Lương Văn Can (chữ Hán: 梁文玕; 1854 - 1927), hay Lương Ngọc Can, tự Hiếu Liêm và Ôn Như (溫如), hiệu Sơn Lão (山老); là một nhà cách mạng Việt Nam, và là một trong số người sáng lập ra trường Đông Kinh Nghĩa Thục năm 1907.
Thân thế và sự nghiệp
Ông sinh năm Giáp Dần (1854) tại làng Nhị Khê, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Nội (nay là xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, Hà Nội).
Vốn là con nhà nghèo, nên hồi còn trẻ, có lần ông phải đi làm thợ sơn trong vài tháng.
Không ra làm quan, chỉ ở nhà dạy học
Sau khi học chữ Hán tại Hà Nội (ngày nay là nhà số 7 phố Trường Thi), năm 1871 đời Tự Đức, 17 tuổi, ông dự thi Hương, nhưng chỉ vào tới tam trường.
Năm Quý Dậu (1873), quân Pháp đánh thành Hà Nội (lần thứ nhất). Sau khi nghị hòa với họ, năm Giáp Tuất, (1874), triều đình Huế lại tổ chức thi Hương tại đây, và ông đã đỗ Cử nhân khoa này (nên khi tuổi cao, ông thường được gọi là cụ Cử Can).
Năm sau thi Hội, ông không đỗ (chỉ vào được một hai kỳ), được triều đình bổ làm Giáo thụ Phủ Hoài (tức Hoài Đức), nhưng ông từ chối. Sau chính phủ Pháp cử ông vào Hội đồng thành phố Hà Nội, nhưng ông cũng không nhận .
Sau đó, ông cưới vợ là bà Lê Thị Lễ (? - 1907), là con gái Tú tài Lê Anh Sơn ở làng Bình Vọng (nay thuộc xã Văn Bình, huyện Thường Tín, Hà Nội).
Vì đây là một phong trào "có ý nghĩa cách mạng", và đã lan đi rất nhanh khiến thực dân Pháp rất lo sợ. Trong phiên họp Hội đồng quân sự Đông Dương, nhà cầm quyền Pháp đã nhận định: "Không còn là một câu chuyện hoang đường khi khẳng định rằng Đông Kinh Nghĩa Thục đã là một cái lò phiến loạn ở Bắc Kỳ". Vì vậy, ngay tháng 12 năm 1907, trường Đông Kinh Nghĩa Thục do ông làm Thục trưởng (Hiệu trưởng) bị giải tán.
Ít lâu sau nhân vụ đầu độc lính Pháp ở Hà Nội (27 tháng 6 năm 1908), thực dân Pháp cho bắt Lương Văn Can để khai thác những tin tức về vụ ấy, nhưng do không có chứng cớ kết tội nên phải thả ông. Trong số ấy, Lương Văn Can bị kết án biệt xứ, lưu đày sang Nam Vang (nay thuộc vương quốc Campuchia) .
Qua đời
Hơn 8 năm sau, Lương Văn Can được giảm án, trở về Hà Nội ngày 25 tháng 11 năm 1921. Về nhà, thấy "nghĩa đảng tan lạc hết (nên) chỉ nghĩ chỉ đến việc làm sách". Tuy nhiên, sau đó ông lại tiếp tục mở trường Ôn Như, tức vừa dạy học vừa soạn sách.
Ngày 13 tháng 6 năm 1927 (Đinh Mão), ông qua đời tại Hà Nội, thọ 73 tuổi. Trước khi mất, ông dặn các con cháu: "Bảo quốc túy, tuyết quốc sỉ" (Giữ tinh hoa của nước, rửa nhục nước).
Tác phẩm
Tác phẩm của Lương Văn Can có:
Quốc sự phạm lịch sử (Lịch sử quốc sự phạm)
Hán tự tiệp kính (Con đường tắt đến chữ Hán)
Ấu học tùng đàm (Tùng san bàn góp về việc học của trẻ thơ)
Gia huấn (Dạy người nhà)
Hán tự quốc âm (dùng chữ quốc ngữ ghi chữ Hán)
Hạnh đàm loại ngữ (trích dịch sách Luận ngữ)
Trâu thư loại ngữ (trích dịch sách Mạnh Tử)
Đại Việt địa dư (1 cuốn, xuất bản 1925 tại Hà Nội), viết bằng thể thơ lục bát nói về các tỉnh ở Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ.
Lương gia tộc phả (Gia phả họ Lương), chép gốc tích họ Lương ở làng Nhị Khê, ghi chép hành trạng của cha, bản thân ông cùng các con là Lương Trúc Đàm, Lương Nghị Khanh, Lương Ngọc Quyến,...
Kim cổ cách ngôn
*Thương học châm ngôn.
Được khen ngợi và thương tiếc
Ngay từ hồi trẻ, Lương Văn Can đã tỏ ra có khí phách. Khi một thầy cũ, làm cách mạng bị chém, bêu đầu ở Phủ Hoài, môn đồ không ai dám xin thi hài về chôn cất sợ lụy tới thân, duy có ông khẳng khái dâng sớ xin, được triều đình nhà Nguyễn cho phép và khen là người có nghĩa .
Tên Lương Văn Can hiện được đặt tên phố ở quận Hoàn Kiếm (Hà Nội), ở thành phố Hạ Long, ở thành phố Hải Phòng và nhiều địa phương khác. Tên ông cũng được đặt cho một trường Trung học phổ thông ở quận Thanh Xuân (Hà Nội) và quận 8 (Thành phố Hồ Chí Minh), một giải thưởng (Giải thưởng Tài năng Lương Văn Can), v.v...
Gia đình
Bà Lê Thị Lễ, vợ ông Lương Văn Can, cũng có tiếng là một người yêu nước và tài đức vẹn toàn. Theo tài liệu, thì bà đã bán cửa hiệu Quảng Bình An (chuyên bán vải, và đây là của hồi môn của bà) ở phố Hàng Ngang (Hà Nội), để trang trải hết các khoản nợ nần khoảng 7.000 đồng bạc Đông Dương của Đông Kinh nghĩa thục, và để ông theo "trọn con đường phụng sự Tổ quốc"....
Năm 1914, khi ấy Lương Trúc Đàm và Lương Ngọc Bân đã qua đời vì bệnh. Lương Nghị Khanh từ Hồng Kông sang Nam Vang thăm cha thì bị ốm nặng rồi mất, còn Lương Ngọc Quyến bị quân Pháp bắt và đưa về Hà Nội xử án để thị uy (tất cả các tên vừa kể đều là con của hai ông bà). Bà Lễ bị gọi ra tòa, trước đông đảo mọi người bà đã nói: "Từ thuở còn trong bào thai, chúng tôi đã dạy con về tình thương yêu nòi giống. Bởi vậy, các con tôi theo đuổi mục đích cứu nước là hợp đạo lý gia đình và đạo lý đất nước chúng tôi, sao lại gọi là phản loạn". Và bà quay sang nói với con: "Mẹ chỉ mong con xứng đáng là con dân nước Việt đến hơi thở cuối cùng".
Đến khi chồng mãn hạn lưu đày trở về Hà Nội, bà Lễ lại dốc tài sản xây dựng trường học, để chồng tiếp tục sự nghiệp. Trường bước vào hoạt động được 3 năm thì bà qua đời ngày 24 tháng 3 năm 1927 .
Trong nỗi tiếc thương, Lương Văn Can đã viết về bà như sau:
: "(Bà) là nhà buôn có đức nghiệp nên đã có đủ kinh tài, trên thì phụng dưỡng cha mẹ và dưới thì biết nuôi dạy con cháu nên người. Còn về đức hạnh thì (bà) biết giữ cho gia tộc trong khuôn khổ Nho giáo, trên kính dưới nhường, giữ đạo vợ chồng thủy chung trong muôn vàn gian lao hiểm họa...".
Cảm phục, nhà cách mạng Dương Bá Trạc cũng có câu đối viếng:
:Tân khổ vị tông bang, tư tử vọng phu, song nhiệt lệ.
:Ái ưu hữu hiền trợ, thành nhân thủ nghĩa, nhất đan tâm.
Dịch nghĩa:
:''Xót đau vì giống nòi đất nước, thương con, ngóng chồng tuôn đôi hàng lệ nóng.
:Trọn lẽ lo toan bán buôn tài đảm, nên người giữ nghĩa một lòng son .
Theo tấm gương của vợ chồng Lương Văn Can, các con trai, con gái, con dâu của hai ông bà cũng đều góp phần cứu nước. Nổi bật có ba người con trai là: Lương Trúc Đàm (1879-1908), Lương Nghị Khanh (? - ?) và Lương Ngọc Quyến (1885-1917) .
**Lương Văn Can** (chữ Hán: 梁文玕; 1854 - 1927), hay **Lương Ngọc Can**, tự **Hiếu Liêm** và **Ôn Như** (溫如), hiệu **Sơn Lão** (山老); là một nhà cách mạng Việt Nam, và là một trong
**Trường trung học Lương Văn Can** tiền thân là Trường Trung học Cộng đồng Quận 8. Trường chính thức khai giảng Niên Khóa 1966-1967 vào ngày thứ Năm 20.10.1966. ## Lịch sử Từ Phong trào
**Trần Văn Cẩn** (13 tháng 8 năm 1910 – 31 tháng 7 năm 1994) là một họa sĩ nổi tiếng của Việt Nam, được mệnh danh là một trong _bộ tứ_ danh họa hàng đầu
**Ngô Văn Cấn** (sinh năm 1936 – mất ngày 22 tháng 2 năm 1972) là một quân nhân từng tham gia cuộc Chiến tranh Việt Nam trong hàng ngũ Quân đội nhân dân Việt Nam
**Lương Văn Tri** (17/8/1910-29/9/1941) bí danh **Huy còm** quê quán tại Bản Hẻo, xã Mỹ Liệt, tổng Mỹ Liệt, châu Điềm He (nay thuộc thôn Bản Hẻo, xã Trấn Ninh, huyện Văn Quan, tỉnh Lạng
**Lương Văn Thăng** là một nhà cách mạng, nhà giáo, thầy thuốc và Bí thư chi bộ cộng sản đầu tiên ở Ninh Bình. Ông là cha của anh hùng Lương Văn Tụy và anh
**Lương Văn Nho** (1916-1984) hay là **Hai Nhã** là một sĩ quan cấp cao trong Quân đội nhân dân Việt Nam, hàm Thiếu tướng, nguyên là Tư lệnh kiêm Chính ủy Đặc khu Rừng Sác,
**Lương Văn Thức** (sinh ngày 14 tháng 8 năm 1966) là kiểm sát viên cao cấp người dân tộc Dao ở Việt Nam. Ông hiện giữ chức vụ Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân
Giáo sư Tiến sĩ **Lương Sỹ Cần** (1928-2010) là một nhà y khoa chuyên ngành Tai Mũi Họng nổi tiếng tại Việt Nam. Ông nguyên là Viện trưởng Viện Tai - Mũi - Họng Trung
**Lương Ngọc Quyến** (1885 - 1917), tên hiệu **Lương Lập Nham**, là một chí sĩ Việt Nam thời cận đại. Sinh thời, ông sớm chịu ảnh hưởng tư tưởng canh tân của Khang Hữu Vi
Cung cấp đầy đủ lượng sắt cần thiết cho cơ thể.Bổ sung đầy đủ những dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, tạo điều kiện hấp thụ và chuyển hóa sắt diễn ra hiệu quả
Cung cấp đầy đủ lượng sắt cần thiết cho cơ thể.Bổ sung đầy đủ những dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, tạo điều kiện hấp thụ và chuyển hóa sắt diễn ra hiệu quả
Cung cấp đầy đủ lượng sắt cần thiết cho cơ thể.Bổ sung đầy đủ những dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, tạo điều kiện hấp thụ và chuyển hóa sắt diễn ra hiệu quả
Hình ảnh về trường Lương Văn Tuỵ Hình ảnh về trường Lương Văn Tuỵ **Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy** là một trường trung học phổ thông của Ninh Bình, thuộc hệ thống trường chuyên
nhỏ|Samuel Hahnemann, người phát minh ra vi lượng đồng căn liệu pháp. **Vi lượng đồng căn** hay **vi lượng đồng căn liệu pháp** (tiếng Anh: _Homeopathy_, ghép từ tiếng Hy Lạp: ὅμοιος _hómoios_, 'tương tự'
**Gia Cát Lượng** (; 181 – 234), biểu tự **Khổng Minh** (孔明), hiệu **Ngọa Long** (臥龍), là Thừa tướng, công thần khai quốc, nhà chính trị, nhà ngoại giao, chỉ huy quân sự, nhà giáo
**_Bảo đảm hậu cần_** là tổng thể các hoạt động, biện pháp bảo đảm vật chất, bảo đảm sinh hoạt, bảo đảm quân y, thú y; công tác vận tải và một số mặt bảo
**Tập Cận Bình** (giản thể: 习近平; phồn thể: 習近平; bính âm: _Xí Jìnpíng_; phát âm: [ɕǐ tɕînpʰǐŋ], sinh ngày 15 tháng 6 năm 1953) là một chính trị gia người Trung Quốc. Ông hiện đang
**Quản lý chất lượng** là các hoạt động có phối hợp để định hướng và kiểm soát một tổ chức về chất lượng. Việc định hướng và kiểm soát về chất lượng nói chung bao
**Chuẩn bị hậu cần** là tổng thể các hoạt động, biện pháp chuẩn bị về kế hoạch, tiềm lực, lực lượng, thế trận hậu cần, cơ sở vật chất kĩ thuật, hậu cần, tổ chức
Một loạt các cuộc tổng đình công và biểu tình đã bắt đầu ở Pháp từ ngày 19 tháng 1 năm 2023, được tổ chức bởi những người phản đối chính sách dự luật cải
**Động vật lưỡng cư** (danh pháp khoa học: **Amphibian**) là một lớp động vật có xương sống máu lạnh. Tất cả các loài lưỡng cư hiện đại đều là phân nhánh Lissamphibia của nhóm lớn
**Huỳnh Văn Nghệ** (1914-1977) là một nhà hoạt động cách mạng và là một chỉ huy quân sự Việt Nam, nổi tiếng về tài thi ca, có những câu thơ được nhiều người truyền tụng.
nhỏ|phải|Những con [[tê giác châu Phi, ngày nay, chúng là biểu tượng của sự nghiệp bảo tồn động vật, trong lịch sử chúng từng được xem như loài thần thú trị thủy]] nhỏ|phải|Họa phẩm về
+ HULK CLEAN MASS GAINER -CÔNG THỨC ĐẲNG CẤP VƯỢT TRỘIKhi mục tiêu tăng cân, phát triển cơ bắp là một điều gì đó quá xa với thì hãy để HULK CLEAN MASS GAINER cung
Các sản phẩm và dịch vụ Công ty cổ phần Năng Lượng Xanh Nam Cần Thơ là chuyên Tư vấn, thiết kế và thi công lắp đặt điện gió và điện mặt trờiNăm 2022 nhận
nhỏ|phải|Hai con lợn móc hàm **Cân móc hàm** hay còn gọi là khối lượng giết mổ (_Dressed weight_) là đơn vị cân để tính khối lượng của gia súc khi đã giết thịt, không bao
Di vật đèn thuyền [[Văn hóa Đông Sơn- sản phẩm của nền Văn minh lúa nước]] **Văn minh lúa nước** là một dạng văn minh nông nghiệp, xuất hiện cách đây khoảng 13.000 năm tại
upright=1.00|Một loại bóng đèn xoắn ốc tích hợp với đèn huỳnh quang tiết kiệm điện, được sử dụng phổ biến ở Bắc Mỹ từ khi có mặt trên thị trường vào giữa những năm 1990.
**Lương tối thiểu** theo quy định của Bộ Luật lao động do Quốc hội Việt Nam ban hành là mức lương thấp nhất được trả cho người lao động làm công việc giản đơn nhất
Super Protein – thực phẩm bổ sung tăng cường thể chất và chiều cao cho thanh thiếu niên, bổ sung dinh dưỡng vàkhoáng chất giúp con bạn có 1 cơ thể mạnh mẽ.Proteinlà một trong
- Viên uống giảm cân DHC có tác dụng làm tiêu mỡ, giảm sự hấp thu calo vào cơ thể, ngăn ngừa quá trình lão hóa, giúp làn da trắng mịn.- Thành phần của viên
**Trọng Tương vấn Hán** (仲襄問漢) là một tác phẩm văn học nói theo thuyết tiền căn báo hậu kiếp hay luân hồi quả báo kể từ thời Hán Sở tranh hùng cho đến cuối đời
**Vincent Willem Van Gogh** (; 30 tháng 3 năm 185329 tháng 7 năm 1890) là một họa sĩ hậu ấn tượng người Hà Lan, được đánh giá là một trong những nhân vật nổi tiếng
**Ô Châu cận lục** (chữ Hán: 烏州近錄, có nghĩa "ghi chép thiết yếu về châu Ô”) do Dương Văn An (楊文安) (1514 – 1591) làm từ năm 1553, sửa chữa và ấn hành vào năm
**Phạm Thị Huệ** (sinh năm 1996) là một nữ vận động viên điền kinh người Việt Nam. ## Tiểu sử Phạm Thị Huệ sinh ngày 26 tháng 9 năm 1996 tại thôn Tân Lương xã
350x350px|thumb|Logo chính thức của Kính thiên văn Chân trời sự kiện **Kính thiên văn Chân trời sự kiện** (tiếng Anh: **E**vent **H**orizon **T**elescope, **EHT**) là một dự án và là chương trình quan sát thiên
Bảo Nam Cosmetics– 1 thương hiệu sản phẩm đến từquê trà Bảo Lộc,gồm các dòng sản phẩm làm đẹp từ thiên nhiên như Trà Xanh, Tinh Bột Nghệ, Tinh Bột Cám Gạo, Bột Đậu Đỏ.....Bảo
nhỏ|Một cần trục **Cần cẩu** hay **cần trục** là một loại máy móc thiết bị dùng để nâng hạ. Đặc điểm chung của cần cẩu là hệ máy móc kết hợp sử dụng dây cáp
**Đường sắt**, hay **vận tải đường sắt**, là loại hình vận chuyển/vận tải hành khách và hàng hóa bằng phương tiện có bánh được thiết kế để chạy trên loại đường đặc biệt là đường
Trong 10 năm (1944-1954), thành lập từ một"con số 0", Quân đội nhân dân Việt Nam đã phải đối mặt với những lực lượng quân sự mạnh trên thế giới trong đó có quân đội
**Thế vận hội Mùa hè 201**6 (, ), tên chính thức là **Thế vận hội** **Mùa hè lần thứ XXXI** () và được chính thức quảng bá với tên gọi **_Rio 2016_**, là một sự
Decal dán kính bếp tường dán nhà tắm decor chịu nhiệt dễ lau chùi đề can loại 1 Decal nhựa mỏng, có keo sẵn, in họa tiết gạch bông xưa nhưng vẫn mang hơi hướng
Super Mass Gainer là gì? Tại sao phải dùng Super Mass Gainer?Có thể nói, tăng cân là một vấn đề vô cùng đau đầu đối với hầu hết các cơ số các anh em gymer,
**Hậu cần bên thứ ba** (viết tắt là **3PL**, hoặc **TPL**) trong quản lý chuỗi cung ứng và hậu cần là việc công ty sử dụng các doanh nghiệp bên thứ ba để thuê ngoài
**Điện toán lượng tử** là một trong các phương pháp xử lý thông tin tiến bộ trong tương lai. Theo đó người ta sẽ sử dụng những nguyên lý của cơ học lượng tử để