Điền Tự (chữ Hán: 田緒, bính âm: Tian Xu, 764 - 20 tháng 5 năm 796), tước hiệu Nhạn Môn vương (雁門王), là tiết độ sứ Ngụy Bác dưới triều đại nhà Đường trong lịch sử Trung Quốc.
Giết anh đoạt ngôi
Điền Tự là con trai thứ sáu của tiền tiết độ sứ Điền Thừa Tự, song không rõ mẹ ông là ai. Ông chào đời vào năm 764 dưới thời Đường Đại Tông. Vào lúc này, cha ông là Điền Thừa Tự đang nắm giữ chức Tiết độ sứ Ngụy Bác và bán li khai với triều đình trung ương. Điền Tự là người con trai thứ sáu trong số 11 người con của Điền Thừa Tự. Cuối những năm Đại Lịch, Điền Tự được triều đình phong làm Kinh Triệu phủ tham quân.
Tuy có nhiều con trai, nhưng Điền Thừa Tự lại thương yêu người cháu gọi mình bằng chú là Điền Duyệt, vì thế quyết định để Điền Duyệt là người kế tục mình. Năm 779, Điền Thừa Tự qua đời, Điền Duyệt được triều đình nhà Đường công nhận là Tiết độ sứ ở Ngụy Bác. Lúc này Điền Tự vẫn chưa thành niên và phải phục vụ dưới quyền của Điền Duyệt.
Điền Duyệt vốn cảm kích công ơn dưỡng dục của chú mình, vì thế đối xử với anh em Điền Tự rất tốt và hoàn toàn không nghi ngờ họ. Lúc Điền Tự trưởng thành, được phong làm chủ nha quân, tức chỉ huy quân bảo vệ phủ tiết độ. Điền Tự bản tính hung hiểm, hay phạm tội, tuy không bị trừng phạt nặng nhưng có lần ông đã bị Điền Duyệt giam giữ mấy ngày, vì thế ông sinh ra oán hận Điền Duyệt. Do trong trấn Điền Duyệt chủ trương tiết kiệm, hạn chế cả chi tiêu của anh em trong họ, vì thế Điền Tự cảm thấy mình phải sống thiếu thốn và càng oán giận anh hơn, Chu Thao ở Lư Long và Lý Nạp ở Tri Thanh chống lại nhà Đường, sử gọi là loạn tứ trấn. Đến mùa xuân năm 784, khi Đường Đức Tông hạ chiếu thư xá tội, thì ba trấn Ngụy Bác, Thành Đức, Tri Thanh đã xin hàng phục. Đức Tông cử đại thần Khổng Sào Phụ đến Ngụy châu thủ dụ quân sĩ của Điền Duyệt. Trong một đêm Điền Tự cùng các em và cháu uống rượu với nhau, trong tiệc ông không ngớt lời chỉ trích Điền Duyệt. Có một người cháu (không rõ tên) lên tiếng can ngăn. Tự giận, giết cháu đi. Đến lúc tỉnh rượu, ông mới hối hận, sợ Điền Duyệt biết chuyện, bảo rằng:
:Bộc xạ tất giết ta mất.
Rồi quyết ý làm phản. Đêm ngày 26 tháng 3, Điền Duyệt thiết yến đãi Khổng Sào Phụ, khi trở về đã say khướt. Điền Tự cùng tả, hữu hơn 10 người kéo vào nơi ở của Điền Duyệt, giết chết ông ta. Sau đó giả lệnh của Duyệt, triệu các tướng Thái Tế, Hỗ Ngạc, Hứa Sĩ Tắc... đến chỗ mình rồi giết nốt; lại giết mẹ Điền Duyệt là Mã thị, tư thông với vợ Duyệt là Cao thị. Từ đó ở Hà Bắc, việc tàn hại cốt nhục xảy ra thường xuyên. Giết xong Điền Duyệt, Điền Tự sợ các tướng chẳng phục nên chạy ra Bắc môn, được ình Tào Tuấn, Mạnh Hi Hựu cho quân đến đưa Tự về phủ, tôn làm lưu hậu ở trấn. Ngày hôm đó, Tự bảo với quân sĩ: Nghịch tặc đang đêm xông vào phủ giết chết Bộc xạ rồi, đổ tội này cho Hỗ Ngạc, cắt đầu ông ta tế lễ cho Điền Duyệt. Sau đó báo việc cho Khổng Sào Phụ, nói rằng anh mình bị nghịch tặc giết hại, lấy Tự làm lưu hậu. Anh trai của ông là Điền Luân cũng bị chết trong loạn binh. Mấy hôm sau quân sĩ mới biết kẻ chủ mưu thực sự là Điền Tự, nhưng lúc đó ngôi vị của Tự đã vững chắc nên không ai dám ho he cả.
Tiết độ sứ Ngụy Bác
Lúc này Ngụy châu đang bị Tiết độ sứ Lư Long là Chu Thao bao vây. Chu Thao nghe tin Điền Duyệt bị giết, tỏ ra vui mừng, cho đó là quả báo việc Điền Duyệt phản bội mình. Sau đó Thao viết thư cho Điền Tự đề nghị lập lại liên minh. Ban đầu ông đồng ý. Tuy nhiên sau đó, các tướng trung thành với triều đình là Lý Bão Chân và Vương Vũ Tuấn sai người đến chỗ của ông, thuyết phục ông chống lại Chu Thao, hứa đem quân cứu viện, các trấn duy trì minh ước như khi Điền Duyệt còn sống. Các mưu sĩ dưới quyền của Điền Duyệt là Tằng Mục và Lô Nam Sử cũng ra sức thuyết phục, do đó Điền Tự vẫn quyết định trung thành với nhà Đường. Ông sai sứ đến Phụng Thiên yết kiến vua Đường, bày tỏ lòng trung. Do đó Đức Tông chấp thuận để ông là Tiết độ sứ.
Lúc đó Lý Bão Chân, Vương Vũ Tuấn đã đem quân đến cứu Ngụy châu, đánh bại quân của Chu Thao, buộc Thao phải lui về U châu và sau dâng biểu xin hàng. Loạn tứ trấn kể từ đó chấm dứt.
Năm 785, được gia phong Kiểm giáo Công bộ thượng thư. Đức Tông gả em gái mình là công chúa Gia Thành cho Điền Tự, phong ông là Phò mã đô úy. Công chúa không sinh được con trai, trong khi những người thiếp khác sinh cho Điền Tự ba người con là Điền Quý Hòa, Điền Quý Trí và Điền Quý An. Quý An nhỏ tuổi nhất nhưng được công chúa nuôi làm con, vì thế trở thành người kế tự ở Ngụy Bác, chiếm được bốn quận của châu này. Mùa đông năm đó, triều đình ra mặt hòa giải, ra lệnh cho Lý Nạp trả lại Lệ châu cho Vương Vũ Tuấn. Lý Nạp cũng yêu cầu Vũ Tuấn trả lại bốn quận đã chiếm cho Ngụy Bác, Vũ Tuấn chấp thuận. Lý Nạp sau đó đồng ý trả lại Lệ châu.
Năm 794, Tiết độ sứ Chiêu Nghĩa là Lý Bão Chân qua đời, Đường Đức Tông bổ nhiệm Vương Kiền Hưu là tiết độ sứ mới ở trấn này, tuy nhiên tướng Nguyên Nghị dưới quyền Lý Bão Chân không phục và chống lại Vương Kiền Hưu. Cuộc giao tranh kéo dài hơn 1 năm, cuối cùng Nguyên Nghị thất bại, tổn thất 5000 binh mã và phải trốn khỏi trấn, chạy đến nương nhờ Điền Tự. Vua Đức Tông sợ thế lực phiên trấn nên cũng không dám đòi ông phải giao nộp Nguyên Nghị. Sau đó Điền Tự được dời làm Kiểm giáo Tả bộc xạ, thực ấp 3000 hộ, phong Thường Sơn quận vương, sau cải là Nhạn Môn quận vương; sau thăng chức Đồng trung thư môn hạ bình chương sự.
Trước kia, Điền Duyệt hạn chế sắc dục, sinh hoạt ăn uống có tiết độ. Đến khi Điền Tự lên thay thì thay đổi hẳn. Ông lãng phí của cải, tửu sắc vô độ, sức khỏe do đó ngày càng suy nhược. Mùa hạ năm 796, Điền Tự đột ngột qua đời, hưởng thọ 33 tuổi, được truy tặng là Tư không. Điền Quý An năm đó mới 15 tuổi, được các tướng sĩ dưới quyền ủng hộ làm lưu hậu. Triều đình nhà Đường công nhận quyền cai trị của Điền Quý An, phong làm Tiết độ sứ Ngụy Bác.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|520x520px|Mô tả sự lan truyền sóng điện từ [[Sin|hình sin, phân cực phẳng (tuyến tính) theo chiều dương trên trục **z** trong không gian 3 chiều, qua môi trường đồng nhất, đẳng hướng và không
**Điện từ học** là ngành vật lý nghiên cứu và giải thích các hiện tượng điện và hiện tượng từ, và mối quan hệ giữa chúng. Ngành điện từ học là sự kết hợp của
Đèn điện tử chân không hai cực Đèn điện tử chân không ba cực Trước đây, **đèn điện tử chân không** (_vacuum tube_, còn được gọi tắt là _tube_ hay _valve_) còn thường được gọi
**Lực Lorent** là lực mà từ trường tác dụng lên Điện tích di chuyển thẳng hàng làm cho điện tích thay đổi hướng di chuyển theo hướng vuông góc với hướng dịch chuyển ban đầu.Lực
nhỏ **Chữ ký điện tử** (tiếng Anh: _electronic signature_ hay _e-signature_) là thông tin đi kèm theo dữ liệu (văn bản, hình ảnh, video...) nhằm mục đích xác định người chủ của dữ liệu đó.
**Thương mại điện tử**, hay còn gọi là **e-commerce**, **e-comm** hay **EC**, là sự mua bán sản phẩm hay dịch vụ trên các hệ thống điện tử như Internet và các mạng máy tính. Thương
nhỏ|phải|Hai [[Vôn kế điện tử]] **Điện tử học**, gọi tắt là **khoa điện tử**, là một lĩnh vực khoa học nghiên cứu và sử dụng các thiết bị điện hoạt động theo sự điều khiển
nhỏ|Ký hiệu A còng, một phần của địa chỉ Email SMTP. **Thư điện tử** hay **hòm thư điện tử** (**email** hay **e-mail**) là một phương thức trao đổi tin nhắn giữa những người sử dụng
thumb|Linh kiện điện tử Các **linh kiện điện tử** là các _phần tử rời rạc cơ bản_ có những tính năng xác định được dùng cho ghép nối thành _mạch điện_ hay _thiết bị điện
**Chính phủ Điện tử** (e-Government) là việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của chính phủ, cung cấp các dịch vụ công cộng, thực hiện các hoạt động của chính phủ
thumb|Hệ thống cơ điện tử **Cơ điện tử** hay **Kỹ thuật cơ điện tử** là một nhánh kỹ thuật liên ngành chú trọng vào các ngành kỹ thuật điện tử và kỹ thuật cơ khí,
thumb|e-reader [[Amazon Kindle|Kindle Keyboard của Amazon đang hiển thị một trang e-book]] **Sách điện tử** (tiếng Anh: **electronic book**; viết tắt: **e-book** hay **eBook**), là một quyển sách được xuất bản và phát hành cho
**Hiện tượng cảm ứng điện từ** là hiện tượng hình thành một suất điện động (điện áp) trên một vật dẫn khi vật dẫn đó được đặt trong một từ trường biến thiên. Năm 1831,
nhỏ|phải|Thiết bị tác chiến điện tử của Mỹ (E-4) **Tác chiến điện tử** (tiếng Anh: _electronic warfare_ - **EW**), viết tắt **TCĐT**, là một phương thức tác chiến, gồm tổng thể các hoạt động của
**Kính hiển vi điện tử truyền qua** (tiếng Anh: _transmission electron microscopy_, viết tắt: TEM) là một thiết bị nghiên cứu vi cấu trúc vật rắn, sử dụng chùm điện tử có năng lượng cao
**Nhiễu xạ điện tử** là hiện tượng sóng điện tử nhiễu xạ trên các mạng tinh thể chất rắn, thường được dùng để nghiên cứu cấu trúc chất rắn bằng cách dùng một chùm điện
**Kính hiển vi điện tử quét** (tiếng Anh: **_scanning electron microscope_**, thường viết tắt là _SEM_), là một loại kính hiển vi điện tử có thể tạo ra ảnh với độ phân giải cao của
**Điện tử học spin** (tiếng Anh: _spintronics_) là một ngành đa lĩnh vực mà mục tiêu chính là thao tác và điều khiển các bậc tự do của spin trong các hệ chất rắn. Nói
Biểu đồ phổ điện từ, chỉ ra các thuộc tính khác nhau trên dải tần số và bước sóng khác nhau **Phổ điện từ**, hay còn được gọi là **quang phổ**, là dải tất cả
**Trò chơi điện tử** () là một trò chơi sử dụng các thiết bị điện tử để tạo ra một hệ thống tương tác mà người chơi được trải nghiệm. Trò chơi video là hình
**Kinh doanh điện tử**, hay còn gọi là "**eBusiness**" hoặc "**e-business**" (viết tắt từ chữ _Electronic business_), hay _Kinh doanh trên Internet_, có thể được định nghĩa như là một ứng dụng thông tin và
thumb|Một bộ sưu tập các máy chơi trò chơi điện tử cổ điển khác nhau tại một chương trình truyền hình **Máy chơi trò chơi điện tử video** là thiết bị điện tử hoặc máy
**Overwatch** là một trò chơi nhiều người chơi bắn súng góc nhìn thứ nhất dựa trên đồng đội năm 2016 được phát triển và xuất bản bởi Blizzard Entertainment. Được mô tả như một "trò
Đây là danh sách tất cả trò chơi điện tử trên Wikipedia, được sắp xếp theo các phân loại khác nhau. ## Theo hệ máy ### Acorn * Danh sách trò chơi Acorn Electron ###
**Thanh toán điện tử** (Tiếng Anh: E-payment, Electronic Payment) được định nghĩa là bất kỳ hình thức chuyển tiền nào được thực hiện thông qua các thiết bị điện tử. Thanh toán bằng hệ thống
**Xuất bản điện tử** (tiếng Anh: **electronic publishing,** viết tắt là e-publishing; cũng được gọi là **digital publishing** hoặc **online publishing**) là việc sử dụng các thiết bị kỹ thuật số trong hoạt động xuất
Trong lịch sử trò chơi điện tử, **kỷ nguyên thế hệ thứ sáu** (đôi khi được gọi là **kỷ nguyên** **128 bit**; xem "bit và sức mạnh hệ thống" bên dưới) đề cập đến máy
**Điện từ trường** (còn gọi là **trường Maxwell**) là một trong những trường của vật lý học. Nó là một dạng đặc trưng cho tương tác giữa các hạt mang điện và không phải là
[[Kính hiển vi điện tử truyền qua]] **Kính hiển vi điện tử** là tên gọi chung của nhóm thiết bị quan sát cấu trúc vi mô của vật rắn, hoạt động dựa trên nguyên tắc
Nguyên lý của STEM: Sử dụng một chùm điện tử hẹp quét trên mẫu. **Kính hiển vi điện tử truyền qua quét** (tiếng Anh: Scanning transmission electron microscopy, viết tắt là **STEM**) là một dạng
Sơ đồ nguyên lý cấu trúc của một hệ ghi toàn ảnh điện tử **Toàn ảnh điện tử** hay **Toàn ký điện tử** là một kỹ thuật phân tích cấu trúc điện từ của vật
**Điện tử công suất** là công nghệ biến đổi điện năng từ dạng này sang dạng khác trong đó các phần tử bán dẫn công suất đóng vai trò trung tâm. Bộ biến đổi điện
**Ví số** hay **ví điện tử** là một thiết bị điện tử, dịch vụ trực tuyến hoặc phần mềm cho phép một bên thanh toán điện tử cho một bên khác, hay cụ thể là
**Thiết bị điện tử** là các công cụ điện tử được tạo từ các vật Dẫn điện và Bán dẫn điện bao gồm: ## Thiết bị điện tử tạo từ vật Dẫn điện # Điện
**_Mass Effect_** là một trò chơi điện tử nhập vai hành động phát triển bởi BioWare cho Xbox 360 sau đó được chuyển đến Microsoft Windows bởi Demiurge Studios. Phiên bản Xbox 360 đã được
**Freelancer** là trò chơi video thể loại mô phỏng giao thương và chiến đấu không gian phát triển bởi Digital Anvil và phát hành bởi Microsoft Game Studios. Trò chơi ban đầu được công bố
**Trò chơi điện tử độc lập** (tiếng Anh: **Independent video game**, viết tắt: **indie game**, tiếng Việt: _trò chơi độc lập_) là trò chơi điện tử do những cá nhân hoặc nhóm phát triển trò
Dàn trống điện tử cơ bản do [[Pintech sản xuất.]] Một **trống điện tử**, còn được gọi là **trống điện**, **trống kỹ thuật số**, hoặc **bộ gõ điện tử**, là một nhạc cụ điện tử
**Điện từ** **sinh học** là nghiên cứu về sự tương tác giữa các trường điện từ và các thực thể sinh học. Các lĩnh vực nghiên cứu bao gồm các trường điện hoặc điện từ
**Xung điện từ** (tiếng Anh: **Electro-Magnetic Pulse,** viết tắt là **EMP**), còn được gọi là hiện tượng cản trở điện từ trong thời gian ngắn, xảy ra ở nổ bom năng lượng điện từ. Các
nhỏ|phải|Đồ họa trò chơi góc nhìn thứ ba nhỏ|phải|Đồ họa trò chơi Prince of Persia 1989 **Đồ họa trò chơi điện tử** (_Video game graphics_) hay còn gọi gọn là **đồ họa game** là đồ
**Gian lận trong thể thao điện tử** là hành vi cố ý vi phạm quy tắc của cơ quan quản lý thể thao điện tử hoặc các hành vi khác nhằm mang lại lợi thế
**Điện tử số** (tiếng Anh: _digital electronics)_ là một lĩnh vực của điện tử gồm việc nghiên cứu các tín hiệu kỹ thuật số và kĩ thuật của các thiết bị sử dụng hoặc tạo
**Hóa đơn điện tử** là một hình thức thanh toán điện tử. Phương pháp lập hoá đơn điện tử được sử dụng bởi các đối tác kinh doanh, chẳng hạn như khách hàng và nhà
**Hội chợ Điện tử Tiêu dùng** (tiếng Anh: **Consumer Electronics Show**, viết tắt: **CES**), trước kia được gọi chính thức là **Hội chợ Điện tử Tiêu dùng Quốc tế** (tiếng Anh: 'International CES') là một
Thế hệ thứ tám của máy chơi trò chơi điện tử bắt đầu vào năm 2012, gồm ba máy chơi trò chơi điện tử tại gia: Wii U phát hành vào năm 2012, dòng PlayStation
thumb | upright |[[Game Boy của Nintendo ra mắt năm 1989, đã thống trị thị trường thiết bị cầm tay trong ít nhất mười năm.]] **Máy chơi trò chơi điện tử cầm tay** hay **console
nhỏ| So sánh kích thước (từ trên xuống dưới) của [[Wii,Nintendo GameCube, Nintendo 64, SNES Bắc Mỹ và NES(1983)]] Công ty điện tử đa quốc gia Nhật Bản **Nintendo** đã phát triển bảy **máy chơi
nhỏ | _[[Giải vô địch thế giới Liên Minh Huyền Thoại_ là giải đấu thể thao điện tử với địa điểm tổ chức luân chuyển khắp thế giới.]] **Thể thao điện tử** hay **Esports** là
**Trao đổi dữ liệu điện tử** (Electronic Data Interchange - EDI) là sự truyền thông tin từ máy tính gửi đến máy tính nhận bằng phương tiện điện tử, trong đó có sử dụng một