Gia Nghĩa là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Đắk Nông, Việt Nam.
Địa lý
Vị trí địa lý
Thành phố Gia Nghĩa nằm về phía tây nam của khu vực Tây Nguyên và phía nam tỉnh Đắk Nông, nằm trên cao nguyên Mơ Nông và có độ cao trung bình là 600 m so với mực nước biển, cách Thành phố Hồ Chí Minh 225 km, cách thành phố Buôn Ma Thuột 120 km, cách thành phố Đà Nẵng 667 km và cách thủ đô Hà Nội 1.400 km, có vị trí địa lý:
Phía đông giáp huyện Đắk Glong
Phía tây giáp huyện Đắk R'lấp
Phía nam giáp huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng
Phía bắc giáp huyện Đắk Song.
Thành phố Gia Nghĩa có diện tích 284,11 km², dân số năm 2019 là 63.046 người, mật độ dân số đạt 222 người/km².
Thành phố Gia Nghĩa có địa hình phức tạp, bao gồm nhiều dãy đồi núi mấp mô xen kẽ nhiều khe suối tự nhiên lớn, nhỏ tạo thành dạng địa hình bị chia cắt mạnh. Địa hình thành phố có hướng thấp dần từ bắc xuống nam, từ đông sang tây, có trục Quốc lộ 14 là trục giao thông xương sống quan trọng gắn kết các trung tâm kinh tế của vùng với các vùng lân cận; có Quốc lộ 14C là trục gắn kết các khu kinh tế cửa khẩu dọc hành lang biên giới, có Quốc lộ 28 kết nối đô thị với Đà Lạt - trung tâm du lịch của cả nước.
Với vị trí địa lý thuận lợi tạo điều kiện cho tỉnh Đắk Nông nói chung và thành phố Gia Nghĩa nói riêng có thể mở rộng giao lưu với các tỉnh trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và Duyên hải miền Trung, tăng cường liên kết giữa Đắk Nông với các tỉnh thuộc Đông Bắc Campuchia về mở rộng thị trường, phát triển hợp tác liên vùng và Quốc tế.
Gia Nghĩa được xem là một đô thị hạt nhân có chức năng chuyển tiếp các hoạt động từ vùng Tây Nguyên tới vùng Đông Nam Bộ (vùng phát triển năng động nhất cả nước) kết nối với vùng Duyên Hải Nam Trung Bộ - một hướng mở ra cảng biển để vận chuyển hàng hóa khối lượng lớn. Đồng thời là một hạt nhân bổ trợ chức năng kết nối các hoạt động theo hành lang Đông Tây và tiểu vùng Sông Mê Kông mở rộng, liên kết với các khu vực phát triển nhằm thúc đẩy các lợi thế so sánh của khu vực.
Thành phố có nhiều lợi thế về vị trí địa lý và là đô thị quan trọng trong vùng Tây Nguyên và của Việt Nam (trung tâm công nghiệp bôxit), có sức hút và tác động rộng lớn đối với các tỉnh xung quanh và quốc tế.
Điều kiện tự nhiên
Thành phố Gia Nghĩa có khí hậu nhiệt đới gió mùa với mùa mưa và mùa khô phân biệt rõ rệt. Mùa mưa kéo dài 7 tháng từ tháng 4 đến tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau.
Khí hậu
Hành chính
Thành phố Gia Nghĩa có 8 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm 6 phường: Nghĩa Đức, Nghĩa Phú, Nghĩa Tân, Nghĩa Thành, Nghĩa Trung, Quảng Thành và 2 xã: Đắk Nia, Đắk R'Moan.
Lịch sử
Trước năm 1975, Gia Nghĩa là tỉnh lỵ của tỉnh tỉnh Quảng Đức cũ, khi đó Gia Nghĩa là cấp xã gồm có 3 thôn: Nghĩa Đức, Nghĩa Thành và Nghĩa Tín. Sau khi tỉnh Quảng Đức sáp nhập vào tỉnh Đắk Lắk, thì Gia Nghĩa trở thành thị trấn huyện lỵ của huyện Đắk Nông được thành lập vào năm 1988.
Ngày 26 tháng 11 năm 2003, Quốc hội ban hành Nghị quyết 22/2003/QH11 chia tách tỉnh Đắk Lắk thành 2 tỉnh: Đắk Lắk và Đắk Nông, thì huyện Đắk Nông thuộc về của tỉnh Đắk Nông. Vào lúc này, thì tỉnh lỵ được đặt tại thị trấn Gia Nghĩa.
Ngày 27 tháng 6 năm 2005, Chính phủ ban hành Nghị định số 82/2005/NĐ-CP. Theo đó:
Thành lập thị xã Gia Nghĩa (thị xã tỉnh lỵ của tỉnh Đắk Nông) trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của thị trấn Gia Nghĩa và 2 xã: Quảng Thành, Đắk Nia thuộc huyện Đắk Nông.
Thành lập các phường, xã của thị xã Gia Nghĩa:
Thành lập phường Nghĩa Đức trên cơ sở 99 ha diện tích tự nhiên và 2.981 nhân khẩu của thị trấn Gia Nghĩa, 333 ha diện tích tự nhiên và 235 nhân khẩu của xã Đắk Nia, 1.232 ha diện tích tự nhiên và 710 nhân khẩu của xã Quảng Thành. Phường Nghĩa Đức có diện tích tự nhiên 1.664 ha và 3.926 nhân khẩu;
Thành lập phường Nghĩa Thành trên cơ sở 134 ha diện tích tự nhiên và 5.286 nhân khẩu của thị trấn Gia Nghĩa; 152 ha diện tích tự nhiên và 2.754 nhân khẩu của xã Quảng Thành, phường Nghĩa Thành có diện tích tự nhiên 286 ha và 8.040 nhân khẩu.
Thành lập phường Nghĩa Phú trên cơ sở 699 ha diện tích tự nhiên và 1.828 nhân khẩu của thị trấn Gia Nghĩa; 614 ha diện tích tự nhiên và 512 nhân khẩu của xã Quảng Thành, phường Nghĩa Phú có diện tích tự nhiên 1.313 ha và 2.340 nhân khẩu.
Thành lập phường Nghĩa Tân trên cơ sở 1.215 ha diện tích tự nhiên và 3.161 nhân khẩu của thị trấn Gia Nghĩa; 513 ha diện tích tự nhiên và 484 nhân khẩu của xã Đắk Nia, phường Nghĩa Tân có diện tích tự nhiên 1.728 ha và 3.644 nhân khẩu.
Thành lập phường Nghĩa Trung trên cơ sở 520 ha diện tích tự nhiên và 4.112 nhân khẩu của thị trấn Gia Nghĩa; 896 ha diện tích tự nhiên và 2.749 nhân khẩu của xã Đắk Nia, phường Nghĩa Trung có 1.416 ha diện tích tự nhiên và 6.861 nhân khẩu.
Thành lập xã Đắk R'Moan trên cơ sở 4.956 ha diện tích tự nhiên và 4.045 nhân khẩu của xã Quảng Thành.
*Sau khi điều chỉnh địa giới hành chính:
Xã Quảng Thành còn lại 7.945 ha diện tích tự nhiên và 1.984 nhân khẩu;
Xã Đắk Nia còn lại 9.356 ha diện tích tự nhiên và 4.719 nhân khẩu;
**Huyện Đắk Nông (sau khi đổi tên thành huyện Đắk Glong) còn lại 144.228 ha diện tích tự nhiên và 20.504 nhân khẩu với 6 đơn vị hành chính, bao gồm các xã: Quảng Khê, Đắk Ha, Đắk R'Măng, Đắk Plao, Đắk Som và Quảng Sơn.
Thị xã Gia Nghĩa có 28.664 ha diện tích tự nhiên và 35.559 nhân khẩu với 8 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 5 phường: Nghĩa Đức, Nghĩa Phú, Nghĩa Tân, Nghĩa Thành, Nghĩa Trung và 3 xã: Đắk Nia, Đắk R'Moan, Quảng Thành.
Ngày 12 tháng 2 năm 2015, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định số 209/QĐ-BXD công nhận thị xã Gia Nghĩa là đô thị loại III trực thuộc tỉnh Đắk Nông.
Ngày 17 tháng 12 năm 2019, Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 835/NQ-UBTVQH14 (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2020). Theo đó:
Thành lập phường Quảng Thành trên cơ sở toàn bộ 77,59 km² diện tích tự nhiên và 7.583 người của xã Quảng Thành;
Thành lập thành phố Gia Nghĩa trên cơ sở toàn bộ 284,11 km² diện tích tự nhiên và 85.082 người của thị xã Gia Nghĩa.
Sau khi thành lập, thành phố Gia Nghĩa có 8 đơn vị hành chính, gồm 6 phường và 2 xã. Đây cũng là thị xã tỉnh lỵ cuối cùng ở Việt Nam được nâng cấp lên thành phố thuộc tỉnh.
Dân số
Văn hóa
Trên địa bàn thành phố Gia Nghĩa có 19 dân tộc cùng sinh sống bao gồm người Kinh, dân tộc Mạ, M'Nông, Thái, Nùng, Tày, Mường, H'Mông, Khơ me, Dao, Gia Rai, Hoa, Cao lan, Ê đê, Cho ro, Sán dìu, Sán chay, Sán chỉ, Xơ đăng, Kinh. Ngoài ra ở đây có 3 tôn giáo chính đang hoạt động gồm đạo Thiên chúa, đạo Tin lành, đạo Phật.
Hình ảnh
Tập tin:Cao nguyên Mơ Nông, Đắk Nông.jpg|Cao nguyên Mơ Nông, Đắk Nông
Tập tin:TX.Gia Nghĩa, Đắk Nông..jpg|Quốc lộ 14 đoạn qua thành phố Gia Nghĩa
Tập tin:Trải nghiệm Thác Gia vĩ.jpg|Thác Gia Vĩ
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Gia Nghĩa** (嘉義市, bính âm Hán ngữ: Jiāyì Shì; bính âm thông dụng: Jiayì Shìh; Wade-Giles: chia-yi shih; tiếng Đài Loan: Ka-gī chhī); các kiểu phiên âm latinh khác: _Chiayi_ hoặc _Jiayi_ hoặc _Ka-gi_) là
**Huyện Gia Nghĩa** (phồn thể: 嘉義縣, bính âm Hán ngữ: _Jiāyì Xiàn_, bính âm thông dụng: _Jiayì Siàn_) là một huyện ở Tây Nam Đài Loan, bao quanh thành phố Gia Nghĩa nhưng không bao
nhỏ|Vị trí tại thành phố Gia Nghĩa **Quận Đông** (, Hán Việt: _Đông khu_) là một khu (quận) của thành phố Gia Nghĩa, tỉnh Đài Loan, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Quận chiếm một
nhỏ|Vị trí tại thành phố Gia Nghĩa **Quận Tây** (, Han Việt: _Tây khu_) là một khu (quận) của thành phố Gia Nghĩa, tỉnh Đài Loan, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Quận chiếm phần
nhỏ|Vị trí tại huyện Gia Nghĩa **Tân Cảng** () là một hương (xã) của huyện Gia Nghĩa, tỉnh Đài Loan, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Hương giáp với hai dòng sông là Phác Tử
nhỏ|Vị trí tại huyện Gia Nghĩa **Mai Sơn** () là một hương (xã) của huyện Gia Nghĩa, tỉnh Đài Loan, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Hương nằm ở phía bắc của huyện và là
nhỏ|Vị trí tại huyện Gia Nghĩa **Đại Lâm** () là một trấn của huyện Gia Nghĩa, tỉnh Đài Loan, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Sau nội chiến Trung Quốc, trấn từng khá phát đạt
nhỏ|Vị trí tại huyện Gia Nghĩa **Bố Đại** () là một trấn của huyện Gia Nghĩa, tỉnh Đài Loan, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Trấn nằm ở ven biển phía tây và được hình
thumb|right|[[Chiayi Bus Rapid Transit|Chiayi BRT stand in front of the station.]] **Gia Nghĩa** () là ga đường sắt ở huyện Gia Nghĩa, Đài Loan phục vụ bởi Đường sắt cao tốc Đài Loan.
**Thái Bảo** () là huyện lỵ của huyện Gia Nghĩa, tỉnh Đài Loan, Trung Hoa Dân Quốc. Tên thành phố được đặt theo quê hương của Vương Đắc Lục, quê ở thành phố Thái Bảo
**Gia Nghĩa** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Đắk Nông, Việt Nam. ## Địa lý ### Vị trí địa lý Thành phố Gia Nghĩa nằm về phía tây nam của khu vực Tây
**Quốc gia nghĩa tử** là tên gọi nhóm các em vị thành niên mà phụ huynh là quân nhân trong Quân lực Việt Nam Cộng hòa đã chết trận trong cuộc chiến Việt Nam sau
**Đường cao tốc Gia Nghĩa – Chơn Thành** (ký hiệu toàn tuyến là **CT.02**) là một đoạn đường cao tốc thuộc hệ thống đường cao tốc Bắc – Nam phía Tây qua địa phận 2
nhỏ|Vị trí tại huyện Gia Nghĩa **Nghĩa Trúc** () là một hương (xã) của huyện Gia Nghĩa, tỉnh Đài Loan, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Hương nằm trên lưu vực sông Bát Chưởng và
**Lưu Gia Nghĩa** (tiếng Trung: 刘家义, bính âm: _Liú Jiā Yì_), sinh ngày 26 tháng 8 năm 1956, một Người Hán, Chính khách nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Ông là Ủy viên Ủy
**Bắc Gia Nghĩa** là một phường thuộc tỉnh Lâm Đồng, Việt Nam. ## Lịch sử Ngày 16 tháng 6 năm 2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 1671/NQ-UBTVQH15 về việc
**Nam Gia Nghĩa** là một phường thuộc tỉnh Lâm Đồng, Việt Nam. ## Lịch sử Ngày 16 tháng 6 năm 2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 1671/NQ-UBTVQH15 về việc
**Sân bay Gia Nghĩa** (tiếng Hoa: **嘉義機場**) là một sân bay ở phía nam Đài Loan, huyện Gia Nghĩa, xã Thủy Thượng, còn có tên gọi là **Sân bay Thủy Thượng** hay **Sân bay Thủy
**Đông Gia Nghĩa** là một phường thuộc tỉnh Lâm Đồng, Việt Nam. ## Lịch sử Ngày 16 tháng 6 năm 2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 1671/NQ-UBTVQH15 về việc
nhỏ|Đồng bằng Gia Nam (vàng) và Đồng bằng Chương Hóa (xanh) nhỏ|Ruộng lúa tại đồng bằng Gia Nam **Đồng bằng Gia Nam** () là một đồng bằng phù sa nằm ở khu vực trung-nam phía
**Nghĩa vụ quân sự** hay còn gọi là **quân dịch** là một nghĩa vụ bắt buộc của công dân. Ở những nước có quy định việc thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc, công
thumb|Binh lính Hàn Quốc đang tập luyện. **Chế độ quân dịch bắt buộc tại Hàn Quốc** bắt đầu được áp dụng kể từ năm 1957, quy định tất cả các công dân nam mang quốc
**Quỳ Đông thập tam gia** (chữ Hán: 夔東十三家) còn gọi là **Xuyên Đông thập tam gia** (川東十三家) hay **Quỳ Đông tứ gia** (夔東四家) là những cánh nghĩa quân kháng Thanh, hoạt động ở các tỉnh
thumb|upright=1.5| **Nghĩa vụ quân sự tại Bắc Triều Tiên** diễn ra dù có sự mơ hồ về tình trạng pháp lý. Nam giới được gọi nhập ngũ trên toàn quốc trong khi phụ nữ phải
**Nghĩa trang Cải cách Tin Lành ở Warsaw** (), là một nghĩa trang Tin Lành thần học Calvin nằm ở quận Wola, phía tây Warsaw, Ba Lan. ## Chi tiết Nghĩa trang được thành lập
**Vườn quốc gia Tà Đùng** là một vườn quốc gia ở tỉnh Lâm Đồng, Việt Nam. Với diện tích 20.937,7 ha, vườn quốc gia được thành lập vào ngày 8 tháng 2 năm 2018 trên
nhỏ|[[Ze'ev Jabotinsky]] **Chủ nghĩa phục quốc Do Thái xét lại** (tiếng Hebrew: ציונות רוויזיוניסטית) hay **Chủ nghĩa Zion xét lại** là một phong trào trong Chủ nghĩa phục quốc Do Thái do Ze'ev Jabotinsky khởi
**Chủ nghĩa Marx** hay **Mác-xít** (phiên âm từ Marxist) là hệ thống học thuyết triết học, lịch sử và kinh tế chính trị dựa trên các tác phẩm của Karl Marx (1818 - 1883) và
**Chủ nghĩa tư bản** (Chữ Hán: 主義資本; tiếng Anh: _capitalism_) là một hệ thống kinh tế dựa trên quyền sở hữu tư nhân đối với tư liệu sản xuất và hoạt động sản xuất vì
:_Bài này nói về chủ nghĩa cộng sản như một hình thái xã hội và như một phong trào chính trị. Xin xem bài hệ thống xã hội chủ nghĩa, đảng cộng sản và chủ
thumb|right|Thuận chiều kim đồng hồ từ góc trên bên trái: [[Søren Kierkegaard, Fyodor Dostoevsky, Jean-Paul Sartre, Friedrich Nietzsche.]] **Chủ nghĩa hiện sinh** hay **thuyết hiện sinh** là luồng tư tưởng triết học của một nhóm
**Chủ nghĩa bảo thủ** (tiếng Pháp: _conservatisme_, tiếng Anh: _conservatism_, gốc từ tiếng Latinh _conservo_ — giữ gìn) là các triết lý chính trị và xã hội thúc đẩy các thiết chế xã hội truyền
**Chủ nghĩa tự do** là một hệ tư tưởng, quan điểm triết học, và truyền thống chính trị dựa trên các giá trị về tự do và bình đẳng. Chủ nghĩa tự do có nguồn
right|Biểu tình của những người theo chủ nghĩa xã hội vào [[Ngày Quốc tế Lao động 1912 tại Union Square ở Thành phố New York]] **Chủ nghĩa xã hội** (; ; Hán: 社會主義; Nôm: 主義社會)
**Phong trào kết nghĩa Bắc – Nam** là một phong trào thi đua của một số tỉnh, thành phố Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam. Khởi động vào năm 1960, phong trào
**Chủ nghĩa tự do hiện đại Hoa Kỳ** là phiên bản chủ đạo của chủ nghĩa tự do tại Hoa Kỳ. Nó kết hợp ý tưởng của tự do dân sự (_civil liberty_) và bình
**Chủ nghĩa vị lợi**, hay **chủ nghĩa công lợi** còn gọi là **thuyết duy lợi** hay **thuyết công lợi** (tiếng Anh: _Utilitarianism_) là một triết lý đạo đức, một trường phái triết học xã hội
**Chủ nghĩa vô thần**, **thuyết vô thần** hay **vô thần luận**, theo nghĩa rộng nhất, là sự "thiếu vắng" niềm tin vào sự tồn tại của thần linh. Theo nghĩa hẹp hơn, chủ nghĩa vô
**_Tam quốc diễn nghĩa_** (giản thể: 三国演义; phồn thể: 三國演義, Pinyin: _sān guó yǎn yì_), nguyên tên là **_Tam quốc chí thông tục diễn nghĩa_**, là một cuốn tiểu thuyết dã sử về lịch sử
**Chủ nghĩa vô trị** hay **chủ nghĩa vô chính phủ** là một trường phái triết học và phong trào chính trị chủ trương hoài nghi bất cứ sự hợp thức hóa nào về chính quyền,
**Quốc gia dân tộc** (_tiếng Anh_: **Nation-state** hay **Country**) là một quốc gia tồn tại để đại diện chủ quyền cho một dân tộc. Quốc gia dân tộc không chỉ là một thực thể chính
**Chủ nghĩa xã hội thị trường** là một kiểu hệ thống kinh tế trong đó nền kinh tế thị trường được điều khiển bởi một bộ máy kế hoạch hóa tập trung nhằm nâng cao
thumb|right|[[Benito Mussolini (trái) và Adolf Hitler (phải), hai thủ lĩnh phát xít.]] **Chủ nghĩa phát xít** là một hệ tư tưởng chính trị và phong trào chính trị cực hữu đặc trưng bởi sức mạnh
**Khởi nghĩa Lam Sơn** là một cuộc khởi nghĩa trong lịch sử Việt Nam do Lê Lợi lãnh đạo nhằm chống lại sự cai trị của nhà Minh, bắt đầu từ đầu năm 1418 và
**Chủ nghĩa duy vật**, còn gọi là **thuyết duy vật ** hay **duy vật luận** (), là một trường phái triết học, một thế giới quan, một hình thức của chủ nghĩa triết học nhất
Các quốc gia trên thế giới có đặt căn cứ quân sự của Hoa Kỳ. **Chủ nghĩa đế quốc Mỹ** () là một thuật ngữ nói về sự bành trướng chính trị, kinh tế, quân
**Chủ nghĩa dân túy** (, Hán-Việt: _dân túy chủ nghĩa_; ) đề cập đến một loạt các lập trường chính trị nhấn mạnh ý tưởng về "nhân dân" và thường đặt nhóm này chống lại
thumb|[[Cecil Rhodes và dự án đường sắt Cape-Cairo. Rhodes thích "tô bản đồ nước Anh màu đỏ" và tuyên bố: "tất cả những ngôi sao này... những thế giới bao la vẫn còn ngoài tầm
Các đế quốc thực dân trên thế giới vào năm 1898, trước khi nổ ra [[Chiến tranh Tây Ban Nha–Mỹ và Chiến tranh Boer]] Các đế quốc thực dân trên thế giới vào năm 1800
nhỏ|phải|Triết gia [[Friedrich Engels|F. Engels với các tác phẩm của mình đã đặt nền tảng cho Lý luận của Chủ nghĩa Marx – Lenin về nhà nước.]] **Học thuyết về Nhà nước của Chủ nghĩa