thumb|right|[[Cờ của cuộc nổi dậy Ả Rập|Cờ của cuộc nổi dậy Ả Rập chống lại đế chế Ottoman là một biểu tượng nổi bật của chủ nghĩa dân tộc Ả Rập. Thiết kế của nó và các màu sắc là cơ sở của nhiều quốc kỳ các Nhà nước Ả rập.]]
thumb|right|[[Cột cờ Aqaba ở Aqaba, Jordan mang cờ của cuộc nổi dậy Ả Rập. Cột cờ Aqaba là cột cờ đứng cao thứ sáu trên thế giới.]]
Chủ nghĩa dân tộc Ả Rập ( al-Qawmiyya al-`arabiyya) là một hệ tư tưởng dân tộc khẳng định người Ả Rập là một quốc gia và thúc đẩy sự thống nhất của người Ả Rập, kêu gọi sự trẻ hóa và sự kết hợp chính trị trong thế giới Ả Rập. Một trong những mục tiêu chính của chủ nghĩa dân tộc Ả Rập là sự chấm dứt ảnh hưởng của phương Tây trong thế giới Ả rập, được xem như là một "kẻ thù" của sức mạnh Ả Rập, và xóa bỏ các chính phủ Ả Rập được coi là phụ thuộc vào quyền lực phương Tây. Chủ nghĩa dân tộc Ả Rập nổi lên với sự suy yếu và thất bại của Đế chế Ottoman vào đầu thế kỷ XX và đã giảm sau khi quân đội Ả Rập bị đánh bại trong Chiến tranh Sáu ngày.
Các cá nhân và các nhóm liên quan đến chủ nghĩa dân tộc Ả Rập bao gồm Vua Faisal I của Iraq, Tổng thống Ai Cập Gamal Abdel Nasser, Phong trào Quốc gia Ả Rập, lãnh tụ Libya Muammar Gaddafi, Đảng Xã hội Phục hưng Ả Rập Ba'ath nắm quyền ở Iraq và Syria trong nhiều năm và người sáng lập Michel Aflaq. Liên Ả Rập là một khái niệm liên quan, khi nó đòi hỏi chủ nghĩa cộng đồng liên quốc gia giữa các quốc gia Ả Rập.
Tư tưởng
Những người theo chủ nghĩa dân tộc Ả Rập tin rằng quốc gia Ả Rập đã tồn tại như một thực thể lịch sử trước sự nổi lên của chủ nghĩa dân tộc trong thế kỷ XIX-XX. Quốc gia Ả rập được hình thành thông qua việc dần dần thiết lập tiếng Ả Rập làm ngôn ngữ giao tiếp và với sự ra đời của Hồi giáo như một tôn giáo và văn hoá trong khu vực. Cả tiếng Ả Rập lẫn Hồi giáo đều là trụ cột của quốc gia. Theo nhà văn Youssef Choueiri, chủ nghĩa dân tộc Ả Rập đại diện cho "Ả Rập nhận thức về những đặc điểm cụ thể của họ cũng như nỗ lực của họ để xây dựng một nhà nước hiện đại có khả năng đại diện cho ý chí chung của quốc gia và tất cả các bộ phận cấu thành của nó".
Trong phong trào quốc gia Ả Rập là ba sự khác biệt: quốc gia Ả Rập, chủ nghĩa quốc gia Ả Rập, và sự thống nhất pan-arab. 1936-1939 Cuộc nổi dậy của người Ả Rập ở Palestine, người sáng lập đảng Ba'ath, chủ nghĩa Ả Rập, tuyên bố nước này là nhóm người nói tiếng Ả Rập, sống trong thế giới Ả rập và có cảm giác thuộc về cùng một quốc gia. Chủ nghĩa dân tộc là "tổng thể" các đặc điểm và phẩm chất độc quyền cho quốc gia Ả rập, trong khi thống nhất pan-arab là ý tưởng hiện đại, quy định rằng các quốc gia Ả rập riêng biệt cần thống nhất để tạo thành một nhà nước duy nhất dưới một hệ thống chính trị.
Chủ nghĩa yêu nước địa phương tập trung vào các quốc gia Ả rập riêng biệt đã được đưa vào khuôn khổ chủ nghĩa dân tộc Ả Rập bắt đầu từ những năm 1920. Điều này được thực hiện bằng cách định vị Bán đảo Ả Rập là quê hương của các dân tộc Semitic (Canaanites và Aramaeans của Levant, Assyrians và Babylonians of Mesopotamia) di cư khắp vùng Trung Đông trong thời cổ đại hoặc bằng cách liên kết các nền văn hoá tiền Hồi giáo khác, chẳng hạn như của Ai Cập, Bắc Phi và Sừng châu Phi, thành một bản sắc Ả Rập đang phát triển.
Ngôn ngữ tiếng Ả Rập hiện đại thực sự có hai từ khác biệt có thể dịch sang tiếng Anh là "chủ nghĩa dân tộc": qawmiyya قومية, có nguồn gốc từ từ qawm (nghĩa là "bộ lạc, dân tộc") và wataniyya وطنية, bắt nguồn từ watan (có nghĩa là " quê hương, quê hương "). Từ qawmiyya đã được sử dụng để chỉ chủ nghĩa quốc gia pan-arabic, trong khi wataniyya đã được sử dụng để đề cập đến chủ nghĩa yêu nước ở cấp độ địa phương hơn (đôi khi bị coi là "chủ nghĩa khu vực" bởi những người coi Arabism pan-Arabism là hình thức thực sự duy nhất của chủ nghĩa dân tộc Ả Rập).
Trong những năm sau chiến tranh Thế giới, khái niệm về qawmiyya dần dần cho là một màu sắc cánh tả, kêu gọi... tạo ra sự thống nhất của Ả Rập cách mạng". Các nhóm người đăng ký quan điểm này ủng hộ sự chống đối, bạo lực, chống lại Israel và chống lại người Ả Rập, những người không đăng ký theo quan điểm này. Người được xác định nhiều nhất với qawmiyya là Gamal Abdel Nasser của Ai Cập, người đã sử dụng cả sức mạnh quân sự và chính trị để truyền bá phiên bản hệ tư tưởng pan-arập của mình trên khắp thế giới Ả Rập. Trong khi qawmiyya vẫn là một lực lượng chính trị mạnh mẽ hiện nay, cái chết của Nasser và thất bại của Ả Rập trong Chiến tranh Sáu ngày đã làm suy yếu niềm tin vào lý tưởng này. Tư tưởng chủ đạo hiện nay giữa các nhà hoạch định chính sách Ả rập đã chuyển sang wataniyya.
Lịch sử
Origins
thumb|widthpx|left|Những người lính trong Quân đội Ả Rập trong cuộc [[nổi dậy Ả Rập|nổi dậy Ả Rập năm 1916-1918, mang cờ Ả Rập của Cuộc nổi dậy Ả Rập.]]
Vào cuối thế kỷ XIX, bắt đầu từ những năm 1860, một cảm giác trung thành với "Tổ quốc" đã phát triển trong các tầng lớp trí thức có trụ sở tại Levant và Ai Cập, nhưng không nhất thiết là "Tổ quốc Ả Rập". Nó phát triển từ việc tuân thủ những thành công về công nghệ của Tây Âu mà họ cho rằng chủ nghĩa yêu nước đang nổi lên ở những quốc gia đó. Trong thời kỳ này, một dòng chảy lớn của các nhà truyền giáo Kitô giáo và các nhà giáo dục từ các quốc gia phương Tây cung cấp những gì được gọi là "sự phục hồi chính trị Ả Rập", kết quả là thành lập các xã hội bí mật trong đế quốc.
Vào những năm 1860, văn học được sáng tác ở Mashreq (thuộc vùng Levant và Mesopotamia) đã bị kiểm soát bởi Ottoman vào thời đó, chứa đựng cường độ cảm xúc và lên án mạnh mẽ người Turk Ottoman vì "phản bội Hồi giáo" và Tổ quốc đến phương Tây Kitô giáo. Theo quan điểm của những người yêu nước Ả rập, Hồi giáo không phải luôn luôn ở trong tình trạng "xin lỗi" và cho rằng chiến thắng quân sự và vinh quang văn hoá của người Ả Rập đối với sự xuất hiện của tôn giáo, nhấn mạnh rằng chủ nghĩa hiện đại châu Âu có nguồn gốc Hồi giáo. Mặt khác, người Ottoman đã sai lệch khỏi Hồi giáo chân chính và do đó bị suy giảm. Các chính phủ cải cách Ottoman và Ai Cập đã bị đổ lỗi cho tình huống này bởi vì họ đã cố gắng mượn phương pháp của phương Tây từ những người châu Âu được xem là không tự nhiên và tham nhũng. Quan điểm của những người yêu nước Ả rập là các chính phủ Hồi giáo nên khôi phục lại Hồi giáo chân chính và sẽ mở đường cho việc thành lập chính phủ đại diện theo hiến pháp và tự do, mặc dù Hồi giáo có nguồn gốc xuất hiện ở phương Tây vào thời đó.
Chủ nghĩa Ả Rập và chủ nghĩa yêu nước khu vực (như ở Ai Cập hoặc ở Levant) đã lẫn lộn và chiếm ưu thế hơn Ottoman giữa một số người Ả rập ở [Syria] và Lebanon. Ibrahim al-Yazigi, một triết gia Cơ đốc người Lebanon, kêu gọi người Ả Rập "phục hồi sức sống cổ xưa đã mất của họ và vứt bỏ ách của người Thổ Nhĩ Kỳ" vào năm 1868. Một xã hội bí mật thúc đẩy mục tiêu này được hình thành vào cuối những năm 1870, với al-Yazigi là một thành viên. Nhóm đặt tấm áp phích trong Beirut kêu gọi một cuộc nổi dậy chống lại người Ottoman. Trong khi đó, các nữ tu Lebanon ở Damascus khác, chủ yếu là người Hồi giáo, hình thành các phong trào bí mật tương tự, mặc dù họ khác với các nhóm Kitô hữu, những người không ưa chủ nghĩa Ả Rập, kêu gọi một Li-băng hoàn toàn độc lập trong khi các xã hội Hồi giáo Hồi giáo thường thúc đẩy một nước tự trị. vẫn còn dưới quyền Ottoman.
Ngay từ năm 1870, nhà văn Kitô giáo Syria [Francis Marrash] đã phân biệt khái niệm về Tổ quốc từ quốc gia; khi áp dụng mô hình này tới Greater Syria, ông chỉ ra vai trò của ngôn ngữ, ngoài việc áp dụng phong tục tập quán và niềm tin vào lợi ích chung, trong việc xác định danh tính quốc gia. Sự khác biệt giữa Tổ quốc và quốc gia cũng do Hasan al-Marsafi thực hiện vào năm 1881. Vào đầu thế kỷ XX, các nhóm Hồi giáo Hồi giáo đã chấp nhận một người theo chủ nghĩa dân tộc Ả Rập "tự xem", tạo cơ sở cho hệ tư tưởng dân tộc Ả Rập thế kỷ XX. Phiên bản mới của chủ nghĩa yêu nước Ả Rập này bị ảnh hưởng trực tiếp bởi chủ nghĩa hiện đại Hồi giáo và sự phục hưng của Muhammad Abduh, học giả Ai Cập học giả Hồi giáo. Abduh tin rằng tổ tiên Hồi giáo của người Ả Rập đã ban cho "tính hợp lý đối với nhân loại và tạo ra những yếu tố thiết yếu của hiện đại", phương Tây vay mượn. Do đó, trong khi châu Âu tiên tiến từ việc áp dụng các lý tưởng hiện đại của Hồi giáo chân chính, người Hồi giáo đã thất bại, làm hỏng và bỏ đạo Hồi thật sự.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb|right|[[Cờ của cuộc nổi dậy Ả Rập|Cờ của cuộc nổi dậy Ả Rập chống lại đế chế Ottoman là một biểu tượng nổi bật của chủ nghĩa dân tộc Ả Rập. Thiết kế của nó
**Đảng Xã hội chủ nghĩa Phục hưng Ả Rập** (tiếng Ả Rập: حزب البعث العربي الاشتراكي Ḥizb Al-Ba'th Al-'Arabī Al-Ishtirākī IPA: [ħɪzb albaʕθ alʕarabiː alʔɪʃtɪraːkiː]) hay còn gọi là **đảng Ba'ath** là một đảng chính
**Đảng Xã hội chủ nghĩa Phục hưng Ả Rập - khu vực Syria** ( _Hizb Al-Ba'ath Al-Arabi Al-Ishtiraki - Qutr Suriya_), hay mang tên chính thức là "**Đảng bộ** **khu vực Syria**" (Syria là một
**Cộng hòa Ả Rập Thống nhất** ( __; dịch tiếng Anh: _United Arab Republic_) là liên minh chính trị tồn tại trong thời gian ngắn giữa Cộng hòa Ai Cập (1953-1958) và Cộng hòa Syria
**Vương quốc Ả Rập Syria** (, __) là quốc gia không được công nhận chỉ tồn tại trong vòng 4 tháng, từ 8 tháng 3 đến 24 tháng 7 năm 1920. Quốc gia này được
**Chủ nghĩa dân tộc kinh tế**, còn được gọi là **chủ nghĩa yêu nước kinh tế** và **chủ nghĩa dân túy kinh tế**, là một hệ tư tưởng ủng hộ chủ nghĩa can thiệp của
nhỏ|[[Ze'ev Jabotinsky]] **Chủ nghĩa phục quốc Do Thái xét lại** (tiếng Hebrew: ציונות רוויזיוניסטית) hay **Chủ nghĩa Zion xét lại** là một phong trào trong Chủ nghĩa phục quốc Do Thái do Ze'ev Jabotinsky khởi
**Chiến tranh Lạnh Ả Rập** (tiếng Ả Rập:الحرب العربية الباردة al-Harb al-`Arabbiyah al-bārdah) là một loạt các cuộc xung đột trong thế giới Ả Rập xảy ra như một phần của Chiến tranh Lạnh rộng
**Faisal bin Abdulaziz Al Saud** ( __; 14 tháng 4 năm 1906 – 25 tháng 3 năm 1975) là quốc vương Ả Rập Xê Út từ năm 1964 đến năm 1975. Ông được cho là đã
**Liên đoàn Ả Rập** ( **'), tên chính thức là **Liên đoàn các Quốc gia Ả Rập** ( **'), là một tổ chức khu vực của các quốc gia Ả Rập nằm tại và xung
**Thế giới Ả Rập** ( **'; chính thức: **quê hương Ả Rập**, **'), còn gọi là **dân tộc Ả Rập** ( **') hoặc **các quốc gia Ả Rập''', hiện gồm có 22 quốc gia nói
**Xung đột Ả Rập – Israel** (, ) là những hành vi thù địch và căng thẳng chính trị đã kéo dài khoảng một thế kỷ. Nó liên quan tới sự thành lập Nhà nước
nhỏ|phải|[[Theodor Herzl (1860-1904) được coi là người sáng lập Chủ nghĩa Sion hiện đại. Trong cuốn sách _Der Judenstaat_ vào năm 1896, ông đã hình dung ra việc thành lập một nhà nước Do Thái
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Flag_of_the_Republican_People's_Party_(Turkey).svg|nhỏ|261x261px|Lục Tiễn **Chủ nghĩa Kemal** (tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: _Kemalizm_), **chủ nghĩa Atatürk** (_Atatürkçülük, Atatürkçü düşünce_) hay **Lục Tiễn** (_Altı Ok_) là tư tưởng kiến quốc của Nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ, theo Mustafa
**Mặt trận Tiến bộ Quốc gia** (, _al-Jabha al-Waṭaniyyah at-Taqaddumiyyah_, NPF) là một liên minh chính trị của các đảng ở Syria ủng hộ định hướng chủ nghĩa dân tộc Ả Rập và chủ nghĩa
**Quốc gia dân tộc** (_tiếng Anh_: **Nation-state** hay **Country**) là một quốc gia tồn tại để đại diện chủ quyền cho một dân tộc. Quốc gia dân tộc không chỉ là một thực thể chính
**Hợp chúng quốc Ả Rập** (, _ad-Duwal al-ʿArabiyya al-Muttaḥida_; dịch tiếng Anh: _United Arab States_) là bang liên tồn tại trong giai đoạn 1958-1961 giữa Cộng hòa Ả Rập Thống nhất (gồm Ai Cập và
**Cuộc cách mạng Libya năm 1969** (), còn được gọi là **Cách mạng al-Fateh** hay **Cách mạng ngày 1 tháng 9**, đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Libya. Sự kiện
**Cộng hòa Ả Rập Yemen**, (tiếng Ả Rập: الجمهوريّة العربية اليمنية [_al-Jamhūrīyah al-`Arabīyah al-Yamanīyah_]) còn được biết đến với cái tên **Bắc Yemen** hay **Yemen Sana'a**, là một quốc gia tồn tại từ năm 1962
**Cuộc xung đột Israel–Palestine** (; ) là cuộc xung đột đang tiếp diễn giữa Israel và Palestine, đã bắt đầu từ giữa thế kỷ 20. Rất nhiều nỗ lực đã được thực hiện để giải
**Chính quyền Dân tộc Palestine** (**PNA** hay **PA**; _Al-Sulṭa Al-Waṭaniyyah Al-Filasṭīniyyah_) là tổ chức hành chính được lập ra để cai quản các vùng của lãnh thổ Palestine gồm Bờ Tây và Dải Gaza. Chính
**Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư**, gọi tắt là **CHLBXHCN Nam Tư** là nhà nước Nam Tư được thành lập sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai và tồn tại
**Đại dân quốc Nhân dân Xã hội chủ nghĩa Ả Rập Libya** (Tiếng Ả Rập: الجماهيرية العربية الليبية الشعبية الإشتراكية العظمى Al-Jamāhīriyyah al-ʿArabiyyah al-Lībiyyah aš-Šaʿbiyyah al-Ištirākiyyah al-ʿUẓmā) là một cựu quốc gia tại Bắc Phi
nhỏ|phải|Ở [[Việt Nam hiện nay, Hồ Chí Minh được tôn kính là _Vị cha già của dân tộc_, ông là người khai sinh ra nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và lãnh đạo
right|Biểu tình của những người theo chủ nghĩa xã hội vào [[Ngày Quốc tế Lao động 1912 tại Union Square ở Thành phố New York]] **Chủ nghĩa xã hội** (; ; Hán: 社會主義; Nôm: 主義社會)
**Người Ả Rập** ( , phát âm tiếng Ả Rập ) là một cộng đồng cư dân sống trong thế giới Ả Rập. Họ chủ yếu sống trong các quốc gia Ả Rập tại Tây
**Mặt trận Bình dân Giải phóng Palestine** **(Popular Front for the Liberation of Palestine - PFLP)** (tiếng Ả Rập: الجبهة الشعبية لتحرير فلسطين, _al-Jabhah al-Sha`biyyah li-Tahrir Filasṭīn)_ là một tổ chức Mác-Lênin và chủ nghĩa
**Ả Rập Xê Út** (, "thuộc về Nhà Saud", cũng được viết là **Ả Rập Saudi**, **Arab Saudi**, **Saudi Arabia**), tên gọi chính thức là **Vương quốc Ả Rập Xê Út** , "Vương quốc Ả
[[Tập tin:Socialist states by duration of existence.png|Đây là danh sách nước tự tuyên bố là nước xã hội chủ nghĩa dưới bất kỳ định nghĩa nào, số năm được mã màu khác nhau: Nhấn vào
**Chiến tranh Ả Rập – Israel năm 1948**, được người Do Thái gọi là **Chiến tranh giành độc lập** và **Chiến tranh giải phóng**, còn người Palestine gọi là **al Nakba** (tiếng Ả Rập: النكبة,
**Mùa đông Ả Rập** là cụm từ để chỉ cho tình trạng trỗi dậy của chủ nghĩa chuyên chế và chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan tiến hóa từ các cuộc biểu tình Mùa xuân
**Lịch sử Ả Rập Xê Út** là lịch sử của Ả Rập từ xa xưa đến nay. Khu vực lịch sử của Bán đảo Ả Rập ngày nay ở miền tây Ả Rập Xê Út,
**Người Do Thái** ( ISO 259-3 , phát âm ) là sắc tộc tôn giáo và là dân tộc có nguồn gốc từ người Israel cổ đại, còn gọi là người Hebrew, trong lịch sử
**Luật Cơ bản: Israel là quốc gia dân tộc của người Do Thái** (), thường được gọi là **Luật Quốc gia dân tộc** (), là Luật cơ bản của Israel được Quốc hội Israel thông
Sayyid **Ruhollah Musavi Khomeini** (, ; 24 tháng 9 năm 1902 – 3 tháng 6 năm 1989) là một nhà lãnh đạo tôn giáo và chính trị gia người Iran, người lãnh đạo cuộc Cách
**Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất** () hay gọi tắt là **CTVQ Ả Rập Thống nhất** hay **UAE** (theo tên tiếng Anh là _United Arab Emirates_) là quốc gia Tây Á nằm về
**Chủ nghĩa bài Do Thái** (tiếng Anh: _Antisemitism_; còn được đánh vần _anti-semitism_ hoặc _anti-Semitism_) một số tài liệu tiếng Việt dịch là **Chống chủ nghĩa Xê-mít**, là sự thù địch, thành kiến hoặc phân
**Văn hoá Ả Rập** được xem là văn hóa của các quốc gia có ngôn ngữ chính thức là tiếng Ả Rập (mặc dù ở một vài nước thì nó là ngôn ngữ thiểu số),
**Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Yemen** (, _)_, hay còn gọi là **Nam Yemen**, **Yemen Aden** là một nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa thành lập năm 1967 duy nhất ở Tây Á.
**Saud bin Abdulaziz Al Saud** ( ; 15 tháng 1 năm 1902 – 23 tháng 2 năm 1969) là quốc vương của Ả Rập Xê Út từ năm 1953 đến năm 1964. Sau một giai đoạn
nhỏ| **Chủ nghĩa quân chủ** là một khái niệm chính trị cho rằng chế độ quân chủ là hình thức chính thể lý tưởng nhất. Những người theo chủ nghĩa quân chủ ủng hộ việc
**Fahd bin Abdulaziz Al Saud** ( __; 1921 – 1 tháng 8 năm 2005) là quốc vương của Ả Rập Xê Út từ năm 1982 đến năm 2005. Ông là con trai của quốc vương
**Khalid bin Abdulaziz Al Saud** ( __; 13 tháng 2 năm 1913 – 13 tháng 6 năm 1982) là quốc vương của Ả Rập Xê Út từ năm 1975 đến năm 1982. Trong thời gian
nhỏ|phải|[[Người Do Thái là hậu nhân của người Xê-mít, họ là đối tượng của cái gọi là "_Chống chủ nghĩa Xê-mít_" hay là chủ nghĩa bài Do Thái]] **Các dân tộc nói tiếng Semit cổ
nhỏ|Chiếc [[mũ cối (ở đây là mũ thời Đệ nhị Đế chế Pháp) là một hình tượng đại diện cho chủ nghĩa thực dân.]] **Chủ nghĩa thực dân** (Tiếng Anh: _colonialism_) là hình thái xã
**Abdullah bin Abdulaziz Al Saud** (, __, phát âm Najd: ; 1 tháng 8 năm 1924 – 23 tháng 1 năm 2015) là quốc vương của Ả Rập Xê Út từ năm 2005 đến năm
**Hán hóa** (chữ Anh: _Sinicization_ hoặc _sinofication_, _sinification_, _sinonization_; tiếp đầu ngữ _sino-_, nghĩa là “thuộc về Trung Quốc”), hoặc gọi **Trung Quốc hoá**, là quá trình mà trong đó các xã hội hoặc cộng
**Bán đảo Ả Rập** ( __, "đảo Ả Rập") là một bán đảo nằm ở Tây Á, tọa lạc ở phía đông bắc châu Phi, trên mảng Ả Rập. Theo góc nhìn địa lý, đây
**Tiếng Ả Rập chuẩn** () là hệ thống ngôn ngữ chuẩn của tiếng Ả Rập được sử dụng chủ yếu như một ngôn ngữ viết, ngôn ngữ văn học (ví dụ. Các tác phẩm của
**Thống nhất Ả Rập Xê Út** là một chiến dịch quân sự và chính trị, trong quá trình này Nhà Saud chinh phục nhiều bộ lạc, tù bang, vương quốc trên hầu hết bán đảo