✨Timor thuộc Bồ Đào Nha

Timor thuộc Bồ Đào Nha là tên của Đông Timor khi lãnh thổ này bị Bồ Đào Nha chiếm đóng. Trong hầu hết thời gian này, Bồ Đào Nha chia đôi đảo Timor với Đông Ấn Hà Lan.

Những người châu Âu đầu tiên đến trong khu vực là người Bồ Đào Nha vào năm 1515. Các giáo sĩ Dòng Anh Em Giảng Thuyết bắt đầu hiện diện trên đảo năm 1556, và lãnh thổ này được tuyên bố là thuộc địa của Bồ Đào Nha năm 1702. Sau cuộc Cách mạng Hoa cẩm chướng tại Bồ Đào Nha, Indonesia tiến hành xâm lược Đông Timor vào năm 1975. Tuy nhiên, cuộc xâm lược và thôn tính này đã không được quốc tế công nhận. Do đó, Timor thuộc Bồ Đào Nha tồn tại chính thức cho đến khi Đông Timor độc lập vào năm 2002.

Lúc đầu của quá trình thuộc địa hóa

Trước sự xuất hiện của các cường quốc thực dân châu Âu, đảo Timor là một phần của mạng lưới thương mại trải dài giữa Ấn Độ, Trung Quốc và kết hợp Đông Nam Á. Dứa là hàng hóa xuất khẩu chính của đảo

Người Bồ Đào Nha giới thiệu Công giáo La Mã đến Đông Timor, bảng chữ cái Latinh, hệ thống báo chí và trường học chính quy tới Lifau, nơi trở thành thủ phủ cho tất cả lãnh thổ phụ thuộc Bồ Đào Nha ở Quần đảo Sunda Nhỏ, thủ phủ trước đây là Solor và Larantuka. Quyền kiểm soát của Bồ Đào Nha trên lãnh thổ mong manh, đặc biệt là vùng miền núi với khó khăn từ các tu sĩ Dòng Anh Em Giảng Thuyết, các cuộc tấn công thường xuyên của Hà Lan và việc người Timor cạnh tranh với các thương gia Bồ Đào Nha. Sự kiểm soát thuộc địa một cách rộng rãi chủ yếu ở khu vực Dili và chính quyền phải dựa vào các tù trưởng bộ lạc để có được sự kiểm soát và gây ảnh hưởng

Thế kỷ 20

thumb|Huy hiệu của Timor thuộc Bồ Đào Nha (1935–1975) thumb|upright|Tem của Timor thuộc Bồ Đào Nha

Đầu thế kỷ 20, nền kinh tế suy giảm trong nước buộc người Bồ Đào Nha phải bòn rút nhiều hơn nữa từ các thuộc địa và điều này đã dẫn tới sự phản kháng của người Timor. Trong giai đoạn 1910-1912, một cuộc nổi dậy tại Timor đã bị dập tắt sau khi Bồ Đào Nha đưa quân từ các thuộc địa của mình ở Mozambique và Macau, dẫn đến cái chết của 3.000 người Đông Timor

Mặc dù Bồ Đào Nha là trung lập trong Chiến tranh thế giới thứ 2, vào tháng 10 năm 1941, Timor thuộc Bồ Đào Nha bị quân đội Hà Lan và quân đội Úc chiếm đóng trong một thời gian ngắn nhằm ngăn chặn trước một cuộc xâm lược của Nhật Bản vào hòn đảo này. Thống đốc người Bồ Đào Nha đã phản đối cuộc xâm lược, và các lực lượng Hà Lan đã quay trở về khu vực Hà Lan của hòn đảo. Người Nhật đổ bộ lên đảo và đẩy lùi lực lượng nhỏ của Australia ra khỏi Dili, 400 lính Úc và Hà Lan bị kẹt trên đảo. Trong giai đoạn người Nhật chiếm đóng, biên giới Hà Lan-Bồ Đào Nha đã bị bỏ vì đảo Timor chỉ do duy nhất quân đội Nhật quản lý. Những vùng nội địa núi non và bắt đầu trở thành chiến trường của một cuộc chiến tranh du kích, được gọi là Trận Timor và gây ra khoảng 1,000 thương vong cho Nhật Bản. Cuộc chiến đấu giữa các lực lượng Đồng Minh và người tình nguyện Timor chống lại Nhật Bản đã khiến khoảng từ 40,000 tới 60,000 người Timor thiệt mạng, nền kinh tế bị tàn phá và nạn đối lan rộng.

Sau khi chiến tranh chấm dứt, quyền cai trị của Bồ Đào Nha được tái lập. Trong khi đó phần Tây Timor trở thành một phần của Indonesia với sự kết thúc của Cách mạng Dân tộc Indonesia vào năm 1949. Để xây dựng lại nền kinh tế, chính quyền thực dân buộc chính quyền địa phương cung ứng lao động để cải thiện các hư hại ở ngành nông nghiệp. Fretilin ủng hộ các học thuyết của chủ nghĩa xã hội, cũng như quyền độc lập và sau đó tự tuyên bố mình là người đại diện hợp pháp của nhân dân. Bên thứ ba là APODETI, nổi lên với sự ủng hộ Đông Timor gia nhập Indonesia và bày tỏ lo ngại một Đông Timor độc lập sẽ gây nên nền kinh tế suy sụp và dễ tổn hại. Vào ngày 28 tháng 11 năm 1975, Fretilin đơn phương tuyên bố độc lập của lãnh thổ.

Chín ngày sau, Indonesia xâm lược Đông Timor và tuyên bố Đông Timor là tỉnh thứ 27 của Indonesia với tên gọi chính thức là Timor Timur vào năm 1976. Tuy nhiên Liên Hợp Quốc đã không công nhận việc sáp nhập này. Thống đốc cuối cùng của Bồ Đào Nha tại Timor là Mário Lemos Pires 1974-1975. Sau khi kết thúc chiếm đóng Indonesia vào năm 1999 và Cơ quan Quản lý chuyển tiếp của Liên Hợp Quốc cho Đông Timor hoàn thành công việc, Đông Timor đã chính thức trở thành độc lập vào năm 2002.

Loại tiền tệ đầu tiên ở Đông Timor là Pataca Timor thuộc Bồ Đào Nha (được phát hành vào năm 1894) và sau năm 1959 là Escudo Timor thuộc Bồ Đào Nha, liên kết với các Escudo Bồ Đào Nha, đã được sử dụng. Năm 1975, tiền tệ cũ không còn tồn tại khi Đông Timor bị sáp nhập vào Indonesia và bắt đầu sử dụng rupiah Indonesia.