nhỏ|phải|Nguyễn Trãi
Dư địa chí (chữ Hán: 輿地誌), còn gọi là Ức Trai di tập Nam Việt dư địa chí (抑齋遺集南越輿地誌), Đại Việt địa dư chí (大越地輿誌), An Nam vũ cống (安南禹貢), Nam Quốc vũ cống (南國禹貢) hoặc Lê triều cống pháp (黎朝貢法), là sách địa chí do Ức Trai Nguyễn Trãi, danh thần của nhà Hậu Lê, biên soạn vào năm 1435. Cuốn sách viết bằng chữ Hán, ghi chép sơ lược về địa lý hành chính và tự nhiên của Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử.
Hoàn cảnh
Chán cảnh quan trường, Nguyễn Trãi xin về hưu ở Côn Sơn (Chí Linh, Hải Dương ngày nay) vào khoảng cuối những năm 30 của thế kỷ 15. Đến năm Giáp Dần (1434), ông lại được vua Lê Thái Tông triệu ra làm quan. Sau đó, để giúp vua hiểu biết thêm về đất nước, ông được giao cho làm cuốn Dư địa chí, và làm trong vòng 10 ngày thì xong.
Căn cứ mục một trong Dư địa chí, thì tác phẩm được làm vào năm 1435, đồng thời cũng đã xác định bờ cõi của nước Đại Việt lúc bấy giờ.
Tác giả viết:
:''Năm thứ 2 hiệu Thiệu Bình (1435, đời vua Lê Thái Tông), đức giáo hóa của nhà vua đã lan xa đến bốn chung quanh, các nước chư hầu đều đến triều cống. Hành khiển là Lê Trãi (vốn họ Nguyễn, năm 1428, được ban quốc tính họ Lê) bèn làm sách Dư địa chí tiến lên vua, (và) nói rằng:
:Nước ta mới mở, gồm có sông núi, phía đông giáp biển, phía tây đến nước Thục, phía nam đến Chiêm Thành, phía bắc đến hồ Động Đình...
Theo một số nhà nghiên cứu, thì cuốn này nằm trong một bộ sách lớn có tên là Quốc thư bảo huấn đại toàn, cũng do vua Lê Thái Tông sai ông soạn vào năm 1434. Bởi trên đầu sách có ghi 6 chữ Quốc thư bảo huấn đại toàn, rồi mới đến tên Dư địa chí.
Năm Nhâm Tuất (1442), xảy ra vụ án Lệ Chi Viên, triều đình xử tội chết Nguyễn Trãi cùng với ba họ của ông, đồng thời ban lệnh thiêu hủy tất cả các tác phẩm của Nguyễn Trãi. Đến năm Giáp Thân (1464), vua Lê Thánh Tông xuống chiếu xóa án cho Nguyễn Trãi, và sau đó (1467) còn "ra lệnh tìm kiếm những di cảo thơ văn" của ông. Thi hành chỉ thị trên, khoảng 10 năm sau, Trần Khắc Kiệm mới sưu tầm được hơn trăm bài thơ. Phải hơn 300 năm sau nữa (khoảng đầu thế kỷ 19), các ông Nguyễn Năng Tĩnh, Ngô Thế Vinh và Dương Bá Cung mới sưu tầm được nhiều hơn, làm thành 7 quyển, gọi là Ức Trai di tập. Trong đó, quyển thứ 6 chính là Dư địa chí.
Nhờ tìm được Dư địa chí, mà biết được ngoài tác giả là Nguyễn Trãi, còn có thêm lời tập chú của Nguyễn Thiên Tích, lời cẩn án của Nguyễn Thiên Túng tập chú và lời thông luận của Lý Tử Tấn. Những người này đều sống cùng thời với Nguyễn Trãi. Ngoài ra, ở cuối sách còn có bài của Ngô Sĩ Liên trích dẫn sách Chí lược và các sách Trung Quốc nói về vị trí các vùng trời của Việt Nam.
Sau nữa, còn có hai bài của Lý thị nói về việc tập sách đã được đem khắc in, rồi đã bị hủy bỏ ra sao.
Trích lời họ Lý (dịch từ chữ Hán):
:...''Khi Ức Trai (Nguyễn Trãi) đem dâng sách này (Dư địa chí), (Lê) Thái Tông khen ngợi, sai thợ khắc ván in để phổ biến. Đến khi (Thái Tông) tuần hành tỉnh Đông bị chết đột ngột, triều đình bàn tán cho là bà họ Nguyễn (Thị Lộ) vợ Nguyễn Trãi giết vua, kết tội cả ba họ nhà Nguyễn Trãi, (thì) quan Đại Tư đồ Lê Liệt (Đinh Liệt) sai thợ hủy bản sách ấy đi.
Sau Lê Nhân Tông lớn lên, đủ sức nắm chính quyền, Lê Liệt bị giam ở ngục "thổ lao". Vua Nhân Tông vào Bí thư các, xem các sách vở, thấy bản sách của Ức Trai còn sót lại, bảo quần thần rằng "Nguyễn Trãi trung thành, giúp đức (Lê) Thái Tổ vũ trang dẹp giặc, giúp đức Thái Tông sửa sang thái bình. Văn chương và đức nghiệp của Nguyễn Trãi, các danh tướng triều ta không ai bằng được. Không may chỉ vì một người đàn bà gây biến, mà người lương thiện bị tội oan, thật đáng thương! (Vua Nhân Tông) bèn đem (Dư địa chí) để trong phòng ngủ làm sách giúp cho việc hành chính"''.
Nội dung
Tập sách Dư địa chí hiện đang lưu truyền là bản được khắc in năm Mậu Thìn (1868), dưới triều vua Tự Đức.
Nội dung sách gồm 54 mục (không xếp thành chương hay phần), trình bày về vị trí địa lý, hình thế sông núi, lịch sử, thổ nhưỡng, đặc sản, một số nghề thủ công truyền thống và tập quán của cư dân các đạo. Một số mục kèm theo tên gọi (địa danh) và một số đơn vị hành chính như: phủ, huyện, xã, thôn thuộc các đạo. Về cách viết, tác giả theo đúng phép chính danh của Khổng Tử, tức là dùng thật ít chữ, mà từng chữ phải được lựa chọn, cân nhắc.
Tuy nhiên, bản sách ấy không còn đúng nguyên tác, vì đã được những người đời sau sửa chữa và thêm vào nhiều lần. Có thể thấy điều đó rõ ở trong sách, ví dụ như những địa danh Hải Dương, Sơn Tây, Sơn Nam, Kinh Bắc... không có ở thời Nguyễn Trãi; hay các việc như Trịnh Tráng sai sứ sang nhà Minh cầu phong, chúa Trịnh Sâm và chúa Nguyễn đi đánh dẹp, v.v...đều xảy ra sau thời Nguyễn Trãi...
Ngoài ra, theo giáo sư Hà Văn Tấn, thì Dư địa chí có một sai lầm về việc định vị các vùng. Chẳng hạn đã chép rằng trấn Hưng Hóa, phía nam giáp Nghệ An; hay Nghệ An phía tây giáp Vân Nam; hoặc một vài chỗ lầm lẫn khác như cho rằng đất Hưng Hóa là đất Nam Trung, chỗ Mạch Hoạch đánh nhau với Khổng Minh; hay Tuyên Quang là đất Việt Tuấn (thật ra, Nam Trung và Việt Tuấn đều là đất của Trung Quốc). Và cũng theo ông, thì sách còn có một số sai lầm khác, như cho rằng Triệu Quang Phục đóng đô ở Chu Diên, Trưng Vương đặt quốc hiệu là "Hùng Lạc"...; và đã chép câu chuyện "Tô Huệ dệt gấm hồi văn" của Trung Quốc lẫn với chuyện "Tô Thị vọng phu" của Việt Nam, chép câu chuyện người đàn bà Sa Nhất của vùng Ai Lao thời Hán ở Vân Nam lẫn với nước Lào, vì vậy, khi nghiên cứu và sử dụng cần phải thận trọng...
Giá trị
Mặc dù có một vài hạn chế như đã kể trên, song Dư địa chí vẫn có giá trị về mặt địa lý học lịch sử, đã được nhiều nhà văn hóa, khoa học và sử học xưa nay khen ngợi, bởi tri thức và sự kiện ở đây có ý nghĩa lịch sử và độ tin cậy cao....
Khi nói đến tập sách này, GS. Nguyễn Huệ Chi viết:
:''Lần đầu tiên, Nguyễn Trãi đã đặt nền móng xây dựng khoa địa lý lịch sử của dân tộc Việt , chú ý không đến những diễn biến về duyên cách địa lý mà còn cả về đặc điểm phẩm chất đất đai, những đặc sản quý giá, cũng như phong tục tập quán của mỗi vùng. Những ghi chú của các nhà chú thích và thông luận càng làm rõ hơn tính chính xác và cụ thể của những tài liệu khoa học quý báu buổi đầu Lê này . Ngoài những giá trị đó, thông qua Dư địa chí, tác giả còn chỉ rõ về cương vực, xác định những địa danh, đồng thời giới thiệu một số nhân vật tài giỏi của nước Việt....
Năm 1960, Dư địa chí (Phan Duy Tiếp dịch, Hà Văn Tấn hiệu đính và chú thích, căn cứ vào bản 1868) được nhà xuất bản Sử học ấn hành. Gần đây, bản dịch này lại được hiệu đính một lần nữa, rồi đưa vào bộ Tổng tập dư địa chí Việt Nam (tập 1, nhà xuất bản Thanh Niên, năm 2012).
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|phải|Nguyễn Trãi **Dư địa chí** (chữ Hán: 輿地誌), còn gọi là **Ức Trai di tập Nam Việt dư địa chí** (抑齋遺集南越輿地誌), **Đại Việt địa dư chí** (大越地輿誌), **An Nam vũ cống** (安南禹貢), **Nam Quốc vũ
**Bắc Thành dư địa chí** (; còn gọi là **Bắc Thành chí lược** _北城志略_, hay **Bắc Thành địa dư chí lục** _北城地輿志錄_) là một bộ sách dư địa chí của Việt Nam, do Tổng trấn
**Hoàng Việt nhất thống Dư địa chí** (皇越一統輿地志) là sách địa chí do Lê Quang Định Thượng thư Bộ Binh khởi sự biên soạn chỉ sau 1 năm ngày lên ngôi của vua Gia Long
**Hệ thống địa chỉ của Nhật Bản** được sử dụng để xác định một địa điểm cụ thể tại Nhật Bản. Khi được viết bằng các ký tự tiếng Nhật, các địa chỉ bắt đầu
**Địa chí** hay **địa phương chí** là thể loại sách ghi chép, biên soạn, giới thiệu về địa lý, lịch sử, phong tục, nhân vật, sản vật, kinh tế, văn hoá... của một địa phương
thumb|Khai triển một địa chỉ IPv6 sang dạng nhị phân. Một **địa chỉ giao thức liên mạng phiên bản 6** (**địa chỉ IPv6**) là một nhãn hiệu bằng số được sử dụng để xác định
**Địa chỉ IP** là viết tắt của từ tiếng Anh: _Internet Protocol_ – giao thức Internet) là một địa chỉ đơn nhất mà những thiết bị điện tử hiện nay đang sử dụng để nhận
thumb|upright=2|Tiến hình địa chỉ IPv4 **Sự cạn kiệt địa chỉ IPv4** là sự cạn kiệt của nhóm các địa chỉ IPv4 chưa được phân bố. Bởi vì kiến trúc Internet ban đầu chỉ có ít
**Địa chỉ mạng** là một định danh cho một nút hoặc máy chủ mạng trên mạng viễn thông. Địa chỉ mạng được thiết kế để trở thành định danh duy nhất trên toàn mạng, mặc
thumb|Nhãn dán trên 1 bộ định tuyến UMTS có địa chỉ MAC cho các mô đun LAN và WLANĐịa chỉ MAC (media access control: kiểm soát truy cập phương tiện truyền thông) của máy tính
**Địa chỉ** là tập hợp các thông tin, thường có hình thức biểu diễn cố định, nhằm miêu tả vị trí của một tòa nhà, một căn hộ, hay một cấu trúc hoặc một diện
nhỏ|235x235px|Bìa sách, bản lưu tại Viện Viễn Đông Bác cổ Đại Việt địa dư toàn biên (大越地輿全編) là cuốn sách cổ về địa lý học lịch sử Việt Nam. Sách gồm 5 quyển, do Nguyễn
**_An Nam chí lược_** , là một bộ sách sử viết bằng văn xuôi chữ Hán do Lê Tắc (1263 - 1342) biên soạn khi sống lưu vong tại Trung Quốc ở khoảng nửa đầu
_Đối với các định nghĩa khác, xem_ Mùi_._right **Mùi** (未) là một trong số 12 chi của Địa chi, thông thường được coi là địa chi thứ tám, đứng trước nó là Ngọ, đứng sau
nhỏ|300x300px|Trong máy tính sử dụng [[bộ nhớ ảo, việc truy cập vị trí tương ứng với một địa chỉ bộ nhớ có thể bao gồm nhiều tầng.]] Trong máy tính, **địa chỉ bộ nhớ** là
Dãy núi Cai Kinh phía tây và cánh đồng Chi Lăng **Chi Lăng** (支棱) là một cửa ải nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Nơi đây vốn là một thung lũng có sông Thương
**Chặn địa chỉ IP** là một ngăn chặn được thiết lập bởi một máy chủ hoặc trang web từ chối yêu cầu bắt nguồn từ IP cụ thể hoặc các dải địa chỉ. Một ngăn
**Dư địa** hay còn gọi là **không gian tài khóa** (_Fiscal space_) là yếu tố cho phép sự linh hoạt của chính phủ trong việc lựa chọn chi tiêu của mình và nói chung là
**_Đại Nam nhất thống chí_** () là bộ sách dư địa chí (địa lý – lịch sử) Việt Nam, viết bằng chữ Hán do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn thời vua Tự Đức.
thumb|Dịch địa chỉ mạng giữa mạng riêng và Internet **Biên dịch địa chỉ mạng** ( - **NAT**) trong mạng máy tính là quá trình thay đổi thông tin địa chỉ IP trong gói tin đang
Dù Cầm Tay Thai, Địa Chỉ Bán Ô Dù - Mua Ngay Ô Dù Che Nắng Mưa Siêu To 24 Nan Kép, Bền Đẹp Chắc Chắn, Che Được 3 NgườiHàng Nhập khẩu siêu bền -
Trong ngành khoa học máy tính, **mã địa chỉ ba** - với cái tên chính xác hơn là dạng thức ba địa chỉ (_three address code_) là một biểu thức được trình biên dịch sử
( CHÍNH HÃNG )Dài mi Maroc, rậm lông mày, Mascara Dài mi Maroc, Dưỡng dài mi, Mọc lông mày chuẩn hàng 100% chính hãng Sản phẩm của chúng tôi có ưu điểm: ● SẢN PHẨM
MÔ TẢ SẢN PHẨM( )Dài mi Maroc, rậm lông mày, Mascara Dài mi Maroc, Dưỡng dài mi, Mọc lông mày chuẩn hàng Sản phẩm của chúng tôi có ưu điểm: ● SẢN PHẨM CHẤT LƯỢNG,
MÔ TẢ SẢN PHẨM( )Dài mi Maroc, rậm lông mày, Mascara Dài mi Maroc, Dưỡng dài mi, Mọc lông mày chuẩn hàng Sản phẩm của chúng tôi có ưu điểm: ● SẢN PHẨM CHẤT LƯỢNG,
MÔ TẢ SẢN PHẨM TUYỂN SỈ - CHI NHÁNH - ĐẠI LÝ PHÂN PHỐI TOÀN QUỐC Sản phẩm của chúng tôi có ưu điểm:● SẢN PHẨM CHẤT LƯỢNG, DÙNG ĐÃ THÍCH, BÁN CÀNG DỄ● chuẩn
Có thể nói đây là bộ Địa chí Văn hóa đầu tiên trong lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh, được Hội đồng Khoa học Xã hội Thành phố chỉ đạo biên
Có thể nói đây là bộ Địa chí Văn hóa đầu tiên trong lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh, được Hội đồng Khoa học Xã hội Thành phố chỉ đạo biên
MÔ TẢ SẢN PHẨMMascara thần thánh Thái #odbo nhãn hiệu nội địa Thái Ko cần nối mi chỉ cần vuốt vuốt vài lần là mi cong dài tự tin ra đường rồi nè. Có 2
**Dữ liệu cá nhân**, còn được gọi là **thông tin cá nhân** (personal information), **thông tin** **nhận dạng cá nhân** (personally identifying information - **PII**) hoặc **thông tin cá nhân nhạy cảm** (sensitive personal information
Dụng Cụ Cạo Râu ,Lông Tóc Vùng Kín, Cả Nam và Nữ INOX Lưỡi Lam Không Gỉ Cổ Điển, Đẹp, Sang Trọng, Sạch Mịn Màng [ Hàng Nội Địa Chỉ Có Tại Shop ] Dụng
MÔ TẢ SẢN PHẨMBAKING SODA MIX BẠC HÀ HỘP HÀNG CHUẨNBaking soda có rất nhiều công dụng trong việc làm đẹp, đặc biệt là khả năng làm TRẮNG RĂNG hiệu quả!(các bạn google thêm những
BAKING SODA MIX BẠC HÀ HỘP GIẤY HÀNG CHUẨN – Cty Mp NGÂN BÌNH Baking soda có rất nhiều công dụng trong việc làm đẹp, đặc biệt là khả năng làm TRẮNG RĂNG hiệu quả!
**_Gia Định thành thông chí_** (嘉定城通志) hay **_Gia Định thông chí_** (嘉定通志) là một quyển địa chí của Trịnh Hoài Đức (1765-1825) viết về miền đất Gia Định bằng chữ Nho và chữ Nôm, là
Sáng ngày 7/8, tại Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh Lâm Đồng đã diễn ra Lễ ký kết Kế hoạch phối hợp Quản lý, sử dụng hiệu quả quỹ bảo hiểm y tế (BHYT) và
*Dùng Detox Dứa-Bụi bẩn vi khuẩn sau 1 đêm bị loại bỏ theo những bọt li ti-Độc tố trong kem, mỹ phẩm được tiêu trừ-Giúp da trắng hồng căng mịn đều màu-Cải thiện nếp nhăn-Ngăn
**Ổ đĩa cứng**, hay còn gọi là **ổ cứng** (tiếng Anh: **_H**ard **D**isk **D**rive_, viết tắt: **HDD**) là thiết bị dùng để lưu trữ dữ liệu trên bề mặt các tấm đĩa hình tròn phủ
thumb|upright=1.4|[[Đất xấu khắc vào đá phiến sét dưới chân cao nguyên Bắc Caineville, Utah, trong đèo được khắc bởi sông Fremont và được gọi là the Blue Gate. Grove Karl Gilbert đã nghiên cứu các
Nhà máy điện địa nhiệt [[Nesjavellir ở Iceland]] **Năng lượng địa nhiệt** là nguồn năng lượng được lấy từ nhiệt trong tâm Trái Đất. Năng lượng này có nguồn gốc từ sự hình thành ban
nhỏ|[[Đại lộ Champs-Élysées]] **Du lịch Paris** là một trong những ngành kinh tế quan trọng không chỉ của thành phố Paris mà còn cả nước Pháp vì Paris được mệnh danh là trung tâm châu
**Mười ba thuộc địa**, còn được gọi là **Mười ba thuộc địa Anh** hay **Mười ba thuộc địa Mỹ**, là một nhóm các thuộc địa của Anh trên bờ biển Đại Tây Dương của Bắc
Bề mặt hoạt động của một đĩa quang Mô hình nguyên lý đọc dữ liệu ở đĩa quang: Tia lade từ nguồn phát chiếu qua lăng kính đến bề mặt đĩa, nếu gặp điểm sáng
thumb|Một ví dụ về lấy dữ liệu đầu ra từ truy vấn cơ sở dữ liệu SQL. **Cơ sở dữ liệu** () là một tập hợp các dữ liệu có tổ chức liên quan đến
[[Biểu trưng du hành]] nhỏ| Một du khách chụp ảnh và [[Video|quay video tại một di chỉ khảo cổ ]] nhỏ| Du khách [[Du lịch bụi|ba lô ở Vienna ]] **Du lịch** là việc đi
**Máy truy tìm dữ liệu trực tuyến** hay **máy tìm kiếm** hay **cỗ máy tìm kiếm** (tiếng Anh: _search engine_), hay còn được gọi với nghĩa rộng hơn là **công cụ tìm kiếm** (_search tool_),
**Hoạt động của** **Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Hồ Chí Minh** **giai đoạn 1911–1941** hay còn được gọi là **Thời kỳ Bôn ba Hải ngoại** kéo dài 30 năm (từ 5
nhỏ|phải|[[Tượng đài "_Khát Vọng Thống Nhất Non Sông_"]] nhỏ|phải|Tượng đài _Giao bưu [[Dốc Miếu_]] nhỏ|phải|Thành cổ Quảng Trị **Du lịch Quảng Trị** là tên gọi chỉ chung về các ngành, nghề kinh doanh và các
**Hệ thống thông tin địa lý** (_Geographic Information System_ - gọi tắt là **GIS**) được hình thành vào những năm 1960 và phát triển rất rộng rãi trong 10 năm lại đây. GIS ngày nay
**Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh** (, viết tắt là **VNUHCM**), mã đại học **QS**, là một trong hai hệ thống đại học quốc gia của Việt Nam bên cạnh Đại học
Biểu trưng và khẩu hiệu của ngành Du lịch Việt Nam giai đoạn 2012-2015 do Tổng cục Du lịch Việt Nam đưa ra. [[Vịnh Hạ Long]] nhỏ|Du khách thăm [[Đền Ngọc Sơn và cầu Thê