✨Agesilaos II

Agesilaos II, hoặc là Agesilaus II (tiếng Hy Lạp: ****, 444 trước Công Nguyên – 360 trước Công Nguyên) là một vị vua nhà Eurypond của Sparta, trị vì từ khoảng năm 400 trước Công Nguyên cho đến năm 360 trước Công Nguyên.,Ttrong phần lớn triều đại ông, ông "vừa là một vị tướng sáng suốt vừa là một vị vua xuất chúng của toàn thể Hy Lạp" (theo Plutarchus), và gắn liền với mọi chiến công và vận mệnh của Sparta. Ông được xem là một vị vua rất mạnh mẽ. Dưới thời ông, xứ Sparta lên đến cực thịnh, nhưng sau đó lại suy sụp. Khi mới lên ngôi, ông tấn công Ba Tư, sau đó quay về Hy Lạp theo đường tiến quân của Xerxes I năm xưa, và bẻ gãy cuộc tấn công của các láng giềng nhằm lật đổ sự bá quyền của người Sparta trên toàn cõi Hy Lạp. Nhưng rồi, trong khi sức mạnh của Sparta ngày càng gia tăng, thời kỳ bá chủ của Sparta kết thúc khi quân Sparta bị quân Thebes đánh bại trong trận Leuctra vào năm 371 trước Công Nguyên. Sau đó, Agesilaos II thành công trong cuộc chiến đấu bảo vệ thành bang Sparta thoát khỏi cuộc xâm lược của quân Thebes. Không những thế, cuối đời ông còn giành những chiến thắng tại Ai Cập. Các sử gia Hy Lạp cổ đại coi ông là nhân vật kiệt xuất nhất của thời đại. Nhà sử học Xenophon có viết tiểu sử của vị anh hùng này. ông là anh trai của Cynisca (người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử cổ đại giành chiến thắng trong Hy Vận Hội Olympic) và là em trai khác mẹ của Agis II.

Sử cũ không ghi chép nhiều về thuở bé của Agesilaus. Chúng ta biết rằng ông không có cơ may kế thừa ngôi báu của vua anh Agis II, chủ yếu là do ông đi khập khiễng ngay từ khi sinh ra, và do Agis II cũng có một đứa con là Leotychidas. Do đó, Agesilaos được rèn luyện theo lối truyền thống của xứ Sparta, gọi là agoge. Qua đó, ông hiểu trách nhiệm tuân phục người bề trên và luật pháp. Ông là một người vô cùng tham vọng, và dù ông thường mặc một chiếc áo choàng giản dị, điều này không thể che giấu thói kiêu ngạo của ông. Khi ấy, Athena đã suy sụp và Sparta là bá chủ của toàn thể Hy Lạp.

Bản tính lịch thiệp và dễ gần khiến Agesilaus được mọi người quý mến, còn hoài bão và lòng ham muốn thích mạo hiểm khiến ông trở thành một thủ lĩnh. Bất kể nhiệm vụ khó khăn như thế nào, Agesilaus đều kiên trì thực hiện cho đến khi vượt qua mọi trở ngại bằng năng lực và sự bền vỉ không mệt mỏi của mình. Ông hăng hái chấp hành mọi kỷ luật và không bao giờ kêu ca hay phàn nàn. Với ông, một lời khiển trách dù là nhỏ nhất cũng gây đau đớn hơn bất cứ một công việc nặng nhọc hay thương tích nào. Trong khi đội quân này tập hợp ở Aulis, Agesilaus đã có một giấc mơ. Ông nhìn thấy một ông lão lại gần và nói: "Hỡi nhà vua Sparta, chắc hẳn nhà vua đã từng biết rằng trước đây từng có một vị tướng Hy Lạp đến tấn công châu Á. Đó là Agamemmon. Bây giờ nhà vua cũng đang ở nơi ông ta từng ở, cũng chỉ huy những chiến binh cùng xuất phát từ một thành phố, trong cuộc chiến tranh chống lại cùng một kẻ thù nên nhà vua cũng phải làm lễ tế thần y như ông ta trước kia". Agesilaus nhớ rằng Agamemmon đã hi sinh chính con gái mình làm vật cúng tế cho nữ thần Artemis tại thành phố mà Agesilaus đang ở. Nhưng ông nói với bạn bè rằng ông sẽ hiến tế cho nữ thần với một vài vật tế phù hợp chứ không thể bắt trước sự tàn bạo của vị vua thời trước. Thay cho con gái mình, Agesilaus tế thần bằng một con hươu và ông muốn người của ông thực hiện lễ tế thần thay cho thầy tế lễ Vì vậy, Agesilaos bắt đầu ngấm ngầm phá hoại uy tín của Lysandros, bất cứ điều gì Lysandros đề nghị trong hội đồng tướng lĩnh đều bị Agesilaos phản đối và ngược lại Agesilaos ủng hộ bất cứ điều gì Lysandros phản đối. Mọi người sớm nhận ra rằng việc ủng hộ Lysandros trong bất cứ đề xuất nào cũng đều nguy hiểm. Phát hiện tình huống khó khăn đó, Lysandros khuyên bạn bè đừng nên kết giao với ông nữa để tránh hậu họa. Khi nghe thấy tin này, Agesilaos thậm chí cảm thấy xúc phạm hơn vì điều này ám chỉ sự bất công dành cho Lysandros, chính vì thế ông bổ nhiệm Lysandros vào vị trí cai quản nhà bếp hoàng gia mới được thành lập. Ông tổ chức một buổi lễ ăn mừng như thể quân Sparta vừa giành được thắng lớn trên biển rồi nhanh chóng tiến quân tiến lên giao chiến với quân Thebes. Trận đánh rất khó khăn và dữ dội cho cả hai bên nhưng cuối cùng quân Sparta vẫn giữ được trận địa, còn người Thebes phải cầu xin được mang xác binh lính của họ về. Trong trận này, Agesilaos chịu nhiều vết thương khi bị đâm xuyên áo giáp, nhưng ông không rời chiến trường cho đến khi tận mắt thấy xác những chiến binh Sparta được mang về còn nguyên áo giáp. Agesilaos II, để kiếm thêm tiền nhằm tiếp tục chiến tranh, đã cổ võ quan satrap Ariobarzanes II khởi binh chống vua Artaxerxes II của Ba Tư năm 364 trước Công Nguyên, và vào năm 361 trước Công Nguyên, ông kéo một đạo quân đánh thuê vào Ai Cập để hỗ trợ cho pharaon Nectanebo I và quan Nhiếp chính Teos chống quân xâm lược Ba Tư. Ít lâu sau, ông quay sang giúp em họ và cũng là kẻ thù của Teos - pharaon Nectanebo II, và mang lại cho Nectanebo II hai chiến thắng lừng lẫy. Nhờ đó, ông được Nectanebo II đã trả cho ông một khoản tiền bao gồm hơn 200 đồng talent. Cơ đồ bền vững, ông dương buồm về thành bang Sparta. Trên đường trở về quê hương, Agesilaus II - sau những năm tháng đã thể hiện tài năng xuất chúng của mình - qua đời tại xứ Cyrenaica, ở độ tuổi 84, sau khi trị vì được 41 năm trời. Thi hài được ướp bằng xáp, và được an táng trọng thể tại chính quốc Sparta. Ông được coi là một trong những vĩ nhân của xứ Sparta.