Vi xử lý (tiếng Anh là microprocessor hay microprocessor unit, viết tắt là µP hay uP), đôi khi còn được gọi là bộ vi xử lý, là một linh kiện điện tử được chế tạo từ các transistor thu nhỏ tích hợp lên trên một vi mạch tích hợp đơn. Khối xử lý trung tâm (CPU) là một bộ vi xử lý được nhiều người biết đến nhưng ngoài ra nhiều thành phần khác trong máy tính cũng có bộ vi xử lý riêng của nó, ví dụ trên card màn hình (Graphic card) chúng ta cũng có một bộ vi xử lý.
Trước khi xuất hiện các bộ vi xử lý, các CPU được xây dựng từ các mạch tích hợp cỡ nhỏ riêng biệt, mỗi mạch tích hợp chỉ chứa khoảng vài chục transistor. Do đó, một CPU có thể là một bảng mạch gồm hàng ngàn hay hàng triệu vi mạch tích hợp. Ngày nay, công nghệ tích hợp đã phát triển, một CPU có thể tích hợp lên một hoặc vài vi mạch tích hợp cỡ lớn, mỗi vi mạch tích hợp cỡ lớn chứa hàng ngàn hoặc hàng triệu transistor. Nhờ đó công suất tiêu thụ và giá thành của bộ vi xử lý đã giảm đáng kể.
Sự tiến hóa của các bộ vi xử lý một phần nhờ vào việc chạy theo Định luật Moore và hiệu suất của nó tăng lên một cách ổn định sau hàng năm. Định luật này phát biểu rằng sự phức tạp của một mạch tích hợp sẽ tăng lên gấp đôi sau mỗi chu kỳ 18 tháng. Và thực tế, sự phát triển của các bộ vi xử lý đã bám sát định luật này từ những năm 1970. Nhờ đó, từ máy tính mẹ (mainframe computer) lớn nhất cho đến các máy tính xách tay hiện nay đều sử dụng một bộ vi xử lý nhỏ nhắn tại trung tâm của chúng.
Lịch sử
Những vi mạch tích hợp đầu tiên
Với những tiến bộ của công nghệ, vi xử lý đã ra đời và phát triển theo thời gian. Ba hãng sản xuất chíp Intel, Texas Instruments (TI) và Garrett AiResearch đã cho ra đời ba bộ vi xử lý cùng một thời điểm với các tên gọi lần lượt là Intel 4004, TMS 1000 và Central Air Data Computer. Đây là ba dự án đầu tiên cho ra đời các bộ vi xử lý hoàn chỉnh.
Năm 1968, hãng Garrett đã được mời chế tạo một máy tính số để đua tài với các hệ thống cơ điện tử và sau đó nó được phát triển để làm bộ điều khiển chính của máy bay chiến đấu Tomcat F-14 của Hải quân Mỹ. Sản phẩm này đã hoàn thiện vào năm 1970 và nó sử dụng một chíp được xây dựng bằng công nghệ MOS đóng vai trò là lõi của CPU. Sản phẩm này có kích thước nhỏ hơn và hoạt động tin cậy hơn nhiều lần so với các hệ thống cơ điện tử và nó được dùng cho những mô hình máy bay Tomcat đầu tiên. Tuy nhiên, hệ thống này tân tiến đến mức Hải quân Mỹ đã từ chối việc cấp phép công bố sản phẩm cho đến tận năm 1997.
TI đã phát triển bộ vi xử lý 4-bits TMS 1000 và tập trung vào các ứng dụng nhúng lập trình trước. Sau đó, TI đã tiếp tục công bố một phiên bản khác gọi là TMS1802NC vào ngày 17 tháng 9 năm 1971. TMS1802NC tích hợp trên nó một bộ tính toán nhằm hỗ trợ khả năng xử lý toán học của vi xử lý. Tiếp đến, ngày 15 tháng 11 năm 1971, Intel đã công bố vi xử lý 4-bits Intel 4004 được phát triển bởi Federico Faggin.
Ứng dụng
Là bộ xử lý trung tâm trong: máy tính (PC, Laptop, mini computer, super computer), thiết bị smartphone, thiết bị nhúng,...và đặc biệt trong công nghiệp ngành Điện - chuyên ngành Tự động hóa: bộ điều khiển khả trình PLC và Vi điều khiển để ứng dụng điều khiển các dây chuyền, hệ thống tự động...
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Vi xử lý** (**tiếng Anh** là microprocessor hay microprocessor unit, viết tắt là **µP** hay **uP**), đôi khi còn được gọi là **bộ vi xử lý**, là một linh kiện điện tử được chế tạo
Vi xử lý **đơn nhân **hay** lõi đơn** là bộ vi xử lý với một nhân duy nhất trên một con chip, luôn chỉ chạy một luồng tại bất kỳ thời điểm nào. Thuật ngữ
phải|nhỏ|200x200px|Bộ xử lý Intel Di động P8400 2,26 GHz/3MB/1066 AW80577SH0513M Penryn-3M SLB3R. **Peryn** là tên mã của một bộ vi xử lý Intel được bán với các cấu hình như Core 2 Solo, Core 2
## Vi xử lý cho máy tính để bàn ### Vi kiến trúc Westmere (thế hệ thứ nhất) #### "Clarkdale" (32 nm) * Các công nghệ được tích hợp: _MMX, SSE, SSE2, SSE3, SSSE3, SSE4.1,
**Alder Lake** là tên mã bộ xử lý Intel Core thế hệ thứ 12 của Intel dựa trên cấu trúc lai sử dụng các nhân Gracemont nhỏ và các nhân Golden Cove lớn. Intel dự
Đây là danh sách các bộ vi xử lý của AMD, được sắp xếp theo thế hệ và năm phát hành. ## Kiến trúc gốc AMD ### Am2900 series (1975) * Am2901 4-bit-slice ALU (1975)
**Intel Atom** là dòng vi sử lý tiêu thụ điện năng thấp của Intel. Atom, với các tên mã _Silverthorne_ và _Diamondville_, được giới thiệu lần đầu vào 2 tháng 3 năm 2008. ## Các
thumb|GeForce 6600GT (NV43) nhỏ|Các bộ phận của một GPU **Bộ phận xử lý đồ họa** (**GPU**, **graphics processing unit**) là một vi mạch chuyên dụng được thiết kế để thao tác và truy cập bộ
nhỏ|Nhà máy xử lý nước Dalecarlia, Washington, DC **Xử lý nước** là các quá trình giúp cải thiện chất lượng của nước để phù hợp với mục đích sử dụng của con người. Mục đích
Đây là danh sách các bộ vi xử lý Intel Core i5. Được giới thiệu vào năm 2009, dòng vi xử lý Core i5 hướng đến người dùng phổ thông. ## Bộ xử lý cho
Sau đây là danh sách các Vi xử lý Intel Core i7. ## Vi xử lý máy tính để bàn ### Vi kiến trúc Nehalem (thế hệ thứ nhất) #### "Bloomfield" (45 nm) * Tất
Vi Xử Lý Và Vi Điều Khiển Vi xử lý và vi điều khiển , Gồm 10 chương chủ yếu thực hành lập trình điều khiển và hiển thị vơi các linh kiện điện tử
Vi Xử Lý Và Vi Điều Khiển Vi xử lý và vi điều khiển , Gồm 10 chương chủ yếu thực hành lập trình điều khiển và hiển thị vơi các linh kiện điện tử
Nâng cấp đáng giá Bộ Vi Xử Lý CPU Intel Core i3-7350K Processor 4.20Ghz, 4M - Hàng Chính Hãng sẽ tập trung rất nhiều vào khả năng xử lý đồ họa, đặc biệt là video
**Xử lý nước thải công nghiệp** bao gồm các cơ chế và quy trình sử dụng để xử lý nước thải được tạo ra từ các hoạt động công nghiệp hoặc thương mại. Sau khi
nhỏ|Hệ thống xử lý giao dịch Xử lý giao dịch là một cách tính toán, chia làm việc vào cá nhân không hoạt động được gọi là giao dịch. Một **hệ thống xử lý giao
**Đơn vị quản lý bộ nhớ (MMU)**, hay còn gọi là **trang quản lý bộ nhớ (PMMU)** là một thiết bị phần cứng chứa tất cả những tham chiếu của bộ nhớ đã đi qua
**Phần mềm xử lý bảng tính** hay **Bảng tính** (tiếng Anh**: Spreadsheet**) là một phần mềm ứng dụng dùng để tổ chức, phân tích và lưu trữ dữ liệu thông qua các bảng tính (gọi
**Xử lý dữ liệu điện tử** có thể đề cập đến việc sử dụng các phương pháp tự động để xử lý dữ liệu thương mại. Thông thường, điều này sử dụng các hoạt động
nhỏ|400x400px| Truyền tín hiệu sử dụng xử lý tín hiệu điện tử. [[Bộ chuyển đổi chuyển đổi tín hiệu từ vật lý khác dạng sóng để điện hiện tại hoặc điện áp dạng sóng, mà
**Xử lý tiếng nói** là sự nghiên cứu tiếng nói của con người dưới dạng tín hiệu, và các phương pháp xử lý những tín hiệu này.
Tín hiệu tiếng nói thường được thể hiện
**Xử lý ngôn ngữ tự nhiên** (_natural language processing_ - NLP) là một nhánh của trí tuệ nhân tạo tập trung vào các ứng dụng trên ngôn ngữ của con người. Trong trí tuệ nhân
Lấy mẫu tín hiệu. Các tín hiệu liên tục có màu xanh lục còn các mẫu rời rạc có màu xanh lam. Trong xử lý tín hiệu, **lấy mẫu** là chuyển đổi một tín hiệu
Trong khoa học máy tính, **xử lý hình ảnh kỹ thuật số** là việc sử dụng các thuật toán trên máy tính để thực hiện xử lý hình ảnh trên hình ảnh kỹ thuật số.
Công nghệ xử lý tín hiệu số là công nghệ bùng nổ nhanh chóng trong ngành công nghiệp điện tử và viễn thông hiện nay. Xử lý tín hiệu số có nhiều ứng dụng đa
**Nhập nhằng** trong ngôn ngữ học là hiện tượng thường gặp, trong giao tiếp hàng ngày con người ít để ý đến nó bởi vì họ xử lý tốt hiện tượng này. Nhưng trong các
**Xử lý ảnh** () hay **xử lý ảnh kỹ thuật số** là sự sử dụng máy tính số để xử lý các ảnh kỹ thuật số thông qua một thuật toán. Là một phân ngành
Một **hệ thống xử lý dữ liệu** là sự kết hợp giữa máy móc, con người và các quá trình cho một bộ đầu vào tạo ra một tập các kết quả xác định. Các
**Haswell** là tên mã của vi kiến trúc bộ xử lý trung tâm được phát triển bởi Intel từ vi kiến trúc Ivy Bridge. Haswell sử dụng kỹ thuật sản xuất 22 nm. Intel chính
**Xử lý truyền thông** hay là **Điều tiết truyền thông** là điều khiển hoặc hướng dẫn của phương tiện truyền thông đại chúng của các chính phủ và các cơ quan nhà nước khác, với
Sách Lập Trình Với Vi Điều Khiển PIC - Lý Thuyết - Thực Hành Tặng Sổ Tay Xương Rồng Sổ tay ngẫu nhiên 1 trong 4 hình Bộ vi xử lý ngày càng phát triển
**Bộ đồng xử lý chuyển động Apple dòng M** là bộ đồng xử lý chuyển động sử dụng bởi Apple Inc trong các thiết bị di động của họ. Được phát hành lần đầu tiên
Trong khoa học máy tính, **đa xử lý** (tiếng Anh: **multiprocessing**) là việc sử dụng từ hai bộ vi xử lý trung tâm (central processing unit, CPU) trở lên trong một hệ thống máy tính
BẾP CÁCH THỦY 6 VỊ TRÍ Hãng sx: SELONĐược sử dụng rộng rãi trong các ngành Y tế, Dược phẩm, Nông nghiệp, Lâm nghiệp, Sinh học, Môi trường và Thực phẩm, đồ uống,…Thông tin sản
Bể cách thủy 2 vị trí Hãng sản xuất: SelonGiới thiệu chung: bể cách thủy 2 vị trí được sử dụng rộng rãi trong các ngành Y tế, Dược phẩm, Nông nghiệp , Lâm nghiệp,
**Xử lý nước thải** (hoặc **xử lý nước thải sinh hoạt**, **xử lý nước thải đô thị**) là một loại **xử lý nước thải** nhằm loại bỏ chất ô nhiễm từ nước thải để tạo
**Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật** là đơn vị thuộc Bộ Tư pháp, có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tư pháp quản
**Intel Graphics Technology** (**GT**) là tên chung của một loạt bộ xử lý đồ họa tích hợp (IGPs) sản xuất bởi Intel được sản xuất trên cùng một package hoặc die cùng với bộ xử
**CPU đa nhân**, **CPU đa lõi** (tiếng Anh: _multi-core_) là một CPU có nhiều đơn vị vi xử lý (thường được gọi là "core") được tích hợp và đóng gói trên cùng một nền mạch
**Tập đoàn Intel** (**Int**egrated **El**ectronics) được thành lập vào ngày 18 tháng 7 năm 1968 tại Santa Clara, California, Hoa Kỳ, là một trong những nhà sản xuất bán dẫn lớn nhất thế giới về
**Pentium** là một thương hiệu được sử dụng cho một loạt các bộ vi xử lý tương thích kiến trúc x86 do Intel sản xuất từ năm 1993. Các bộ xử lý Pentium trong gia
nhỏ| [[Commodore 64 là một trong những máy vi tính phổ biến nhất trong thời đại của nó, và là model máy tính gia đình bán chạy nhất mọi thời đại. ]] Một **máy vi
**Xử lý thông tin** là sự thay đổi (xử lý) thông tin theo bất kỳ cách nào mà người quan sát có thể phát hiện được. Như vậy, đây là một quá trình _mô tả_
nhỏ|Vi điều khiển **Vi điều khiển** là một máy tính được tích hợp trên một chip, nó thường được sử dụng để điều khiển các thiết bị điện tử. Vi điều khiển, thực chất, là
**Kinh tế học hành vi** và lĩnh vực liên quan, **tài chính hành vi**, nghiên cứu các ảnh hưởng của xã hội, nhận thức, và các yếu tố cảm xúc trên các quyết định kinh
nhỏ|Intel A80386DX-20 CPU die image **Intel 80386** (ban đầu là **80386** và sau này còn gọi là **i386**) là bộ vi xử lý 32-bit được giới thiệu năm 1985. Nó có 275 000 transistor và
nhỏ|201x201px|Chip A16 Bionic **Bộ vi xử lý Apple SoC (Apple System on Chip**, hay **System in Package)** là bộ vi xử lý, chipset do Apple Inc. tự thiết kế dựa trên nền tảng ARM, bao
**Lý thuyết chu kỳ kinh tế thực (lý thuyết RBC)** là một loại mô hình kinh tế vĩ mô tân cổ điển, trong đó các biến động của chu kỳ kinh doanh được tính bằng
**Apple A9** là một hệ thống đơn chip 64-bit (SoC) được thiết kế bởi Apple. Bộ vi xử lý được Samsung và TSMC đồng sản xuất cho Apple và xuất hiện lần đầu tiên trên
nhỏ|Xử lý dữ liệu **Xử lý dữ liệu** nói chung là việc thu thập dữ liệu và xử lý các mục dữ liệu để tạo thông tin có ý nghĩa." Theo khía cạnh này, có