✨Ca Lê Thuần

Ca Lê Thuần (1 tháng 4 năm 1938 – 20 tháng 1 năm 2017) là nhạc sĩ, nhà nghiên cứu âm nhạc, nhà sư phạm âm nhạc, đại biểu quốc hội người Việt Nam. Ca Lê Thuần được đánh giá là một nhà âm nhạc học và là nhà lý luận âm nhạc hàng đầu Việt Nam. Phần lớn các sáng tác, công trình nghiên cứu của ông đều có giá trị, đóng góp nhất định cho nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. Nhiều công trình nghiên cứu của ông và các đồng nghiệp là nền tảng, được phát triển thành hệ thống giáo trình giảng dạy âm nhạc tại các cơ sở đào tạo âm nhạc Việt Nam về sau.

Thân thế

Ca Lê Thuần sinh ngày 1 tháng 4 năm 1938 ở xã Tân Thành, huyện Mỏ Cày (nay là xã Tân Thành Bình, huyện Mỏ Cày Bắc) của tỉnh Bến Tre. Cha ông là giáo sư Ca Văn Thỉnh, một nhà giáo, người nghiên cứu lịch sử và là nhà văn có nhiều trọng trách trong Chính phủ Việt Nam thời kì Chiến tranh Đông Dương. Mẹ ông là một nhà giáo. Những anh chị em ruột của Ca Lê Thuần khi trưởng thành hầu hết đều hoạt động trong lĩnh vực văn hóa – nghệ thuật. Trong đó đáng chú ý là Lê Anh Xuân (tên thật là Ca Lê Hiến), một nhà thơ và là chiến sĩ Cách mạng. Trong một số tác phẩm âm nhạc, Ca Lê Thuần đã lấy cảm hứng hoặc phổ nhạc một số bài thơ của em trai mình. Ca Lê Thuần còn có em gái là nữ đạo diễn Ca Lê Hồng, em trai là họa sĩ Ca Lê Thắng.

Từ nhỏ, ông đã tỏ ra là người có năng khiếu âm nhạc và chơi một số nhạc cụ như mandolin, guitar, accordeon, saxophone. Những sáng tác đầu tay cho của Ca Lê Thuần là nhạc múa, tác phẩm phối dàn nhạc hoặc một số ca khúc. Những điệu hò vùng sông nước Bến Tre đã ảnh hưởng rất lớn đến ngôn ngữ âm nhạc của ông sau này.

Sự nghiệp

Những năm đầu

Sau hiệp định Genève năm 1954, ông tập kết ra miền Bắc Việt Nam ở tuổi 16.

Năm 1972, Ca Lê Thuần tiếp tục trở lại Nhạc viện Odessa để hoàn thành chương trình học đang dang dở. Trong thời gian này, ông hoàn thành một số tác phẩm khí nhạc cho đàn violin, piano, trong đó đặc biệt là tác phẩm giao hưởng "Dáng đứng Việt Nam" năm 1974. Ông tốt nghiệp Đại học chuyên ngành Lý luận âm nhạc với luận văn "Lý thuyết âm nhạc". Sau khi tốt nghiệp, ông về nước vào tháng 9 cùng năm và làm trưởng khoa Lý luận – Sáng tác – Chỉ huy tại Nhạc viện Hà Nội. Năm 1975, sau khi Việt Nam giành được độc lập hoàn toàn, Ca Lê Thuần trở về miền Nam để công tác tại Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh.

Năm 1997, Ca Lê Thuần giữ chức Giám đốc Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh. Từ năm 2001, ông là tổng thư ký Hội Âm nhạc Thành phố Hồ Chí Minh. Trong những năm đó, Ca Lê Thuần vẫn tiếp tục sáng nhiều ca khúc và hợp xướng. Năm 2014, Ca Lê Thuần ra mắt vở opera thứ 5 của Việt Nam mang tên "Người giữ Cồn" và được trình diễn tại Nhà hát Tây Đô (quận Ninh Kiều, Cần Thơ).

Những năm cuối và qua đời

Tháng 11 năm 2016, em gái của Ca Lê Thuần, nghệ sĩ ưu tú Ca Lê Hồng thông báo rằng Ca Lê Thuần bị đột quỵ. Thời điểm này, ông mắc cùng lúc nhiều chứng bệnh về gan, thận, tim mạch, tai biến. Ca Lê Thuần qua đời tại Bệnh viện Thống Nhất, Thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 20 tháng 1 năm 2017. Tại đám tang của ông có đông đảo ca sĩ, nhạc sĩ từng là học trò của Ca Lê Thuần đến viếng thăm. Cùng năm nhân dịp kỉ niệm 100 ngày mất của Ca Lê Thuần, Sở Văn hóa – Thông Tin phối hợp với Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức đêm nhạc “Việt Nam tiếng hát trái tim ta” diễn ra tối ngày 27 tháng 4 tại Nhà hát Thành phố Hồ Chí Minh. Đêm nhạc được Nghệ sĩ ưu tú Trần Vương Thạch và nhạc trưởng Trần Nhật Minh làm chỉ huy trưởng với 9 tác phẩm tiêu biểu của Ca Lê Thuần.

Thành tựu

• Giải B của Hội Văn nghệ Giải phóng (1976) Trong lĩnh vực lý luận âm nhạc chuyên nghiệp, Nguyễn Văn Nam cũng cho rằng Ca Lê Thuần là một nhà âm nhạc học và là nhà lý luận âm nhạc hàng đầu Việt Nam. Cùng với việc sử dụng các chất liệu âm nhạc, thủ pháp sáng tác, nghệ thuật hòa âm phối khí, các nhân vật trong các vở vũ kịch của ông cũng dược thể hiện một cách rõ nét bởi những chủ đề âm nhạc.

Tác phẩm

Thanh nhạc – hợp xướng – nhạc kịch

• "Việt Nam – tiếng hát trái tim ta"
• "Thành phố lên đường"
• "Bài ca Việt Nam"
• "Mặt trời và niềm tin"
• "Âm vang Bình Dương"
• "Chào Sài Gòn – thành phố chiến thắng"
• "Đất của ta – trời của ta"
• "Dòng sông quê hương"
• "Bài ca An Giang"
• "Người giữ cồn"

Khí nhạc – thính phòng – giao hưởng

• "Quê hương tôi trong máu lửa"
• "Những ngày đã qua"
• "8 Fugue cho piano và tứ tấu đàn dây"
• "12 prelude cho đàn piano"
• "Chủ đề và biến tấu cho đàn piano"
• "Sonata cho violin và piano"
• "Dáng đứng Việt Nam"
• "Concerto cho piano và dàn nhạc"
• "Âm thanh đồng bằng"
• "Giao hưởng thơ Rê thứ"
• "Fantasie cho oboe và piano"
• "Ballade Symphony"
• "Thành phố quê hương"
• "Bình minh"
• "Đêm thành phố"
• "Tiếng hát dòng sông"

Vũ kịch

• "Người con gái đất đỏ"
• "Miền đất mới"
• "Dưới cờ Đảng quang vinh"
• "Bình minh trên bến bến cảng"
• "Gramma"
• "Ánh sáng và bóng tối"
• "Ngọc trai đỏ"
• "Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga"