Lĩnh Nam chích quái (chữ Hán: 嶺南摭怪; có nghĩa là "Chọn lựa những chuyện quái dị ở đất Lĩnh Nam"), là một tập hợp các truyền thuyết và cổ tích dân gian Việt Nam được biên soạn vào khoảng cuối đời nhà Trần.
Tác giả
Tương truyền Trần Thế Pháp (? - ?), một danh sĩ đời nhà Trần, là tác giả bộ sách Lĩnh Nam chích quái. Thông tin này đã được ghi trong các sách: Vịnh sử thi tập của Đặng Minh Khiêm, Kiến văn tiểu lục của Lê Quý Đôn và Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú.
Tiến sĩ Vũ Quỳnh, trong bài "Tựa" của ông, cho biết ông đã tìm được sách Lĩnh Nam chích quái và tiến hành nhuận chính vào năm Hồng Đức thứ 23 (Nhâm Tý, 1492). Tuy nhiên, trong bài Tựa không có câu nào nói về tác giả .
Cùng thời gian đó, tiến sĩ Kiều Phú (1447-?) cũng nhuận chính cho sách, có điều là mức độ sửa chữa theo quan điểm của ông nhiều hơn, so với bản của Vũ Quỳnh. Việc làm này đã được ông nói rõ trong bài Hậu tự đề năm Hồng Đức thứ 24 (Quý Sửu, 1493). Tuy nhiên, trong bài cũng không có câu nào nói về tác giả .
Có tài liệu nói Vũ Quỳnh và Kiều Phú cùng hợp tác để làm việc nhuận chính, nhưng xem hai bài Tựa của hai người thì không thấy nói gì đến sự cộng tác đó.
Sau đó (có lẽ khoảng năm 1679), một người khác là Nguyễn Nam Kim đã làm thêm phần Tục biên gồm 4 truyện.
Năm Cảnh Hưng thứ 10 (1749), Vũ Đình Quyền phụng chỉ soạn thêm 2 truyện.
Năm Cảnh Hưng thứ 18 (1757), Vũ Khâm Lân cũng có tham gia soạn thêm, vì ở truyện Trành quỷ hiển linh truyện có chỉ rõ là do Vũ Khâm Lân ghi lại.
Đến đời nhà Mạc, có một nho sinh tên là Đoàn Vĩnh Phúc (từng làm việc ở Cục tú lâm, thuộc Viện hàn lâm) cũng tham gia bổ sung cho bộ sách. Đề cập đến việc làm này, Phan Huy Chú trong Lịch triều hiến chương loại chí viết: ...Hai quyển trước là sách cổ truyền, một quyển sau là do người họ Đoàn thời Ngụy Mạc, lấy ở U linh tập mà theo ý mình cắn xén để phụ vào sau.
Văn bản
Tóm tắt đặc điểm bốn bản Lĩnh Nam chích quái hiện có ở Thư viện Khoa học Xã hội (Hà Nội):
*Bản A. 33*: Là bản chính đã dùng để phiên dịch sách Lĩnh Nam chích quái xuất bản năm 1960. Bản này chép lại từ một bản cũ đề năm Chính Hòa thứ 18 (1697), có 2 quyển, gồm 22 truyện. Ghi các tên người: Trần Thế Pháp (biên tập), Vũ Quỳnh (hiệu đính), Kiều Phú (soạn dịch).
Bản A. 1200**: Theo mục lục có 45 truyện, nhưng thiếu mất 10 truyện (từ truyện Lý Phục Man [truyện 35] đến truyện Huyền Quang [truyện 45]).
*Bản A. 1300: Mất hẳn phần đầu sách, chỉ còn từ nửa đầu truyện Kim Quy (truyện 13). Bản này có mấy đặc điểm:
-
Sách có 3 quyển, chứ không phải 2 quyển như các bản khác. Trong sách có bài Hậu tự của Kiều Phú đề năm Quý Sửu niên hiệu Hồng Đức thứ 24 (1493).
-
Sau Mục lục, có dòng chỉ rõ phần Tục bổ (4 truyện) là của Nguyễn Nam Kim.
-
Ở phần Tăng bổ có 2 truyện ghi tên tác giả là Vũ Đình Quyền phụng chỉ vua Lê Hiển Tông làm năm Cảnh Hưng thứ 10 (1749).
-
Ở phần Tục bổ, nơi truyện Trành quỷ hiển linh truyện có chỉ rõ là do Vũ Khâm Lân ghi lại vào năm Cảnh Hưng thứ 18 (1757).
*Bản A. 2107: Bản này ghi tên sách là Lĩnh Nam chích quái truyện, có ghi rõ là do Kiều Phú làm, nhưng trong sách không có bài Tựa của ông mà chỉ có bài Tựa của Kiều Phú. Một số tên truyện trong tập này có sửa đổi (thêm một hai chữ ở đằng trước) như: Chưng bính truyện, đổi là Lang Liêu chưng bính truyện, Tân lang truyện đổi là Cao Thị Tân lang truyện, Tây qua truyện đổi là Mai thị Tây qua truyện...
Ngoài ra, PGS. TS Nguyễn Đăng Na còn cho biết ở Viện Sử học (Việt Nam) còn có bản Lĩnh Nam chích quái mang ký hiệu HV 486.
Vì lẽ ấy, theo nhà nghiên cứu Trần Văn Giáp, Lĩnh Nam chích quái không hẳn là sách của một hai tác giả nào, mà là một bộ sưu tập truyền thuyết, truyện cổ tích, do nhiều người nối tiếp nhau sưu tập, cải biên. Trần Thế Pháp, Vũ Quỳnh, Kiều Phú chỉ là những người đầu tiên làm việc đó. Trong số này, Trần Thế Pháp chỉ là lời "tương truyền", văn bản không có gì chứng minh .
Nội dung
Trong Lĩnh Nam chích quái (bản cổ, gồm 22 truyện) có những truyện thần thoại thời thái cổ như Truyện họ Hồng Bàng, Truyện Tản Viên, Truyện Đổng Thiên Vương...; có những truyện là sự tích thời Bắc thuộc như Truyện Việt tỉnh (Giếng Việt), Truyện Nam Chiếu...; có những truyện là thần tích thời Lý-Trần như Truyện Từ Đạo Hạnh và Nguyễn Minh Không, Truyện Hà Ô Lôi...
Lại có truyện hoặc gắn với nguồn gốc dân tộc Việt như Truyện họ Hồng Bàng, Truyện Ngư tinh, Truyện Hồ tinh, Truyện Mộc tinh...; hoặc có liên quan với những phong tục tập quán lâu đời của dân tộc Việt như Truyện bánh chưng, Truyện trầu cau...; hoặc có liên quan với những di tích văn hóa cổ đại của dân tộc Việt như Truyện rùa vàng, Truyện hai thần Long Nhãn và Như Nguyệt...; hoặc có liên quan với những nhân vật lịch sử như Truyện Từ Đạo Hạnh và Nguyễn Minh Không, Truyện Dương Không Lộ, Nguyễn Giác Hải,...
Theo GS. Nguyễn Huệ Chi, Lĩnh Nam chích quái chủ yếu có nguồn gốc ở Việt Nam, nhưng do ảnh hưởng của sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, nên có một số truyện có nguồn gốc hoặc chịu ảnh hưởng từ nước ngoài. Như Truyện Giếng Việt chịu ảnh hưởng của truyện Trung Quốc, Truyện Dạ Xoa Vương chịu ảnh hưởng của văn hóa Chiêm Thành... Mặc dù vậy, tác phẩm vẫn có một ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng ý thức quốc gia dân tộc Việt. Đặc biệt, Lĩnh Nam chích quái có nhiều truyện mang những tư tưởng, tình cảm rất phóng khoáng. Quả đây là tấm gương phản chiếu đời sống tinh thần ở một thời kỳ mà mối quan hệ đạo lý giữa người với người còn cởi mở, chưa bị những khuôn sáo, tín điều gò bó quá chặt chẽ. Lại có những truyện chịu sự hạn chế của ý thức hệ phong kiến, nhất là các truyện do các soạn giả đời sau thêm vào. Song nhìn chung, toàn bộ tập truyện vẫn thấm nhuần một tinh thần nhân đạo chủ nghĩa của văn học dân gian. Có thể ít nhiều thấy được ở đó thái độ yêu ghét của nhân dân: yêu chính nghĩa, ghét phi nghĩa, yêu điều thiện, ghét điều ác, đề cao những mối quan hệ tốt đẹp thủy chung giữa người và người.
Mục lục
Dưới đây là mục lục tác phẩm Lĩnh Nam chích quái (bản HV 486 của Viện Sử học Việt Nam, gồm 23 truyện).
-
Quyển 1:
Hồng Bàng Thị truyện (鴻龐氏傳), chuyện về họ Hồng Bàng thời cổ.
Ngư tinh truyện (魚精傳), chuyện về Ngư tinh do Lạc Long Quân tiêu diệt.
Hồ tinh truyện (狐精傳), chuyện về một hồ ly tinh do Lạc Long Quân tiêu diệt.
Mộc tinh truyện (木精傳), chuyện một loại yêu quái có hình dạng và đặc tính cây từ thời cổ bị tiêu diệt thời Đinh Tiên Hoàng.
Đổng Thiên vương truyện (董天王傳), câu chuyện về Phù Đổng Thiên Vương.
Tân Lang truyện (檳榔傳), còn gọi là Sự tích trầu cau, giải thích ý nghĩa người Việt dùng trầu cau làm sính lễ khi cưới hỏi.
Nhất dạ trạch truyện (一夜澤傳), câu chuyện về đầm Nhất Dạ giữa Chử Đồng Tử và Tiên Dung mị nương.
Chưng bính truyện (蒸餅傳), là truyền thuyết về Lang Liêu làm ra Bánh chưng, mô phỏng tâm kế muốn đoạt ngôi trong xã hội Hùng vương thần thoại.
Tây qua truyện (西瓜傳), chuyện về sự tích quả Dưa hấu.
Bạch trĩ truyện (白雉傳), nói về sự kiện Việt Thường Thị cống chim trĩ trắng thời Chu Công.
-
Quyển 2:
Lý Ông Trọng truyện (李翁仲傳), câu chuyện về Lý Ông Trọng.
Việt tỉnh truyện (越井傳), câu chuyện cái giếng Việt vào khoảng thời Triệu Đà, hình thành cố sự về Ân vương thành (殷王城).
Kim Quy truyện (金龜傳), câu chuyện về Rùa thần Kim Quy.
Nhị Trưng phu nhân truyện (二徵夫人傳), câu chuyện thần thoại về Hai Bà Trưng theo nhãn quan thời Lý Trần.
Man Nương truyện (蠻娘傳), câu chuyện về Phật Mẫu Man Nương.
Nam Chiếu truyện (南詔傳), vắn tắt về nước Nam Chiếu.
Tô Lịch giang truyện (蘇瀝江傳), chuyện về Sông Tô Lịch.
Tản Viên sơn truyện (傘圓山傳), câu chuyện về thần núi Tản Viên.
Long Nhãn Như Nguyệt nhị thần truyện (龍眼如月二神傳), câu chuyện về hai vị thần của hai sông Long Nhãn và Như Nguyệt.
Từ Đạo Hạnh, Nguyễn Minh Không truyện (徐道行、阮明空傳), câu chuyện đầy sự thần bí về Từ Đạo Hạnh và Nguyễn Minh Không.
Dương Không Lộ, Nguyễn Giác Hải truyện (楊空路、阮覺海傳), câu chuyện về Dương Không Lộ và Nguyễn Giác Hải.
Hà Ô Lôi truyện (何烏雷傳), câu chuyện đầy tính kỳ bí về Hà Ô Lôi.
Dạ Xoa vương truyện (夜叉王傳), giảng giải về vương quốc Hồ Tôn Tinh trong truyền thuyết.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Lĩnh Nam chích quái** (chữ Hán: 嶺南摭怪; có nghĩa là _"Chọn lựa những chuyện quái dị ở đất Lĩnh Nam"_), là một tập hợp các truyền thuyết và cổ tích dân gian Việt Nam được
LĨNH NAM CHÍCH QUÁI - VẺ ĐẸP CỦA MỘT DANH TÁC Linh Nam Chich Quai - tâp truyên ghi lai nhưng chuyên ky la ơ nươc Nam, la môt danh tac văn hoc trung đai,
LĨNH NAM CHÍCH QUÁI - VẺ ĐẸP CỦA MỘT DANH TÁC Linh Nam Chich Quai- tâp truyên ghi lai nhưng chuyên ky la ơ nươc Nam, la môt danh tac văn hoc trung đai, môt
Mình đăng để báo thông tin. Sách này vừa tái bản chỉ 40 ngày trước tái bản 3 lần 3 năm lại hết và hôm nay lại tái bản tiếp. Sách vậy có nghĩa là
Lấy cốt truyện Sự tích quả dưa hấu Tây Qua truyện trong Lĩnh Nam chích quái, Nguyễn Trọng Thuật đã viết nên một thiên tiểu thuyết về con người, đất nước, lồng ghép các yếu
nhỏ|[[Kim quy]] **Sinh vật huyền thoại Việt Nam** gồm các loài vật trong các câu chuyện thần thoại Việt Nam, trong truyền thuyết, câu chuyện cổ tích cho đến những câu chuyện dân gian, những
**Văn học Việt Nam thời Tiền Lê** được nhiều nhà nghiên cứu xem là giai đoạn sơ khởi của nền văn học viết Việt Nam (để phân biệt với văn học dân gian, văn học
**Hành chính Việt Nam thời Hồng Bàng** phản ánh bộ máy chính quyền từ trung ương tới địa phương của Việt Nam thời Hồng Bàng trong lịch sử Việt Nam. ## Chính quyền trung ương
**_Nam ông mộng lục_** (Hán văn: 南翁夢錄) là một tùng thư được cho là do tác giả Lê Trừng chủ biên và ấn hành khoảng năm 1445 tại Kim Lăng. ## Nguyên tự _Nam ông
**Ngoại giao Việt Nam thời Hồng Bàng** phản ánh quan hệ đối ngoại của các vua trị vì Việt Nam thời Hồng Bàng với các vương triều Trung Quốc, chư hầu đương thời. Do thời
**Quỷ Xương Cuồng** hay còn gọi là **Mộc tinh** là yêu quái trong truyền thuyết của người Việt và được ghi chép trong Lĩnh Nam chích quái. Theo đó, Quỷ Xương Cuồng tồn tại từ
**Mẫu Bạch kê** (chữ Hán: 神母白鷄) hay **Bạch kê tinh** (chữ Hán: 白鳮精) là một vị thần hoặc một loài yêu quái trong truyền thuyết Việt Nam. ## Yêu quái Trong _Truyện Kim Quy_ trong
phải|nhỏ|300x300px|Hổ phân bố ở Việt Nam là [[Hổ Đông Dương, hiện loài này đang thuộc nhóm nguy cấp]] **Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó
thumb|[[Tượng đài Thánh Gióng trên đỉnh Núi Sóc, Sóc Sơn, Hà Nội.]] **Thánh Gióng** (chữ Nôm: 聖揀), hiệu là **Phù Đổng Thiên Vương** (chữ Hán: 扶董天王) hay **Sóc Thiên vương** (朔天王), là một nhân vật
nhỏ|phải|Âu Cơ (bên trái) và [[Lạc Long Quân (giữa) được tạo hình tại đường hoa Nguyễn Huệ, Tết 2009]] **Âu Cơ** (2825–2520 TCN) là một nhân vật trong truyền thuyết Việt Nam. Cùng với các
**Tản Viên Sơn Thánh** (, 304 TCN - ?), còn gọi là **Sơn Tinh** (山精), là một nhân vật trong truyền thuyết Việt Nam, theo quan niệm dân gian, ông là vị thần cai quản
**Trần Thế Pháp** (chữ Hán: 陳世法; ? - ?), tự **Thức Chi** (式之), là một danh sĩ đời nhà Trần trong lịch sử Việt Nam, được cho là tác giả Lĩnh Nam chích quái. ##
phải|Đền Bạch Mã, một trong Thăng Long tứ trấn, ngôi đền chính thờ thần Long Đỗ. **Long Đỗ** (龍肚) hay **Long Độ**, còn được gọi là **thần Bạch Mã** (白馬), là vị Thành hoàng đất
nhỏ|phải|Tượng Hùng Vương trong Khu tưởng niệm các Vua Hùng tại Công viên Tao Đàn "Bảo vật quốc gia" - Phù điêu Quốc tổ Lạc Long Quân và các nhân vật thời đại Hùng Vương
**Thủy Tinh** (水精) là một nhân vật trong truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh nổi tiếng của Việt Nam. ## Ghi chép Câu chuyện về Thủy Tinh ghi chép trong hai tác phẩm chuyên
**Hồng Bàng thị** (chữ Hán: 鴻龐氏) hay **Thời đại Hồng Bàng** là một giai đoạn lịch sử thuộc thời đại thượng cổ của lịch sử Việt Nam. Thời đại này dựa nhiều trên các truyền
**Lý Quốc Sư** (chữ Hán: 李國師 15 tháng 10 năm 1065 –19 tháng 11 năm 1141) là tên gọi theo quốc tính họ Vua do nhà Lý ban cho và ghép với chức danh pháp
nhỏ|phải|Tượng Mỵ Châu không đầu ở Đền thờ An Dương Vương Am thờ _Công chúa **Mị Châu**_ tại xã [[Cổ Loa (xã)|Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội.]] **Mị Châu** (chữ Hán: 媚珠), cũng viết
Sự kiện quân sự đầu tiên được mô tả trong lịch sử là truyền thuyết Thánh Gióng "đánh giặc Ân", được xem là sự kiện chống ngoại xâm đầu tiên của Việt Nam. Sự kiện
**Lạc Long Quân** (chữ Hán: 貉龍君), tên húy là **Sùng Lãm** (崇纜), là một vị vua truyền thuyết của lịch sử Việt Nam. Theo Đại Việt Sử ký Toàn thư thì cha ông là Kinh
**Tô Lịch** (chữ Hán:蘇瀝) là vị thần của sông Tô Lịch (Tô Lịch giang thần). Nhiều khi vị thần này được đồng nhất với thần Long Đỗ - tức vị thần của núi Long Đỗ
thumb|Tượng Chử Đồng Tử tại Đền Dạ Trạch **Chử Đồng Tử** () một nhân vật truyền thuyết, thần thoại và là một vị thánh nổi tiếng, sống ở thế kỷ thứ IV-III TCN (vào khoảng
**Lý Ông Trọng** (李翁仲), tên khác là **Lý Thân**, không rõ năm sinh năm mất, là một nhà quân sự người Việt hư cấu thời cổ đại được ghi nhận trong một số sách của
**Sơn Tinh – Thủy Tinh** hay **Sơn Thần** là một truyền thuyết của văn hóa Việt Nam kể về cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh để giành nàng Mỵ Nương, con gái của
thumb||Trống đồng Đông Sơn **Trống đồng** (; Hán Việt: **đồng cổ**) là một loại nhạc cụ gõ bằng đồng hiện diện tại vùng Đông Nam Á và miền Nam Trung Quốc, xuất hiện từ thời
**Hồ Tôn Tinh** (chữ Hán: 胡猻精) là tên một vương quốc được đề cập trong truyện Lĩnh Nam chích quái. ## Sử liệu Về nước Hồ Tôn Tinh, _Lĩnh Nam chích quái_ viết: Theo nhận
Một dĩa trầu têm hình cánh phượng **Sự tích trầu cau** là một tác phẩm trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, có từ khoảng năm 2000 trước công nguyên thời vua Hùng và
**Trần** () là một họ người Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Việt Nam, Hàn Quốc, Singapore và một số nơi khác trên thế giới. Họ Trần là họ phổ biến nhất tại miền Nam
Tượng Pháp Vũ tại [[chùa Keo (Hà Nội)]] Tượng Pháp Vân, ở [[Chùa Dâu, Bắc Ninh]] **Tứ Pháp** (Chữ Hán: 四法) là các vị Phật - Bồ Tát có nguồn gốc từ các nữ thần
thumb|Cửu vĩ thiên hồ được vẽ trong [[Sơn Hải Kinh bản thời nhà Thanh.]] **Cửu vĩ thiên hồ** (chữ Hán: 九尾天狐), **cửu vĩ hồ** (chữ Hán: 九尾狐), thông thường gọi **Cáo chín đuôi** hay **Hồ
**Thánh Tam Giang** là danh xưng mà người dân Việt Nam tôn vinh chung hai vị tướng **Trương Hống** và **Trương Hát** được thờ ở 372 làng thuộc lưu vực ba con sông là sông
**Ngô Chi Lan** (吳芝蘭; 1434 - 1497), biểu tự là **Quỳnh Hương** (瓊香), thường được gọi là **Kim Hoa nữ học sĩ** (金華女學士) hoặc **Phù Gia nữ học sĩ** (苻家女學士), là một nữ sĩ dưới
**Văn học đời Lê sơ** là một giai đoạn văn học Việt Nam dưới thời kỳ đầu nhà Hậu Lê nước Đại Việt từ năm 1428 đến năm 1527. ## Khái quát Các thể loại
**_Đại Việt sử ký toàn thư_** (), đôi khi gọi tắt là **_Toàn thư_**, là bộ quốc sử viết bằng Hán văn của Việt Nam, viết theo thể biên niên, ghi chép lịch sử Việt
phải|Nỏ Liên Châu được khai quật trong mộ cổ của [[nước Sở thời Chiến Quốc (thế kỷ 4 TCN)]] **Nỏ Liên Châu** hay còn được gọi là **nỏ thần** là nỏ có thể một phát
**Kinh Dương Vương** (chữ Hán: 涇陽王, 2919 TCN - 2792 TCN) là nhân vật truyền thuyết, ông và Đế Nghi là con trai của Đế Minh, cháu nội của Đế Thừa, cháu 3 đời của
**Hồ Động Đình** (chữ Hán: 洞庭湖; bính âm: _Dòngtíng hú_; Wade-Giles: _Tung-t'ing Hu_) là một hồ lớn, nông ở phía Đông Bắc tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc. Đây là hồ điều hòa của Trường Giang.
**Cao Lỗ** (277 TCN - 179 TCN), còn gọi là **Cao Thông**, **Đô Lỗ**, **Thạch Thần** hay **_Đại Than Đô Lỗ Thạch Thần_**, là một tướng tài của An Dương Vương (Thục Phán), quê quán
**Vũ Trinh** (**武楨**, 1759 - 1828) (楨 Trinh nghĩa là trụ cột, cơ sở; 國之楨榦 "Quốc chi trinh cán": người làm căn bản cho nhà nước), tự Duy Chu (**維周**) hiệu Huệ Văn tiên sinh,
nhỏ|Đá Thạch Quang Vương Phật thờ ở Chùa Dâu, gắn với Khâu Đà La đại sư.|liên_kết=Special:FilePath/Tứ_Pháp_Hộp_đựng_đá_Thạch_quang.jpg **Khâu Đà La** (tiếng Phạn: **Kaundinya**) là một nhân vật trong truyền thuyết Việt Nam. Ông được mô tả
**Nguyễn Trọng Thuật** (Chữ Hán: 阮仲述; 1883–1940), bút danh **Đồ Nam Tử** (圖南子), **Quảng Tràng Thiệt cư sĩ**; là nhà văn Việt Nam ở nửa đầu thế kỷ 20. ## Tiểu sử **Nguyễn Trọng Thuật**
**Dương Không Lộ** (楊空路, 1016-1094), húy **Dương Minh Nghiêm**, hiệu **Khổng Lồ** đọc tránh **Không Lộ** pháp hiệu là **Thông Huyền chân nhân**, **Vân Du Tường** quê gốc làng Giao Thủy (sau đổi là làng
**Nguyễn Hùng Vĩ** (sinh ngày 15 tháng 01 năm 1956) là một nhà nghiên cứu văn học dân gian Việt Nam. ## Lịch sử Ông Nguyễn Hùng Vĩ sinh ngày 15 tháng 11 năm 1956
Một cặp bánh chưng vuông chưa luộc được gói bằng khuôn với 4 lá, trong đó có 2 lá bên trong với mặt lá màu xanh thẫm quay vào áp với bề mặt gạo để
**Không Lộ** có thể là: *Đạo hiệu **Không Lộ**: là đạo hiệu của một số nhà sư mà tiêu biểu là 2 thiền sư đời nhà Lý: Dương Không Lộ, húy Minh Nghiêm, hiệu Không