✨Thủ Dầu Một (thành phố)
Thủ Dầu Một là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Bình Dương, Việt Nam.
Thành phố Thủ Dầu Một hiện là đô thị loại I,, mật độ dân số đạt 2.832 người/km².
Thủ Dầu Một cách trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 30 km về phía bắc, có vị trí tương đối thuận lợi cho việc giao lưu với các huyện, thành phố khác trong tỉnh và cả nước qua quốc lộ 13 và đường Mỹ Phước – Tân Vạn.
Hành chính
Thành phố Thủ Dầu Một có 14 phường trực thuộc: Chánh Mỹ, Chánh Nghĩa, Định Hòa, Hiệp An, Hiệp Thành, Hòa Phú, Phú Cường, Phú Hòa, Phú Lợi, Phú Mỹ, Phú Tân, Phú Thọ, Tân An, Tương Bình Hiệp.
Hiện nay, Thủ Dầu Một là 1 trong 7 thành phố thuộc tỉnh không có xã trực thuộc (cùng với Bắc Ninh, Dĩ An, Đông Hà, Sóc Trăng, Từ Sơn và Vĩnh Long).
|}
Lịch sử
Nguồn gốc tên gọi
Trước đây cũng có những tác giả cho rằng tên Thủ Dầu Một có nguồn gốc từ tiếng Campuchia. Nhưng phần đông tác giả khác đều nghĩ Thủ Dầu Một là một cụm từ tiếng Việt được hình thành từ sự kết hợp giữa hai thành tố Thủ (守) (có nghĩa là giữ) Dầu Một (油蔑) là tên đất, được cấu tạo theo cách Tên một loài thảo mộc đồng thời là từ chỉ số lượng. Theo truyền khẩu vì đồn binh canh giữ tại huyện lỵ Bình An nằm trên ngọn đồi có cây dầu lớn người ta quen gọi là Thủ Dầu Miệt, trong đó Thủ là "giữ", còn "miệt" là vùng đất (giống như miệt xứ) nên tên gọi Thủ Dầu Một ra đời.
Lịch sử hành chính
Dưới thời nhà Nguyễn, vùng đất Thủ Dầu Một ngày nay là trung tâm huyện Bình An, phủ Phước Long, tỉnh Biên Hòa. Lỵ sở huyện Bình An khi đó đặt tại thôn Phú Cường thuộc tổng Bình Điền.
Đến thời Pháp thuộc, huyện Bình An tách khỏi tỉnh Biên Hòa để thành lập tỉnh Thủ Dầu Một. Tỉnh Thủ Dầu Một được chia thành 3 quận: Châu Thành, Hớn Quản, Bù Đốp. Lúc này, làng Phú Cường vừa đóng vai trò là quận lỵ quận Châu Thành và tỉnh lỵ tỉnh Thủ Dầu Một. Dân số vào thập niên 1930 là 6.700 người.
Tháng 8 năm 1948, Ủy ban kháng chiến hành chính Nam Bộ quyết định tách 2 xã Chánh Hiệp và Phú Cường thuộc huyện Châu Thành để thành lập thị xã Thủ Dầu Một. Thị xã được chia thành 3 hộ trung tâm và 2 xã.
Năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa chia tỉnh Thủ Dầu Một thành 3 tỉnh Bình Dương, Bình Long và Phước Long. Tỉnh lỵ tỉnh Bình Dương đặt tại Thủ Dầu Một nhưng lúc này đổi tên thành Phú Cường, về mặt hành chính thuộc xã Phú Cường, quận Châu Thành.
Tháng 2 năm 1976, 3 tỉnh: Bình Dương, Bình Long và Phước Long hợp nhất thành tỉnh Sông Bé. Thị xã Thủ Dầu Một trở thành tỉnh lỵ của tỉnh Sông Bé, ban đầu, thì thị xã Thủ Dầu Một gồm có 5 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 3 phường: Chánh Nghĩa, Hiệp Thành, Phú Cường và 2 xã: Chánh Mỹ, Phú Thọ.
Ngày 11 tháng 3 năm 1977, Hội đồng chính phủ ban hành quyết định số 55-CP.Theo đó, sáp nhập 5 xã: Định Hòa, Phú Hòa, Phú Mỹ, Tân An và Tương Bình Hiệp thuộc huyện Châu Thành vừa giải thể về thị xã Thủ Dầu Một quản lý.
Ngày 6 tháng 11 năm 1996, ngay sau khi tỉnh Sông Bé được thành ra thành 2 tỉnh: Bình Phước và Bình Dương, thì thị xã Thủ Dầu Một đã trở lại là tỉnh lỵ của tỉnh Bình Dương.
Ngày 28 tháng 5 năm 1997, Chính phủ ban hành Nghị định 54-CP. Theo đó, Chuyển 2 xã Phú Hòa, Phú Thọ thành 2 phường có tên tướng ứng.
Ngày 10 tháng 12 năm 2003, Chính phủ ban hành Nghị định số 156/2003/NĐ-CP. Theo đó: Điều chỉnh địa giới hành chính 2 phường Phú Hòa, Phú Thọ Điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và quy dân số của xã Định Hoà vào xã Tương Bình Hiệp Thành lập phường Phú Lợi trên cơ sở điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và quy dân số của phường Phú Hoà. Thành lập xã Hiệp An trên cơ sở điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và quy mô dân số của 2 xã Tân An, Tương Bình Hiệp.
Ngày 23 tháng 1 năm 2007, thị xã Thủ Dầu Một được Bộ Xây dựng công nhận là đô thị loại III theo quyết định số 115/QĐ-BXD.
Ngày 9 tháng 6 năm 2008, Chính phủ ban hành Nghị định số 73/2008/NĐ-CP. Theo đó: Điều chỉnh địa giới hành chính 3 phường Chánh Nghĩa, Phú Lợi, Phú Thọ và 2 xã Tân An, Tương Bình Hiệp Thành lập phường Hiệp An trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của xã Hiệp An và điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và quy mô dân số của xã Tương Bình Hiệp *Chuyển 2 xã Định Hòa, Phú Mỹ thành 2 phường có tên tương ứng
Sau khi điều chỉnh địa giới hành chính và thành lập một số phường, thị xã Thủ Dầu Một có 9 phường và 3 xã.
Ngày 11 tháng 8 năm 2009, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 36/NQ-CP. Theo đó: Điều chỉnh địa giới hành chính của 2 huyện: Tân Uyên (gồm xã Phú Chánh và một phần 2 xã Tân Hiệp, Tân Vĩnh Hiệp) và Bến Cát (gồm một phần xã Hòa Lợi) cùng với 4.700 người của khu liên hợp công nghiệp - dịch vụ - đô thị vào thị xã Thủ Dầu Một Thành lập phường Hòa Phú trên cơ sở điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và quy mô dân số của 2 phường Định Hòa, Phú Mỹ và 2 xã Hòa Lợi, Phú Chánh cùng với 1.500 người của khu Liên hợp công nghiệp – dịch vụ - đô thị. *Thành lập phường Phú Tân trên cơ sở điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và quy mô dân số của phường Phú Mỹ và 3 xã Phú Chánh, Tân Hiệp, Tân Vĩnh Hiệp cùng với 3.200 người còn lại của khu Liên hợp công nghiệp – dịch vụ - đô thị.
Sau khi mở rộng và thành lập 2 phường, thị xã Thủ Dầu Một có 11 phường và 3 xã.
Ngày 2 tháng 5 năm 2012, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP. Theo đó, thành lập thành phố Thủ Dầu Một trên cơ sở toàn bộ 11.866,61 ha diện tích tự nhiên và 244.277 người của thị xã Thủ Dầu Một.
Ngày 29 tháng 12 năm 2013, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 136/NQ-CP. Theo đó: *Chuyển 3 xã Chánh Mỹ, Tân An, Tương Bình Hiệp thành 3 phường có tên tương ứng.
Thành phố Thủ Dầu Một có 14 phường như hiện nay.
Ngày 8 tháng 7 năm 2014, thành phố Thủ Dầu Một được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại II theo Quyết định số 1120/QĐ-TTg.
Ngày 6 tháng 12 năm 2017, thành phố Thủ Dầu Một được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Bình Dương theo Quyết định số 1959/QĐ-TTg.
Như vậy, tính đến thời điểm này, thành phố Thủ Dầu Một là đô thị loại I thứ ba của khu vực Đông Nam Bộ, sau Vũng Tàu và Biên Hòa.
Tên đường của Thủ Dầu Một trước 1975
Bến Thủ tướng Thinh và Bạch Đằng nay là đường Bạch Đằng. Đường Châu Văn Tiếp nay là đường Nguyễn Văn Tiết. Quốc lộ 13 cũ nay là đường Cách Mạng Tháng 8. Đường Đồ Chiểu nay là đường Nguyễn Đình Chiểu. Đại lộ Gambetta và Đỗ Hữu Vị nay là đường Trần Tử Bình. Đường Phan Thanh Giản nay là đường Điêu Ông. Đường Trưng Vương nay là đường Hai Bà Trưng. Đường Võ Tánh nay là đường Văn Công Khai. Đường Trương Vĩnh Ký và Chùa Tô nay là đường Bàu Bàng. Đường Lê Văn Duyệt nay là đường Trừ Văn Thố. Đường Phan Văn Hùm nay là đường Nguyễn An Ninh. Đường Huyện Thi nay là đường Võ Thành Long. Đường Hội đồng Mân nay là đường Thích Quảng Đức. Đường Chùa Long Tho nay là đường Phan Đình Giót. Đường Thái Lập Thành nay là đường Nguyễn Thái Học. Đường Bác sĩ Yersin vẫn giữ nguyên cho đến nay.
Giao thông
Có quốc lộ 13 và đường vành đai 3 vùng đô thị TP.HCM (đoạn đường này đi trùng với một đoạn đường Mỹ Phước – Tân Vạn) đi qua.
Kinh tế - xã hội
Kinh tế
phải|Một góc chợ Thủ Dầu Một. Thành phố Thủ Dầu Một cùng với thành phố Dĩ An và Thuận An là những đô thị nằm ở phía Nam của tỉnh có nền kinh tế phát triển mạnh nhất. Tổng thu ngân sách nhà nước của thành phố năm 2020 đạt hơn 7.000 tỷ đồng, là một trong những thành phố thuộc tỉnh có mức thu ngân sách hàng năm trong top đầu cả nước.
Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ năm 2020 đạt trên 191.000 tỷ đồng
Về phát triển công nghiệp: thành phố Thủ Dầu Một hiện có 07 khu công nghiệp, giá trị sản xuất công nghiệp năm 2019 gần 36.000 tỷ đồng
Định hướng phát triển kinh tế của thành phố Thủ Dầu Một từ nay đến năm 2020 là dịch vụ - công nghiệp và nông nghiệp với tỷ trọng tương ứng là 60,89% - 39,07 - 0,04%, trước mắt thành phố tích cực phối hợp với các sở, ngành của tỉnh đẩy nhanh triển khai các dự án đầu tư theo hình thức xã hội hóa, đối tác tư - công; tiếp tục kêu gọi nhà đầu tư xây dựng chợ Thủ Dầu Một, chợ Hàng Bông và chợ Bình Điềm theo hướng văn minh, hiện đại.
Trong giai đoạn 2021-2025, TP.Thủ Dầu Một tiếp tục xây dựng các tiêu chí "thành phố xanh", "thành phố công viên" và "các tuyến hẻm văn minh đô thị". Phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu là thành phố có 120 công viên, hoa viên; có ít nhất 9 phường đạt chuẩn văn minh đô thị; tỷ lệ khu phố văn hóa đạt 97%, gia đình văn hóa đạt 98%, tỷ lệ hộ nghèo theo tiêu chí mới của tỉnh còn dưới 1%, tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt thu gom đạt 100%, tỷ lệ cơ sở sản xuất, kinh doanh đạt tiêu chuẩn về môi trường đạt 100%, 100% cơ quan đơn vị trường học thực hiện mô hình "Bảo vệ môi trường", "Xây dựng trường học xanh sạch đẹp", "lớp học xanh", "Cổng trường em sạch đẹp, an toàn"; 100% các tuyến hẻm được mặt trận và đoàn thể phụ trách thực hiện tiêu chí tuyến hẻm văn minh.
Giáo dục
Thành phố Thủ Dầu Một là nơi đặt nhiều trường Đại học, Cao đẳng, THPT, trường quốc tế, trong đó có 01 trường chuyên duy nhất của tỉnh Bình Dương và 01 trường đại học công lập trực thuộc UBND tỉnh Bình Dương:
Danh sách trường Đại học:
Đại học Thủ Dầu Một (TDMU) Đại học Bình Dương (BDU) Đại học Kinh Tế - Kỹ Thuật Bình Dương (BETU) Đại học quốc tế Miền Đông (EIU) Đại học mở Thành phố Hồ Chí Minh (HCMOU) Đại học Ngô Quyền (Trường Sĩ quan Công binh) *Đại học Việt Đức (VGU)
Danh sách trường Cao đẳng:
- Trường Cao đẳng Việt Nam - Hàn Quốc Bình Dương
- Trường Cao đẳng Y tế Bình Dương
- Trường Cao đẳng Nghề Kỹ thuật Thiết Bị Y tế Bình Dương *Trường Cao đẳng Nghề Công nghệ Kỹ thuật TP. HCM - Cơ Sở Bình Dương
Danh sách trường THPT:
Trường Trung học phổ thông chuyên Hùng Vương, Bình Dương, phường Hiệp Thành THPT Võ Minh Đức, phường Chánh Nghĩa THPT Nguyễn Đình Chiểu, phường Hiệp Thành THPT Bình Phú, phường Định Hòa THPT An Mỹ, phường Phú Mỹ Trường TH-THCS-THPT Pétrus Ký (tư thục), phường Hiệp Thành Trường TH-THCS-THPT Ngô Thời Nhiệm (tư thục), phường Hòa Phú Trường Trung học Cơ sở và Trung học Phổ thông Nguyễn Khuyến (tư thục), phường Hòa Phú *Trường TH-THCS-THPT Hàn Thuyên (nay là trường Marie Curie, tư thục) tại phường Hiệp An
Danh sách trường Quốc tế:
Trường Quốc tế Singapore KinderWorld Trường Quốc tế Việt Hoa
Y tế
Danh sách các bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một:
Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương, phường Hiệp Thành (hiện tại đang xây bệnh viện mới có quy mô 1500 giường tại phường Định Hòa, dự kiến đưa vào hoạt động trong năm 2021) Bệnh viện đa khoa Vạn Phúc, phường Tương Bình Hiệp Bệnh viện Đa khoa Tư nhân Bình Dương (Bệnh viện Cây Dừa), phường Chánh Mỹ Bệnh viện YHCT tỉnh Bình Dương, phường Phú Cường Bệnh viện Đa Khoa Medic Bình Dương, phường Phú Cường Bệnh viện đa khoa Sài Gòn Bình Dương, phường Tương Bình Hiệp Phòng khám Đa khoa Châu Thành, phường Hiệp Thành Bệnh viện đa khoa Phương Chi, phường Định Hòa
Sân vận động
- Sân vận động Gò Đậu (sân nhà của CLB Becamex Bình Dương)
Văn hóa
Di tích và danh thắng
- Chùa Hội Khánh.
- Chùa Bà Thiên Hậu. *Nhà thờ Chánh Tòa Phú Cường.
- Miếu Thanh An (Chùa Ông Ngựa).
- Chùa Tây Tạng.
- Đình Phú Cường (Đình Bà Lụa).
- Nhà tù Phú Lợi.
- Chợ Thủ Dầu Một.
- Ủy ban Nhân dân phường Phú Cường.
- Nhà cổ Đốc Phủ Đẩu. *Đình Tân An.
- Đình thần Tương Bình Hiệp
- Lạc Cảnh Đại Nam Văn Hiến. *Tòa nhà Trung Tâm Hành chính tỉnh Bình Dương.
Làng nghề truyền thống
- Làng gốm sứ Lò Chén (phường Chánh Nghĩa).
- Làng sơn mài Tương Bình Hiệp.
Lễ hội
- Lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu (còn gọi ngắn là Lễ hội Chùa Bà): là một lễ hội được tổ chức hàng năm tại Chùa Bà Thiên Hậu ở thành phố Thủ Dầu Một. Lễ hội thu hút hàng trăm ngàn người đến từ các tỉnh, nhưng an ninh trật tự vẫn được đảm bảo rất tốt. Lễ hội được người dân tại tỉnh chuẩn bị rất tốt từ trước một tháng. Tại lễ hội, người dân cũng như các thanh niên tình nguyện sẽ phát đồ ăn, khăn lạnh miễn phí cho du khách, thêm vào đó là cả giá xe và dịch vụ xe ôm miễn phí,... Chính vì điều này làm lễ hội Chùa Bà Thủ Dầu Một trở thành một lễ hội độc đáo nhất của tỉnh Bình Dương, cũng như các tỉnh thành xung quanh về sự thân thiện của người dân Bình Dương.
- Lễ hội Nhật Bản: là lễ hội do Tokyu Group cùng công ty Becamex đồng tài trợ diễn ra tại khu vực thành phố mới Bình Dương, nơi mà cư dân từ các nước Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc đang sinh sống và làm việc. Lễ hội bao gồm các sự kiện ẩm thực, trải nghiệm văn hóa, và sân khấu.
Thủ Dầu Một trong thơ ca
Một số bài hát liên quan đến Thủ Dầu Một như Thủ Dầu Một Yêu Thương (Huỳnh Nguyễn Công Bằng), Bình Dương Quê Em (Ngọc Kiều Anh), hay Sức Trẻ Thành phố Thủ Dầu Một (nhiều tác giả), v.v.
Thành phố kết nghĩa
Lào Cai, Lào Cai, Việt Nam Tập tin:Flag of Daejeon.svgDaejeon, Hàn Quốc Quảng Đông, Trung Quốc 25x25px Yamaguchi, Nhật Bản Eindhoven, Hà Lan Emmen, Hà Lan