Sông Tô Lịch (chữ Hán: 蘇瀝江) là một con sông nhỏ, chảy trong địa phận thủ đô Hà Nội. Dòng chính sông Tô Lịch khi chảy qua các quận huyện: Đống Đa, Thanh Xuân, Cầu Giấy, Ba Đình, Hoàng Mai và Thanh Trì còn được gọi là Kim Giang. Sông Tô Lịch là một đường bao của kinh đô Thăng Long xưa, nó là một cạnh của tứ giác nước Thăng Long.
Tên gọi
Tên sông Tô Lịch tương truyền lấy từ tên một vị thần tên là Tô Lịch sống vào thời nhà Tấn đô hộ xứ Giao Chỉ. Đến thời nhà Đường, thành Đại La đã được xây dựng tại đây.
Lịch sử
Tô Lịch vốn từng là một phân lưu của sông Hồng, đưa nước từ thượng lưu ở sông Hồng sang sông Nhuệ. Đến đoạn trung lưu, nó gặp hồ Tây (là dấu tích của đoạn sông Hồng cũ, nằm cạnh Quán Thánh) là một phần nước từ hồ Tây được cung cấp cho đoạn sông từ đó đến hạ lưu. Sách Đại Nam nhất thống chí (soạn giữa thế kỷ 19) đã viết:
:Sông Tô ở phía Đông tỉnh thành (Hà Nội) là phân lưu của sông Nhị, chảy theo phía Bắc tỉnh thành vào cửa cống thôn Hương Bài, tổng Đồng Xuân, huyện Thọ Xương (cửa sông xưa nằm ở vị trí phố Cầu Gỗ quận Hoàn Kiếm) chuyển sang phía Tây huyện Vĩnh Thuận đến xã Nghĩa Đô ở phía Đông huyện Từ Liêm và các tổng thuộc huyện Thanh Trì, quanh co gần 60 dặm, tới xã Hà Liễu ( nay là xã Khánh Hà, huyện Thường Tín) chảy vào sông Nhuệ.
Đặc điểm
Đoạn sông bị lấp
Đoạn sông từ Cầu Gỗ đến Bưởi, nay đã bị lấp, chỉ còn lại một vài dấu tích như ở Thụy Khuê (nằm ở mặt sau của tòa chung cư Golden West Lake và một khu dân cư nhỏ ở gần chợ Tam Đa). Và do đó, sông Tô Lịch không còn thông với sông Hồng nữa. Dòng chảy của đoạn sông đã bị lấp này theo lộ trình sau: từ bên cạnh phố Cầu Gỗ ngược lên phía Tây Bắc (cống chéo) tới Hàng Lược, men theo phía dưới đường Phan Đình Phùng (phía ngoài mặt bắc thành Hà Nội), rồi chảy dọc theo hai phố Thụy Khuê và Hoàng Hoa Thám ngày nay ra đến đầu đường Bưởi nằm ở phía Nam Hoàng Quốc Việt (gặp đoạn sông Tô Lịch ngày nay). Đoạn sông còn lộ thiên ở Thụy Khuê đó còn được gọi là mương Thụy Khuê, nối từ cống Đõ (ở đầu dốc Lafore), chạy tới cống ngầm dưới lòng chợ Bưởi rồi đổ ra sông Tô Lịch ngày nay. Đoạn mương đó đã được bắt đầu cống hóa từ năm 2011.
Đoạn sông ngày nay
Sông Tô Lịch ngày nay bắt đầu từ phường Nghĩa Đô thuộc quận Cầu Giấy (phía nam đường Hoàng Quốc Việt), chảy về hướng nam qua các quận huyện Ba Đình, Đống Đa, Thanh Xuân, Hoàng Mai, Thanh Trì, Thường Tín rồi hợp lưu với sông Nhuệ tại địa phận hai xã Khánh Hà và Hòa Bình thuộc huyện Thường Tín.
Tình hình hiện nay
Sông Tô Lịch là một sông cổ của tứ giác nước Thăng Long. Ngày trước, hai bên bờ sông buôn bán tấp nập. Từ khi bị lấp, sông chỉ là một dòng thoát nước thải của thành phố, bị ô nhiễm nặng. Từ cuối những năm 1990, Tô Lịch bắt đầu được nạo vét đáy sông, kè bờ, để làm sạch và chống lấn chiếm.
Sau trận lụt lịch sử hồi đầu tháng 11 năm 2008, người dân ở Hà Nội đã được chứng kiến nước sông Tô Lịch "trong vắt" như xưa. Khi đó, sông Tô Lịch bị nước mưa làm loãng bớt bùn, dâng cao hàng mét, cuồn cuộn chảy và có cả cá bơi. Trận lụt đó đã làm sông Tô Lịch sạch sẽ trở lại chỉ trong vòng vài tuần lễ.
Kế hoạch cải tạo sông Tô Lịch
Dùng nước sông Hồng
Vào năm 2009, Hà Nội đã có đề án dùng nước Sông Hồng rửa sông Tô Lịch. Đề án này được coi như "tiểu đề án" đầu tiên thực hiện việc xử lý 3 vấn đề ô nhiễm môi trường bức xúc nhất trên địa bàn.
Sử dụng nano-bioreactor
Ngày 16/05/2019, Hà Nội đã thí điểm phương án làm sạch nước sông Tô Lịch bằng công nghệ nano-bioreactor do Công ty Cổ phần Cải thiện Môi trường Nhật - Việt (JVE) thực hiện. Sau đó, vào ngày 6/6/2019 chuyên gia Nhật Bản đã công bố kết quả thí điểm, trong vòng hơn 20 ngày công nghệ này đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu, các chỉ số về độ dày bùn, mùi hôi đã giảm đáng kể và khớp với chỉ số dự kiến trước đó.
Tuy nhiên, vẫn có nhiều ý kiến tranh cãi cho rằng, việc khoanh vùng 1 khu vực và xử lý nước chỉ giống như xử lý nước ao tù, không thể lấy kết quả đó để đưa ra kết luận chính xác về hiệu quả xử lý của công nghệ này nếu áp dụng với luồng chảy thực tế và lượng nước thải đổ vào liên tục từ các khu vực dân cư.
Dùng nước từ hồ Tây
Mặc dù không phải là một kế hoạch được đề ra từ trước đó, nhưng việc thành phố xả hơn 1 triệu mét khối nước từ hồ Tây vào giữa tháng 7/2019 đã góp phần làm cho nước sông cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, đây là hành động "bất khả kháng", đồng thời lượng nước vô cùng lớn cũng đã gây thiệt hại cho dự án làm sạch bằng nano-bioreacter nói trên.
Giải pháp cải tạo bằng nguồn vốn từ phía Nhật Bản
Liên quan đến hoạt động xử lý cải tạo sông Tô Lịch, ngày 15/9/2020, JVE Group - đơn vị đã từng thí điểm làm sạch sông Tô Lịch vào ngày 16/5/2019 đã có công văn báo cáo với Lãnh đạo Thành ủy, UBND Thành phố Hà Nội về việc đề xuất "Giải pháp tổng thể" cải tạo sông Tô Lịch trở thành "Công viên Lịch sử - Văn hoá - Tâm linh Tô Lịch" bằng nguồn vốn từ phía Nhật Bản.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Sông Tô Lịch** (chữ Hán: 蘇瀝江) là một con sông nhỏ, chảy trong địa phận thủ đô Hà Nội. Dòng chính sông Tô Lịch khi chảy qua các quận huyện: Đống Đa, Thanh Xuân, Cầu
Khu vực sông Tô Lịch nơi xảy ra sự kiện "thánh vật" **Thánh vật ở sông Tô Lịch** là tên chuỗi bài viết được đăng trên báo _Bảo vệ Pháp luật_ tại Việt Nam trong
**Tô Lịch** (chữ Hán:蘇瀝) là vị thần của sông Tô Lịch (Tô Lịch giang thần). Nhiều khi vị thần này được đồng nhất với thần Long Đỗ - tức vị thần của núi Long Đỗ
Sông Tô Châu **Sông Tô Châu** (; Wade-Giles: Su-chou-ho; phiên âm Hán Việt _"Tô Châu hà"_) là một con sông nhỏ tại Trung Quốc chảy qua trung tâm thành phố Thượng Hải. Tên gọi của
**Sông Kim Ngưu** là một dòng sông tại Hà Nội. Kim Ngưu (chữ Hán Việt 金牛) có nghĩa là trâu vàng. Theo truyện cổ dân gian, trâu vàng ở bên Tàu khi nghe thấy tiếng
**Sông Lừ** là tên một dòng sông tại Hà Nội, chảy trong địa bàn các quận Đống Đa, Thanh Xuân và Hoàng Mai. ## Mô tả Sông Lừ cổ là một phân lưu của sông
**Cầu Giấy** là cây cầu bắc qua sông Tô Lịch tại nơi nay là đường Cầu Giấy, quận Cầu Giấy, Hà Nội. Tên cầu đã được dùng để đặt cho quận Cầu Giấy hiện nay.
Chuyện cũ bên dòng sông Tô - những câu chuyện được biên soạn theo lời kể và các văn bản của một dòng họ nổi tiếng ở Hạ Thái làng quê ven Kinh thành Hà
**Quốc gia Việt Nam** là danh từ chỉ lãnh thổ Việt Nam với tư cách một nhà nước độc lập. Nhà nước là tổ chức cao nhất quản lý quốc gia Việt Nam. Ở Việt
**Sông Nhuệ** hay **Nhuệ Giang** là một con sông nhỏ, phụ lưu của sông Đáy. Sông dài khoảng 76 km, chảy ngoằn ngoèo gần như theo hướng bắc Tây Bắc-Nam Đông Nam qua địa phận thành
**Sông Đáy**, còn gọi là **Hát Giang** (喝江) là dòng sông chảy từ phía Tây Hà Nội, xuyên qua tỉnh rồi thành ranh giới giữa Ninh Bình và trước khi đổ ra biển Đông tại
**Tô Hoài** (tên khai sinh **Nguyễn Sen**; 1920 – 2014) là một nhà văn Việt Nam được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 1996. Ông là Tổng Thư ký
Đây là **danh sách các con sông ở Việt Nam**: ## Tây Bắc thế=|nhỏ|137x137px|Tây Bắc Việt Nam * Sông Đà * Sông Hồng * Sông Nậm Thi * Sông Bôi ## Đông Bắc thế=|nhỏ|117x117px|Đông Bắc
_Cuốn [[The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing_]] Từ _toán học_ có nghĩa là "khoa học, tri thức hoặc học tập". Ngày nay, thuật ngữ "toán học" chỉ một bộ phận cụ thể
nhỏ|Tranh trong hang động về [[bò rừng ở Châu Âu (_Bos primigenius primigenius_), Lascaux, Pháp, nghệ thuật thời tiền sử]] **Lịch sử hội họa** được bắt đầu từ những hiện vật của người tiền sử
**Hà Nội** là thủ đô, là thành phố trực thuộc trung ương và cũng là một đô thị loại đặc biệt của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hà Nội nằm về
Malaysia là một quốc gia tại Đông Nam Á, vị trí hàng hải chiến lược của nó có những ảnh hưởng căn bản đối với lịch sử quốc gia. Văn hóa Ấn Độ giáo và
Sóng thần tràn vào [[Malé, thủ đô quần đảo Maldives ngày 26 tháng 12 năm 2004]] **Sóng thần** (tiếng Nhật: 津波 _tsunami_) là một loạt các đợt sóng tạo nên khi một thể tích lớn
nhỏ|phải|[[Tượng đài "_Khát Vọng Thống Nhất Non Sông_"]] nhỏ|phải|Tượng đài _Giao bưu [[Dốc Miếu_]] nhỏ|phải|Thành cổ Quảng Trị **Du lịch Quảng Trị** là tên gọi chỉ chung về các ngành, nghề kinh doanh và các
**Lịch Gregorius**, hay **lịch Gregory**, còn gọi là **Tây lịch**, **Công lịch**, **Dương lịch**, là lịch được sử dụng ở hầu hết các nơi trên thế giới. Nó được đặt theo tên của Giáo hoàng
**Giai đoạn này của Lịch sử Liên Xô** chứng kiến cuộc Chiến tranh Lạnh, khi Liên bang Xô viết và Hoa Kỳ cạnh tranh trực tiếp và gián tiếp để mở rộng ảnh hưởng, trong
**Lịch** (chữ Anh: _Calendar_), hoặc gọi **lịch pháp**, là phương pháp tính toán thời gian được xây dựng dựa trên hiện tượng thiên văn, nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt hàng ngày của con
**Sông Vàm Nao** (do gọi trại từ tiếng Khmer là **pãm pênk nàv**) là một dòng sông tại tỉnh An Giang, nối sông Tiền với sông Hậu, có vai trò quan trọng đối với đồng
**Sông Hinh** là một huyện thuộc tỉnh Phú Yên, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Sông Hinh nằm ở phía tây nam của tỉnh Phú Yên, ôm trọn hồ thủy điện Sông Hinh, nằm trên
LancÔme La vie est belle Eau de Parfum Cái tên đã nói lên tất cả sự quyến rũ của hương thơm ngọt ngào này của nhà sản xuất LancÔme của Pháp. La vie est belle
**Nhánh sông Dubai** hay **Lạch Dubai** (tiếng Ả Rập: **خور دبي**, Khor Dubai) là một nhánh sông nước mặn nằm ở Dubai, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Trước đây nó mở rộng
**Sông Eder** là sông chính ở miền Bắc nước Đức, sông dài tổng cộng 177 km (110 mi) bắt đầu ở miền đông Nordrhein-Westfalen băng qua Hesse, nơi hợp lưu với sông Fulda. ## Lịch sử Con
**Động vật có xương sống** (danh pháp khoa học: **_Vertebrata_**) là một phân ngành của động vật có dây sống, đặc biệt là những loài với xương sống hoặc cột sống. Khoảng 57.739 loài động
**Sông Congo** (; ; ) là một con sông ở miền tây Trung Phi, con sông được hai quốc gia lấy tên theo nó là Cộng hòa Dân chủ Congo (trước đây là Zaire) và
**Sông Dinh**, còn có tên là **sông Tô Hạp**, **sông Cái Phan Rang**, là một con sông đổ ra Biển Đông. Sông Dinh chảy qua các tỉnh Khánh Hoà và Ninh Thuận, Việt Nam. Sông
**Sông Kama** (từ tiếng Udmurt: _кам_: sông, dòng chảy); một con sông tại phần châu Âu của Nga, sông nhánh phía tả ngạn và lớn nhất của sông Volga. Trước khi có sự đổ vào
**Động đất và sóng thần Ấn Độ Dương 2004**, được biết đến trong cộng đồng khoa học như là **Cơn địa chấn Sumatra-Andaman**, là trận động đất mạnh 9.3 _M_w xảy ra dưới đáy biển
**Lịch sử của Giáo hội Công giáo Việt Nam từ năm 1975 đến năm 1990** có nhiều điểm đặc thù riêng. Đây là giai đoạn 15 năm thứ hai kể từ khi thiết lập hàng
thumb|right|348x348px|Bìa của bài thơ có chủ đề tiến hóa của [[Erasmus Darwin, _Temple of Nature_ cho thấy một nữ thần vén bức màn bí ẩn của thiên nhiên (bên trong là Artemis). Tượng trưng và
**Lịch sử Việt Nam** nếu tính từ lúc có mặt con người sinh sống thì đã có hàng vạn năm trước Công Nguyên, còn tính từ khi cơ cấu nhà nước được hình thành thì
**Nhà Lý** (chữ Nôm: 茹李, chữ Hán: 李朝, Hán Việt: _Lý triều_), đôi khi gọi là nhà **Hậu Lý** (để phân biệt với triều đại Tiền Lý do Lý Bí thành lập) là một triều
**Lịch sử Trung Quốc** đề cập đến Trung Hoa, 1 trong 4 nền văn minh cổ nhất thế giới, bắt nguồn từ lưu vực phì nhiêu của hai con sông: Hoàng Hà (bình nguyên Hoa
**Lịch sử thế giới** (còn gọi là **lịch sử loài người** và **lịch sử nhân loại**) là ghi chép về hành trình phát triển của nhân loại từ thời tiền sử cho đến hiện tại.
Lịch sử của nước Nga, bắt đầu từ việc người Slav phương Đông tái định cư ở Đồng bằng Đông Âu vào thế kỷ thứ 6-7, những người sau đó được chia thành người Nga,
**Lịch sử Myanmar** (còn được gọi là Miến Điện;) bao gồm giai đoạn từ khi có những cư dân đầu tiên được biết đến cách đây 13.000 năm cho đến ngày nay. Những cư dân
Biểu trưng và khẩu hiệu của ngành Du lịch Việt Nam giai đoạn 2012-2015 do Tổng cục Du lịch Việt Nam đưa ra. [[Vịnh Hạ Long]] nhỏ|Du khách thăm [[Đền Ngọc Sơn và cầu Thê
phải|Du thuyền qua các hang động phải|Rừng đặc dụng trên núi đá vôi ngập nước phải|Bến thuyền ở trung tâm du khách Tràng An phải|Phong cảnh Tràng An, đoạn bên đại lộ Tràng An phải|Tràng
**Bắc Kinh** có lịch sử lâu dài và phong phú, nguyên truy từ cách nay 3.000 năm. Trước khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Hoa vào năm 221 TCN, Bắc Kinh là thủ đô
**Lịch sử Nhật Bản** bao gồm lịch sử của quần đảo Nhật Bản và cư dân Nhật, trải dài lịch sử từ thời kỳ cổ đại tới hiện đại của quốc gia Nhật Bản. Các
**Hoàng thành Thăng Long** (chữ Hán: 昇龍皇城; Hán-Việt: Thăng Long Hoàng thành) là quần thể di tích gắn với lịch sử kinh thành Thăng Long - Đông Kinh và tỉnh thành Hà Nội bắt đầu
nhỏ|phải|Hình ảnh Trái Đất chụp năm 1972. Biểu đồ thời gian lịch sử Trái Đất **Lịch sử Trái Đất** trải dài khoảng 4,55 tỷ năm, từ khi Trái Đất hình thành từ Tinh vân Mặt
Bằng chứng về sự hiện diện của con người ở các vùng cao nguyên phía bắc và trung tâm bán đảo Đông Dương đã tạo nên lãnh thổ của dân tộc Lào hiện đại từ
**Lịch sử Iran** hay còn được gọi là **lịch sử Ba Tư**, là lịch sử bao gồm nhiều đế quốc khác nhau trong suốt nhiều thiên niên kỷ qua tại Cao nguyên Iran và các
nhỏ|Úc nhìn qua vệ tinh **Lịch sử Úc** đề cập đến lịch sử khu vực và nhân dân ở Thịnh vượng chung Úc và những cộng đồng bản địa và thuộc địa tiền thân của
_[[Nhà thiên văn học (Vermeer)|Nhà thiên văn_, họa phẩm của Johannes Vermeer, hiện vật bảo tàng Louvre, Paris]] **Thiên văn học** là một trong những môn khoa học ra đời sớm nhất trong lịch sử