✨Yazdegerd III
Yazdegerd III (624-651), cũng gọi là Yazdgerd hay Yazdiger (tiếng Trung Ba Tư: 𐭩𐭦𐭣𐭪𐭥𐭲𐭩 Yazdākird, có nghĩa là "được tạo nên bởi Chúa"; tiếng Ba Tư mới: یزدگرد) là hoàng đế thứ 38 và cũng là vị hoàng đế cuối cùng của Vương triều Sassanid, ông là cháu của hoàng đế Khosrau II (590-628), người đã bị con trai Kavadh II của Ba Tư sát hại vào năm 628. Yazdegerd lên ngai vàng vào 16 tháng 6, năm 632 lúc mới 8 tuổi sau một loạt cuộc xung đột nội bộ.
Thời niên thiếu
Yazdegerd III là con trai của Shahriyar với một người phụ nữ không rõ tên tới từ Baduraya. Shahriyar là con trai của hoàng đế Khosrau II, và đã người anh trai Kavadh II sát hại vào năm 628 do ông ta phải tìm cách bảo vệ ngai vàng khỏi những cuộc nổi dậy. Sau cái chết của Kavadh, một cuộc nội chiến đã nổ ra ở Iran giữa hai phe phái, phe Pahlav (Parthia) phe đứng đầu là cháu trai của Vistahm, Farrukh Hormizd, và phe Parsig (Ba Tư),đứng đầu là viên cựu bộ trưởng Sassanid Piruz Khosrow.
Trong cuộc nội chiến này, Yazdegerd III đã ẩn náu tại Estakhr. Tuy nhiên, vào ngày 16 Tháng Sáu năm 632, con trai của Farrukh Hormizd,cũng là người kế nhiệm ông ta, Rostam Farrokhzad và Piruz Khosrow đã đồng ý cộng tác với nhau, họ chọn Yazdegerd làm vị hoàng đế Sassanid mới, ngay sau đó ông đã được tôn lên làm hoàng đế tại đền thờ Anahita của Hỏa giáo ở Estakhr khi ông chỉ mới 8 tuổi.Yazdegerd III đã gần như là thành viên còn sống cuối cùng của nhà Sasan. Một năm sau khi ông mới vừa lên ngôi hoàng đế, người Ả Rập Hồi giáo đã xâm lược Iran.
Cai trị
Những cuộc chiến đầu tiên với người Ả Rập Hồi giáo
Yazdegerd sau đó đã tiến hành đàm phán với mười bốn nhà đàm phán Ả Rập, và hỏi họ về lý do cho hành vi hung hăng của họ đối với đế chế của mình. Một trong những mười bốn người Ả Rập ngay lập tức đáp lời: "Allah lệnh cho chúng tôi, bằng lời nói của nhà tiên tri của ngài, để mở rộng sự thống trị của Hồi giáo đối với tất cả các dân tộc." Vào tháng 5, người Hồi giáo đã đánh bại quân đội Sassanid tại Hira, và chiếm đóng thành phố, đây là một thành phố Sassanid có vị trí chiến lược quan trọng. Sau sự thất thủ của Hira, Yazdegerd bắt đầu chú ý nhiều hơn đến những người Hồi giáo; Rostam Farrokhzad đã phái một đội quân dưới quyền chỉ huy của viên tướng Ba Tư là Bahman Jadhuyih và viên tướng người Armenia Jalinus nhằm chống lại người Hồi giáo. Rostam được cho là đã bí mật nói với Bahman rằng: "Nếu như Jalinus bại trận trở về, nhà ngươi hãy chặt đầu hắn cho ta" Quân đội Sassanid sau đó đã đánh bại những người Hồi giáo trong trận chiến cây cầu.
Năm 636, Yazdegerd III đã ra lệnh cho Rostam Farrokhzad chinh phạt người Ả Rập xâm lược và sau đó nói với ông ta: "Hôm nay ngươi là người [xuất sắc nhất] trong những người Iran. Nhà ngươi thấy đấy người dân Iran đã không phải đối mặt với một tình huống như thế này kể từ khi dòng dõi Ardashir I nắm lấy quyền lực ".Các phái viên sau đó đến diện kiến Yazdegerd III đã cầu xin ông nên xem xét miễn nhiệm Rostam và thay thế ông ta bằng một người nào đó xung quanh, và người đó là người mà mọi người sẽ tuân phục.
Yazdegerd III đã ra lệnh cho Rostam phải bẩm bảo đánh giá về người Ả Rập bởi vì họ đã cắm trại tại Qadisiyyah. Rostam Farrokhzad đã bẩm báo lại rằng người Ả Rập là "một bầy sói, bất ngờ xông vào cắn xé đám mục đồng không đề phòng và tiêu diệt họ". Yazdegerd III đáp lời Rostam bằng cách nói:
Chốt chặn cuối cùng
Tuy nhiên, quân đội Sassanid đã nhận một thất bại nặng nề trong trận al-Qādisiyyah, và Rostam Farrokhzad, Bahman, Jalinus, Shahriyar bin Kanara (là con trai của kanarang Kanadbak), cùng hai hoàng tử Armenia tên là Grigor II Novirak và Musel III Mamikonian, đã tử trận. Người Ả Rập sau đó tiến về phía kinh đô Ctesiphon của nhà Sassanid mà không gặp phải bất kỳ sự kháng cự nào. Tuy nhiên, Yazdegerd, đã đem toàn bộ châu báu cùng với 1.000 bầy tôi của ông trốn đến Hulwan ở Media, và để lại người em trai của Rostam Farrokhzad là Farrukhzad phụ trách việc bảo vệ thành phố, tuy nhiên, ông ta đã không tổ chức bất cứ sự kháng cứ nào và cũng bỏ chạy đến Hulwan. Người Ả Rập sau đó đặt chân tới Ctesiphon, bao vây phần phía tây của thành phố, rồi nhanh chóng chiếm lĩnh toàn bộ thành phố. và lịch thời đại (hệ thống đánh số năm) của nó được đi kèm với một hậu tố YZ. Những người Magi lấy thời điểm Yazdegerd III mất là cột mốc đánh dấu sự chấm dứt thiên niên kỷ của Zoroaster và là thời điểm bắt đầu thiên niên kỷ của Oshedar.
Gia đình
Những người con trai của Yazdegerd là Peroz III và Bahram VII đã trốn sang Trung Quốc. Theo truyền thuyết của người Shiite, người con gái của ông,Shahrbanu, đã kết hôn với Hussein ibn Ali. Con trai của Shahrbanu là Ali ibn Husayn Zayn al-Abidin, vị lãnh tụ Hồi giáo Shiite thứ tư. Học giả Hồi giáo Al-Masudi lại đưa ra thông tin khác, ông ta tuyên bố rằng Yazdegerd III có hai con trai, Bahram và Peroz, và ba người con gái, Shahrbanu, Adrag và Mardawand.