✨Hoàn Y

Hoàn Y (, ? – 391) là tướng lãnh nhà Đông Tấn trong lịch sử Trung Quốc.

Xuất thân

Y tự Thúc Hạ, tên lúc nhỏ (tiểu tự) là Dã Vương hay Tử Dã , người huyện Chí, nước (quận) Tiếu . Y là cháu họ (tộc tử) của danh tướng Hoàn Tuyên; cha là Hoàn Cảnh, cũng là bậc tài cán đương thời, được làm quan đến Thị trung, Đan Dương doãn, Trung lĩnh quân, Hộ quân tướng quân, Trường Xã hầu.

Y có tài võ nghệ, tính thông minh, giản dị, được Vương Mông, Lưu Đàm xem trọng, lần lượt được làm Tham quân sự ở các phủ của họ, dần thăng làm tham quân cho Đại tư mã Hoàn Ôn. Bấy giờ Tiền Tần cương thịnh, biên thùy nhiều nỗi lo, triều đình bàn bạc chọn người có thể chiến đấu bảo vệ lãnh thổ, bèn thụ Y làm Hoài Nam thái thú. Nhờ tổ chức phòng ngự có phương pháp, Y được tiến làm Đốc Dự Châu chi 12 quận, Dương Châu chi Giang Tây 5 quận quân sự, Kiến uy tướng quân, Lịch Dương thái thú, Hoài Nam thái thú như cũ. Y nhờ công được phong Tuyên Thành huyện tử, tiến làm Đô đốc Dự Châu chư quân sự, Tây trung lang tướng, Dự Châu thứ sử.

Tháng 9 ÂL năm thứ 8 (383), Y theo Tiền phong đô đốc Tạ Huyền đem 8 vạn binh kháng cự đại quân Tiền Tần. Tháng 11 ÂL, quân Tấn đại thắng ở trận Phì Thủy, Y nhờ công được phong Vĩnh Tu huyện hầu, tiến hiệu Hữu quân tướng quân, ban trăm vạn tiền, ngàn tấm vải may áo khoác. Y mất khi đang ở chức, được tặng Hữu tướng quân, gia Tán kỵ thường thị, thụy là Liệt.

Bấy giờ con rể của Tạ An là Vương Quốc Bảo mưu cầu lợi ích, không giữ hạnh kiểm; An ghét cách làm người ấy, luôn ức chế hắn ta. Cuối đời, Tấn Hiếu Vũ đế thích rượu ham sắc, còn Cối Kê vương Tư Mã Đạo Tử hôn ám quá lắm, chỉ gần gũi kẻ siểm nịnh. Vì vậy Quốc Bảo gièm pha, a dua để ly gián vua tôi, nhằm vào công danh đang vào lúc cực thịnh của An, gây ra hiềm khích giữa An với anh em hoàng đế. Lần nọ đế triệu Y ăn tiệc, có An ngồi hầu. Đế mệnh Y thổi địch, ông tỏ vẻ thuận theo, lập tức thổi 1 khúc nhạc, rồi buông địch nói: "Thần đàn tranh không bằng thổi địch, nhưng tự thấy đủ để diễn xướng, xin phép vừa đàn vừa hát, còn xin thêm một người thổi địch." Đế chuộng giai điệu thư sướng ấy, liền sắc ngự kỹ thổi địch. Y lại nói: "Người của nội phủ phối hợp với thần ắt không tốt, thần có đứa ở, giỏi cùng nhau diễn tấu." Đế càng thích thái độ thẳng thắn ấy, bèn cho triệu kẻ ấy. Đứa ở thổi địch, còn Y gảy tranh mà ca bài Oán ca hành: "Vi quân kí bất dịch, vi thần lương độc nan. Trung tín sự bất hiển, nãi hữu kiến nghi hoạn. Chu Đán tá Văn Vũ, Kim Đằng công bất khan. Thôi tâm phụ vương chánh, nhị thúc phản lưu ngôn." (tạm dịch: Làm vua đã không dễ, làm tôi thật cũng khó. Việc trung tín không rõ, thì phải chịu nghi ngờ. Chu Đán giúp Văn, Võ, kim đằng không bỏ mất. Dốc lòng giúp nhà vua, hai em đồn làm phản.) Giọng hát và điệu nhạc khẳng khái, cả hai đều tuyệt hay. An chảy nước mắt ướt đẫm vạt áo, bước ra khỏi chỗ ngồi đến bên Y, vuốt râu của ông mà nói: "Sứ quân chuyến này bất phàm." Đế rất lấy làm hổ thẹn. Y mỗi khi nghe Vãn ca , liền hô lên "Nại hà!" (tạm dịch: Làm sao đây, tiếng kêu than trong tang lễ) Tạ An nghe được việc ấy thì nói: "Tử Dã khả vị nhất vãng hữu thâm tình." (tạm dịch: Tử Dã có thể nói là rất gởi gắm rất nhiều tình cảm <cho Vãn ca>.)