Bản đồ Timor (phần đảo chính)
Tây Timor () là phần thuộc Indonesia của đảo Timor, và là một phần của tỉnh Đông Nusa Tenggara. Trong thời kỳ thuộc địa, nơi này được gọi là "Timor thuộc Hà Lan" và là một trung tâm của những người trung thành với Hà Lan trong cuộc Cách mạng Quốc gia Indonesia (1945-1949). Từ năm 1949 đến năm 1975 vùng này được gọi là "Timor thuộc Indonesia".
Lịch sử
Thực dân châu Âu đã thuộc địa hóa Timor bắt đầu từ thế kỷ 16. Mặc dù Bồ Đào Nha đã tuyên bố chủ quyền toàn bộ đảo Timor vào năm 1520, những người Hà Lan (Công ty Đông Ấn Hà Lan) đã đến định cư tại Tây Timor vào năm 1640, buộc những người Bồ Đào Nha chuyển tới Đông Timor. Sự sụp đổ tiếp theo của công ty vào năm 1799 có nghĩa vùng này là khu vực cai trị chính thức của Hà Lan. Cuối cùng, biên giới giữa Đông và Tây Timor đã được thiết lập năm 1914 phỏng theo một hiệp ước đầu tiên giữa Hà Lan và Bồ Đào Nha được ký kết năm 1859 và được sửa đổi năm 1893.
Nhật Bản đã chiếm đảo Timor trong Thế chiến II vào đầu năm 1942. Sau khi Indonesia độc lập, Tây Timor trở thành một phần của nước Cộng hòa Indonesia.
Địa lý
Tây Timor là một khu vực mang tính chính trị, bao gồm nửa phía tây của đảo Timor ngoại trừ Oecussi-Ambeno là một phần của Đông Timor, Tây Timor là một phần của tỉnh Đông Nusa Tenggara của Indonesia. Diện tích đất của Tây Timor là 15.850 km² (6.120 mi²). Điểm cao nhất của Tây Timor là Núi Mutis cao 2.427 mét (7.963 ft). Đảo Rote, đảo cực nam của Indonesia, ở phía tây nam của Tây Timor. Thành phố lớn nhất của Tây Timor và có hải cảng chính là Kupang.
Hành chính
Tây Timor là một phần của tỉnh Đông Nusa Tenggara. Khu vực này được chia thành bốn regency (huyện), từ tây sang đông này là: Kupang, Nam Trung Timor (Timor Tengah Selatan), Bắc Trung Timor (Timor Tengah Utara) và Belu, và hai huyện đảo mới thành lập là Sabu Raijua và Rote Ndao. Thành phố Kupang là một Kota (đơn vị hành chính thứ 7). 7 đơn vị này chiếm 35,5% dân số tỉnh Đông Nusa Tenggara.
Tây Timor có tôn giáo chính là Công giáo La Mã (56%), Tin lành (35%) và Hồi giáo (8%). Hiện có khoảng 1,85 triệu người trong năm 2010, một số người trong số họ vẫn còn là những người tị nạn đã chạy trốn khỏi bạo lực năm 1999 tại Đông Timor. Ngoài ngôn ngữ quốc gia, tiếng Indonesia, các ngôn ngữ bản địa thuộc Ngữ hệ Nam Đảo khác cũng được nói ở Tây Timor, cũng như ở Đông Timor. Những ngôn ngữ này bao gồm Uab Meto, tiếng Tetum, tiếng Ndaon, tiếng Rotin, và tiếng Helong. Một số người cao tuổi có thể nói tiếng Hà Lan
Kinh tế
Tây Timor có tỷ lệ thất nghiệp trung bình là 80%. 30% dân số sống dưới mức nghèo đói trong năm 1998, và 80% vào năm 2000 do xung đột tại Đông Timor láng giềng năm 1999. Nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, sử dụng công cụ thô sơ và sản xuất ngô, gạo, cà phê, cùi dừa và cây ăn quả. Một số ngành khai thác gỗ được tiếng hành như bạch đàn, gỗ đàn hương, gỗ tếch, tre, gỗ hồng sắc.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
Bản đồ Timor (phần đảo chính) **Tây Timor** () là phần thuộc Indonesia của đảo Timor, và là một phần của tỉnh Đông Nusa Tenggara. Trong thời kỳ thuộc địa, nơi này được gọi là
**Đông Timor** (phiên âm: "Đông Ti-mo") hay **Timor-Leste** (; **'), tên chính thức là **Cộng hòa Dân chủ Timor-Leste''' (, ), là một quốc gia ở khu vực Đông Nam Á, bao gồm nửa phía
**Indonesia chiếm đóng Đông Timor** từ tháng 12 năm 1975 đến tháng 10 năm 1999. Sau thế kỷ cai trị của thực dân Bồ Đào Nha ở Đông Timor, một cuộc đảo chính năm 1974
nhỏ|phải|Vị trí đảo Timor **Timor** là một hòn đảo tại phần ngoài cùng phía nam của Đông Nam Á hải đảo, nằm ở phía bắc biển Timor. Nó được chia thành 2 phần là Đông
Cuộc **xâm lược của Indonesia vào Đông Timor**, ở Indonesia được gọi là **Chiến dịch Hoa Sen** (; tiếng Anh: _Operation Lotus_), bắt đầu vào ngày 7 tháng Mười Hai năm 1975 khi quân đội
Một cuộc trưng cầu ý dân về độc lập được Phái bộ Liên Hợp Quốc tại Đông Timor tổ chức ở Đông Timor vào ngày 30 tháng 8 năm 1999 theo yêu cầu của Tổng
** Timor thuộc Bồ Đào Nha ** là tên của Đông Timor khi lãnh thổ này bị Bồ Đào Nha chiếm đóng. Trong hầu hết thời gian này, Bồ Đào Nha chia đôi đảo Timor
**Trận Timor** diễn ra tại Timor thuộc Bồ Đào Nha và Timor thuộc Hà Lan trên đảo Timor trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Quân đội Nhật Bản đánh chiếm hòn đảo này từ
**Đông Timor** là một quốc gia nằm trên đảo Timor. Tổng diện tích quốc gia là khoảng 15.007 km². ## Vị trí Quốc gia này nằm ở Đông nam Á, phía tây bắc của Úc, trong
**Lịch sử Đông Timor** bắt đầu từ thời kỳ những dân tộc **Australoid** và **Melanesia** đến đây. Người Bồ Đào Nha bắt đầu buôn bán với cư dân ở đảo Timor đầu thế
**Sân vận động Quốc gia** () là một sân vận động đa năng ở Dili, Đông Timor. Sân được sử dụng chủ yếu cho các trận đấu bóng đá. Sân vận động có sức chứa
**Đội tuyển bóng đá quốc gia Đông Timor** () là đội tuyển bóng đá cấp quốc gia của Đông Timor do Liên đoàn bóng đá Đông Timor quản lý. Trên đấu trường quốc tế, Đông
**Biển Timor** (tiếng Indonesia:_ Laut Timor_; tiếng Bồ Đào Nha: _Mar Timor_) là một biển bị vây quanh bởi đảo Timor ở phía bắc, biển Arafura về phía đông, Úc về phía nam, và Ấn
**Đảng Xã hội chủ nghĩa Timor** (, **PST**) là một tổ chức chính trị Marx–Lenin tại Đông Timor. ## Lịch sử **Phong trào Công nhân Xã hội chủ nghĩa Dân chủ Thống nhất Timor** được
Danh sách đảo của Đông Timor: *Timor (phần đông và một phần phía tây) *Atauro *Jaco
**Oecusse** (, cũng được gọi là _Oecussi_, _Ocussi_, _Oekussi_, _Oekusi_, _Okusi_, _Oé-Cusse_, trước đây là _Oecussi-Ambeno_) là một Tỉnh của Đông Timor. Tỉnh nằm tách khỏi phần còn lại của Đông Timor và về mặt
**Tiếng Tetum**, hay **tiếng Tetun**, là một ngôn ngữ Nam Đảo được nói tại đảo Timor. Nó hiện diện tại huyện Belu của Tây Timor thuộc Indonesia, và dọc theo biên giới Đông Timor, nơi
**Kay Rala Xanana Gusmão** (, tên khai sinh là **José Alexandre Gusmão**, , vào ngày 20 tháng 6 năm 1946) là một chính trị gia Đông Timor. Ông nguyên là một chiến binh, đã trở
**Đông Timor** là một quốc gia nằm ở khu vực Đông Nam Á nhưng chưa phải thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) - tổ chức liên kết của khu
**_Gallicolumba hoedtii_** là một loài chim trong họ Columbidae. Loài này được tìm thấy trên Wetar, Indonesia và Timor. Môi trường sống tự nhiên của chúng là rừng ẩm ướt và rừng trong khu rừng,
**Đông Tây Hội Ngộ** (tiếng Anh: **_East Meets West_**) là một tổ chức phi chính phủ hoạt động ở Đông Nam Á và Nam Á. Nó được thành lập năm 1988 bởi bà Phùng Thị
**Bobonaro** () là một trong 13 quận của Đông Timor. Đây là một trong hai quận cực tây trên nửa phía đông của đảo Timor. Quận có dân số là 82.385 (điều tra 2004) và
Nhóm ngôn ngữ **Mã Lay-Đa Đảo Trung Tâm-Đông** (CEMP) tạo thành một nhánh được đề xuất của ngữ tộc Mã Lay-Đa Đảo bao gồm hơn 700 ngôn ngữ (R. 1993). ## Phân bố Nhóm ngôn
**José Manuel Ramos-Horta** (tiếng Bồ Đào Nha: ), GCL (sinh ngày 26 tháng 12 năm 1949) là tổng thống thứ hai của Đông Timor kể từ khi quốc gia này giành độc lập từ Indonesia,
**Bồ Đào Nha** (tiếng Bồ Đào Nha: _Portugal_, ), quốc hiệu là **Cộng hòa Bồ Đào Nha** (, ) là một quốc gia nằm ở phía Tây Nam của khu vực châu Âu, trên bán
**Đông Nusa Tenggara** (tiếng Indonesia: **Nusa Tenggara Timur**) là một tỉnh của Indonesia ở phần phía Đông của quần đảo Nusa Tenggara. Tỉnh lỵ của nó là thành phố Kupang trên đảo Timor. Phần lãnh
**Ainaro** là một trong 13 quận tại Đông Timor, nằm ở phía tây nam của đất nước. Quận có dân số là 53.629 (thống kê 2004) và diện tích là 797 km². Thủ phủ là Ainaro,
thumb|Bản đồ thể hiện các quốc gia sử dụng nhiều tiếng Indonesia. Xanh đậm = quốc gia, xanh nhạt = được nói bởi > 1%. thumb|Một người nói tiếng Indonesia được ghi âm ở [[Hà
**Tiếng Bồ Đào Nha** hay **tiếng Bồ** ( hay đầy đủ là ) là một ngôn ngữ Tây Rôman thuộc ngữ hệ Ấn-Âu bắt nguồn từ bán đảo Iberia tại châu Âu. Nó là ngôn
**Eo biển Ombai** () là một eo biển chia tách quần đảo Alor ra khỏi các đảo như Wetar, Atauro, Timor trong nhóm đảo thuộc quần đảo Nusa Tenggara (quần đảo Sunda nhỏ). Wetar, quần
**Biển Savu** (hay **biển Sawu**) là một biển nhỏ nằm trong vùng nước thuộc Indonesia, được đặt tên theo đảo Savu (Sawu) nằm ở ranh giới phía nam của nó. Nó có ranh giới phía
**Viqueque** () là một Tỉnh lớn nhất của Đông Timor. Quận có dân số là 66.434 (thống kê 2004) và diện tích 1.781 km². Thủ phủ của quận cũng có tên là Viqueque. Các xã là
**Giải vô địch bóng đá Đông Nam Á 2018** (), tên chính thức là **AFF Suzuki Cup 2018** vì lý do tài trợ (cũng thường được gọi là **AFF Cup 2018**), là lần tổ chức
**Manatuto** là một Tỉnh của Đông Timor, nằm ở phần tring tâm của đất nước. Quận có cả hai mặt biển phía bắc và phía nam, và là một trong hai quận duy nhất có
**Lautém** () là một Tỉnh của Đông Timor, nằm trên cực đông của đảo Timor. Quận có dân số là 57.453 (điều tra 2004) và diện tích 1.702 km². Thủ phủ là Lospalos, cách thủ đô
**Philippines** (, tiếng Tagalog/tiếng Filipino: _"Pilipinas"_ hoặc _"Filipinas"_, Hán-Việt: _"Phi Luật Tân"_)_,_ tên gọi chính thức là **Cộng hòa Philippines** (tiếng Tagalog/tiếng Filipino: _Republika ng Pilipinas_; tiếng Anh: _Republic of the Philippines_) là một đảo
Dưới đây là **danh sách các nhà lãnh đạo nhà nước vào thế kỷ 18** (1701–1800) sau Công nguyên, ngoại trừ các nhà lãnh đạo trong Đế chế La Mã Thần thánh và các nhà
**Dili** là một trong 13 quận của Đông Timor, bao gồm cả thủ đô Dili. Dân số toàn quận là 167.777 người (2004, hầu hết trong số đó sống tại thủ đô. Quận có diện
**Baucau** (), là một Tỉnh của Đông Timor, nằm ở ven biển phía bắc của đất nước. Thủ phủ của quận cũng tên là Baucau (trước đây gọi là Vila Salazar). Dân số của quận
thumb|Basilio do Nascimento (2020) **Basílio do Nascimento** (14 tháng 6 năm 1950 - 30 tháng 10 năm 2021) là một Giám mục người Đông Timor của Giáo hội Công giáo Rôma. Ông hiện đảm trách
**Eo biển Wetar** () chia tách phần phía đông của đảo Timor với đảo Wetar. Eo biển này nằm giữa Indonesia về phía Bắc và Đông Timor về phía nam. Phía tây là Atauro và
thumb|Thềm Sahul và [[thềm Sunda]] Về địa chất học **Thềm Sahul** là một phần của thềm lục địa của lục địa Australia, nằm ngoài khơi bờ biển phía bắc và tây bắc của lục địa
phải|Rote **Đảo Rote** (, cũng được viết là **Roti**) là một hòn đảo của Indonesia và là một phần của tỉnh Đông Nusa Tenggara của quần đảo Sunda Nhỏ. Đảo có diện tích 1.200 km² (463
**Ermera** là một Tỉnh của Đông Timor, nằm ở trung-tây của đất nước. Quận có dân số 103.169 (điều tra 2004) và diện tích là 746 km². Thủ phủ quận là Gleno, cách thủ đô Dili
**Aileu** là một Tỉnh của Đông Timor. Quận có dân số là 36.889 (điều tra năm 2004) và diện tích là 729 km². Quận lị cũng tên là Aileu. Các xã trong quận là Aileu, Laulara,
nhỏ|400x400px|Vườn quốc gia trong Tam giác San Hô **Tam giác San Hô **là một thuật ngữ địa lý được đặt tên như vậy vì nó ám chỉ một khu vực đại khái trông giống hình
**Liquiçá** () là một Tỉnh của Đông Timor. Thủ phủ của quận là Liquiçá. Liquiçá nằm ở ven biển phía bắc của Đông Timor, và có ranh giới với Dili (gồm thủ đô) ở phía
**Cova Lima** là một Tỉnh của Đông Timor, nămd ở phần tây nam của đất nước. Quận có dân số là 55.941 (điều tra 2004) và diện tích là 1.226 km². Thủ phủ của quận là
**Cá sấu nước mặn** (danh pháp hai phần: _Crocodylus porosus_), còn gọi là **cá sấu cửa sông** hay ở Việt Nam còn được gọi là **cá sấu hoa cà**; là loài cá sấu lớn nhất
nhỏ|250 px|Giàn khoan dầu West Atlas bị hư hỏng trước khi cháy **Vụ tràn dầu Montara** là sự kiện rò rỉ dầu và khí từ mỏ dầu Montara, biển Timor, ngoài khơi bờ biển bắc