
Suvarna Banlang (hay Theng Kham, 1478 - 1485), con của Sao Tiakaphat
Lahsaenthai Puvanart (1485 - 1495), em trai của Theng Kham
Somphou (Samphou, 1496 - 1501), con của Lahsaenthai Puvanart
Vixun (hay Visunarat, 1501 - 1520), con của Sao Tiakaphat
Photisarath I (Xạ Đẩu hay Sạ Đẩu (乍斗), 1520 - 1547), con của Vixun
Xaysethathirath (hay Setthathirath, 1548 - 1571), con của Photisarath I
Nokeo Koumane (1571 - 1575) (lần 1), con của Xaysethathirath
nhiếp chính: Saensurin (1572 - 1574) (lần 1)
Mahaupahat (phụ thuộc vào Miến Điện) (1575 - 1580), con của Photisarath I
nhiếp chính: Saensurin (phụ thuộc vào Miến Điện) (1580 - 1582) (lần 2)
Nakhon Noi (phụ thuộc vào Miên Điện) (1582 - 1583), con của Saensurin
Không vua (1583 - 1591)
Nokeo Koumane (1591 - 1596) (lần 2), con của Xaysethathirath
Thammikarath (1596 - 1622), em họ của Nokeo Koumane
Upanyuvarat (1622 - 1623), con của Thammikarath
Photisarath II (1623 - 1627), con của Saensurin
Mom Keo (hay Mongkeo, 1627), con của Thammikarath
Tone Kham (hay Upanyuvarat II, Tone Khan, 1627 - 1633), con của Mom Keo
Vichai (1633 - 1637), em trai của Tone Kham
Surinyavongsa (1637 - 1694), con của Tone Kham
Tian Thala (1694 - 1696), kẻ cướp ngôi
Nan Tharat (1695 - 1698), cháu trai của Vichai
Xaysethathirath II (hay Setthathirath II, Sai Ong Hue, Triều Phúc (朝福), 1707 - 1730) (vua Viêng Chăn: 1707-1735), cháu trai của Tone Kham
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Chiến tranh Đại Việt – Lan Xang** là cuộc chiến giữa nhà Hậu Lê nước Đại Việt với Lan Xang (Lào). Mục đích phát động của Đại Việt là bình định vương quốc Bồn Man
**Lan Xang** (có khi viết là **Lan Ch'ang**, **Lanexang**, tiếng Pali: Sisattanakhanahut, tiếng Lào: ລ້ານຊ້າງ - lâansâang, chữ Nho: 南掌 - Nam Chưởng hay 萬象 - Vạn Tượng), nghĩa là "đất nước triệu voi" (Lan:
**Lan Kham Deng** (1387–1428) là vị vua thứ 3 của vương quốc Lan Xang. Ông là con trai trưởng của vua Samsenethai. Trong thời ông trị vì, thủ lĩnh quân Lam Sơn là Lê Lợi
thumb|Các nhóm sắc tộc theo ngôn ngữ Thái Lan năm 1974 thumb|Biểu đồ thể hiện dân số của Thái Lan. Vương quốc Thái Lan có khoảng 70 dân tộc, trong đó có 24 nhóm người
**Lán Na** (tiếng Thái: ล้านนา; Hán-Việt: **Lan Nạp** 蘭納) là tên một vương quốc cổ từng tồn tại từ cuối thế kỷ 13 đến gần cuối thế kỷ 18 ở miền núi phía Bắc của
**Thái Lan**, gọi ngắn là **Thái**, quốc hiệu là **Vương quốc Thái Lan**, là một quốc gia ở Đông Nam Á, phía bắc giáp Lào và Myanmar, phía đông giáp Lào và Campuchia, phía nam
**Xay Xệt-thả-thi-lạt** (_Xaysethathirath_, thường được gọi tắt là **Xaysetha** hoặc **Setthathirath** (1534–1571) một vị vua của Lan Xang, là một trong những vị lãnh đạo vĩ đại nhất trong lịch sử Lào. Xaysethathirath là con
**Nang Keo Phimpha** () (1343–1438), nghĩa đen "_Người đàn bà tàn nhẫn_",, là nữ hoàng của Vương quốc Lan Xang (phần lớn Lào ngày nay), lên ngôi năm 1438, lấy hiệu là _Samdach Brhat-Anya Sadu
**Xaiyna Chakhaphat**, **Sai Tia Kaphut** hay **Chakkaphat Phaen Phaeo** (sinh 1415 ở Sawa tức Muang Sua; mất 1481 tại Muang Chiang Khaen), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Sanaka Chakrapati Raja Phen-Phaeo Bhaya
**Suvanna Banlang** (1444-1485), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Suvarna Panya Lankara Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 12 của vương quốc Lan Xang, trị vì từ năm 1479 đến khi mất
**Phothisarat** (cũng viết là **Photisarath**, **Phothisarath**, hoặc **Potisarat**, 1501 - 1547), sử Việt gọi là **Sạ Đẩu** (_乍斗_) hay** Xạ Đẩu**. Danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Budhisara Maha Dharmikadasa Lankanakuna Maharaja Adipati Chakrapati
**Nokeo Koumane** (sinh 1571 tại Viêng Chăn, mất 1596 tại Viêng Chăn), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Vora Ratana Dharmapasuta Sethakassa Atsanachandra Suvarna Samudhi Khakharattanasara Raja Bupati_, là vua thứ 18 của Vương
**Voravongsa I** (? - 1579), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Brhatasena Vora Varman Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 20 của Vương quốc Lan Xang, trị vì từ năm 1575 đến
**Tone Kham** hay _Upanyuvarath II_ (Phó vương, sinh ?, mất 1637), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Dharmakama Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 26 của Vương quốc Lan Xang, trị vì
phải|Chùa [[Thạt Luông|Pha That Luang, một trong những địa điểm quan trọng nhất tại Viêng Chăn, Lào]] **Viêng Chăn** (, **_Viang chan_**, , , ), tiếng Việt xưa gọi là _Vạn Tượng_ hay _Mường Viêng_
**Sen Soulintha** hay **Sen Soulinthara** (sinh 1511 tại Nong Khai, mất 1582 tại Viêng Chăn), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Sumangala Ayaka Budhisana Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 19 của
**Nan Tharat** (? - 1698), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Phya Nanda Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 30 của Vương quốc Lan Xang, trị vì từ năm 1695 đến khi
**Vichai, Visai, Viksai, Vickhsai**, hay **Vijaya** (? - 1638), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Vijaya Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 27 của Vương quốc Lan Xang, trị vì từ năm
**Visunharat Thipath** hay **Visoun** (sinh 1465 tại Muang Sua (Xieng Thong), mất 1520 tại Viêng Chăn), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Visunha Rajadipati Pada Sri Sadhana Kanayudha_, là vị vua thứ 15
**Khon Kham** hay **Konekham** (* thế kỷ 15, † 1432 ở Kokrua), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Kunikama_, là vị vua thứ năm của Vương quốc Lan Xang, từ năm 1430 đến
**Khai Bua Ban** (sinh thế kỷ 15 tại Muang Sua, mất 1436 tại Sop Kham Vương quốc Lan Xang), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Kaya Buvanabana_, sử Việt Nam gọi là **Dụ
**Voravongsa II** hay **Vorouvongsa II** (sinh 1585 tại Viêng Chăn, mất 1622 tại Luang Phrabang), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Vara Varman Dharmika Raja Jaya Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 22
**Nakhon Noi** (sinh thế kỷ 16, ?), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Samdach Brhat Chao Negara Nawi Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 21 của Vương quốc Lan Xang, trị vì
**Xaysethathirath II**, **Setthathirath II**, **Xai Ong Ve** hay **Sai Ong Hue** (? - 1730), danh xưng hoàng gia là _Somdetch Brhat Chao Maha Sri Jaya Setha Adiraja Darmikaraja Chandrapuri Sri Sadhana Kanayudha_, là vua cuối
**Sourigna Vongsa** (tiếng Lào:ສຸຣິຍະວົງສາທັມມິກຣາດ, , phát âm tiếng Việt: _Xu-li-nha Vông-xa_) Phra Chao Sourigna Vongsa Thammikarath), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Suriyalinga Varman Dharmika Raja Parama Pavitra Prasidhadhiraja Sri Sadhana Kanayudha_, là
**Cuộc xâm lược Ba Lan 1939** – được người Ba Lan gọi là **Chiến dịch tháng Chín** (_Kampania wrześniowa_), **Chiến tranh vệ quốc năm 1939** (_Wojna obronna 1939 roku_); người Đức gọi là **Chiến dịch
**Xung đột biên giới Campuchia-Thái Lan** **năm 2025** là một chuỗi các sự kiện quân sự, ngoại giao và kinh tế leo thang căng thẳng giữa Campuchia và Thái Lan, bắt đầu từ một cuộc
**Phà Ngừm** (1316 – 1393), còn gọi là **Chậu Phà Ngừm**; **Phraya Fa Ngum**, danh xưng hoàng gia là _Somdetch Brhat-Anya Fa Ladhuraniya Sri Sadhana Kanayudha Maharaja Brhat Rajadharana Sri Chudhana Negara_, sinh ở Mạnh
**Samsenethai** (còn gọi **Un Heuan** hay _Thao Oune Heuane_) là vị vua thứ hai của nhà nước Lan Xang, con của vua Fa Ngum. Ông trị vì từ năm 1373 đến năm 1416.Vương hiệu Samsenethai
**Phommathat** (sinh thế kỷ 15, mất 1429 tại Phaparn), danh xưng hoàng gia là _Somdetch Brhat-Anya Chao Brahma-kumara Bhumadaraja_, là vị vua thứ tư của Lan Xang. Ông ở ngôi 10 tháng từ năm 1428
**Yukhon**, danh xưng hoàng gia là _Somdetch Brhat-Anya Chao Yughandhara_ (sinh thế kỷ 15, mất 1430 tại Phadao), là vị vua thứ năm của Vương quốc Lan Xang. Ông ở ngôi 8 tháng từ năm
**Somphou** hay **Som Phou** (1486-1501), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Jumbuya Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 14 của Vương quốc Lan Xang, trị vì từ năm 1495 đến năm 1500
**Tian Thala** (? - 1696), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Devaniasena Chandralaya Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 29 của Vương quốc Lan Xang, trị vì từ năm 1690 đến năm
**Lue Sai** (sinh thế kỷ 15 tại Muang Sua, mất 1433), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Luvana Jaya Chakrapati Phen-Pheo_, sử Việt Nam gọi là **Côn Cô**, là vua thứ tám của
**Kham Keut**, **Kham Kert** hay **Kham Keul** (sinh thế kỷ 15 tại Muang Sua, mất 1438 tại Luang Phrabang), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Kama Kirti_, là vua của Vương quốc Lan
**Kham Tam Sa** (sinh thế kỷ 14 tại Muang Sua, mất 1433 Pak Huay Luang), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Kama Dharmasara_, là vua thứ bảy của Vương quốc Lan Xang, trị
**Lasenthai Puvanart** hay **Lasenthai** (1462 - 1495), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Lankasena Daya Buvananatha Raja Sri Sadhana Kanayudha_ là vua thứ 13 của Vương quốc Lan Xang, trị vì từ năm
**Photisarath II** (sinh năm 1552, mất năm 1627), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Bandita Buddhisa Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 24 của Vương quốc Lan Xang. Ông trị vì từ
**Upanyuvarath I** hay **Ouphagnauvarath I** (sinh 1597, mất 1622), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Maha Upayuvaraja_, là vua thứ 23 của Vương quốc Lan Xang. Ông trị vì 9 tháng từ năm
**Mom Keo** hay **Mom Kaeo** (? - 1633), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Manikya Kaeva Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 25 của Vương quốc Lan Xang, trị vì từ năm
Sau khi quân đội nhân dân Việt Nam tiến vào Campuchia lật đổ chế độ Pol Pot trong Chiến tranh biên giới Việt Nam – Campuchia năm 1979, tàn quân Khmer Đỏ chạy về phía
**Chiến tranh Mùa đông** (, , ) hay **Chiến tranh Liên Xô-Phần Lan 1939-1940** là cuộc chiến giữa Liên Xô và Phần Lan do tranh chấp lãnh thổ tại vùng Karelia. Nó diễn ra vào
**Năng lượng ở Thái Lan** đề cập đến năng lượng và sản xuất điện, tiêu dùng, nhập khẩu và xuất khẩu ở Thái Lan. Theo Bộ Năng lượng Thái Lan, tiêu thụ năng lượng chính
**Cách mạng công nghiệp lần thứ hai** (1871-1914) là một giai đoạn công nghiệp hóa nhanh chóng và xảy ra nhiều sự tiêu chuẩn hóa, sản xuất hàng loạt và phát kiến khoa học từ
Vào ngày 10 tháng 4 và từ ngày 13 đến 19 tháng 5 năm 2010, quân đội Thái Lan đã đàn áp các cuộc biểu tình của Tổng liên đoàn dân chủ chống độc tài
**Muang Phuan** (Lao: ເມືອງພວນ, ; Country of Phuan) hay **Xieng Khouang** (, ), người Việt gọi là **Bồn Man** (盆蠻), **Mường Bồn**, **Mường Phăng** hay **Trấn Ninh** (鎮寧), là một quốc gia cổ từng tồn
**Xăng máy bay** là nhiên liệu có chỉ số ốctan cao, được sử dụng cho các máy bay, và các ô tô đua trong quá khứ. Xăng máy bay trong tiếng Anh được gọi là
**Chiến tranh Ayutthaya – Myanmar** là cuộc chiến tranh giữa hai nước láng giềng ở Đông Nam Á. Vương quốc Ayutthaya là một trong những nhà nước tiền thân của Thái Lan hiện đại. Chiến
thiet bi y te hoa xuong có địa chỉ số 12 ngách 2/2 ngõ 2 phương mai đống đa hà nội sdt:0867150018 XĂNG MỔ CÓ LỖ VÀ KHÔNG LỖ 50X50CM PHÚC HÀ , SẢN XUẤT
thiet bi y te hoa xuong có .đ.ị.a. .c.h.ỉ. số 12 ngách 2/2 ngõ 2 phương mai đống đa hà nội sdt:0867150018 XĂNG MỔ CÓ LỖ VÀ KHÔNG LỖ 60X60 CM PHÚC HÀ Các loại