Tạ Quang Cự (chữ Hán: 謝光巨; 17/9/1772 - 1862) là danh tướng nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam.
Sự nghiệp
Tạ Quang Cự quê gốc tại tỉnh Nghệ An, sau dời về ở huyện Phú Vang, phủ Thừa Thiên.
Gia Long năm thứ nhất (1802), ông đến đầu quân, thăng dần lên chức cai đội. Minh Mạng năm thứ 7 (1826), bổ ông làm Vệ úy vệ Nghiêm Vũ.
Năm 1827, quân Xiêm La kéo sang đánh lấy nước Vạn Tượng (Lào), rồi xâm lấn nước Việt. Ông cùng Kinh lược đại sứ Nguyễn Văn Xuân dẫn quân đi ngăn cản, giữ vững được miền Nghệ An-Hà Tĩnh.
Cũng trong năm này, viên tù trưởng Trấn Ninh (Quảng Bình) tên là Chiêu Nội xin đem đất do mình cai quản được nội thuộc Việt Nam, được nhà vua phong làm Trấn Ninh phòng ngự sứ, cho coi giữ như cũ.
Năm 1828, triều Nguyễn đặt chức huyện thừa coi 7 huyện ở Trấn Ninh, bèn sai Tạ Quang Cự và Tri phủ Diễn Châu Đỗ Quang Cảnh cùng đi trấn nhậm. Dến đó, hai ông dò xét biết Chiêu Nội đang âm mưu chống lại sự cai trị của triều Minh Mạng, liền lập kế bắt sống rồi đưa về Huế giết chết. Sau việc này, Tạ Quang Cự được thăng thự Cẩm y chưởng vệ, quyền lĩnh công việc ở phủ Trấn Ninh.
Tháng 4 (nhuận) năm 1830, nhờ giỏi cai trị, đất Trấn Ninh dần yên, ông được nhà vua triệu về phong chức Thống chế Hậu doanh, cử ra làm Tổng đốc An Tĩnh, kiêm lĩnh Tuần phủ Nghệ An.
Năm 1833, dò biết Hạ Sa Bút (hay Hạt Xà Bút) ở châu Lạc Biên và thổ mục Phì Mường Thân (hay Phì Mang Chân), ngầm có chí khác, ông liền cho bắt giết cả hai.
Đang lúc đó ở tỉnh Ninh Bình có Lê Duy Lương, xưng là Đại Lê Hoàng tôn, cùng với các thổ ty là Quách Tất Công, Quách Tất Tế, Đinh Thế Đức, Đinh Công Trịnh,...đem quân đi đánh phá các phủ huyện và vây đánh tỉnh thành Hưng Hóa.
Tạ Quang Cự liền được cử làm Tổng đốc quân vụ đạo Ninh Bình để cùng với Tham tán Hoàng Đăng Thận, Hộ phủ Thanh Hóa Nguyễn Đăng Giai mang hai ngàn biền binh và con 5 voi đi đánh dẹp.
Tháng 6 (âm lịch), sau khi chia quân ra đánh chiếm được các đồn là Xích Thổ, An Đội, Chi Nê của quân nổi dậy, các ông liền cho quân xông vào tấn công đại bản doanh Sơn Âm bắt sống được Lê Duy Dương và Lê Duy Nhiên, cho đóng củi giải về Huế giết chết.
Tuy nhiên, Quách Tất Công nhờ theo đường núi Thạch Bi mà trốn thoát được. Bình xét công lao, Tạ Quang Cự được phong là Vũ Lao tử.
Về lại Nghệ An chẳng bao lâu, thì ngày 2 tháng 7 lại nổi lên một cuộc nổi dậy khác, do viên thổ mục ở châu Bảo Lạc (trước thuộc Tuyên Quang, sau thuộc Cao Bằng) tên là Nông Văn Vân đứng đầu.
Tạ Quang Cự liền được cử làm Tổng thống quân vụ đại thần dẫn quân đi giải vây thành Lạng Sơn. Thành công, ông được gia phong tước bá. Từ Lạng Sơn, ông tiến lên lấy lại tỉnh thành Cao Bằng, lại được thưởng quân công một cấp.
Nhưng đến khi quan quân rút về, thì Nông Văn Vân lại hội quân đi đánh phá. Tháng 9 năm Giáp Ngọ (1834), nhà vua lại sai Tạ Quang Cự cùng Nguyễn Tiến Lâm và Hồ Hữu mang quân từ Cao Bằng lên hội tiễu.
Tháng 3 năm Ất Mùi (1835), Nông Văn Vân bị truy đuổi phải chạy ẩn vào trong rừng Thẩm Bát. Vệ úy Nguyễn Văn Quyền (do Lê Văn Đức và Phạm Văn Điển phái đi trước) liền cho quân vây kín rồi phóng hỏa đốt rừng, Nông Văn Vân bị chết cháy.
Ghi nhận công lao các tướng, Tạ Quang Cự được thăng Đô thống, thự Trung quân Đô phủ Chưởng phủ sự, nhưng vẫn lĩnh chức Tổng đốc An Tĩnh.
Năm 1836, các thủ lĩnh họ Quách và họ Đinh lại suy tôn một người họ Lê khác tên là Lê Duy Hiển làm minh chủ, để tiện việc chống phá.
Tháng 2 năm Đinh Dậu (1837), Tạ Quang Cự được phong làm Ninh Bình kinh lược đại thần, phong Tham tán Hà Duy Phiên làm phó, để cùng đem quân đi tấn công Sơn Âm lần nữa. Đến Ninh Bình, Tạ Quang Cự liền phái Lãnh binh Trần Hữu Lễ đem quân chặn đường núi Thạch Bi, rồi tự mình đốc quân tiến đánh Quỳnh Côi. Vì địa hình hiểm trở, quan quân trải bao khóc nhọc mới bắt được Quách Tất Công ở Thượng Lũng, cho đóng củi giải về Kinh làm tội.
Lần lượt sau đó các viên chỉ huy của quân nổi dậy là Lê Duy Hiển, Quách Tất Tại, Hoàng Đồng Nguyệt...đều bị bắt sống. Tức giận, vua Minh Mạng cho xóa sổ xã Sơn Âm, chia hết ruộng đất cho xã khác, đồng thời đày dân làng ra ở các xã duyên hải của tỉnh Ninh Bình để quản thúc.
Năm 1838, vua Minh Mạng cho lập bia Võ công, xét công trạng, Tạ Quang Cự được khắc tên ở vị trí thứ năm trên bia.
Năm 1839, Tạ Quang Cự được triệu về kinh, nhận tước hầu, ra coi việc nạo vét sông Phổ Lợi (Huế) kiêm coi trường đào tạo võ quan Anh Danh.
Tháng giêng năm 1841, vua Thiệu Trị nối ngôi, thì tháng sau ông (cùng với Hà Duy Phiên, Nguyễn Tri Phương) được cử ra trông coi việc xây lăng cho vua Minh Mạng, và kiêm việc ấn vụ ở sở Tào chính.
Tháng 7 (âm lịch), loạn lạc ở Trấn Tây thành (Chân Lạp) và Nam Kỳ xảy ra liên tục, quan quân nhà Nguyễn cứ đánh dẹp mãi mà vẫn không yên, ông và triều đình tâu bàn xin nhà vua tạm bỏ đất ấy, được nghe theo.
Năm 1842, nhà vua đi tuần miền Bắc, sung ông chức đại thần coi việc ở tại triều. Khi về nhà vua cho ông làm Thái tử Thái bảo kiêm coi ấn triện của Hậu quân.
Tự Đức năm thứ 2 (1849), nhân Kinh thành Huế có dịch, nhà vua xuống chiếu cầu lời nói thẳng, Tạ Quang Cự cùng văn võ đình thần tâu lên 5 việc:
Xin cho con cháu Mỹ Đường được biên tên vào tôn phả.
Xin cấp tiền cho cha mẹ, vợ con các công thần thời Trung hưng; nếu ai không có con thừa tự, xin lập cháu.
Xin khoan miễn tội các công thần đã chết như Nguyễn Văn Thành, Lê Văn Duyệt, Lê Chất; và cho con cháu được sửa sang phần mộ cho họ.
Cho sửa sang đền miếu nhà Lê, cấp tự điền và cử người coi sóc các nơi ấy. Con cháu nhà Lê đều được tùy tiện chọn nơi yên ở.
*Xin phái kinh lược đại thần đi kiểm tra những việc làm của các quan lại.
Tất cả đều được nhà vua nghe theo. Tháng 4 (âm lịch), nhân đại lễ, sung Tạ Quang Cự làm Tổng bộ đại thần. Cũng năm này, lấy lý do tuổi già sức yếu, ông xin về hưu, nhưng nhà vua úy lạo không cho. Kể từ đó, năm nào ông đều được nhà vua ban thưởng.
Năm 1851, ông thọ 80 tuổi, được vua Tự Đức ban cho hai bài thơ mừng thọ.
Năm 1855, ông được cho về nghỉ hưu ở tuổi 86, sau nhiều lần xin thôi nhưng nhà vua không cho. Trước khi nghỉ, vua Tự Đức nhờ ông tiến cử người hiền, ông tiến cử 4 người, về sau có hai người trở thành danh thần đó là Đoàn Thọ và Đào Trí.
Năm 1859, ông được miễn lạy mỗi khi vào chầu. Tháng 10 (âm lịch) năm Tự Đức thứ 15 (1862), Võ lao hầu Tạ Quang Cự mất, thọ 93 tuổi. Thương tiếc, nhà vua tặng ông hàm Thái bảo, tên thụy là Trung Khắc, cấp 2.000 quan tiền tuất cùng nhiều phẩm vật và sai quan đến tế.
Tạ Quang Cự có một người con trai tên là Quang Ân. Thiệu Trị năm thứ 6 (1846), vua gả con gái là An Thạnh Công chúa Nhàn Yên cho Ân.
Trong văn hoá đại chúng
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Tạ Quang Cự** (chữ Hán: 謝光巨; 17/9/1772 - 1862) là danh tướng nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. ## Sự nghiệp Tạ Quang Cự quê gốc tại tỉnh Nghệ An, sau dời về ở
**Tạ Quang Bửu** (1910–1986) là giáo sư, nhà khoa học Việt Nam, người đặt nền móng cho lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự Việt Nam, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc
**Tạ Quang Thắng** (sinh 28 tháng 4 năm 1988) là một nam ca sĩ người Việt Nam, từng giành được 4 đề cử cho giải Cống hiến. Năm 2005, cùng với người bạn Hoàng Anh
**Tạ** là một họ của người thuộc vùng Văn hóa Đông Á, chủ yếu là Việt Nam, Triều Tiên (Hangul: 사, Romaja quốc ngữ: _Sa_) và Trung Quốc (chữ Hán: 謝, bính âm: _Xiè_). Trong
**Tạ Quang Đông** (sinh năm 1966 tại Hà Nội) là một phó giáo sư, tiến sĩ âm nhạc và chính trị gia người Việt Nam. Ông hiện là Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao
**Tạ Đình Phong** (tiếng Trung: 謝霆鋒, tiếng Anh: Nicholas Tse Ting-Fung; sinh ngày 29 tháng 8 năm 1980) là một nam ca sĩ, nhạc sĩ, diễn viên, đầu bếp người Hồng Kông. Anh chính thức
**Tạ Uyên** (1898-1940) là một nhà cách mạng Việt Nam. Ông là một trong ba Bí thư chi bộ cộng sản đầu tiên của tỉnh Ninh Bình và từng là Bí thư xứ ủy Nam
**Tạ Ký** (1928-1979) là nhà thơ của Việt Nam Cộng hòa, kiêm giáo viên Trường Trung học Petrus Ký, Sài Gòn. Tập thơ _Sầu ở lại_ của ông đã đoạt giải nhất bộ môn Thơ
**Tạ Tỵ** (1921 – 2004), tên thật là **Tạ Văn Tỵ**, là một họa sĩ và còn là một nhà thơ, nhà văn Việt Nam. ## Tiểu sử Ông sinh ngày 3 tháng 5 năm
**Nhà thờ họ Đào Bá** là một di tích Lịch sử Văn hoá cấp Quốc gia, có địa chỉ tại thôn Lưu Khê, Quảng Yên, Quảng Ninh. Thủy tổ là cụ Đào Bá Lệ là
**Tạ Duy Hiển** (10 tháng 10 năm 1889 – 3 tháng 10 năm 1967) là một nghệ sĩ xiếc và dạy thú người Việt Nam. Ông được coi là người sáng lập ngành xiếc Việt
**Tạ Đình Đề** (còn có tên là **Lâm Giang**, sinh 8 tháng 8 năm 1917 tại Hà Tây – mất 17 tháng 1 năm 1998 tại Hà Nội) là nhà cách mạng Việt Nam. Ông
**Cù Mai Công** (sinh ngày 7 tháng 8 năm 1962) là nhà báo người Việt Nam và là võ sư Chưởng môn của Karate Shorin-ryu Việt Nam đời thứ 4. ## Tiểu sử Cù Mai
**Tạ Văn Hạ** (sinh ngày 24 tháng 1 năm 1970) là một chính trị gia người Việt Nam. Ông hiện là đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa 15 nhiệm kì 2021-2026, thuộc đoàn đại
**Tạ Gia Ngọc** (tiếng Trung: 謝家鈺, tiếng Anh: _Tse Ka-yuk_), thường được biết đến với nghệ danh **Tạ Hiền** (tiếng Trung: 謝賢, tiếng Anh: _Patrick Tse Yin_, sinh ngày 15 tháng 9 năm 1936), là
**Trần Quang Diệu** (chữ Hán: 陳光耀; 1746 – 1802) là một trong _Tây Sơn thất hổ tướng_ của nhà Tây Sơn trong lịch sử Việt Nam. Ông cùng với vợ là nữ tướng Bùi Thị
nhỏ|230x230px|Xứ Đoài (màu hồng) ở phía tây Thăng Long **Sơn Tây** thường gọi là **Xứ Đoài** là vùng đất cổ của người Việt, một trong bốn trọng Trấn ở phía tây thành Thăng Long xưa
Xịt kích mọc tóc nhanh chỉ 7 - 10 ngày . Giúp giảm rụng kích mọc tóc của #Nga_Hoàng . Set Bao Gồm 3 sản phẩm : Gội trị rụng tóc : giúp tóc chắc
Thông tin chi tiết Xuất xứ: So Natural Nơi sản xuất: Hàn Quốc Khối lượng: 50gram Màu sắc: Trắng Hướng dãn bảo quản: Để ở nơi khô ráo ***Thành phần*** -Chiết xuất trà xanh -Chiết
Tên: Yellow Cica Spot Xuất xứ: Hàn Quốc Thương hiệu: So’ Natural Dung tích: 17ml Giá: 430.000 * THÀNH PHẦN Rau má: là một loại thảo dược giàu chất dưỡng chống oxy hoá, chuyên dùng
Tóc rụng lâu năm Tóc khô xơ hư tổn yếu Tóc mỏng yếu tự nhiên Tóc qua hoá chất Phục hồi hoàn toàn với set bưởi Nga hoàng ✨ Tóc mọc giảm rụng sau 7
GIẢI PHÁP CHỐNG NẮNG - CHE KHUYẾT ĐIỂM 2 TRONG 1 CHO LÀN DA Không chỉ làm tốt "nhiệm vụ" chống nắng, bảo vệ làn da khỏi ánh mặt trời gay gắt, Prime Guard Face
‼️SẢN PHẨM KHÔNG THỂ BỎ LỠ CỦA TÍN ĐỒ PEEL DA . là nước cân bằng thích hợp cho mọi loại da. Hơn hết đây là sản phẩm không thể thiếu đối với các cô
Kem dưỡng ẩm Cetaphil Moisturizing Cream Mùa này nhất định phải có hộp kem dưỡng ẩm trong nhà, da tay da chân da mặt cứ khô nẻ hết cả lên khó chịu vô cùng hiccc.
✨ BẢNG MẮT MAANGE VỀ 2 TONE MÀU SIÊU TÂY SIÊU SANG CHẢNH CỨ HẾT VÈO VÈO Ý ẠAA✨. Thiết kế vỏ nhám bạc và hồng, sang vô cùng luôn ý ạa . Hạt phấn
**Nguyễn Phú Quang**, thường được biết đến với nghệ danh **Phú Quang** (13 tháng 10 năm 1949 – 8 tháng 12 năm 2021), là một cố nhạc sĩ người Việt Nam. Nhạc của Phú Quang
Cuộc **bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2016** diễn ra vào thứ ba, ngày 8 tháng 11 năm 2016, là cuộc bầu cử tổng thống thứ 58 liên tục bốn năm một lần trong
Sau khi Võ Văn Thưởng từ chức Chủ tịch nước vào ngày 20 tháng 3 và Vương Đình Huệ từ chức Chủ tịch Quốc hội vào ngày 26 tháng 4 năm 2024, Việt Nam tiếp
**_Thống kê thường thức_** là một cuốn sách với nội dung về xác suất và thống kê, do nguyên thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam - Tạ Quang Bửu viết năm 1948 tại chiến
**Trấn Tây Thành** (chữ Nho: 鎮西城, chữ Khmer: ត្រាន តាយ ថាញ់) là một Trấn của nước Đại Nam nhà Nguyễn giai đoạn 1835 đến 1841. Đây là vùng lãnh thổ thuộc Đông Nam Campuchia ngày
phải|Tượng Tạ An **Tạ An** (chữ Hán: 謝安, 320 - 385), tên tự là **An Thạch** (安石), nguyên quán ở huyện Lịch Dương, Trần quận, là nhà chính trị, quân sự lớn và đại thần
**Cuộc khởi nghĩa của Nông Văn Vân** là một cuộc đấu tranh chống nhà Nguyễn của các dân tộc thiểu số ở Việt Bắc (Việt Nam) do Nông Văn Vân làm thủ lĩnh, xảy ra
**Hán Quang Vũ Đế** (chữ Hán: 漢光武帝; 15 tháng 1, 5 TCN – 29 tháng 3, 57), hay còn gọi **Hán Thế Tổ** (漢世祖), húy **Lưu Tú** (劉秀), biểu tự **Văn Thúc** (文叔), là vị
**Tạ Văn Phụng** (chữ Hán: 謝文奉; ? - 1865), còn có các tên là **Bảo Phụng,** **Lê Duy Phụng** (黎維奉), **Lê Duy Minh** (黎維明 ## Cuộc đời Tạ Văn Phụng sinh tại huyện Thọ Xương,
**Cuộc nổi dậy Lê Duy Lương** (khởi phát: 1832, kết thúc: 1837 hoặc 1838) là cuộc nổi dậy của đa số người Mường ở Hòa Bình và Thanh Hóa dưới sự lãnh đạo của con
**Minh Mạng** hay **Minh Mệnh** (chữ Hán: 明命, 25 tháng 5 năm 1791 – 20 tháng 1 năm 1841) là vị hoàng đế thứ hai của triều Nguyễn trị vì từ năm 1820 đến khi
**Nông Văn Vân** hay còn gọi là **Nùng Văn Vân** (農文雲, ?-1835) là thủ lĩnh cuộc nổi dậy chống Nguyễn của các dân tộc vùng Việt Bắc trong lịch sử Việt Nam. Cuộc nổi dậy
**Phaolô Nguyễn Quang Đĩnh** (sinh năm 1973) là một Giám mục người Việt Nam, thuộc Giáo hội Công giáo Rôma. Ông hiện đảm nhận chức vụ Giám mục phụ tá của Giáo phận Hưng Hoá,
**Lê Duy Lương** (黎維良, 1814 - 1833) là thủ lĩnh cuộc nổi dậy ở Sơn Âm - Thạch Bi (đều thuộc tỉnh Hòa Bình) dưới triều vua Minh Mạng trong lịch sử Việt Nam. ##
**Giuse Võ Đức Minh** (sinh 1944) là một giám mục của Giáo hội Công giáo tại Việt Nam. Ông từng đảm trách vai trò Giám mục chính tòa Giáo phận Nha Trang từ năm 2009
**Tạ Huyền** (chữ Hán: 謝玄; 343-388), tên tự là **Ấu Độ** (幼度), là đại tướng nhà Đông Tấn trong lịch sử Trung Quốc, người Dương Hạ, Trần quận, nay là huyện Thái Khang, tỉnh Hà
**Tạ Diễm** (, ? - 400), tên tự là Viện Độ, người Dương Hạ, Trần Quận , tướng lĩnh nhà Đông Tấn trong lịch sử Trung Quốc. ## Công thần Phì Thủy Diễm là con
**Phan Bội Châu** (chữ Hán: 潘佩珠; 1867 – 1940) là một danh sĩ và là nhà cách mạng Việt Nam, hoạt động trong thời kỳ Pháp thuộc. ## Tên gọi Phan Bội Châu vốn tên
thế=Từ đường cụ Phạm Huy Quang (kỷ niệm 125 năm)|nhỏ|Từ đường cụ Phạm Huy Quang (kỷ niệm 125 năm) **Phạm Huy Quang** (1846 - 1888), tên lúc nhỏ là **Phạm Huy Ôn**, là một sĩ
**Hứa Quang Hán** (sinh ngày 31 tháng 10 năm 1990) là một diễn viên, người mẫu, ca sĩ người Đài Loan. Anh được biết đến nhiều nhất qua các vai diễn trong _Dương quang phổ
**Giuse Đỗ Quang Khang** (sinh 1965) là một giám mục người Việt Nam của Giáo hội Công giáo Rôma. Ông hiện đảm nhận vai trò Giám mục chính tòa Giáo phận Bắc Ninh và Chủ
**Lưu Cứ** (Phồn thể: 劉據; giản thể: 刘据, 128 TCN - 91 TCN), hay còn gọi là **Lệ Thái tử** (戾太子) hoặc **Vệ Thái tử** (衛太子), là Hoàng trưởng tử của Hán Vũ Đế Lưu
**Chiến tranh Việt – Xiêm (1841–1845)** là cuộc chiến giữa hai nước Xiêm La dưới thời Rama III và Đại Nam thời Thiệu Trị, diễn ra trên lãnh thổ Campuchia (vùng phía Đông Nam Biển
**Đào Trí** (chữ Hán: 陶致; ) (1798? - ?), tự là _Trung Hòa._ Là một võ quan cao cấp của nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. Chức Vụ Cuối Đời Và Được Truy Tôn
**Máctinô Tạ Đức Thịnh** (1760-1840) là một vị thánh Công giáo người Việt. Ông là một linh mục hoạt động với Hội Thừa sai Paris, bị xử trảm vào ngày 8 tháng 11 năm 1840.