Xay Xệt-thả-thi-lạt (Xaysethathirath, thường được gọi tắt là Xaysetha hoặc Setthathirath (1534–1571) một vị vua của Lan Xang, là một trong những vị lãnh đạo vĩ đại nhất trong lịch sử Lào.
Xaysethathirath là con trai của vua Phothisarat với người vợ vốn là công chúa xứ Lan Na. Khi Lan Na bị rối loạn chính trị do tranh giành ngôi vua, vương quốc Ayutthaya đã phái quân đến xâm lược Lan Na. Phothisarat đã đem quân Lan Xang tới Lan Na đẩy lui quân Ayutthaya rồi đưa Xaysethathirath lên làm vua Lan Na. Xaysethathirath lên ngôi, lấy một người vợ Lan Na, nhưng không sống ở Lan Na mà vẫn sống ở kinh đô của Lan Xang nơi ông có nhiều đồng minh và để vợ ở lại Lan Na làm đại diện cho mình. Một cuộc nổi dậy ở Lan Na đã giết người vợ của Xaysethathirath ở đây và Xaysethathirath cũng không thể cai trị Lan Na được nữa. Lan Na trở thành chư hầu của Taungoo (Myanmar).
Sức ép từ phía Tây đã buộc Xaysethathirath phải rời đô về Viêng Chăn. Ông mang theo tượng Phật Ngọc (Phra Keo) mà ông có được lúc ở Lan Na tới Viêng Chăn làm bảo hộ cho chính quyền ở Viêng Chăn. Ở cố đô, ông vẫn để tượng Phật Phra Bang, và còn cho xây một số đền đài và cung điện hoàng gia ở đó làm đại diện cho vương vị của ông ở miền Bắc.
Để đối phó với Taungoo, Xaysethathirath quyết định rằng Lan Xang phải liên minh với Ayutthaya. Năm 1560, ông cùng vua Ayutthaya là Chakrapat đã cho xây một tòa tháp ở Danxai (nay ở tỉnh Loei, Thái Lan) để ghi nhớ sự liên minh này.
Tuy nhiên liên minh này đã không thể bảo vệ được cả Ayutthaya lẫn Lan Xang. Đội quân hùng mạnh của Taungoo đã đánh bại Ayutthaya, chiếm kinh đô nước này rồi tiến về Viêng Chăn, nhưng rồi sớm rút lui.
Năm 1571, một cuộc thông đồng tạo phản giữa chúa Phya Nakhon và cựu trụ trì Wat Maximavat đã dẫn đến việc giết hại Xaysethathirath ở vùng biên giới phía nam của Lan Xang thuộc địa phận huyện Xaysetha của tỉnh Attapeu hiện nay. Ông qua đời ở tuổi 38.
Lúc trị vì, Xaysethathirath đã cho xây nhiều chùa Phật giáo, bao gồm cả Wat Xieng Thong ở Luangprabang và Thạt Luồng ở Viêng Chăn. Việc Lan Na trở thành chư hầu của Taungoo đã khiến nhiều quý tộc Lan Na có quan hệ thân thiết với Xaysethathirath (do việc ông lấy vợ Lan Na) lưu vong ở Lan Xang, đem phong cách văn hóa và Phật giáo của Lan Na ảnh hưởng đáng kể tới Lan Xang.
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Xay Xệt-thả-thi-lạt** (_Xaysethathirath_, thường được gọi tắt là **Xaysetha** hoặc **Setthathirath** (1534–1571) một vị vua của Lan Xang, là một trong những vị lãnh đạo vĩ đại nhất trong lịch sử Lào. Xaysethathirath là con
**Xaysethathirath II**, **Setthathirath II**, **Xai Ong Ve** hay **Sai Ong Hue** (? - 1730), danh xưng hoàng gia là _Somdetch Brhat Chao Maha Sri Jaya Setha Adiraja Darmikaraja Chandrapuri Sri Sadhana Kanayudha_, là vua cuối
**Lan Xang** (có khi viết là **Lan Ch'ang**, **Lanexang**, tiếng Pali: Sisattanakhanahut, tiếng Lào: ລ້ານຊ້າງ - lâansâang, chữ Nho: 南掌 - Nam Chưởng hay 萬象 - Vạn Tượng), nghĩa là "đất nước triệu voi" (Lan:
**Phothisarat** (cũng viết là **Photisarath**, **Phothisarath**, hoặc **Potisarat**, 1501 - 1547), sử Việt gọi là **Sạ Đẩu** (_乍斗_) hay** Xạ Đẩu**. Danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Budhisara Maha Dharmikadasa Lankanakuna Maharaja Adipati Chakrapati
**Sen Soulintha** hay **Sen Soulinthara** (sinh 1511 tại Nong Khai, mất 1582 tại Viêng Chăn), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat-Anya Chao Sumangala Ayaka Budhisana Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 19 của
**Kingkitsarat, Kingkitsarath** hay **Kitsarat** (? - mất năm 1713, Luang Phrabang) vương hiệu đầy đủ là _Samdach Brhat Chao Brhat Kinkidsaraja Sri Sadhana Kanayudha [King-Kitsarath]_ là vị vua đầu tiên của Lan Xang Hom Khao
**Trịnh Căn** (chữ Hán: 鄭根, 18 tháng 7 năm 1633 Lúc nhỏ, Trịnh Căn chưa được xem là một ứng cử viên cho việc kế thừa ngôi Chúa, bởi bác cả của ông là Sùng
**Saysettha** (tiếng Lào: ເມືອງໄຊເສດຖາ ) là một của tỉnh Attapeu ở Nam Lào . Huyện mang tên một vị vua vĩ đại của Lào Xaysethathirath. Vị vua này qua đời tại địa phương này trong
Nhà nước đầu tiên của Lào là vương quốc Lan Xang. Phà Ngừm người sáng lập vương quốc này, chính là quốc vương đầu tiên của Lào. Chế độ quân chủ ở Lào chấm dứt
**Khổng tước công chúa** hay **Chàng Sisouthone và nàng Manola** () là những nhan đề phi chính thức một huyền thoại Thái tộc thịnh hành từ trung đại trung kì tới nay, có ảnh hưởng
**Nan Tharat** (? - 1698), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Phya Nanda Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 30 của Vương quốc Lan Xang, trị vì từ năm 1695 đến khi
**Nokeo Koumane** (sinh 1571 tại Viêng Chăn, mất 1596 tại Viêng Chăn), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Vora Ratana Dharmapasuta Sethakassa Atsanachandra Suvarna Samudhi Khakharattanasara Raja Bupati_, là vua thứ 18 của Vương
**Tone Kham** hay _Upanyuvarath II_ (Phó vương, sinh ?, mất 1637), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Dharmakama Raja Sri Sadhana Kanayudha_, là vua thứ 26 của Vương quốc Lan Xang, trị vì
**Ong Long** (? - 1767) vương hiệu đầy đủ _Somdet Brhat Chao Maha Sri Ungalankaya Chandapuri Sri Sadhana Kanayudha_, là vị vua thứ hai của Vương quốc Viêng Chăn, trị vì từ năm 1730 đến
**Ong Bun**, **Ong Boun** hay **Bunsan**, (sinh đầu thế kỷ 18 tại Viêng Chăn, mất tháng 11 năm 1781), vương hiệu đầy đủ là _Samdach Brhat Chao Maha Sri Bunyasena Jaya Setha Adiraja Chandrapuri Sri
Dưới đây là **danh sách các nhà lãnh đạo nhà nước vào thế kỷ 18** (1701–1800) sau Công nguyên, ngoại trừ các nhà lãnh đạo trong Đế chế La Mã Thần thánh và các nhà
**Sourigna Vongsa** (tiếng Lào:ສຸຣິຍະວົງສາທັມມິກຣາດ, , phát âm tiếng Việt: _Xu-li-nha Vông-xa_) Phra Chao Sourigna Vongsa Thammikarath), danh xưng hoàng gia là _Samdach Brhat Chao Suriyalinga Varman Dharmika Raja Parama Pavitra Prasidhadhiraja Sri Sadhana Kanayudha_, là