Gà tre (chính xác là "gà che" theo tiếng Khmer là មាន់ចែ "moan-chae") là một giống gà bản địa đã từng khá phổ biến tại khu vực miền Nam Việt Nam, đặc biệt là Tây Nam Bộ. Là giống gà có trọng lượng khá nhỏ, trước đây chúng thường được nuôi làm cảnh. Tuy nhiên giống gà này dường như chưa được giới khoa học nghiên cứu một cách nghiêm túc, chưa thấy có tư liệu chính thức nào viết về loài này. Tên gọi của nó là "Gà Che" ("Bi-che" theo cách gọi của người Khmer, về sau, khi giống gà này phổ biến khắp Việt Nam, ngươì Việt ta lại tưởng cái tên "Che" là do dân miền Tây Nam Bộ phát âm sai nên sửa lại là Gà Tre.
Ngoại hình
Trọng lượng
Có thể nói đây là giống gà nhỏ nhất Việt Nam nếu không tính đến các giống gà cảnh ngoại nhập. Gà mái có trọng lượng từ 400 gam đến 600 gam, gà trống nặng từ 500 gam đến 800 gram nhưng trọng lượng lý tưởng nhất là từ 600 gam đổ lại đối với gà trống, cá biệt một vài cá thể trống chỉ nặng 400 gram mà thôi.
Đặc điểm ngoại hình
Màu lông của gà tre hiện nay rất đa dạng về màu sắc nhưng có thể đó là sản phẩm của sự lai tạo với các giống gà khác. Căn cứ vào sự thống kê không chính thức các ý kiến của những người đã sống vào những thập niên 40, 50 thế kỉ trước ở miền Tây Nam Bộ thì gà tre có ba sắc lông chính sau:
- Gà chuối: Gà trống mang trên mình ba màu lông là trắng, đỏ và đen: Lông cổ và mã trên lưng là màu trắng ngà, có điểm sọc đen mờ ở giữa. Lông cánh thường là pha trộn các sắc lông đỏ, đen và vàng. Lông ngực, bụng và đuôi có màu đen tuyền. Gà mái với bộ lông pha lẫn giữa trắng và đen. Gà chuối chiếm số lượng xấp xỉ 60% lúc bấy giờ.
- Gà điều: Gà trống có phần thân và đuôi có màu sắc như gà chuối nhưng lông cổ và lông mã trên lưng có màu đỏ lửa hoặc đỏ tía có thể nói là giống với màu lông của các loại gà rừng Đông Nam Á, gà mái có màu vàng nâu lẫn với màu đen. Số lượng gà điều thường chiếm dưới 30%.
- Màu sắc khác: Một số cá thể trống có màu sắc như gà chuối nhưng khoảng 1/3 lông cổ tính từ đầu trở xuống và phần lông mã giữa lưng lại có màu đỏ tía, sự kết hợp hết sức hài hòa giữa hai màu lông trắng và đỏ tạo cho các cá thể này có ngoại hình thu hút khá đặc biệt.Màu vàng ở cổ và màu trắng muốt ở thân.
Các màu khác như đen, xám, trắng, vàng...Trước đây rất ít phổ biến và bị xem như không thuần chủng.
Lông gà bóng mượt, khá dài và ôm chứ không quá xù như một số gà cảnh ngoại nhập hiện nay.
-
Màu sắc mỏ và chân: Lý tưởng nhất cho gà thuần chủng là màu vàng tươi.Mỏ xinh xinh như hình tam giác.
-
Mào gà: Phổ biến nhất là mồng lái, kích thước vừa phải và luôn thẳng đứng gần giống mồng gà rừng.
-
Đuôi: Đuôi gà nghiên một góc 30 đến 40 độ so với mặt đất với nhiều lớp lông phủ lên nhau, lông đuôi gà trống thường dài và nhiều. uốn cong thành một cung tròn, những sợi dài nhất có thể dài chạm đất, thậm chí kéo lê trên đất hai, ba xăng-ti-mét. Tuy nhiên đuôi gà tre Nam Bộ lại không xòe rộng sang hai bên theo kiểu đuôi tôm.
-
Chân: Chân gà tre Nam Bộ tương đối cao so với các giống gà cảnh ngày nay với cẳng chân thon, nhỏ dài bằng với đùi gà nhưng rất nhanh nhẹn trong việc bới đất,kiếm mồi. Gà trống có bộ cựa rất phát triển, thường là cựa kim dài và cong vút rất lợi hại
-
Vóc dáng tổng thể: Gà có vóc dáng cao khá gọn gàng, đẹp mắt, tiếng gáy thanh, dáng đi nhẹ nhàng và khỏe mạnh.
Sinh trưởng, nuôi dưỡng
Trước đây gà tre được nuôi thả trong vườn nhà và gần như không thể thích nghi với điều kiện nuôi nhốt, cụ thể là chúng rất khó sinh sản nếu nhốt trong chuồng hẹp, khoảng thập niên tám mươi người viết bài này đã thử nhốt chung một cặp gà trưởng thành vào chuồng có kích thước 80x80x80mm. Gà mái vẫn đẻ trứng nhưng không có trống do gà trống không đạp mái.
Khả năng sinh sản
Gà có thể trưởng thành sau sáu tháng nuôi tuy nhiên để thật sự thành thục thì phải sau tám tháng với gà mái và một năm đối với gà trống. Khả năng đẻ trứng của gà mái có sự thay đổi tùy theo cá thể. Nếu để sinh sản tự nhiên gà đẻ khoảng ba đến bốn lứa một năm. Nếu ta lấy trứng không cho gà ấp thì mỗi lứa trứng sẽ cách nhau từ hai mơi đến ba mươi ngày. Số lượng trứng mỗi lúa thường trên dưới mười quả, một số cá thể có thể đẻ liên tục hai mươi quả trên một lứa. Tuy nhiên đây là giống gà ít được nuôi phổ biến nên một số trường hợp bị thoái hóa do cận huyết số trứng mỗi lứa có khi chỉ là năm sáu quả mà thôi, thậm chí gà đẻ không liên tục.
Theo chương trình nghiên cứu về việc Lai Tạo và Phát triển giống Gà Tre của Hợp Tác Xã Chấn Phong, Gà Tre có khối lượng cơ thể gà con lúc mới nở là 16,5 – 21,2 g. Lúc 8 tuần tuổi gà trống 371,2 – 420,3 g/con; gà mái 337,30 – 368,7 g. Đến 20 tuần tuổi gà trống 857,22 – 910,8 g/con, gà mái 565,3 – 586,6 g/con. Sản lượng trứng 50-60 quả /mái/năm, nặng 21-22g kích thước trứng bằng 2 ngón tay.Gà tre có thịt rất thơm ngon, ngoài ra được dùng làm cảnh và thi chọi ở nhiều nơi trong nước ta.
Sức đề kháng
Gà tre thuần chủng có sức đề kháng khá tốt đối với dịch bệnh, tuy nhiên gà con thường yếu trong giai đoạn tháng đầu tiên sau khi nở.
Tính hiếu chiến và chiếm hữu lãnh thổ
Gà tre trống rất hiếu chiến và có tính bảo vệ lãnh thổ rất cao đối với những đối thủ cạnh tranh nhưng sẵn sàng bỏ qua cho những con trống cùng bầy nếu như những con này chịu phục tùng nó, tức là không được gáy trước mặt nó và dĩ nhiên là không được tranh giành gà mái với nó.
Gà tre trống đá rất giỏi và lì đòn, nhất là các con gà được hai năm tuổi trở lên (nếu nhỏ hơn tuổi này chúng rất dễ bỏ chạy khi đang đá để rồi sau đó quay lại đá tiếp rồi lại bỏ chạy cứ thế lặp đi lặp lại vài lần rồi chạy hẳn), khi đó chúng có thể đánh bại những đối thủ nặng ký hơn gấp ba, bốn lần thuộc các giống gà thịt, thậm chí gà chọi (gà nòi) tơ cũng không phải là đối thủ. Một trận đấu của hai con gà tre trưởng thành kéo dài vài tiếng đồng hồ là thường. Nhiều người cho rằng chúng đá tới chết là hơi phóng đại, tuy nhiên một trong hai con có thể chết sau đó do bị thương quá nặng hoặc không thể nào phục hồi lại thể lực là có thật.
Tình trạng bảo tồn
Trong khoảng hai mươi năm trở lại đây, gà Tre Nam Bộ bị suy giảm số lượng nghiêm trọng do các nguyên nhân sau:
- Không mang lại hiệu quả kinh tế nên không được nuôi.
- Bị lai tạo với các giống gà thịt khác để tăng trọng lượng rồi bán về thành thị làm món đặc sản vì thịt gà tre vốn có tiếng là ngon.
- Bị lai tạo với gà chọi (gà nòi lông), gà Mỹ, Asil, Pêru, Mã Lai nhằm cải thiện tầm vóc, thể lực và khả năng dùng cựa sắt phục vụ cho giới chọi gà.
- Cơn sốt các giống gà cảnh khác như gà tre Tân Châu mà thực ra là một sản phẩm lai tạo từ gà tre Nam Bộ với các giống gà khác của những người nuôi gà cảnh vùng An Giang, gà tre Thái Lan, Malaysia, Nhật Bản... đã thúc đẩy những người nuôi gà cảnh ít ỏi còn lại từ bỏ giống gà tre nguyên thủy hoặc lai tạo chúng với các giống gà trên càng làm cho gà tre Nam Bộ tiến nhanh đến nguy cơ tuyệt chủng.
Gà tre Nam Bộ là một nguồn gen độc đáo của Việt Nam nhưng do không được quan tâm nên số phận chúng đã gần như mai một. May ra ở đâu đó thuộc những nơi vùng sâu vùng xa còn sót lại một vài nhóm cá thể thuần chủng. Nếu có thì chúng cũng rất dễ suy thoái do cận huyết hoặc bị lai tạo với các giống gà khác do tập quán nuôi thả tự nhiên và sự thiếu quan tâm của nhiều người.
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|Gà tre Hà Lan **Gà tre Hà Lan** (tiếng Hà Lan: _Hollandse Kriel_) là một giống gà có nguồn gốc ở Hà Lan. Nó cũng là một trong những giống gà bantam thực sự, có
**Gà tre Nam Kinh** (_Nankin bantam_) hay còn gọi đơn giản là **gà Nam Kinh** là một giống gà tre của Anh. Nó là một nòi gà Bantam thực thụ, một giống nhỏ tự nhiên
nhỏ|phải|Một con gà tre Bốt (Sabelpote) mái **Gà tre Bốt** (Bantam Booted) hoặc **gà tre Hà Lan** (tiếng Hà Lan: Sabelpoot) là giống gà tre (bantam) có nguồn gốc từ Hà Lan. Tên gọi của
**Gà tre Bỉ** hay còn gọi là **gà Bantam Bỉ** (tiếng Hà Lan: _Belgisch kriel_, tiếng Pháp: _Naine belge_) là một giống gà thuộc nhóm gà nhỏ (gà Bantam) có nguồn gốc từ nước Bỉ.
**Gà tre** (chính xác là "gà che" theo tiếng Khmer là មាន់ចែ "moan-chae") là một giống gà bản địa đã từng khá phổ biến tại khu vực miền Nam Việt Nam, đặc biệt là Tây
**Gà Chabo** hay **gà bantam Nhật Bản** hay **gà tre Nhật Bản** (Chữ Nhật: 矮鶏/ Hán Việt: Ải kê) là giống gà có xuất xứ từ Nhật Bản. Đây là giống gà đẹp được ưa
nhỏ|Gà tre Tân Châu **Gà tre Tân Châu** là một giống gà bản địa của Việt Nam, chúng là giống gà thường là lựa chọn ưa thích của dân chơi gà kiểng ở Việt Nam
Gà trẻ em Dép lê đồ hè học sinh tiểu học chống trượt đế mềm Dép không quai trai mặc bên ngoài Dép lê hè Dép lê học sinh tiểu học kéo
nhỏ|phải|Một con gà tre râu Bỉ (biến thể vạn hoa)mái **Gà tre râu Bỉ** (Barbu d'Uccle) hay còn gọi là **gà tre râu dúc** (d'Uccle) là một giống gà có nguồn gốc từ Bỉ, chúng
**Gà vảy cá** hay **gà Sebright** là một giống gà có nguồn gốc từ nước Anh và được nuôi để làm gà kiểng. Chúng ra đời bắt nguồn vào thế kỷ XIX và hình thành
nhỏ|phải|Một con Semara **Gà Serama** hay còn gọi là **gà tre Mã Lai**, **gà thượng lưu** hay **gà vương giả** hay **gà thành phố** là một giống gà có nguồn gốc từ Mã Lai và
nhỏ|phải|Một con Vĩ trường kê của Nhật Bản **Gà kiểng** hay **gà cảnh** là các giống gà đã được thuần hóa, chọn giống, lai tạo, phát triển và được nuôi như thú vật cưng, phục
nhỏ|phải|Một con [[gà chọi ở làng thuộc Bến Tre.]] **Gà Chợ Lách** hay **gà nòi Chợ Lách** là một giống gà chọi bản địa Việt Nam có nguồn gốc từ Chợ Lách, Bến Tre. Thời
nhỏ|phải|Gà Rosecomb **Gà mồng trà** hay còn gọi là **gà Rosecomb** là một giống gà xuất xứ từ Anh quốc thời Trung cổ, tên của chúng được đặt theo tên gọi của chiếc mồng của
nhỏ|phải|Gà Busteni **Gà nhà** là giống gia cầm rất phổ biến, hầu như tất cả các quốc gia đều có từ một hay nhiều giống gà, thậm chí nhiều địa phương cũng có một giống
: nhỏ|phải|Gà mái nhỏ|Gà con nhỏ|Gà trống **Gà** (danh pháp hai phần: _Gallus domesticus_) là một phân loài chim đã được con người thuần hóa cách đây hàng nghìn năm. Một số ý kiến cho
nhỏ|phải|Một con gà nòi **Gà nòi** là một giống gà nội địa của Việt Nam được nuôi phục vụ cho những trận chọi gà. Gà nòi là giống gà thuộc nhóm gà trọc đầu. Giống
nhỏ|phải|Một con gà Ohiki (Vĩ duệ kê) **Gà Ohiki** (tiếng Nhật: 尾曳/Obiki/**Vĩ duệ kê** trong đó, 尾 là _vĩ_ tức là đuôi, 曳 là _duệ_ có nghĩa là kéo lết) là một giống gà có
nhỏ|phải|Hai con gà trống đang đá với nhau. nhỏ|phải|Tranh chọi gà do [[Winslow Homer vẽ vào năm (1859)]] **Chọi gà** hay **đá gà** là một trò chơi dân gian phổ biến trên thế giới. Năm
nhỏ|phải|Một con gà Faverolles **Gà Faverolles** là một giống gà có nguồn gốc từ nước Pháp. Giống gà này được phát triển vào những năm 1860 ở miền bắc và miền trung nước Pháp, gần
nhỏ|phải|Một con gà Shamo **Gà Shamo** (tiếng Nhật: 軍鶏/Hán Việt: _Quân kê_) là một giống gà tại Nhật Bản được sử dụng làm gà chọi, nó thường mô tả một giống gà của Nhật Bản
nhỏ|phải|Một con gà chọi Anh **Gà chọi Anh** là giống gà có nguồn gốc từ nước Anh. Chúng được lai tạo ra khoảng từ năm 1850 dần hoàn thiện cho đến năm 1900. Hiện nay
**Gà Pictave** là một giống gà nhỏ (gà Bantam) có nguy cơ tuyệt chủng của nước Pháp. Nó được đặt tên theo tên gọi Pictavi là bộ lạc đã đặt tên cho tỉnh Poitou trước
nhỏ|phải|Một con gà Sumatra trống **Gà Sumatra** (tiếng Indonesia: _Ayam gallak_) là một giống gà có nguồn gốc từ đảo Sumatra của Indonesia, chúng xuất hiện vào năm 1847 và được du nhập sang châu
nhỏ|phải|Một con gà lông đen **Gà lông đen**, hay còn gọi là **gà đen**, **ô kê** hoặc **hắc kê**, là các cá thể gà có màu lông chủ yếu màu đen tuyền và hơi có
Một con gà ác **Gà ác** hay còn gọi là **ô cốt kê**, **ô kê** hay còn có tên khác là **gà đen** hay **gà chân chì** hoặc **gà ngũ trảo** là một giống gà
nhỏ|phải|Một con gà Phục Sinh **Gà Phục Sinh** (Easter Egger) là một nhóm giống gà mà có bất kỳ con gà nào có mang gen đẻ ra những quả trứng gà màu xanh, nhưng không
nhỏ|phải|Một con gà Andalusia **Gà Andalusia** là một giống gà có nguồn gốc từ vùng Andalusia của Tây Ban Nha. Chúng là một giống gà địa phương thuộc cộng đồng tự trị Andalusia ở Tây
nhỏ|phải|Gà tần thuốc bắc **Gà tần** hay **gà tiềm**, là một loại món ăn bổ dưỡng của người Việt Nam, giúp bổ phế, tăng cường khí huyết, giảm tiểu đường, giảm suy thận, chống lão
nhỏ|phải|Gà Alsacienne **Gà Alsacienne** (hay còn gọi tên tiếng Pháp là **Poule d'Alsace**) là giống gà nội địa của vùng Grand Est, miền đông nước Pháp. Chúng được chọn lọc trong những năm 1890, tại
nhỏ|phải|Gà Barbu d'Anvers **Gà Barbu d'Anvers** (tiếng Hà Lan: _Antwerpse baardkriel_), là một giống gà Bantam có nguồn gốc từ Bỉ. Đó là một con gà tre bantam thực sự, con trống nặng khoảng 700
**Gà Miến Điện** (Burmese chicken) là một giống gà thuộc nhóm gà Bantam có nguồn gốc từ Myanmar. Giống gà này không bao giờ được phổ biến và được cho là đã tuyệt chủng vào
Gà Đốt Lá Chúc là món ăn đặc trưng không thể bỏ lỡ khi đến với Khu du lịch sinh thái Phú Điền bởi hương vị thơm ngon khó cưỡng cùng với đó là cách
**Cỏ gà** hay còn gọi là **cỏ chỉ**, **cỏ ống**, **cỏ Bermuda**..., danh pháp hai phần: **_Cynodon dactylon_** ((L.) Pers.), là một loài thực vật lưu niên thuộc họ Hòa thảo, mọc hoang dã hoặc
**Gà tơ**, hay còn gọi là **gà non**, **gà giò** hoặc **gà mới lớn**, là những con gà đang trong giai đoạn trưởng thành nhưng chưa thuần thục (đối với gà trống thì chưa biết
**Gà cùng với bánh quế** là một món ăn của Mỹ kết hợp giữa thịt gà và bánh quế. Đây là một phần của nhiều truyền thống ẩm thực khác nhau, bao gồm ẩm thực
**Ga Hapjeong** (Tiếng Hàn: 합정역, Hanja: 合井驛) là một ga ngầm của Tàu điện ngầm Seoul tuyến số 2 và Tàu điện ngầm Seoul tuyến số 6 ở Seogyo-dong và Hapjeong-dong, Mapo-gu, Seoul. Có Cầu
"**Tóc em đuôi gà**" là một ca khúc nhạc trẻ của nhạc sĩ Thế Hiển sáng tác năm 1995. Ngay sau khi sáng tác, ca khúc được thế hệ trẻ Việt Nam đón nhận thời
**Ga công viên trẻ em (Đại học Sejong)** (Tiếng Hàn: 어린이대공원(세종대)역, Tiếng Anh: Children's Grand Park (Sejong University) station, Hanja: 어린이大公園(世宗大)驛) là ga tàu điện ngầm trên Tàu điện ngầm Seoul tuyến 7 ở Neung-dong,
nhỏ|phải|Một con [[gà nòi của Việt Nam]] nhỏ|phải|Một con [[gà chọi Philippines]] **Gà chọi** là tên gọi chung cho các giống gà dùng cho mục đích thi đấu chọi gà.Các giống chọi gà này thường
nhỏ|phải|Một con gà chọi choai nòi Bình Định (mã kim) **Gà chọi Bình Định** là một giống gà có nguồn gốc ở Bình Định, chúng được nuôi cho mục đích làm gà chọi. Đây là
nhỏ|phải|Hai con gà chọi Pêru Gallo Navajero Peruano gồm mã kim (bên trái) và mã mái (bên phải) **Gà chọi Pêru** (tên địa phương: _Gallo Navajero Peruano_, tên tiếng Anh: Peruvian Razor Rooster) hay còn
**Gà thịt** hay **gà lấy thịt** hay **gà hướng thịt** hay **gà thịt thương phẩm** là các giống gà được lai tạo, chọn lọc để chăn nuôi nhằm mục đích chuyên về việc sản xuất
**Gà công nghiệp**, **gà thịt công nghiệp** hay **gà nuôi theo kiểu công nghiệp** là gà được chăn nuôi tập trung theo quy trình công nghiệp, thông thường chúng là dạng gà thịt và được
**Ga Hoàng gia Battambang** là nhà ga ở Battambang, thủ phủ của tỉnh Battambang phía tây bắc Campuchia. Nhà ga này được khai trương vào năm 1953 và do hãng Đường sắt Hoàng gia Campuchia
**Bộ Gà** (**Galliformes**) là một bộ chim nặng ký ăn trên mặt đất bao gồm gà tây, trĩ, gà, chim cút Tân thế giới, chim cút Cựu thế giới, ptarmigan, partridge, gà lôi, gà phi,
**Onagadori** (chữ Nhật:尾長鶏/ Hán Việt: _Vĩ trường kê_ có nghĩa là _gà đuôi dài_) hay còn gọi là **gà đuôi dài Nhật Bản** là một giống gà có nguồn gốc từ Nhật Bản, được nuôi
phải|nhỏ|Giao lộ Lê Quang Định-Nguyễn Văn Đậu, nay vẫn thường gọi bằng tên dân gian là Ngã tư Xóm Gà**Xóm Gà** thời Nhà Nguyễn nằm trong xã Bình Hòa, thuộc huyện Bình Dương, phủ Tân
**_Phi đội gà bay_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Chicken Run_**) là một bộ phim hoạt hình được sản xuất ở xưởng phim Aardman Animations năm 2000 (xưởng phim này đã sản xuất loạt phim hoạt
nhỏ|phải|Nồi cháo gà ta hầm sâm ở Việt Nam nhỏ|phải|Cháo gà xé phay ở Việt Nam **Cháo gà** hay **súp gà** là một món súp được làm từ thịt gà, ninh nhừ trong nước, thường