Đại Lý (, pinyin: Dàlǐ) là một nước của người Bạch đã từng tồn tại từ năm 937 cho đến năm 1253, nằm trong khu vực mà ngày nay là tỉnh Vân Nam, Quý Châu và tây nam tỉnh Tứ Xuyên của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, và một phần phía tây của Bắc Bộ Việt Nam.
Đại Lý do Đoàn Tư Bình sáng lập năm 937, truyền nối 22 đời vua cho đến năm 1253, thì bị đế quốc Mông Cổ dưới thời Mông Kha thôn tính. Kinh đô là thành Đại Lý.
Lịch sử
Đại Lý là sự kế tiếp của quốc gia Nam Chiếu, là một quốc gia đã suy tàn từ năm 902. Có ba triều đại kế tiếp nhau là Đại Trường Hòa, Đại Thiên Hưng (Hưng Nguyên) và Đại Nghĩa Ninh đã tồn tại sau khi Nam Chiếu bị suy vong.
Năm 937, Hải Thông tiết độ sứ Đoàn Tư Bình khởi binh ở 37 bộ phía đông Vân Nam chống lại vua Dương Chiếu nước Đại Nghĩa Ninh. Vua Dương Chiếu binh bại tự sát, cựu vua Đại Nghĩa Ninh là Dương Càn Trinh bỏ thành chạy trốn nhưng bị quân của Đoàn Tư Bình bắt được. Đoàn Tư Bình lập nên Đại Lý trên lãnh thổ của Đại Nghĩa Ninh
Năm 1012, người Đại Lý (đời vua Đoàn Tố Liêm) lấn sang quá biên giới Đại Cồ Việt (đời vua Lý Thái Tổ), đến bến Kim Hoa và châu Vị Long để buôn bán. Vua Lý Thái Tổ sai quân bắt được người Đại Lý và hơn 1 vạn con ngựa.
Mùa đông, tháng 10, năm 1013 châu Vị Long phản lại nước Đại Cồ Việt, hùa theo người Đại Lý (đời vua Đoàn Tố Liêm). Vua Lý Thái Tổ mang quân đánh, thủ lĩnh là Hà Án Tuấn sợ, đem đồ đảng trốn vào rừng núi.
Đại Lý là một quốc gia theo Phật giáo Mật tông (Acarya), từ vua tới dân đều sùng đạo, vua thường tại vị một thời gian rồi xuất gia làm sư.
Nước Đại Lý kéo dài 316 năm với 22 đời vua trong đó có 10 người bỏ ngôi đi tu, chẳng hạn Bảo Định Đế Đoàn Chính Minh, Trung Tông Đoàn Chính Thuần, Cảnh Tông Đoàn Chính Hưng v.v. Vương triều Đại Lý gián đoạn một thời gian ngắn khoảng 2 năm, khi quyền thần Cao Thăng Thái cướp ngôi và lập ra Vương triều Đại Trung, phân chia thành 2 giai đoạn Tiền và Hậu Đại Lý.
Một trong những cư dân Đại Lý là giống người Thái, trải rộng từ Vân Nam qua bắc Thái Lan, Lào và thượng du bắc Việt Nam. Người Thái gồm nhiều sắc dân như Thái Lự, Thái Đen, Thái Na, Tày, Nùng. Sau khi Đại Lý bị người Mông Cổ thôn tính, người Thái còn trốn tránh trong rừng sâu và di chuyển xuống phía nam và tây nam.
Có một câu chuyện nói về sự thất thủ của Đại Lý, mặc dù nó chỉ là truyền thuyết, nhưng nó đáng được nói tới. Mặc dù quân đội của người Mông Cổ rất đông và dũng cảm, nhưng họ không thể phá vỡ sự phòng thủ của người dân Đại Lý ở thung lũng Nhĩ Hải, là nơi rất phù hợp cho phòng thủ mà chỉ cần vài người cũng có thể giữ vững được hàng năm. Người ta nói rằng người Mông Cổ đã tìm được một kẻ phản bội dẫn họ vượt qua dãy núi Thương Sơn theo một con đường bí mật, và chỉ bằng cách này thì họ mới thâm nhập và vượt qua được sự kháng cự của người Bạch. Điều này đã dẫn tới sự kết thúc của 5 thế kỷ độc lập. Năm 1274, tỉnh Vân Nam được thành lập và khu vực này từ đó trở thành một bộ phận của Trung Quốc.
Tuy nhiên, sự chống đối của họ Đoàn với Nhà Nguyên, và sau này là Nhà Minh chỉ thực sự chấm dứt vào cuối thế kỷ XIV. Theo Minh sử, khoảng niên hiệu Hồng Vũ của Minh Thái tổ Chu Nguyên Chương (1368-1398), Đoàn Thế bị bắt, Nhà Minh đổi nước của Đoàn Thế làm phủ Đại Lý, đặt vệ quân và chỉ huy sứ ti, cho thuộc vào tỉnh Vân Nam.
Trong lịch sử, nước Đại Lý nhiều lần xung đột với các vương triều Đại Việt, kết cục các cuộc xung đột này phần lớn là chiến thắng của Đại Việt. Lần cuối cùng quân Đại Lý xuất hiện trên lãnh thổ Việt Nam là cuộc chiến giữa Nhà Trần với đế quốc Mông Cổ năm 1258, khi tướng Ngột Lương Hợp Thai dẫn theo nhiều du binh Đại Lý thâm nhập Đại Việt.
Các vị vua cai trị Đại Lý
Tiền Đại Lý
Kéo dài từ năm 937 đến năm 1094.
nhỏ|Bản đồ Đại Lý.
Đại Trung
Hậu Đại Lý
Kéo dài từ năm 1096 đến năm 1253.
Đại Lý tổng quản
phải|Năm 1142
Từ năm 1253, Đại Lý rơi vào tay đế chế Mông Cổ. Các tổng quản vẫn là người của họ Đoàn. Cụ thể như sau:
- Đoàn Thật (Tư Nhật) (1261-1282) (Vũ Định Quận vương)
- Đoàn Trung (1283-1284)
- Đoàn Khánh (A Khánh) (1284-1306)
- Đoàn Chính (1307-1316)
- Đoàn Long (1317-1330)
- Đoàn Tuấn (1331)
- Đoàn Nghĩa (1332)
- Đoàn Quang (1333-1344)
- Đoàn Công (1345-1365)
- Đoàn Bảo (1365-1381)
- Đoàn Minh (1381-1382)
- Đoàn Thế (1382-1387)
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Đại Lý** (, pinyin: Dàlǐ) là một nước của người Bạch đã từng tồn tại từ năm 937 cho đến năm 1253, nằm trong khu vực mà ngày nay là tỉnh Vân Nam, Quý Châu
#đổi Đại Lý (thành phố cấp huyện) **Đại Lý** (tiếng Trung: 大理; bính âm: Dàlĭ; tiếng Bạch: Darl•lit; tiếng Hà Nhì: Dafli) là một huyện cấp thị tại Châu tự trị dân tộc Bạch Đại
nhỏ|Nhà máy xử lý nước Dalecarlia, Washington, DC **Xử lý nước** là các quá trình giúp cải thiện chất lượng của nước để phù hợp với mục đích sử dụng của con người. Mục đích
**Đại lý** (chữ Hán: 代理) trong kinh tế thuật ngữ này được dùng như là một hành vi thương mại, theo đó bên giao đại lý (thường là một doanh nghiệp, công ty có sản
Giới thiệu về nước hoa C.h.a.r.m.e Tr.u.st 50ml Ch.a.r.m.e Tr.u.st là dòng nước hoa C.h.a.r.m.e nữ có tông mùi ngọt rất được chị em yêu thích, đặc biệt là các anh cũng thích người yêu
**Xử lý nước thải** (hoặc **xử lý nước thải sinh hoạt**, **xử lý nước thải đô thị**) là một loại **xử lý nước thải** nhằm loại bỏ chất ô nhiễm từ nước thải để tạo
NƯỚC HOA MINI CHAME CÁC LOẠI 10ML (GOOD GIRL ; QUEEN ; KING ; ORI MADEMOISELLER ; GIÒ)➖Nước hoa sẽ mang đến cho bạn sự tự tin hấp dẫn và lôi cuốn➖Nước hoa sẽ mang
Limosi là thương hiệu nước đóng chai nổi tiếng với chất lượng tinh khiết, khai thác từ nguồn suối tự nhiên, giữ lại khoáng chất và đảm bảo an toàn tuyệt đối. Cùng với đó,
phải|nhỏ|250x250px|Cửa sổ phía trước của một cơ quan bất động nhỏ [[Mons (Bỉ).]] phải|nhỏ|250x250px|Một ngôi nhà đang được rao bán ở [[London]] **Đại lý bất động sản** là một người hoặc doanh nghiệp sắp xếp
**Đại Lý** là thủ phủ của Châu tự trị dân tộc Bạch Đại Lý, diện tích khoảng 1.468 km², hơn 500.000 dân - là thành phố có lịch sử lâu đời. Từ thế kỷ thứ VII
**Đại lý tự** (大理寺, Court of Judicial Review) là một trong quan chế Lục tự. Đại lý tự là cơ quan có nhiệm vụ xét lại những án nặng đã xử rồi, như án về
Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng ưu tiên lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên, tốt cho sức khỏe, thương hiệu ANestLand đang không ngừng mở rộng hệ thống phân
nhỏ|phải|Một nhà máy lọc nước bằng phương pháp thẩm thấu ngược **Nhà máy lọc nước** (_Reverse osmosis plant_) hay chính xác là _hệ thống nhà máy lọc bằng phương pháp thẩm thấu ngược_ là một
Isolean chính là một món quà Whey protein tinh khiết tuyệt vời mà RSP mang đến cho khách hàng. BBT công ti nhập khẩu phân phối độc quyền RSP Việt Nam đặt niềm tin lựa
Kiot 360 là nền tảng thương mại điện tử tiên tiến, cung cấp cho khách hàng và các đại lý một nguồn sản phẩm đa dạng từ nhiều ngành hàng khác nhau, bao gồm sản
Kiot 360 là nền tảng thương mại điện tử tiên tiến, cung cấp cho khách hàng và các đại lý một nguồn sản phẩm đa dạng từ nhiều ngành hàng khác nhau, bao gồm sản
MÔ TẢ SẢN PHẨMNước tẩy trang Byphasse Solution Micerallaire Face 500ml [Best Seller]Xuất xứ: Tây Ba NhaThương hiệu: ByphasseQuy cách: Chai 500ml1. Mô tả:- Nước tẩy trang Byphasse Solution Micerallaire Face 500ml giúp tẩy sạch
Ở nhà không ra đường. Mặt nạ xinh ship tận giường.Nghỉ dịch thì tranh thủ đắp mặt nạ chờ đến ngày hết giãn cách là “come back" với da đẹp xinh nào các nàng. Sưu
Ở nhà không ra đường. Mặt nạ xinh ship tận giường.Nghỉ dịch thì tranh thủ đắp mặt nạ chờ đến ngày hết giãn cách là “come back" với da đẹp xinh nào các nàng. Sưu
Ở nhà không ra đường. Mặt nạ xinh ship tận giường.Nghỉ dịch thì tranh thủ đắp mặt nạ chờ đến ngày hết giãn cách là “come back" với da đẹp xinh nào các nàng. Sưu
Ở nhà không ra đường. Mặt nạ xinh ship tận giường.Nghỉ dịch thì tranh thủ đắp mặt nạ chờ đến ngày hết giãn cách là “come back" với da đẹp xinh nào các nàng. Sưu
Ở nhà không ra đường. Mặt nạ xinh ship tận giường.Nghỉ dịch thì tranh thủ đắp mặt nạ chờ đến ngày hết giãn cách là “come back" với da đẹp xinh nào các nàng. Sưu
Ở nhà không ra đường. Mặt nạ xinh ship tận giường.Nghỉ dịch thì tranh thủ đắp mặt nạ chờ đến ngày hết giãn cách là “come back" với da đẹp xinh nào các nàng. Sưu
[Đại Lý Perspi-Rock] Lăn Khử Mùi Ngăn Ngừa Hôi Nách Giảm Mồ Hôi Tự Nhiên Nha Đam Perspi-Rock Aloe Vera Roll OnMồ hôi do cơ thể tiết ra vốn không có mùi nhưng khi mồ
**Công tử Yển** (公子偃) họ Cơ, tên Yển, là công tử nước Lỗ. Đương thời, ông được mệnh danh là Lã Vọng tái sinh nhờ tài trí của mình, cùng với Tào Quế là những
Toàn cảnh [[cố đô Hoa Lư - kinh đô đầu tiên của nhà nước Đại Cồ Việt do Đinh Tiên Hoàng Đế sáng lập]] Phả hệ các triều vua Đại Cồ Việt ở khu di
**Hồ Quý Ly** (chữ Hán: 胡季犛; 1336 – 1407), tên chữ **Nhất Nguyên** (一元), là vị hoàng đế đầu tiên của nhà nước Đại Ngu trong lịch sử Việt Nam. Ông ở ngôi vị Hoàng
**Nhà Lý** (chữ Nôm: 茹李, chữ Hán: 李朝, Hán Việt: _Lý triều_), đôi khi gọi là nhà **Hậu Lý** (để phân biệt với triều đại Tiền Lý do Lý Bí thành lập) là một triều
**Ngũ đại Thập quốc** (, 907－979) là một thời kỳ trong lịch sử Trung Quốc, bắt đầu từ khi triều Đường diệt vong, kéo dài đến khi triều Tống thống nhất Trung Quốc bản thổ.
**Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh**, còn được gọi là **Đại học UEH** () là đại học đa thành viên chuyên khối kinh tế hệ công lập, thuộc nhóm đại học trọng
**Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh** (, viết tắt là **VNUHCM**), mã đại học **QS**, là một trong hai hệ thống đại học quốc gia của Việt Nam bên cạnh Đại học
**Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh** (tiếng Anh: _Ho Chi Minh City University of Education_ – **HCMUE**) được thành lập ngày 27 tháng 10 năm 1976 theo Quyết định số 426/TTg
**Lý Anh Tông** (chữ Hán: 李英宗 tháng 4 năm 1136 - 14 tháng 8 năm 1175) là vị hoàng đế thứ sáu của nhà Lý trong lịch sử Việt Nam, trị vì từ năm 1138
**Lý Nhân Tông** (chữ Hán: 李仁宗 22 tháng 2 năm 1066 – 15 tháng 1 năm 1128) là vị hoàng đế thứ tư của nhà Lý trong lịch sử Việt Nam. Ông trị vì Đại
nhỏ|phải|Triết gia [[Friedrich Engels|F. Engels với các tác phẩm của mình đã đặt nền tảng cho Lý luận của Chủ nghĩa Marx – Lenin về nhà nước.]] **Học thuyết về Nhà nước của Chủ nghĩa
**Triều đại trong lịch sử Trung Quốc**, hay **triều đại Trung Quốc**, ý chỉ các chế độ quân chủ thế tập cai trị Trung Quốc trong phần lớn chiều dài lịch sử nước này. Kể
**Vấn đề biên giới Việt-Trung thời Lý** phản ánh những hoạt động quân sự - ngoại giao giữa nhà Lý của Việt Nam với triều đại nhà Tống của Trung Quốc xung quanh vấn đề
**Bảo Đại** (chữ Hán: , 22 tháng 10 năm 1913 – 31 tháng 7 năm 1997), tên khai sinh là **Nguyễn Phúc (Phước) Vĩnh Thụy** (), là vị hoàng đế thứ 13 và là vị
**Chiến tranh Mông Nguyên – Đại Việt lần thứ nhất** hay **Kháng chiến chống Mông Nguyên lần thứ nhất** là cách người Việt Nam gọi cuộc chiến đấu của quân dân Đại Việt chống lại
**Phủ Lý** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Hà Nam cũ, Việt Nam, nay là phường Phủ Lý thuộc tỉnh Ninh Bình. ## Địa lý ### Vị trí địa lý Thành phố Phủ
**Lý Thánh Tông** hay **Lý Thánh Tôn** (chữ Hán: 李聖宗 30 tháng 3 năm 1023 – 1 tháng 2 năm 1072) là vị Hoàng đế thứ ba của hoàng triều Lý nước Đại Việt, trị
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Hanoi_Temple_of_Literature.jpg|nhỏ|Quần thể di tích [[Văn Miếu – Quốc Tử Giám tại Hà Nội, bao gồm cả Quốc Tử Giám (國子監), trường đại học đầu tiên của Việt Nam]] Bài viết liệt kê danh sách các
thumb|Cổng vào trường Đại học Nhân dân **Đại học Nhân dân Trung Quốc** (**RUC**; ) là một trường đại học công lập trọng điểm quốc gia tại Bắc Kinh, Trung Quốc. Trường có liên kết
**Phong trào Giám lý** là một nhóm các giáo hội có mối quan hệ lịch sử với nhau thuộc cộng đồng Kháng Cách. Bắt nguồn từ cuộc chấn hưng tôn giáo khởi phát bởi John
**Trường Trung học phổ thông chuyên, Đại học Sư phạm Hà Nội** (), tiền thân là Khối Trung học phổ thông chuyên Toán–Tin của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, thường gọi là **Chuyên
**Chiến tranh Mông Nguyên- Đại Việt** hay **Kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên** (tên gọi ở Việt Nam) là một cuộc chiến tranh bảo vệ tổ quốc của quân và dân Đại Việt
**Đại học Hồng Đức** (Hong Duc University, vt: HDU) là một trường đại học địa phương đa ngành, công lập, trực thuộc UBND tỉnh Thanh Hóa. Tháng 7, năm 2018, Webometrics xếp hạng trường HDU
**Tấn** (Phồn thể: 晉國; Giản thể: 晋国) là một trong những nước chư hầu mạnh nhất trong thời kỳ Xuân Thu - Chiến Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Lãnh thổ quốc gia này tương
**Trường Đại học Hà Nội** (tiếng Anh: **Hanoi University**, tên viết tắt: **HANU**) là một trong hai cơ sở đào tạo và nghiên cứu ngoại ngữ ở trình độ đại học và sau đại học;
**Đại học Bách khoa Ivanovo** (, viết tắt **ИВГПУ**, chuyển tự **IVGPU**) là cơ sở giáo dục đại học nằm ở thành phố Ivanovo, được thành lập theo quyết định số 995 ngày 28 tháng