Federico Fellini (snh ngày 20 tháng 1 năm 1920 - mất ngày 31 tháng 10 năm 1993) là một đạo diễn và biên kịch nổi tiếng người Ý. Ông được coi là một trong những đạo diễn có ảnh hưởng nhất của điện ảnh thế giới thế kỷ 20. Bốn trong số các bộ phim của ông đã được trao Giải Oscar cho phim nói tiếng nước ngoài hay nhất. Năm 1993 đạo diễn cũng được trao Giải Oscar danh dự cho những đóng góp của ông cho nghệ thuật điện ảnh.
Tiểu sử
Federico Fellini sinh tại thành phố Rimini miền Bắc nước Ý. Cha của ông, Urbano Fellini (1894-1956) là một thương gia còn mẹ của Federico là bà Ida Barbiani (1896-1984). Federico Fellini có hai người em là Riccardo (1921-1991) và Maria Maddalena (1929-2002).
Sinh ra và lớn lên ở thành phố Rimini, những kỷ niệm tuổi thơ có vai trò quan trọng trong nhiều bộ phim của ông, trong đó phải kể tới I Vitelloni (1953), 8½ (1963) và Amarcord (1973).
Trong thời kì Phát xít Ý cầm quyền, Federico và em trai Riccardo bị bắt buộc tham gia tổ chức Avanguardista, một tổ chức phát xít dành cho thanh niên, tuy vậy sau này người ta làm sáng tỏ được rằng gia đình Fellini không hề ủng hộ hoặc có cảm tình với chủ nghĩa phát xít. Sau khi chuyển tới Roma mùa xuân năm 1939, Fellini có được một công việc khá hậu hĩnh, đó là viết báo cho tờ tuần san trào phúng Marc'Aurelio. Năm 1942 Fellini làm quen với Giulietta Masina, và một năm sau đó hai người lập gia đình vào ngày 30 tháng 10 năm 1943. Chỉ vài tháng sau ngày cưới, Masina ngã cầu thang và bị sẩy thai. Ngày 22 tháng 3 năm 1945 Masina sinh đứa con đầu lòng Pierfederico của hai người, nhưng đứa bé cũng qua đời chỉ vài tháng sau đó. Những bi kịch gia đình này đã ảnh hưởng sâu sắc tới Fellini, có thể thấy điều đó qua bộ phim nổi tiếng của đạo diễn, La strada (1954).
Năm 1993, Fellini được trao tặng Giải Oscar Danh dự cho những đóng góp to lớn của ông đối với nghệ thuật điện ảnh. Ngày 31 tháng 10 cùng năm, ông qua đời sau một cơn đau tim ở Roma, hưởng thọ 73 tuổi, Fellini qua đời chỉ một ngày sau lễ kỉ niệm 50 năm ngày cưới của ông và bà Masina. Giulietta Masina cũng qua đời 6 tháng sau đó vào ngày 23 tháng 3 năm 1994. Hai người và con trai Pierfederico được an táng chung trong một ngôi mộ thiết kế bởi Arnaldo Pomodoro. Ngôi mộ hình mũi tàu trong nước này nằm ở ngay cổng chính của Nghĩa trang thành phố Rimini.
Sân bay của thành phố quê hương đạo diễn, Sân bay quốc tế Federico Fellini, được đặt theo tên Federico để vinh danh nhà điện ảnh bậc thầy của nước Ý này.
Sự nghiệp
Khi đã 30 tuổi, Fellini mới bắt đầu đạo diễn bộ phim đầu tiên, Luci del varietà (1950), một sản phẩm hợp tác giữa ông và đạo diễn nhiều kinh nghiệm Alberto Lattuada. Tác phẩm đầu tiên là một thất bại, nó không nhận được sự hưởng ứng từ phía công chúng và cả giới phê bình. Kết quả là công ty sản xuất phá sản đẩy hai đạo diễn tới chỗ nợ nần trong hơn một thập kỷ
Các bộ phim của Federico Fellini được đánh giá rất cao, bốn trong số này đã được trao Giải Oscar cho phim ngoại ngữ hay nhất, đó là La strada (1954), Le Notti di Cabiria (1957), 8½ (1963) và Amarcord (1973). Một tác phẩm lớn khác, bộ phim La dolce vita (1960) được coi là bộ phim có ảnh hưởng nhất của thập niên 1960 và được tạp chí Entertainment Weekly xếp thứ 6 trong danh sách các bộ phim vĩ đại nhất của mọi thời.
Ngoài nghiệp đạo diễn, năm 1948 Fellini còn tham gia diễn xuất trong bộ phim Il miracolo của đạo diễn Roberto Rossellini cùng nữ diễn viên Anna Magnani. Ông cũng tham gia viết kịch bản cho các chương trình phát thanh và kịch bản phim (của các đạo diễn như Rossellini, Pietro Germi, Eduardo De Filippo và Mario Monicelli). Có năng khiếu vẽ tranh biếm họa, Fellini thường sáng tác các bức biếm họa bằng chì, màu nước và bút màu trong các chuyến đi xa của ông, đạo diễn còn sáng tác một cuốn tiểu thuyết có minh họa với tựa đề Trip to Tulum.
Năm 1992, Fellini đã cộng tác với đạo diễn người Canada Damian Pettigrew để hoàn thành cuốn phim tài liệu về chính cuộc đời họa sĩ, Fellini: I'm a Born Liar (Fellini: Tôi là người nói dối bẩm sinh - 2002).
Ảnh hưởng
Với sự kết hợp độc đáo của ký ức, những giấc mơ, những điều huyền ảo và sự đam mê, những bộ phim của Fellini thường bộc lộ cách nhìn sâu sắc của cá nhân đạo diễn về xã hội và thường lột tả con người ở những khía cạnh kỳ lạ nhất. Cũng vì thế từ "Felliniesque" được dùng để chỉ những cảnh phim mà những hình ảnh ảo giác xâm chiếm những tình huống hết sức bình thường.
Rất nhiều đạo diễn nổi tiếng như David Lynch, David Cronenberg, Stanley Kubrick, Martin Scorsese, Tim Burton, Pedro Almodovar và Emir Kusturica đều công nhận ảnh hưởng của Fellini lên các bộ phim của họ.
Tác phẩm
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Federico Fellini** (snh ngày 20 tháng 1 năm 1920 - mất ngày 31 tháng 10 năm 1993) là một đạo diễn và biên kịch nổi tiếng người Ý. Ông được coi là một trong những
**Sân bay Federico Fellini** (tiếng Ý: Aeroporto di Federico Fellini) (mã sân bay IATA: RMI, mã sân bay ICAO: LIPR) là một sân bay nằm tại Miramare, 5 km về phía đông nam của Rimini, Ý
nhỏ|Tượng một paparazzi ở [[Bratislava]] **Thợ săn ảnh** hay **paparazzi** là số nhiều của từ **paparazzo** để chỉ những người chụp ảnh chuyên nghiệp, chuyên săn ảnh của những người nổi tiếng (các ca sĩ,
nhỏ|Cuộc sống ngọt ngào **_Cuộc sống ngọt ngào_** (tiếng Italia: _La Dolce Vita_), là bộ phim của đạo diễn Ý Federico Fellini, năm 1960, giành giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes năm
**Giulia Anna (Giulietta) Masina** (22 tháng 2 năm 1921 – 23 tháng 3 năm 1994) là một nữ diễn viên của điện ảnh Ý. Bà được biết tới nhiều nhất qua các vai diễn đặc
Tập tin:Italy film clapperboard.svg **Điện ảnh Ý** là nền nghệ thuật và công nghiệp điện ảnh của Ý. Cùng với điện ảnh Pháp, điện ảnh Ý là một trong những nền điện ảnh lâu đời
**Liên hoan phim Cannes** (tiếng Pháp: _le Festival international du film de Cannes_ hay đơn giản là _le Festival de Cannes_) là một trong những liên hoan phim có uy tín nhất thế giới, được
**_Giải Sư tử bạc_** (tiếng Ý: _Leone d’Argento_) là một số giải của Liên hoan phim Venezia trao cho một số thể loại khác nhau. Giải này không thường xuyên và thay đổi mục đích
**Venezia** (, , , ), thường gọi "thành phố của các kênh đào" và _La Serenissima_, là thủ phủ của vùng Veneto và của tỉnh Venezia ở Ý. Trong tiếng Việt, thành phố này được
Sau đây là **danh sách các đạo diễn phim từ Ý**: ## A * Giuseppe Adami * Antonio Albanese * Marcello Albani * Giorgio Albertazzi * Adalberto Albertini * Filoteo Alberini * Goffredo Alessandrini *
**Giacomo Girolamo Casanova** (, ; 02 tháng 04 năm 1725 - 04 tháng 06 năm 1798) hay **Giacomo Girolamo Casanova de Seingalt** (2 tháng 4 năm 1725 – 4 tháng 6 năm 1798) thường được
**Anouk Aimée** (tên khai sinh là **Françoise Sorya Dreyfus**; 27 tháng 4 năm 1932 – 18 tháng 6 năm 2024) là một nữ diễn viên điện ảnh người Pháp. ## Cuộc đời và Sự nghiệp
nhỏ|hochkant=1.5| Sách của [[Georg Büchmann về _Geflügelte Worte_, Ấn bản 12, năm 1880]] Dưới đây là các danh sách geflügelte Worte theo thứ tự A,B,C... và nghĩa tiếng Việt. ## A Star is born. nhỏ|[[Paul
**_Mùa hè của Luca_** (tên gốc tiếng Anh: **_Luca_**) là một phim hoạt hình mô phỏng bằng máy tính thuộc thể loại tuổi thiếu niên và kỳ ảo của Hoa Kỳ. Phim được sản xuất
Ngày **20 tháng 1** là ngày thứ 20 trong lịch Gregory. Còn 345 ngày trong năm (346 ngày trong năm nhuận). ## Sự kiện * 250 – Hoàng đế Decius bắt đầu một cuộc đàn
**San Marino**, có tên đầy đủ là **Cộng hòa Đại bình yên San Marino** (tiếng Ý: _Serenissima Repubblica di San Marino_), là một trong những nước nhỏ nhất trên thế giới, nằm ở Châu Âu,
**Liên hoan phim quốc tế Moskva** là một liên hoan phim lâu đời thứ nhì thế giới, sau Liên hoan phim Venezia. Liên hoan phim này được tổ chức lần đầu ở Moskva năm 1935.
**Giải Phim châu Âu** là một giải do Viện Hàn lâm Phim châu Âu (_European Film Academy_) trao hàng năm cho các thành tựu trong ngành điện ảnh châu Âu. Giải gồm trên 10 thể
**Giải César cho phim nước ngoài hay nhất** là một giải César dành cho các phim không phải của Pháp được bầu chọn là hay nhất. ## Các phim đoạt giải và các phim được
phải|nhỏ|Rimini. **Rimini** là một thành phố ở vùng Emilia-Romagna của Ý, là thủ phủ của tỉnh Rimini. Thành phố này nằm bên bờ Biển Adriatic gần duyên hải giữa các sông Marecchia (Ariminus cổ đại)
thumb|[[Trần Mộc Thắng, đạo diễn của điện ảnh Hồng Kông.]] **Đạo diễn** là người chịu trách nhiệm chỉ đạo quá trình thực hiện một tác phẩm nghe nhìn, thường là điện ảnh hoặc truyền hình.
**Vittorio De Sica** (7 tháng 7 năm 1902 - 13 tháng 11 năm 1974) là một đạo diễn và diễn viên người Ý. Ông được coi là một trong những đạo diễn vĩ đại nhất
**Giải của Hội phê bình phim New York cho đạo diễn xuất sắc nhất** là một trong các giải của Hội phê bình phim New York để vinh danh thành tựu xuất sắc nhất của
[[Auguste và Louis Lumière, "cha đẻ" của nền điện ảnh]] **Lịch sử điện ảnh** là quá trình ra đời và phát triển của điện ảnh từ cuối thế kỉ 19 cho đến nay. Sau hơn
**Giải Oscar cho đạo diễn xuất sắc nhất** (tiếng Anh: **Academy Award for Best Director**) là hạng mục của Giải Oscar trao cho cá nhân được các thành viên Viện Hàn lâm Khoa học và
**Đặng Nhật Minh** (sinh ngày 11 tháng 5 năm 1938) là một nhà làm phim kiêm chính trị gia, người Việt Nam đầu tiên nhận giải thưởng Thành tựu trọn đời tại một liên hoan
300x300px|thumb|Từ trái, theo chiều kim đồng hồ: [[Ramzi Yousef và những kẻ khủng bố Hồi giáo khác cho nổ một quả bom xe tải trong nhà để xe ngầm của Trung tâm Thương mại Thế
### Châu Phi #### Bắc Phi ***Algérie** **Algiers - Sân bay Houari Boumedienne ***Ai Cập** **Cairo - Sân bay quốc tế Cairo ***Maroc** **Casablanca - Sân bay quốc tế Mohammed V **Marrakech - Sân bay
**Điện ảnh Gruzia** (tiếng Gruzia: _ქართული კინო_) là tên gọi ngành công nghiệp Điện ảnh Gruzia. phải ## Lịch sử hình thành và phát triển Một trong những nhà làm phim Ý nổi tiếng -
**Air Berlin PLC & Co. Luftverkehrs KG** (FWB: AB1), được gắn nhãn là **airberlin** hoặc **airberlin.com** là một hãng hàng không của Đức. Vào thời kỳ đỉnh cao, đây là hãng hàng không lớn thứ
**_8½_** là bộ phim điện ảnh Italia, giành 2 giải Oscar cho hạng mục phim tiếng nước ngoài hay nhất và thiết kế trang phục, được đề cử 3 giải khác. Phim cũng tham gia
**_Mulholland Drive_** (hay cách điệu hóa **_Mulholland Dr._**) là một bộ phim điện ảnh thuộc thể loại neo-noir giật gân, bí ẩn và tâm lý của Mỹ và Pháp ra mắt năm 2001 do David
**Liên hoan phim Cannes thường niên lần thứ 67** được tổ chức từ ngày 14 đến 25 tháng 5 năm 2014. Đạo diễn phim người New Zealand Jane Campion là trưởng ban giám khảo của
**Gloria Victoria Rolando Casamayor**, được biết đến với cái tên **Gloria Rolando** (sinh ngày 4 tháng 4 năm 1953), là một nhà làm phim và nhà biên kịch người Cuba. Sự nghiệp của bà là
**_Tân Olympus_** (tiếng Ý: _Nuovo Olimpo_) là một bộ phim thuộc thể loại chính kịch lãng mạn năm 2023 được đạo diễn bởi Ferzan Özpetek. Bộ phim này kể về một cặp người đồng tính
**Chó tha mồi Labrador**, thường được gọi với tên thân thuộc là **Lab**, là một giống chó săn phổ biến ở Mỹ chúng thuộc nhóm chó săn mồi (gundog) và thường dùng để tha các
**Aída Bortnik** (7 tháng 1 năm 1938 – 27 tháng 4 năm 2013) là một biên kịch người Argentina, được đề cử giải Oscar cho tác phẩm của bà trong bộ phim _La historia oficial_
**_Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng_** (tiếng Anh: **_Madam Phung's Last Journey_**) là một bộ phim điện ảnh tài liệu Việt Nam, phát hành năm 2014. Phim do Nguyễn Thị Thắm đạo diễn và
**_The Hand of God_** (tựa gốc , tạm dịch: _Chính bàn tay của Chúa_) là một bộ phim chính kịch Ý năm 2021 do Paolo Sorrentino viết kịch bản, đạo diễn và sản xuất, chủ
**Condor Flugdienst GmbH**, thường rút ngắn thành **Condor**, là một hãng hàng không giải trí Đức có trụ sở tại Frankfurt. Hãng chủ yếu cung ứng các chuyến bay thường lệ tới các điểm đến
**Đài phun nước Trevi** () là một đài phun nước ở quận Trevi ở Roma, Ý, do kiến trúc sư Ý Nicola Salvi thiết kế và hoàn thiện bởi Pietro Bracci. Đài cao và rộng
**Giải BAFTA lần thứ 40** được trao bởi Viện Hàn lâm Nghệ thuật Điện ảnh và Truyền hình Anh Quốc năm 1987 để tôn vinh những bộ phim xuất sắc nhất năm 1986. **_A Room