Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) là một cơ quan chuyên môn của Liên Hợp Quốc có nhiệm vụ thống nhất các nguyên tắc, kỹ thuật của hàng không quốc tế và thúc đẩy việc quy hoạch, phát triển hàng không quốc tế nhằm đảm bảo sự phát triển an toàn, lành mạnh của ngành hàng không. Trụ sở ICAO ở Quận Quốc tế Montréal tại Montréal, Québec, Canada.

Hội đồng ICAO công bố tiêu chuẩn, khuyến nghị về hàng không, cơ sở hạ tầng hàng không, kiểm tra máy bay, ngăn chặn can thiệp bất hợp pháp và thủ tục xuyên biên giới về hàng không dân dụng quốc tế. ICAO quy định thủ tục điều tra tai nạn và sự cố hàng không mà những nước thành viên Công ước về hàng không dân dụng quốc tế tuân theo.

Ủy ban Hàng không ICAO là cơ quan chuyên môn kỹ thuật của ICAO, gồm 19 ủy viên được các nước thành viên ICAO đề cử cho Hội đồng ICAO bổ nhiệm. Ủy viên Ủy ban Hàng không không phải là đại diện của nước đề cử và hoạt động độc lập. Ủy ban Hàng không phân công các ban kỹ thuật xây dựng tiêu chuẩn, khuyến nghị. Tiêu chuẩn được Ủy ban Hàng không phê chuẩn sẽ được trình Hội đồng ICAO thảo luận trước khi thông qua, công bố.

Khác với những tổ chức hàng không quốc tế khác như Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế, Tổ chức các nhà cung cấp dịch vụ Bảo đảm hoạt động bay và Hội đồng sân bay quốc tế, chỉ ICAO được trao thẩm quyền quốc tế về hàng không theo công ước.

Lịch sử

Thế kỷ 20

Tiền thân của ICAO là Ủy ban Hàng không quốc tế (ICAN). ICAN họp lần đầu tiên tại Berlin, Đức vào năm 1903 nhưng không đạt được thỏa thuận giữa tám nước tham gia hội nghị. Tại hội nghị thứ hai vào năm 1906 tại Berlin, 27 nước tham gia hội nghị. Hội nghị ICAN thứ ba được tổ chức tại Luân Đôn vào năm 1912 và quy định tần số tín hiệu gọi vô tuyến đầu tiên cho máy bay. ICAN tiếp tục hoạt động cho đến năm 1945.

Ngày 7 tháng 12 năm 1944, Công ước về Hàng không dân dụng quốc tế được 52 nước ký kết tại Chicago. Công ước quy định thành lập một Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế lâm thời (PICAO) thay thế ICAN, hoạt động cho đến khi công ước được ít nhất 26 nước phê chuẩn. PICAO bắt đầu hoạt động vào ngày 6 tháng 6 năm 1945. Công ước được phê chuẩn vào ngày 5 tháng 3 năm 1947. Ngày 4 tháng 4 năm 1947, ICAO được thành lập thay thế PICAO.

Tháng 10 năm 1947, ICAO trở thành một cơ quan chuyên môn của Liên Hợp Quốc trực thuộc Hội đồng Kinh tế và Xã hội.

Thế kỷ 21

Tháng 4 năm 2013, Qatar mời ICAO dời trụ sở từ Montréal đến Doha vì Montréal "quá xa châu Âu và châu Á", "mùa đông lạnh", thuế cao và khó đi lại đến trụ sở do chính phủ Canada chậm cấp thị thực. Qatar cam kết sẽ xây dựng một trụ sở mới cho ICAO và bao toàn bộ chi phí cho việc chuyển trụ sở. Tờ báo The Globe and Mail cho rằng sở dĩ Qatar mời ICAO một phần là vì chính sách đối ngoại thân Israel của Thủ tướng Canada Stephen Harper.

Một tháng sau, Qatar rút đề nghị sau khi Hội đồng ICAO biểu quyết bác bỏ một đề nghị chuyển địa điểm hội nghị ba năm một lần của ICAO đến Doha với 22 nước biểu quyết chống, 14 nước biểu quyết thuận.

Quy chế ICAO

Công ước về Hàng không dân dụng quốc tế là bản quy chế của ICAO, có hiệu lực từ ngày 4 tháng 4 năm 1947. Công ước đã được sửa đổi, bổ sung tám lần, gần đây nhất là vào năm 2006 và có 19 phụ lục.

Thành viên

liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:ICAO.png|nhỏ|Các nước thành viên Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế Tính đến tháng 4 năm 2019, ICAO có 193 thành viên, gồm 192 trong số 193 nước thành viên Liên Hợp Quốc (ngoại trừ Liechtenstein do không có sân bay quốc tế) và Quần đảo Cook.

Liechtenstein ủy quyền cho Thụy Sĩ tham gia Công ước về Hàng không dân dụng quốc tế và điều ước có hiệu lực trên lãnh thổ Liechtenstein.

Loại trừ Đài Loan

Trung Hoa Dân quốc là một thành viên sáng lập của ICAO. Sau khi Trung Hoa Dân quốc dời sang Đài Loan, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thừa kế quyền đại diện Trung Quốc vào năm 1971.

Năm 2013, Đài Loan lần đầu tiên được mời tham dự kỳ họp thứ 38 của Đại hội đồng ICAO dưới tên gọi Đài Bắc Trung Hoa. Từ tháng 9 năm 2019, Đài Loan chưa được mời tham dự lại do sức ép của Trung Quốc.

Tổ chức

Hội đồng ICAO

liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:ICAO_Council_Chamber_2013.jpg|nhỏ|Phòng họp Hội đồng ICAO vào tháng 7 năm 2013 Hội đồng ICAO gồm 36 nước thành viên do Đại hội đồng bầu ra theo ba nhóm với nhiệm kỳ ba năm. Hội đồng ICAO đương nhiệm được bầu ra vào tháng 10 năm 2022 và gồm những nước thành viên sau đây:

Ủy ban Hàng không ICAO

liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:ICAO_ANC_meeting_room_2013.jpg|nhỏ|Phòng họp Ủy ban Hàng không ICAO vào tháng 7 năm 2013 Ủy ban Hàng không là cơ quan chuyên môn kỹ thuật của ICAO, có nhiệm vụ xây dựng, đề nghị các tiêu chuẩn hàng không theo 17 trong số 19 phụ lục của Công ước về hàng không dân dụng quốc tế. Ủy ban Hàng không gồm 19 ủy viên do những nước thành viên ICAO đề cử. Ủy viên Ủy ban Hàng không không phải là đại diện của nước đề cử và hoạt động độc lập vì lợi ích của toàn thể ngành hàng không dân dụng. Đại diện của những nước thành viên ICAO và tối đa tám người thuộc ngành hàng không dân dụng có thể được mời dự thính phiên họp Ủy ban Hàng không.

Tiêu chuẩn ICAO

Tiêu chuẩn hộ chiếu

ICAO đã công bố tiêu chuẩn hộ chiếu đọc bằng máy. Trên hộ chiếu đọc bằng máy, ngoài thông tin được viết bằng văn bản, có một ô có thông tin được viết bằng ký tự chữ và số có thể được nhận dạng ký tự quang học, giúp cho cán bộ xuất nhập cảnh và những nhân viên thực thi pháp luật khác nhanh chóng xử lý hộ chiếu mà không phải thủ công nhập thông tin vào máy tính.

Ngoài ra, ICAO có tiêu chuẩn hộ chiếu sinh trắc học. Hộ chiếu sinh trắc học có gắn chip RFID chứa thông tin sinh trắc học và chữ ký số của người mang hộ chiếu.

Mã tham chiếu sân bay

Mã đăng ký ICAO

Cả ICAO và IATA đều có hệ thống mã sân bay và hãng hàng không riêng.

Mã sân bay

Mã sân bay ICAO gồm bốn chữ dựa trên khu vực, quốc gia của sân bay. Ví dụ: mã sân bay ICAO của Sân bay Paris-Charles-de-Gaulle là LFPG, L là Nam Âu, F là Pháp, PG là Paris de Gaulle, trong khi mã sân bay ICAO của Sân bay Paris-Orly là LFPO. Đối với hầu hết các sân bay trên thế giới, mã ICAO và mã IATA của sân bay không liên quan đến nhau; mã sân bay IATA của Sân bay Paris-Charles-de-Gaulle là CDG. Tuy nhiên, mã sân bay ICAO của các sân bay tại Hoa Kỳ lục địa thông thường là mã sân bay IATA với chữ K ở đầu, đối với sân bay Canada thì với chữ C ở đầu. Ví dụ: mã sân bay ICAO của Sân bay quốc tế Los Angeles là KLAX, của Sân bay quốc tế Calgary là CYYC. Sân bay nào mà không có hãng hàng không khai thác đường bay thì sẽ không có mã sân bay IATA.

Mã hãng hàng không

Mã hãng hàng không ICAO gồm ba chữ, ví dụ như UAL đối với United Airlines. ICAO cũng cung cấp mã định danh gồm một hoặc hai chữ cho phi công sử dụng khi liên lạc vô tuyến. Mã định danh đôi khi khác với mã hãng hàng không. Ví dụ: mã hãng hàng không của Japan Airlines là JAL và mã định danh là Japan Air, mã hãng hàng không của Aer Lingus là EIN nhưng mã định danh là Shamrock. Một chuyến bay có số hiệu 111 của Japan Airlines sẽ được viết là "JAL111" và được phát âm là "Japan Air One One One" trên rađiô, đối với Aer Lingus thì được viết là "EIN111" nhưng phát âm là "Shamrock One One One".

Dấu hiệu đăng ký máy bay

ICAO công bố tiêu chuẩn dấu hiệu đăng ký máy bay, cũng được gọi là số đuôi. Dấu hiệu đăng ký máy bay gồm những ký tự chữ và số xác định quốc tịch của máy bay. Ví dụ: máy bay quốc tịch Hoa Kỳ có số đuôi bắt đầu bằng chữ N, máy bay quốc tịch Bahrain có số đuôi bắt đầu bằng A9C.

Mã định danh loại máy bay

ICAO cũng cung cấp mã định danh gồm hai đến bốn chữ cái và số cho những loại máy bay phổ biến trong ngành hàng không, thông thường được sử dụng trong kế hoạch bay. Ví dụ: Boeing 747-100, -200 và -300 có mã định danh B741, B742 và B743.

Đơn vị hàng không ICAO

Từ năm 2010, ICAO khuyến nghị với ngành hành không sử dụng Hệ đo lường quốc tế, cụ thể là:

• Kilômét trên giờ đối với tốc độ bay.
• Mét trên giây đối với tốc độ gió khi hạ cánh.
• Kilômét đối với quãng đường bay.
• Mét đối với độ cao.

Từ năm 1979, ngành hành không được phép sử dụng những đơn vị ngoài Hệ đo lường quốc tế mà phổ biến là:

• Nút đối với tốc độ.
• Hải lý đối với quãng đường bay.
• Foot đối với độ cao.

Inch thủy ngân được sử dụng tại Nhật Bản và Bắc Mỹ để đo áp suất nhưng Bản tin báo cáo thời tiết thường lệ (METAR) tại các sân bay Nhật Bản đôi khi chỉ hiển thị pascal.

Hiện tại, Nga và Trung Quốc sử dụng kilômét trên giờ để đo tốc độ bay. Trung Quốc và Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên

• Trụ sở – Montréal, Québec, Canada
• Châu Á–Thái Bình Dương – Băng Cốc, Thái Lan; văn phòng phụ – Bắc Kinh, Trung Quốc
• Đông và Nam Phi – Nairobi, Kenya
• Châu Âu và Bắc Đại Tây Dương – Paris, Pháp
• Bắc Mỹ, Trung Mỹ và Caribe – Thành phố México, México
• Nam Mỹ – Lima, Peru
• Tây và Trung Phi – Dakar, Sénégal

Lãnh đạo

Danh sách tổng thư ký ICAO

Danh sách chủ tịch Hội đồng ICAO

liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:OACIPresidentDesk.jpg|nhỏ|Roberto Kobeh González, chủ tịch Hội đồng ICAO từ năm 2006 đến năm 2013

Điều tra tai nạn, sự cố hàng không

Hầu hết các cuộc điều tra sự cố hàng không được quốc gia liên quan tới sự cố đó tiến hành. Ví dụ: Cục Điều tra sự cố hàng không Anh có thẩm quyền điều tra các tai nạn, sự cố hàng không trên lãnh thổ Anh. Từ khi được thành lập, ICAO đã tiến hành bốn cuộc điều tra sự cố hàng không, trong đó có hai trường hợp hai máy bay chở khách bị bắn hạ trên lãnh thổ có xung đột:

Chuyến bay 114 của Libyan Arab Airlines bị máy bay phản lực F-4 của Israel bắn hạ trên Bán đảo Sinai vào ngày 21 tháng 2 năm 1973, khiến 108 người thiệt mạng. Vụ bắn hạ xảy ra trong thời kỳ gia tăng căng thẳng dẫn tới Chiến tranh Yom Kippur.

Chuyến bay 007 của Korean Air Lines bị máy bay tiêm kích Su-15 của Liên Xô bắn hạ gần Đảo Moneron vào ngày 1 tháng 9 năm 1983 trong một thời kỳ căng thẳng của Chiến tranh Lạnh, khiến 269 người thiệt mạng, bao gồm Hạ nghị sĩ Hoa Kỳ Larry McDonald.

Chuyến bay 772 của UTA từ N'Djamena, Tchad đến Paris, Pháp bị đánh bom trên Sa mạc Sahara vào ngày 19 tháng 9 năm 1989, khiến 156 hành khách và 15 thành viên phi hành đoàn thiệt mạng, bao gồm vợ của Robert L. Pugh, Đại sứ Hoa Kỳ tại Tchad. Cơ quan điều tra kết luận thủ phạm là phiến quân Tchad được Libya hỗ trợ, đã tuồn một quả bom vào khoang hàng của máy bay. Một tòa án Pháp kết án vắng mặt sáu công dân Libya về việc lên kế hoạch và tiến hành cuộc tấn công.

Hai chiếc máy bay của Hội Huynh đệ Cứu viện bị Không quân Cuba bắn hạ vào ngày 24 tháng 2 năm 1996 trên vùng trời phía bắc của Cuba, khiến bốn người thiệt mạng. Một chiếc máy bay thứ ba trốn thoát trở về Hoa Kỳ. Quân đội Cuba ra lệnh bắn hạ hai chiếc máy bay vì rải truyền đơn chống phá chế độ Cuba.